Nau Em i Taim Bilong Mekim Samting
“Yupela manmeri bilong tupela tingting, wanem taim bai yupela i gat wanpela tingting tasol?”—1 KING 18:21.
1. Olsem wanem na taim bilong yumi i narapela kain tru long taim bipo?
YU BILIP olsem Jehova tasol em i God tru? Yu bilip tu olsem ol tok profet bilong Baibel i makim olsem taim bilong yumi em i “taim bilong las de” bilong ol pasin nogut bilong graun em Satan i bosim? (2 Timoti 3:1) Sapos yu bilip olsem, orait bai yu wanbel long tok olsem nau em i taim bilong mekim samting. I no gat wanpela taim bipo em planti tru inap lusim laip bilong ol.
2. Long taim bilong King Ahap, wanem samting i kamap long hap bilong 10-pela lain bilong Israel?
2 Long 900 B.C.E. samting, lain Israel i mas skelim gut long tingting wanpela bikpela samting tru. Ol bai lotuim husat? Jesebel, em meri haiden bilong King Ahap, em i stiaim tingting bilong Ahap na em i strongim pasin bilong lotuim Bal long hap bilong 10-pela lain bilong Israel. Ol i bilip olsem Bal em i wanpela god bilong kamapim ren na mekim ol gaden i kamapim planti kaikai. Ating planti lain bilong lotuim Bal ol i save kis o brukim skru long wanpela piksa bilong god bilong ol. Ol i save mekim pasin pamuk wantaim ol pamukmeri bilong haus lotu bilong ol, na ol i ting dispela bai kirapim Bal long mekim gut long ol gaden na bulmakau samting bilong ol. Na tu, ol i save katkatim nabaut skin bilong ol yet na bai blut i kapsait.—1 King 18:28.
3. Pasin bilong lotuim Bal i mekim wanem long lain bilong God?
3 Liklik hap lain bilong Israel, inap olsem 7,000, ol i no laik insait long dispela kain lotu i gat pasin bilong lotuim ol god giaman, mekim pasin pamuk, na katkatim nabaut skin bilong ol yet. (1 King 19:18) Dispela liklik hap lain i stap gut long God Jehova, na long dispela as ol birua i mekim nogut long ol. Kwin Jesebel i kilim i dai planti profet bilong Jehova. (1 King 18:4, 13) Dispela taim nogut i mekim na planti Israel i lotuim Jehova na Bal wantaim na bai ol i ken amamasim tupela wantaim. Tasol sapos wanpela Israel i lusim Jehova na lotuim wanpela god giaman, em i kamap man bilong tromoi bilip tru. Jehova i bin tok promis olsem em bai mekim gut long ol Israel sapos ol i laikim em tru na bihainim tok bilong em. Tasol em i givim tok lukaut long ol olsem sapos ol i no lotuim em wanpela tasol, em bai bagarapim ol olgeta.—Lo 5:6-10; 28:15, 63.
4. Jisas na ol aposel i bin tok profet long wanem samting bai kamap namel long ol Kristen? Tok profet bilong ol i kamap tru olsem wanem?
4 Wankain pasin i stap insait long ol lotu bilong Kristendom long nau. Ol lain i save go long lotu ol i tok ol i Kristen, tasol ol holide bilong ol, na ol pasin, na ol bilip bilong ol i no stret wantaim ol tok bilong Baibel. Olsem Jesebel i bin mekim, ol pris pasto bilong Kristendom i go pas long mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova. Na inap longtaim pinis ol pris pasto bilong Kristendom i bin helpim ol bikpela pait, olsem na ol i gat asua long i dai bilong planti milion manmeri. Baibel i tok dispela kain pasin bilong ol lotu long helpim ol gavman bilong graun, em i pasin pamuk bilong spirit. (KTH 18:2, 3) Na tu, long nau ol lotu bilong Kristendom i no gat tok long pasin pamuk, na ol pris pasto tu i mekim dispela pasin. Jisas Krais na ol aposel i bin tok profet long dispela pasin bilong tromoi lotu i tru em bai kamap na i go bikpela. (Matyu 13:36-43; Aposel 20:29, 30; 2 Pita 2:1, 2) Orait bihain wanem samting bai painim ol manmeri i insait long lain Kristendom, em namba bilong ol i winim wan bilion? Na ol manmeri i lotu tru long Jehova ol i gat wok long mekim wanem samting bilong helpim ol dispela lain na ol narapela em lotu giaman i bin paulim ol? Yumi inap kisim bekim bilong ol dispela askim taim yumi skelim stori bilong ol samting i bin kamap bipo taim ol “i pinisim pasin bilong lotu long god Bal” long Israel.—2 King 10:28.
God i Laikim Tru Lain Bilong Em
5. Olsem wanem Jehova i soim olsem em i tingim lain bilong em i bikhet long em?
5 God Jehova i no save amamas long givim strafe long ol man i no stap gut long em, nogat. Em i gutpela Papa, na em i laik bai ol man nogut i tanim bel na kam bek long em. (Esekiel 18:32; 2 Pita 3:9) Bilong kamapim klia dispela samting, Jehova i bin kirapim planti profet long taim bilong King Ahap na Jesebel long givim tok lukaut long lain bilong Em long ol samting bai painim ol sapos ol i lotu yet long Bal. Elaija em i wanpela bilong ol dispela profet. Taim nogut bilong bikpela san i kamap olsem Elaija i tokaut pinis long en, na bihain em i tokim King Ahap long bungim ol Israel na ol profet bilong Bal wantaim long maunten Karmel.—1 King 18:1, 19.
6, 7. (a) Olsem wanem Elaija i kamapim long ples klia as bilong pasin bilong ol Israel long tromoi bilip i tru? (b) Ol profet bilong Bal i mekim wanem? (c) Elaija i mekim wanem?
6 Dispela bung i kamap long ples i gat wanpela alta bilong Jehova em “ol man i bin brukim bipo” bilong amamasim Jesebel. (1 King 18:30) Tasol sori tru, ol Israel em ol i bung i stap ol i no save long husat tru inap mekim ren i pundaun—Jehova o Bal. Bal i gat 450 profet, tasol Jehova i gat wanpela profet tasol, em Elaija. Elaija i askim stret ol man: “Yupela manmeri bilong tupela tingting, wanem taim bai yupela i gat wanpela tingting tasol?” Orait nau em i tokaut klia tru long ol: “Sapos Bikpela em i God tru, orait yupela i mas lotu long em wanpela tasol. Na sapos Bal i God tru, orait yupela i mas lotu long em wanpela tasol.” Elaija i laik kirapim ol dispela Israel i gat tupela tingting na bai ol i lotu long Jehova wanpela tasol, olsem na em i tok long mekim wanpela samting bilong save husat i God tru. Ol i mas kilim tupela bulmakau bilong mekim ofa—wanpela bilong Jehova na wanpela bilong Bal. Husat bilong tupela i salim paia i kam kukim ofa bilong em, dispela em i God tru. Orait ol profet bilong Bal i redim ofa bilong ol, na inap planti aua ol i singaut olsem: “Bal, mipela i laik bai yu mas harim beten bilong mipela.” Taim Elaija i kirap tok bilas long ol, ol i katkatim nabaut skin bilong ol yet na blut i kapsait, na ol i singaut strong moa yet. Tasol i no gat bekim long beten bilong ol.—1 King 18:21, 26-29.
7 Orait nau em i taim bilong Elaija. Pastaim em i stretim bek alta bilong Jehova na em i putim ol hap mit bilong yangpela bulmakau antap long en. Nau em i tokim ol long pulimapim wara long 4-pela bikpela sospen na kapsaitim antap long ofa. Ol i mekim olsem inap 3-pela taim na wara i pulap long baret i raunim alta. Orait nau Elaija i beten: “God, Bikpela bilong Abraham na Aisak na Israel, nau mi laik bai yu soim ol manmeri olsem, yu tasol yu God bilong Israel. Na tu yu ken soim ol olsem, mi wokman bilong yu na mi bihainim tok bilong yu tasol na mi mekim olgeta dispela samting. Bikpela, harim beten bilong mi na mekim olsem mi askim yu, na bai dispela ol manmeri i ken save, yu tasol yu God tru na yu wok long tanim bel bilong ol i kam bek long yu.”—1 King 18:30-37.
8. God i harim beten bilong Elaija na em i mekim wanem? Bihain Elaija i kirap mekim wanem?
8 God tru i harim beten bilong Elaija na i salim paia i kam daun, na paia i kukim ofa na alta wantaim. Na paia i mekim na wara long baret i raunim alta i drai olgeta! Ol Israel i kirap nogut tru. “Ol i tromoi ol yet i go daun long graun, na ol i singaut olsem, ‘Bikpela tasol em i God tru. Bikpela tasol em i God tru.’ ” Orait nau Elaija i kirap mekim narapela samting. Em i tokim ol Israel: “Holimpas olgeta profet bilong Bal. Yupela i no ken larim wanpela i ranawe.” Em nau, ol i kisim olgeta 450 profet bilong Bal na kilim ol i dai long as bilong maunten Karmel.—1 King 18:38-40.
9. Olsem wanem traim i painim gen ol man i lotu tru long God?
9 Long dispela de yet, Jehova i mekim na ren i kam daun—paslain long en, ren i no bin pundaun inap 3 na hap yia! (Jems 5:17, 18) Ating bikpela tok moa yet i kamap namel long ol Israel taim ol i wokabaut i go bek long ples; Jehova i kamapim klia pinis olsem em i God tru. Tasol ol lain bilong lotuim Bal ol i no les. Jesebel i wok yet long mekim nogut long ol wokman bilong Jehova. (1 King 19:1, 2; 21:11-16) Olsem na traim i painim gen lain bilong God long pasin bilong i stap gut long em. Bai ol i givim bel long lotuim Jehova wanpela tasol taim de bilong Em i kamap bilong mekim kot long ol lain bilong lotuim Bal?
Kirap Nau Long Mekim Samting
10. (a) Long taim bilong yumi, ol Kristen God i bin makim ol i mekim wanem? (b) Ol man i mas mekim wanem bilong bihainim tok i stap long Kamapim Tok Hait 18:4?
10 Long taim bilong yumi, ol Kristen God i bin makim ol i bin mekim wankain wok olsem Elaija. Long maus na long ol buk na nius, ol i bin givim tok lukaut long olgeta manmeri, maski ol i insait long lain Kristendom o nogat, na ol i toksave long ol long samting nogut bai painim ol lotu giaman. Olsem na planti milion manmeri i tingting gut na kwiktaim ol i kirap na lusim ol lotu giaman. Ol i dediketim laip bilong ol long Jehova na kisim baptais na kamap disaipel bilong Jisas Krais. Ol i bihainim tok bilong God long samting ol i mas mekim long ol lotu giaman: “Yupela ol manmeri bilong mi, yupela i mas lusim dispela ples na i kam ausait. Nogut yupela i poroman wantaim em long ol sin em i save mekim. Na nogut yupela bai i poroman wantaim em tu long taim em i kisim pe nogut bilong ol dispela sin.”—KTH 18:4.
11. Ol man i mas mekim wanem na bai Jehova i ken orait long ol?
11 I gat planti milion manmeri em ol i laikim ol tok bilong Baibel ol Witnes Bilong Jehova i autim long ol, tasol ol i gat tupela tingting yet long samting ol i mas mekim. Sampela bilong dispela lain i save kam wan wan taim long ol miting Kristen, olsem bung bilong mekim Kaikai Bilong Bikpela o long sampela tok i kamap long kibung distrik. Mipela i laik kirapim ol dispela lain long tingim gut tok bilong Elaija: “Yupela manmeri bilong tupela tingting, wanem taim bai yupela i gat wanpela tingting tasol?” (1 King 18:21) Ol i no ken wet—nau tasol ol i mas kirap na mekim ol samting na bai ol i ken dediket, kisim baptais, na lotuim Jehova. Sapos ol i no mekim olsem, ol inap lus long kisim laip oltaim!—2 Tesalonaika 1:6-9.
12. Sampela Kristen i baptais pinis ol i mekim wanem ol samting em ol inap kisim bagarap long en? Ol i mas mekim wanem?
12 Sori tru, sampela Kristen i baptais pinis ol i lusim pasin bilong bung wantaim long lotuim Jehova o ol i save bung wan wan taim tasol. (Hibru 10:23-25; 13:15, 16) Sampela i no strong moa long mekim wok bilong Jehova, long wanem, ol i pret nogut ol man i mekim nogut long ol, o ol i wari long wok mani, o ol i wok strong long kisim planti mani kago, o ol i wok long painim ol amamas bilong skin. Jisas i mekim tok lukaut long ol dispela samting bai pundaunim na kalabusim sampela disaipel bilong em olsem umben i holimpas ol. (Matyu 10:28-33; 13:20-22; Luk 12:22-31; 21:34-36) Nogut ol i gat “tupela tingting”—ol i mas wok ‘strong long tanim bel,’ olsem kirap kwik na mekim ol samting bilong truim dediket bilong ol long God.—KTH 3:15-19.
Lotu Giaman Bai Pinis Wantu
13. Wanem ol samting i wok long kamap long Israel long taim ol i makim Jehu long kamap king?
13 Yumi inap save long as na ol man i mas kirap kwik long mekim sampela samting long nau, taim yumi tingim samting i bin kamap long Israel inap 18 yia bihain long taim ol i bin stretim tok long maunten Karmel long husat i God tru. Elisa i senisim Elaija na em i mekim wok profet, na nau de bilong Jehova long mekim kot long lotu bilong Bal i kamap wantu tasol. Joram, pikinini bilong King Ahap, em i stap king long Israel, na Jesebel i stap yet olsem mama kwin. Long pasin hait Elisa i salim wokman bilong em i go bilong makim Jehu, kepten bilong ami bilong Israel, long kamap nupela king. Long dispela taim Jehu i stap long hap is bilong wara Jordan long taun Ramot long Gileat, na em i bosim wanpela pait ol Israel i mekim long ol birua. King Joram i bin kisim bagarap long pait na em i stap long Jesril long ples daun klostu long Megido, na em i wet long kamap orait gen.—2 King 8:29–9:4.
14, 15. Jehu i kisim wanem wok? Em i mekim wanem?
14 Jehova i tokim Jehu: “Yu mas kilim i dai ol lain bilong Ahap, dispela king bipo yu stap ofisa bilong en. Long dispela pasin bai mi bekim stret pasin nogut bilong Kwin Jesebel. Em dispela meri bipo i bin kilim ol profet bilong mi na ol arapela wokman bilong mi. Bai mi bagarapim olgeta lain famili bilong Ahap. . . . Jesebel bai i dai na bai i no gat man i planim bodi bilong en. Nogat. Bai ol dok i kaikai bodi bilong en klostu long taun Jesril.”—2 King 9:7-10.
15 Jehu em i man bilong kirap kwik long mekim ol samting. Kwiktaim em i kalap long karis bilong em na em i spit i go long Jesril. Wanpela wasman long Jesril i luksave long pasin bilong Jehu long draivim karis na em i toksave long King Joram. Orait Joram i kalap long karis bilong em na em i go bilong bungim Jehu, em kepten bilong ami bilong Joram. Taim Joram i bungim em, Joram i askim: “Olgeta samting i stap i orait, o nogat?” Jehu i bekim tok olsem: “Bai i orait olsem wanem, sapos mama bilong yu Jesebel, i wok yet long bihainim ol giaman god na i mekim ol pasin nogut na ol pasin bilong mekim posin.” Paslain long King Joram inap long ranawe, Jehu i taitim banara bilong em na spia i kisim lewa bilong Joram na em i dai.—2 King 9:20-24.
16. (a) Wanem kain traim i painim ol ofisa bilong Jesebel? (b) Ol tok Jehova i bin mekim long Jesebel i kamap tru olsem wanem?
16 Jehu i no westim taim—em i spit i go long taun long karis bilong em. Jesebel i penim ai na pes bilong em na em i sanap long windo na lukluk i go daun, na em i tok bilas long Jehu. Jehu i no bekim tok; em i singaut olsem: “Husat i laik kam long lain bilong mi?” Ol wokman bilong Jesebel i mas kirap kwik long mekim sampela samting. Tupela o 3-pela ofisa bilong em i putim het i go ausait long windo na lukluk i go daun. Em nau, wantu traim i painim ol—ol bai bihainim tok bilong husat? Jehu i singaut long ol: “Tromoi dispela meri i kam daun.” Orait ol ofisa i kisim Jesebel na tromoi em i go daun long rot, na ol hos na karis bilong Jehu i krungutim bodi bilong em. Em nau, bagarap i painim dispela meri husat i bin kirapim ol manmeri long lotuim Bal long Israel. Paslain long ol man inap planim bodi bilong Jesebel, ol dok i kaikai pinis bodi bilong em, olsem Jehova i bin tok profet.—2 King 9:30-37.
17. Kot bilong God i bin painim Jesebel i mas strongim bilip bilong yumi long wanem samting bai kamap bihain?
17 Olsem tasol bikpela bagarap bai kamap wantu long lain i olsem pamukmeri, nem bilong en “Bikpela taun Babilon.” Dispela pamukmeri i olsem piksa na i makim ol lotu giaman bilong dispela graun bilong Satan. Ol dispela lotu giaman i bin kirap pastaim long taun Babilon bilong bipo. Taim ol lotu giaman i bagarap pinis, God Jehova bai mekim save long olgeta man i insait long ol narapela wok bilong Satan long graun. Ol tu bai kisim bagarap, na dispela bai redim rot bilong nupela taim i ken kamap long graun na stretpela pasin tasol bai stap long en.—KTH 17:3-6; 19:19-21; 21:1-4.
18. Taim Jesebel i dai pinis, wanem samting i painim ol lain bilong lotuim Bal long Israel?
18 Taim Jesebel i dai pinis, kwiktaim King Jehu i kirap na kilim i dai olgeta famili bilong Ahap wantaim ol ofisa bilong em na olgeta man i helpim em. (2 King 10:11) Tasol planti Israel em ol i lotuim Bal ol i stap yet. Orait nau Jehu i kirap mekim wanpela samting bilong soim olsem em i “strong long bihainim Bikpela tasol.” (2 King 10:16) Jehu i giaman olsem em yet i man bilong lotuim Bal, na em i stretim rot bilong wokim bikpela bung long haus lotu bilong Bal em Ahap i bin wokim long Samaria. Olgeta Israel husat i save lotuim Bal ol i kam long dispela bung. Taim ol i stap pinis insait long haus lotu, nau ol i no gat rot long ranawe, na lain bilong Jehu i kilim i dai olgeta bilong ol. Bilong pinisim dispela stori, Baibel i tok: “Olsem na Jehu i pinisim pasin bilong lotu long god Bal na ol Israel i no moa lotu long em.”—2 King 10:18-28.
19. Wanem gutpela samting i wetim lain “planti manmeri tru” em ol i stap gut long lotuim Jehova?
19 Jehova i pinisim pasin bilong lotu long Bal long Israel, na olsem tasol ol lotu giaman bilong nau bai kisim bagarap wantu tasol na ol bai pinis olgeta. Bai yu stap long lain bilong husat taim dispela bikpela de bilong kot i kamap? Long nau yet yu mas kirap kwik long mekim sampela samting na bai yu inap stap wanpela bilong ol “planti manmeri tru” em ol bai abrusim bagarap long taim bilong “bikpela hevi.” Long dispela taim yu bai amamas na litimapim nem bilong God, long wanem, em i givim strafe long “dispela bikpela pamukmeri em i bin bagarapim olgeta manmeri bilong graun long pasin pamuk bilong en.” Yu wantaim ol narapela manmeri i lotu tru long God, yupela bai wanbel long ol gutpela tok bilong wanpela singsing em lain bilong heven i mekim, olsem: “Yumi litimapim nem bilong God! Bikpela, em God I Gat Olgeta Strong, nau em i stap king tru!”—KTH 7:9, 10, 14; 19:1, 2, 6.
Sampela Askim Bilong Tingim Gut
• Lain Israel bilong bipo i bin mekim wanem na ol i gat asua long pasin bilong lotuim Bal?
• Baibel i bin tok profet long wanem pasin bilong tromoi bilip i tru? Truim bilong dispela tok profet i bin kamap olsem wanem?
• Jehu i bin mekim wanem bilong pinisim pasin bilong lotuim Bal?
• Yumi mas mekim wanem bilong abrusim bagarap long taim God i mekim kot bilong em?
[Mep long pes 25]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
Soko
Afek
Helkat
Jokneam
Megido
Tanak
Dotan
SAMARIA
Endor
Sunem
Ofra
Jesril
Ipleam
Tirsa
Betsemes
Betsan
Jabes long distrik Gileat?
Abel Mehola
Taun Betarbel
Ramot long graun Gileat
Ol het bilong maunten
Maunten Karmel
Maunten Tabor
More
Maunten Gilboa
[Ol bikpela hap wara]
Solwara Mediterenian
Raunwara Galili
[Wara]
Wara Jordan
[Hulwara]
Wara Harot
[Kredit Lain]
Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel
[Ol Piksa long pes 26]
Wok bilong autim tok bilong Kingdom long olgeta mun na go long ol miting Kristen, em ol bikpela samting bilong lotu i tru
[Piksa long pes 28, 29]
Olsem Jehu, ol man i laik abrusim bagarap long de bilong Jehova ol i mas kirap kwik long mekim ol samting