Nem Bilong Jehova Long Pasifik
WANPELA MAN LONG FIJI I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
OL MANMERI i kirap nogut tru. Ol nupela man i kam long ailan bilong ol dispela manmeri long Pasifik, na paslain long ol i kisim kaikai em ol man bilong ailan i bin kukim bilong ol, ol i pasim ai. Ol man bilong ailan i askim ol: “Yupela i mekim wanem?”
Ol i tok: “Mipela i tok tenkyu long God long ol presen Em i givim.”
“God bilong yupela i stap we?” ol man bilong ailan i laik save.
Ol i tok: “Long heven.”
“Wanem nem bilong Em?”
“Jehova.”
Ol man bilong ailan i askim ol: “God bilong yupela i save kaikai?”
Ol nupela man i tok: “God em i Spirit. Em i no olsem yumi; Em i save stap oltaim oltaim. Em i bin wokim graun, skai, solwara, na olgeta samting. Em i bin wokim yumi.”
Ol man bilong ailan i kirap nogut long ol dispela tok i tru na ol i askim ol dispela nupela man long as na ol i kam long ailan bilong ol. Ol nupela man i tok: “Mipela i kam bilong tokim yupela long trupela God Jehova, na long Pikinini Bilong Em, Jisas, em Man Bilong Kisim Bek yumi.”—Buk From Darkness to Light in Polynesia.
Ol dispela man ol i husat? Yu ting ol i Witnes Bilong Jehova long nau? Nogat. Ol i tupela tisa bilong Tahiti, ol i man bilong autim tok na ol i bin kam long ailan Mangaia (wanpela ailan bilong ol ailan Kuk long hap saut) long Jun 15, 1824. Bilong wanem ol i yusim nem Jehova? Ol i mekim olsem wanpela taim tasol? Bekim bilong ol dispela askim i kamapim klia i gat wanem as na nem bilong Jehova i bikpela samting yet long planti ailan bilong Pasifik.
Planti i Yusim Nem Bilong God
Planti misineri bilong Inglan na Amerika husat i go long Pasifik namel long yia 1801-1900, ol i yusim nem Jehova taim ol i toktok na taim ol i raitim ol samting. Wanpela man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo i kisim tingting kranki olsem ol dispela misineri bilong bipo “ol i disaipel bilong Jehova na ol i no disaipel bilong Krais.”
Long kirap bilong planti pas ol dispela misineri i raitim i gat dispela tok: “God o Bikpela Bilong Yumi Jehova na king bilong bel isi Jisas Krais i ken kisim bek yupela.” Olsem na Albert J. Schütz, saveman bilong ol tok ples, em i tok long wanpela buk long tok Fiji em ol i wokim long 1825 i gat wanpela tok tasol ol i kisim long tok Inglis. Em nem Jehova.
Pasin bilong ol misineri bilong bipo long yusim nem bilong Jehova i mekim bikpela samting long ol manmeri bilong ol ailan Pasifik. Sampela bilong ol dispela man ol misineri i bin lainim, ol tu i kamap misineri o tisa, na ol i salim ol i go long ol narapela ailan long autim tok. Wanpela buk (The Covenant Makers—Islander Missionaries in the Pacific) i stori long dispela tupela misineri bilong Tahiti i go long ailan Mangaia, em i tok: “Long tingting bilong ol dispela tisa bilong Tahiti, Jehova tasol em i God tru. Em i bin wokim graun na ol man tu em samting God i bin wokim. . . . [Ol] i tok Jehova tasol em i God tru na Pikinini bilong Em Jisas Krais em i Man Bilong Kisim Bek ol manmeri.”
Taim ol misineri bilong bipo i kisim tok bilong Baibel i go long ol ailan, bikpela bagarap inap painim sampela, long wanem, sampela taim ol man bilong ailan i save pait na bagarapim man. Wanpela buk (Mission, Church, and Sect in Oceania) i stori long hatwok bilong ol misineri, em i tok: “Planti taim pasin bilong bilip strong long Jehova i helpim ol long daunim pret na bel hevi.”
Wanpela samting i soim pasin bilong ol long bilip strong long Jehova i kamap long 1823, taim ol i autim tok bilong Baibel long ailan Rarotonga, long ol ailan Kuk. John Williams, em misineri na boskru bilong sip, em i kamap long dispela ailan na i salim 4-pela marit long lainim ol man Rarotonga. Tasol ol i tok pait wantaim wanpela king i spak nogut tru, na ol man i paitim nogut tru ol dispela misineri. Ol i stilim olgeta samting bilong ol misineri, na klostu ol man i kilim ol i dai, tasol ol i ranawe.
Taim ol misineri i stap gen long sip, ol i tok ol man Rarotonga ol i lain bilong mekim nogut tru long narapela, ol i no bin bungim ol kain man nogut olsem bipo. Williams i pret long ol man bai bagarapim ol, olsem na em i ting ol i mas lusim dispela ailan, inap sampela haptaim. Orait, wanpela yangpela tisa nem bilong em Papeiha, em wanpela i laik traim long autim tok long dispela ailan. Em i tok: “Maski ol dispela man nogut i larim mi stap laip o kilim mi i dai, bai mi go long ol.”
Papeiha i mekim tok em planti man i save kolim bilong makim wok misineri bilong bipo, em i tok: “Ko Jehova toku tiaki! Tei roto au i tona rima! (Jehova em i wasman bilong mi! Mi stap long han bilong Em!)” Em i no werim planti klos, em i holim buk i gat sampela hap bilong Baibel long tok Tahiti, na i kalap i go daun long solwara na swim i go long nambis. Em i no kisim bagarap na narapela gutpela samting tu i kamap. Taim em i kamap long ailan, planti man i laik harim tok em i lainim ol long en.
More Ta’unga em wanpela man Rarotonga husat i kamap wanpela misineri long bihain. Long 1842 em i kamap namba wan misineri i kamapim hap we ol misineri i ken stap long en long ailan Nu Kaledonia. Long notbuk bilong em, em i raitim stori bilong wanpela man em i bin lainim long rit rait. Em i tok: “Em i lainim ol dispela samting isi isi. Bihain liklik em i tokim mi, ‘Mi laik beten.’ Tasol mi tokim em long em i no ken hariap long mekim dispela samting. Bihain em i tokim mi gen, ‘Mi laik beten.’ Na em i askim mi long as na mi no laik em i beten, olsem na mi tok, ‘Yu mas rausim ol god giaman bilong yu pastaim, na bihain yu ken beten long Jehova. Em wanpela tasol inap harim beten bilong yu.’ Orait, em i bringim wanpela basket ol god giaman i stap long en, na em i tok. ‘Kukim ol long paia. Nau Jehova bai stap olsem God bilong mi.’ Em i kamap man bilong mekim gut ol beten.”
Ol Man Bilong Ailan Pasifik i Bilip Long Jehova
Ol dispela misineri i save yusim nem bilong God, olsem na ol man ol i autim tok long ol, ol i kirap bilip long Jehova olsem God bilong ol. Buk Missionary Adventures in the South Pacific i stori long bikpela bung ol i bin mekim long wanpela ailan bilong Pasifik long hap not bihain long sip bilong ol misineri, Morning Star, i kamap long dispela ailan. Buk i tok, ol man bilong ailan “i apim han, planti ol i apim tupela han wantaim na larim i stap olsem inap longpela taim bilong kamapim klia olsem ol bai lusim pasin bilong lotuim ol god giaman na ol bai lotu long Jehova. Na tu, ol bai lukautim ol tisa long ol samting bilong skin. Ol i makim wanpela hap graun na dediketim dispela graun long Jehova na long sios na haus pasto i ken stap long en.”
Buk Wiliamu—Mariner-Missionary—The Story of John Williams i stori long wanpela bikman long Samoa, em Malietoa, i tanim bel na kamap Kristen. Buk i tok: “Malietoa i mekim longpela tok long lain bilong em. Em i tok promis long ai bilong ol man long kamap man i lotuim Jehova, na em bai wokim haus lotu bilong lotuim Em long en. Em i tokim ol man husat i stap yet long haus long kirap kisim save long Jehova na Jisas Krais.”
Olgeta dispela samting i mekim bikpela samting long sindaun bilong planti komiuniti long ol ailan Pasifik. Long nau tu long ol kantri olsem Fiji na Samoa, ol man i save harim nem bilong Jehova long redio o lukim long niuspepa.
Tasol i no dispela samting tasol. Long buk bilong em Treasure Islands, em namba wan taim ol i wokim long 1977, Pearl Binder i stori long nem bilong Jehova i bikpela samting long ol lain Banaban. Pastaim dispela lain i sindaun long Kiribati, tasol bihain ol i go sindaun long ailan Rabi, long Fiji. Binder i tok: ‘Ol misineri i kam long ailan Banaba, ol i bin givim gutpela samting tru long ol Banaba. Pasin bilong ol long bilip long Jehova i bin stap nambawan bikpela samting long laip bilong ol, em i mekim na ol i stap wanbel wantaim, maski ol i bin karim ol bikpela hevi insait long 70 yia, na em i mekim na long nau tu ol i stap gut long ol samting bilong spirit. Sapos ol waitskin i no bin lainim ol long Jehova (em planti waitskin yet i wok long givim baksait long em), ol Banaba bai paul nabaut.’
Nem Bilong God Long Ol Baibel
Wanpela bikpela samting ol misineri i laik mekim em ol i laik wokim ol Baibel ol man inap ritim long ol tok ples bilong ol ailan bilong Pasifik. Ol i wok strong, olsem na Baibel i kamap long planti tok ples long hap bilong Pasifik. Ol dispela man bilong tanim tok i ting i gutpela long raitim stret nem bilong Jehova long tok Hibru, olsem ol i raitim ol narapela nem bilong Baibel long tok ples ol i bin raitim Baibel pastaim long en.
Ol man i save givim bel long stadi long Baibel, gutpela sapos ol i save olsem ol dispela man bilong tanim tok long bipo, ol i yusim nem bilong Jehova taim ol i tanim Ol Skripsa Hibru na taim ol i tanim Ol Skripsa Grik tu, em Nupela Testamen. Ol man i bin skelim 7-pela tok ples bilong ol ailan Pasifik na ol i kisim save olsem nem bilong Jehova i stap long 72 narapela narapela ves long Ol Skripsa Grik. I no olgeta dispela Baibel i bilong 1850 samting. I gat wanpela Baibel long tok Rotuman ol i bin kamapim long 1999. Dispela Baibel i gat nem bilong Jehova long 48 ves long Ol Skripsa Grik.
Long 1890 samting, William Wyatt Gill, em wanpela misineri i bin stap longtaim long Pasifik, em i stori long wanpela Baibel ol i bin tanim long bipo. Em i tok: “Mi bin mekim wok long Baibel Rarotonga inap 42 yia pinis, olsem na ating mi ken tok olsem ol i bin tanim gut tru tok bilong dispela Baibel. . . . Olsem long olgeta narapela Baibel long tok ples bilong ol Pasifik na Niugini, nem holi ‘Jehova’ i stap, ol i no tanim dispela nem, na long dispela rot ol i kamapim klia olsem God bilong stap laip oltaim em i narapela na ol piksa samting ol haiden i save lotuim ol i narapela.”
As na Ol i Yusim Nem Bilong God
Bilong wanem ol dispela misineri, man bilong tanim tok bilong Baibel, na tisa, i yusim planti taim nem tru bilong God, Jehova? Long wanem, ol i luksave olsem em i bikpela samting long kamapim klia olsem Jehova wanpela tasol em i God tru, na em i no wankain olsem ol god giaman ol man bilong ol ailan Pasifik i save lotuim. (Jon 17:3; 1 Korin 8:5, 6) Olgeta dispela god i gat nem, na ol man i save lotuim ol dispela god ol i save mekim dispela askim, “Husat em God bilong yu? Wanem nem bilong em?” Sapos ol i bin kolim tok “god” long tok ples, dispela bai paulim ol man i mekim ol dispela askim o ol inap ting God i Gat Olgeta Strong em i wanpela god namel long bikpela lain god bilong ol. Olsem na yumi no ken kirap nogut long ol misineri bilong bipo ol i bin yusim nem bilong Jehova planti taim.
Yu ting dispela i makim olsem olgeta man husat i yusim nem bilong Jehova ol i save em i husat tru? Nogat. Hiram Bingham, em misineri na man bilong tanim tok na em i pikinini bilong wanpela misineri bilong Hawaii i bin givim nem bilong em yet long pikinini bilong em Hiram, em i bin lukim ol manmeri bilong Abaiang (long Kiribati) ol i singaut olsem “i gat wanpela God tasol—Jehova” na long wankain taim ol i bagarapim god giaman bilong ol. Tasol buk Missionary Adventures in the South Pacific i tok long dispela samting i bin kamap:
“Tasol Bingham i save, taim ol man i bagarapim dispela god giaman, dispela i no makim olsem tru tru ol i kamap Kristen—o i no long dispela taim. Ol i no bin kisim gut mining bilong gutnius, tasol samting ol i mekim em i kirap bilong ol samting.” Em nau, i no inap long man i save tasol long nem Jehova. Ol Kristen tru i mas save long Jehova olsem wanpela man tru na bihainim tok bilong em long olgeta samting.—Rom 10:13-17.
Gutpela man Moses, em man i save long nem bilong Jehova na i bin yusim dispela nem, tasol em tu i mas kisim sampela save moa. Em i beten olsem: “Sapos yu laikim mi, orait mi laik yu tokim mi long tingting bilong yu na bai mi ken save gut long yu na oltaim mi ken mekim pasin yu save laikim.” (Kisim Bek 33:13) Yes, Moses i no laik save tasol long nem bilong Jehova. Em i laik save long ol pasin bilong Jehova na long rot bilong mekim ol samting Em i laikim. Olsem na wanpela gutpela samting tru i painim Moses, em i lukim wanpela narakain samting i kamapim mining bilong nem bilong Jehova.—Kisim Bek 33:19; 34:5-7.
Long nau tu, planti tausen Witnes Bilong Jehova long hap bilong Pasifik ol i mekim wok long ol Baibel em ol misineri bilong bipo i bin tanim, bilong helpim ol man i gat gutpela bel long save long mining bilong nem bilong Jehova, na save long ol samting em i laik ol man i lotuim em long ‘spirit na pasin i tru’ ol i mas mekim. (Jon 4:23, 24) Yes, ol i litimapim nem bilong Jehova long “ol ples i stap arere long solwara.” Olsem na planti tausen ol i bilip na wet long dispela nambawan gutpela nem bilong Jehova bai helpim ol.—Aisaia 24:15; 42:12; 51:5; Sindaun 18:10.
[Piksa long pes 14]
Ol misineri bilong Kristendom long bipo i lainim ol man bilong ol ailan Pasifik long nem bilong Jehova na ol i skulim ol narapela long dispela nem
[Kredit Lain]
Palm tree and photo at left: From the book Gems From the Coral Islands
[Piksa long pes 15]
John Williams
[Kredit Lain]
Culver Pictures
[Piksa long pes 15]
Papeiha
[Kredit Lain]
Courtesy Institute of Pacific Studies, from Mission Life in the Islands of the Pacific, by Aaron Buzacott
[Piksa long pes 17]
Ol Witnes Bilong Jehova i save lainim ol man long olgeta hap long nem bilong God