Amamas na Mekim Wok Bilong Jehova
“Yupela i mas belgut long Bikpela na lotu long em. Yupela singim song bilong amamas na go klostu long em.”—BUK SONG 100:2.
1, 2. (a) Olsem wanem pasin bilong daunim man bilong narapela skin i bin kamap klia long biktaun Belin, long Jemani? Tasol olsem wanem long wok bilong Hitler long kamapim wanpela gavman bilong i stap 1,000 yia? (b) Long Julai 1990 wanem samting i bin kamap long Stediam Olimpia na i narapela kain long yia 1936? Wanem as bilong amamas bilong ol dispela manmeri bilong planti lain ol i bung long dispela stediam?
LUKIM bikpela Stediam Olimpia long biktaun Belin. Inap 54 yia bipo, olsem long yia 1936, bikpela tok kros i bin kamap long dispela stediam, long wanem, i olsem bikman Adolf Hitler i givim baksait long wanpela blakskin bilong Amerika em i bin ran long resis na winim 4-pela medal gol. Taim dispela blakskin i winim resis, dispela i daunim tru tingting nogut bilong Hitler, em i ting ol waitskin i antap, winim ol narapela lain!a Tasol nau long Julai 26, 1990 ol blakskin na waitskin na yeloskin bilong 64 lain, inap olsem 44,532 olgeta, ol i bung long dispela stediam na ol i stap wanbel. Ol i bung long “Gutpela Tok Ples” Kibung Distrik bilong ol Witnes Bilong Jehova. Long dispela Fonde, long belo bek, bikpela amamas tru i kamap! Wanpela brata i mekim tok bilong baptais na bihain ol 1,018 manmeri i laik kisim baptais i tok, “Yesa!” tupela taim bilong tokaut olsem ol i dediket long God Jehova na ol i laik bihainim laik bilong em.
2 Inap 19 minit i lus bilong ol dispela nupela Witnes i wokabaut lusim stediam na i go long ples bilong kisim baptais. Long dispela 19 minit olgeta ol manmeri i paitim strong han bilong amamas long ol dispela handet handet manmeri bilong planti lain i gat strongpela bilip inap long winim pait na daunim strong bilong dispela graun—ol man i no bin paitim strong han olsem bilong amamas long ol man i winim resis long Resis Olimpik long 1936. (1 Jon 5:3, 4) As bilong amamas bilong ol em olsem: Ol i bilip tru olsem Kingdom bilong God long han bilong Krais bai kamapim tru wanpela gutpela taim bilong 1,000 yia na bai ol manmeri i kisim ol gutpela blesing.—Hibru 6:17, 18; Kamapim Tok Hait 20:6; 21:4, 5.
3. Pasin bilong ol manmeri i kam bung i strongim wanem tok i tru? Olsem wanem em i strongim?
3 Ol dispela manmeri i kam bung ol i no birua o bel nogut long ol man bilong narapela skin o lain, long wanem, olgeta i toktok long gutpela tok ples tru bilong Baibel, em Tok Bilong God. Dispela i strongim tok i tru Pita i bin mekim, em i tok: “Tru tumas, nau mi save, God i save mekim wankain pasin long olgeta manmeri, maski ol i bilong wanem lain. Long olgeta lain em i save laikim ol manmeri i aninit long em na i mekim stretpela pasin.”—Aposel 10:34, 35; Sefanaia 3:9.
4. Planti long kibung i bin kamap bilipman taim ol i stap aninit long wanem kain gavman? Olsem wanem God i bin harim beten bilong ol na helpim ol?
4 Planti manmeri long kibung long Belin, ol i bin kamap bilipman taim ol i stap aninit long ol hatpela gavman i mekim nogut long ol, olsem gavman bilong Hitler (yia 1933-1945) na gavman komyunis long hap bilong Is Jemani. Nau tasol, olsem long Mas 14, 1990, gavman long Is Jemani i bin pinisim tambu long wok bilong ol Witnes Bilong Jehova. Olsem na planti bilong ol dispela Witnes i bin “kisim tok bilong God, na planti hevi i kamap long [ol],” tasol spirit holi i bin kirapim ol na ol i amamas. (1 Tesalonaika 1:6) Ol i no kalabus olsem bipo—nau i no gat tambu moa long mekim wok bilong Jehova na ol i amamas nogut tru.—Lukim Aisaia 51:11.
Ol Taim Bilong Amamas
5. Taim Jehova i helpim ol Israel long solwara Retsi, ol i mekim wanem bilong amamas long dispela?
5 I no gat tambu moa long ol brata long hap bilong is long Yurop, na long sampela hap bilong Afrika na Esia tu gavman i pinisim tambu long wok bilong ol Witnes. Yumi tingim dispela samting na yumi tingim sampela taim bipo em Jehova i bin kisim bek lain bilong em long han bilong ol birua. Yumi tingim bikpela wok Jehova i bin mekim long solwara Retsi, na yumi tingim gutpela singsing ol Israel i mekim bilong tenkyu long Em—ol i singaut strong na tok olsem: “Bikpela, wanem arapela god i stap na i strongpela olsem yu? I no gat wanpela. Yu nambawan king na yu stap holi. Yu antap tru na gutpela olgeta. Na husat inap olsem yu? I no gat wanpela. Yu save wokim olkain mirakel na mekim ol bikpela wok.” (Kisim Bek 15:11) Olsem wanem? Long nau tu yumi save amamas long ol bikpela wok Jehova i mekim bilong helpim lain bilong em? Tru tumas, yumi save mekim!
6. Ol Israel i bin amamas na singaut long yia 537 paslain long Krais na dispela inap lainim yumi long wanem samting?
6 Taim Jehova i kisim bek ol Israel long Babilon long yia 537 paslain long Krais na bringim ol i go bek long ples bilong ol, ol i amamas moa moa yet. Nau lain bilong Jehova inap mekim tok olsem Aisaia i bin tok profet long en, olsem: “God i bin kisim bek mi. Na bai mi bilip strong long em na mi no ken pret. God, Bikpela i save mekim mi i stap strong na mi singim song bilong litimapim nem bilong en. Long wanem, em i bin kisim bek mi.” Ol i amamas tru! Na lain bilong God i ken mekim wanem bilong kamapim dispela amamas bilong ol? Aisaia i tok moa olsem: “Na long dispela taim bai yupela i singim song olsem, ‘Kolim nem bilong Bikpela na singaut long em na tok tenkyu long em. Tokaut long olgeta lain manmeri long ol bikpela wok em i bin mekim, na tokim ol long em i gat biknem. Singim ol song na litimapim nem bilong Bikpela. Em i kisim biknem long ol gutpela gutpela wok em i mekim.’ ” Nau ol inap “amamas na singaut strong” na tokim “olgeta lain manmeri” long ol bikpela wok em i bin mekim, wankain olsem ol wokboi bilong Jehova long nau i save mekim, em Jehova i bin kisim bek ol long han bilong ol birua na ol i stap fri.—Aisaia 12:1-6.
Amamas long Wok Bilong Jehova
7. Long yia 1919 Jehova i kisim bek lain bilong em long wanem ol samting i bin kalabusim ol na nau ol i amamas?
7 Long nau ol wokboi bilong Jehova i bin kirap long amamas na singaut strong taim em i mekim bikpela wok na kisim bek ol long yia 1919. Long Mas 26 long yia 1919, ol brata bilong Lain Bilong Bosim Ol Witnes ol i bin lusim kalabus long Amerika; ol i bin kalabus inap 9-pela mun, long wanem, ol man i bin sutim tok giaman long ol na tok ol i laik daunim gavman. Bikpela amamas tru i kamap long Betel long Bruklin taim ol i lusim kalabus na kam bek! Na nau olgeta manmeri bilong liklik lain remnan ol inap amamas long wanem ol i no kalabus moa long spirit—ol i lusim pinis Bikpela Babilon, em olgeta lotu giaman Satan i bin kamapim bilong kalabusim olgeta manmeri.—Kamapim Tok Hait 17:3-6; 18:2-5.
8. Ol i tokaut long wanem nupela nius long kibung bilong Sida Poin long yia 1919 na ol brata i kirap nogut? Singaut i go long ol bilong mekim wanem wok?
8 Ol bikpela samting i bin kamap long yia 1919. Wanpela bikpela samting tru em kibung bilong lain bilong God long Sida Poin, Ohaio, long Amerika, long Septemba 1-8. Long namba 5 de bilong dispela kibung, ol i kolim “De Bilong Ol Wanwok,” presiden bilong Sosaiti Was Taua, em J. F. Rutherford, em i mekim wanpela bikpela tok i kirapim tru tingting bilong ol 6,000 manmeri i harim. Nem bilong dispela tok i olsem: “Tokaut long Kingdom.” Em i stori long Kamapim Tok Hait 15:2 na Aisaia 52:7 na bihain em i tokaut olsem i gat wanpela nupela nius Sosaiti bai wokim long olgeta tupela tupela wik bilong tilim long ol man taim ol brata i go autim tok. (Long tok Inglis, nem bilong dispela nius em The Golden Age, nau yumi kolim Kirap!) Na bilong pinisim tok, presiden i tok: “Ol man i givim bel olgeta long Bikpela, em ol man i no pret, na bel bilong ol i stret, na ol i laikim tumas God na Bikpela Jisas long tingting olgeta na strong olgeta na bel olgeta, bai ol i amamas long insait long dispela wok taim rot i op long ol. Askim Bikpela long stiaim tingting bilong yu na soim rot long yu bambai yu inap mekim gut wok bilong em na i stap gut long wok. Mekim singsing bilong amamas long bel bilong yu na yu go mekim wok.”
9, 10. Jehova i bin mekim wanem na wok bilong wokim Wastaua na Kirap! i kamap gutpela?
9 Ol man long olgeta hap bilong graun i bin harim dispela “singsing bilong amamas”! Planti man i save kaunim nius Wastaua ol i bin insait long wok bilong tilim nius Kirap! long ol man, olsem na nau, long olgeta taim ol i wokim Kirap! ol i save wokim 12,980,000 long 64 tok ples. Dispela nius Kirap! i save wok wantaim nius Wastaua na em i strongpela samting bilong helpim ol man i laik kisim save long tok i tru bambai ol i ken kisim dispela save. Long wanpela kantri long Esia, wanpela sista painia i save go givim ol nupela Wastaua na Kirap! long wanpela man na sista i kirap nogut, long wanem, long olgeta taim dispela man i save givim inap olsem 7 kina olsem kontribusen bilong helpim wok bilong ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap bilong graun—em i pilim tru wok bilong Kingdom!
10 Long yia 1991 ol i bin wokim Wastaua inap 112 yia pinis, na nau ol i save wokim 15,290,000 long 111 tok ples. Long 59 tok ples ol i save kisim wankain Wastaua long wankain taim. Liklik lain remnan i olsem gutpela bosboi ol i save wok oltaim long givim ‘kaikai bilong spirit long taim stret’ long ol man i save amamas long kaunim ol nius samting ol i wokim. (Luk 12:42) Long yia 1990 ol Witnes Bilong Jehova i bin kisim 2,968,309 nupela sabskripsen bilong Kirap! na Wastaua, em planti sabskripsen tru, winim yia 1989 inap 22.7 pesen.
Bikpela Amamas Moa Yet i Kamap
11. (a) Wanem singaut i go long ol manmeri bilong God i bung long Sida Poin long yia 1922? (b) Olsem wanem dispela singaut bilong amamas i bin i go bikpela?
11 Long yia 1922 lain bilong God ol inap olsem 10,000, na bikpela amamas moa yet i kamap taim ol i bung bilong mekim namba 2 kibung long Sida Poin long mun Septemba na 361 i baptais. Brata Rutherford i mekim wanpela tok, nem bilong en: “Kingdom Bilong Heven i Kam Klostu,” em tok bilong Matyu 4:17 i as bilong en. Brata Rutherford i mekim tok i go na laspela bikpela tok em i mekim i olsem: “Olgeta manmeri i mas save, Jehova em i God na Krais Jisas em i King i winim olgeta narapela king, na em i Bikpela i winim olgeta narapela bikpela man. Dispela taim em i bikpela taim tru, winim olgeta narapela taim. Lukim! King i kirap pinis long mekim wok king! Yupela i man bilong autim tok bilong dispela samting. Olsem na yupela i mas autim tok, autim tok, autim tok bilong King na kingdom bilong em.” Ol manmeri long kibung i amamas tru na ol i singaut strong. Bihain lain bilong ol i go bikpela bikpela, olsem na long ol 1,210 kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap long yia 1989, winim 6,600,000 manmeri i kam bung na 123,688 i bin kisim baptais.
12. (a) Lain bilong God long nau i gat wanem bikpela amamas tru? (b) Olsem wanem yumi skelim gut wok bilong yumi bambai yumi inap mekim wok bilong God na aninit long “ol gavman” tu wantaim?
12 Ol Witnes Bilong Jehova i laik tru bai i no gat wanpela samting i kalabusim ol na ol i ken i stap fri. Ol i amamas tru long ol inap i stap fri long nau olsem Jisas i bin tok: “Yupela bai i save long tok tru, na tok tru bai i mekim yupela i kamap fri.” Ol i amamas tru, long wanem, ol tok hait na bilip giaman bilong ol lotu giaman i no kalabusim ol moa! Ol i gat bikpela amamas tru, long wanem, ol i save long Jehova na long Pikinini bilong em na ol i kamap wanwok bilong tupela, na ol inap long kisim laip i stap oltaim! (Jon 8:32; 17:3; 1 Korin 3:9-11) Na tu, ol wokboi bilong God i save amamas taim “ol gavman” bilong dispela graun i no pasim ol long mekim dispela wok i stret ol i ken mekim, em wok bilong autim gutpela tok bilong Kingdom bilong Jehova i stap long han bilong Krais. Ol i amamas long givim “samting bilong Sisar” long Sisar, tasol “samting bilong God” em ol i save givim long God.—Rom 13:1-7; Luk 20:25.
13. Taim ol gavman i no pasim moa rot bilong ol Witnes Bilong Jehova long autim tok, ol Witnes i bin mekim wanem bilong kamapim amamas bilong ol?
13 Tasol sapos ol gavman bilong graun i wok long pasim ol Witnes Bilong Jehova bambai ol i no inap mekim dispela wok bilong God ol i mas mekim, orait ol Witnes i save mekim tok wankain olsem ol aposel i bin mekim, olsem: “Mipela i mas bihainim tok bilong God tasol. Mipela i no ken bihainim tok bilong ol man.” Taim ol aposel i bin mekim dispela tok, bihain ol hetman i larim ol i go, na ol i “lusim kaunsil na i go ausait. Na ol i amamas.” Ol i mekim wanem na ol i kamapim amamas bilong ol? “Long olgeta de, ol i save go long tempel na long ol haus bilong ol manmeri, na ol i wok long skulim ol manmeri. Ol i no lusim wok bilong autim gutnius. Nogat. Ol i tokaut klia olsem, Jisas em i dispela man God i bin promis long salim i kam bilong kisim bek ol manmeri bilong en.” (Aposel 5:27-32, 41, 42) Olsem tasol long nau, ol Witnes Bilong Jehova i save amamas taim rot bilong mekim wok bilong God i op moa long ol. Long planti kantri, Jehova yet i bin opim rot long ol Witnes, olsem na bilong kamapim amamas bilong ol, ol i bin wok strong long autim gut tok long nem bilong Jehova na long Kingdom bilong em long han bilong Krais Jisas i kam klostu.—Lukim tu Aposel 20:20, 21, 24; 23:11; 28:16, 23.
Amamas na Sanap Strong
14. Amamas em spirit bilong God i kamapim, olsem wanem dispela i winim tru amamas olsem wanpela buk i stori long en?
14 Wanem dispela bikpela amamas ol Kristen tru i save kisim? I no amamas nating bilong liklik taim em man i winim resis long Resis Olimpik em i save kisim. Nogat. Dispela amamas em i wanpela pasin spirit holi bilong God i save kamapim, na God i save givim dispela amamas long “ol manmeri i bihainim tok bilong em.” (Aposel 5:32) Wanpela buk i save kamapim insait bilong ol tok (em diksenari bilong Webster) i stori long amamas na i tok, ‘amamas i olsem man i belgut na pes bilong em i lait, na em i kirap mekim ol samting bilong kamapim amamas bilong em.’ Tasol amamas bilong ol Kristen i winim tru dispela pasin bilong amamas. Bilip bilong yumi em i as bilong amamas bilong yumi, olsem na amamas bilong yumi em i samting tru bilong strongim yumi. Baibel i tok: “Yupela i mas amamas long Bikpela na bai em i strongim yu.” (Nehemia 8:10) Lain bilong God i wok long amamas long Jehova, na dispela kain amamas i winim tru amamas nating ol man i save kisim long ol amamas bilong skin na bilong dispela graun.—Galesia 5:19-23.
15. (a) Long ol Kristen i stap gut long wok, olsem wanem pasin bilong sanap strong na pasin bilong amamas i bin wok wantaim? (b) Kolim sampela tok bilong Baibel i strongim yumi long holimpas pasin bilong amamas.
15 Tingim ol brata bilong yumi i stap long hap bilong Yukren. Taim gavman i bin rausim ol dispela brata i go long Saibiria namel long 1950 na 1955 samting, bikpela hevi tru i bin painim ol. Bihain gavman i orait long ol i go bek long ples bilong ol na ol i amamas long dispela, tasol sampela ol i no i go bek long ples. Bilong wanem ol i no i go? Ol wok ol i bin mekim long hap bilong Saibiria i kirapim ol long tingim tok bilong Jems 1:2-4, em Jems i tok: “Ol brata bilong mi, sapos ol kain kain traim i kamap long yupela, orait yupela i ken ting olsem, em i samting bilong amamas tasol. Yupela i save, samting i kamap na i traim bilip bilong yupela, em i save kamapim pasin bilong sanap strong na karim hevi.” Ol dispela brata i amamas long karim hevi yet long dispela hap na sanap strong bambai ol inap helpim ol man i laik harim tok. Na long 1990 long ol kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova long Polan, ol brata i amamas tru long sekanim ol Witnes bilong ol longwe ples long Rasia. Tru tumas, pasin bilong karim hevi na sanap strong na pasin bilong amamas i bin wok wantaim na nau dispela kaikai i kamap. Tru tumas, yumi olgeta brata sista i amamas na karim hevi na sanap strong long wok bilong Jehova, yumi ken tok olsem: “Maski dispela olgeta hevi i kamap, bai mi amamas na belgut. Long wanem, [Jehova] em i God na em i save kisim bek mi. God, Bikpela bilong mi, em i save givim strong long mi.”—Habakuk 3:18, 19; Matyu 5:11, 12.
16. Olsem wanem gutpela pasin bilong Jeremaia na Jop inap strongim yumi long wok bilong autim tok?
16 Tasol olsem wanem yumi ken holimpas pasin bilong amamas taim yumi autim tok namel long ol birua i gat strongpela het? Yumi mas tingim ol profet bilong God long bipo—maski kain hevi olsem i bin painim ol, ol i bin amamas. Hevi na traim i painim Jeremaia na em i tok: “Yu bin givim tok bilong yu long mi na mi kisim, olsem man i kisim kaikai. Na dispela tok bilong yu i mekim mi i amamas na belgut tru, long wanem, mi bilong yu, God Bikpela I Gat Olgeta Strong.” (Jeremaia 15:16) Sapos yumi bilong God Jehova yet, na nem bilong em i stap long yumi na yumi inap autim tok long dispela nem, yumi kisim gutpela wok tru! Oltaim yumi yet yumi mas wok strong long stadi na yumi mas insait tru long ol miting Kristen, na dispela bai strongim yumi long amamas yet long tok i tru. Amamas bilong yumi bai kamap ples klia long pasin yumi mekim taim yumi autim tok, na bai yumi tingim Kingdom na pes bilong yumi i lait. Maski bikpela traim tru i painim Jop, em inap tok long ol birua bilong em, olsem: “Mi bin luk amamas na toktok na lap wantaim ol.” (Jop 29:24) Em i no larim hevi ol i putim long em i daunim em na mekim em i bel hevi. Nogat. Yumi mas bihainim pasin bilong gutpela man Jop—maski ol birua i tok bilas long yumi, yumi no ken bel hevi. Amamas i stap! Sapos yumi amamas na pes bilong yumi i lait, dispela inap kirapim sampela man long harim tok.
17. Sapos yumi amamas na sanap strong, dispela inap kamapim wanem kaikai?
17 Yumi save go long ol haus long teritori bilong yumi planti taim, mekim mekim, tasol sapos yumi sanap strong na yumi amamas, yumi inap kirapim tingting bilong ol man i laikim stretpela pasin, na bai ol i laik save long gutpela samting yumi bilip na wet long en. Taim yumi inap mekim Baibel-stadi long ol long olgeta taim, yumi save amamas tru! Na taim ol i kisim gut ol tok i tru bilong God long Baibel na putim long bel bilong ol na ol i kirap poromanim yumi long wok bilong Jehova, yumi save amamas moa yet! Na long dispela taim yumi inap mekim tok wankain olsem aposel Pol i bin mekim long ol nupela bilipman long taim bilong em, em i tokim ol: “Taim Bikpela bilong yumi Jisas i kam bek, wanem samting bai i mekim mipela i sanap strong na amamas long ai bilong em? Mipela bai i bringim wanem samting bilong soim olsem mipela i bin mekim gut wok bilong mipela? Mipela bai i amamas long yupela tasol. Yes, mipela i save amamas long yupela, na yupela yet i mekim mipela i stap belgut.” (1 Tesalonaika 2:19, 20) Tru tumas, taim yumi helpim ol nupela man long save long tok i tru bilong God long Baibel na ol i dediket na baptais na kamap Witnes, dispela i save mekim yumi i amamas na belgut tru.
Amamas i Strongim Yumi
18. Wanem samting inap helpim yumi long karim ol hevi na traim i save painim yumi long nau?
18 Long olgeta de, kain kain traim na hevi i save painim yumi na yumi mas karim na sanap strong. Sampela hevi olsem em sik bilong skin, na bel hevi, na sot long mani. Olsem wanem Kristen inap holimpas amamas bilong em na karim ol kain hevi olsem? Em inap mekim olsem sapos em i lukim ol tok bilong God long Baibel bilong strongim bel bilong em na soim rot long em. Sapos em i kaunim o harim ol tok bilong Buk Song, dispela inap strongim em long taim bilong traim na hevi. Na tingim gutpela tok bilong Devit, em i tok: “Olgeta hevi yu karim, em yu mas putim long han bilong Bikpela, bai em i karim na bai em i strongim yu. Bai em i no larim wanpela samting i bagarapim ol stretpela man.” (Buk Song 55:22) Tru tumas, Jehova em i Man bilong “harim beten” bilong yumi.—Buk Song 65:2.
19. Olsem Devit na Pol, yumi ken bilip tru long wanem samting?
19 Long rot bilong ol buk na nius na ol elda long ol kongrigesen, oganaisesen bilong Jehova i redi i stap bilong helpim yumi ol sinman i no gat strong bambai yumi inap karim ol hevi bilong yumi. Devit i givim gutpela tok long yumi, olsem: “Yu mas putim laip bilong yu long han bilong Bikpela. Bilip strong long em, na em bai i helpim yu.” Na Devit inap tok olsem: “Bipo mi yangpela, na nau mi lapun pinis, tasol mi no lukim God i givim baksait long wanpela stretpela man. Na mi no lukim ol pikinini bilong stretpela man i sot long kaikai, na i singaut long ol arapela man bilong ol i ken helpim ol. Nogat tru.” Sapos yumi bung wantaim kongrigesen Kristen bai yumi save, “Bikpela yet i save kisim bek ol stretpela man. Long taim hevi i kamap long ol, ol i save ran i go long em na em i lukautim ol.” (Buk Song 37:5, 25, 39) Oltaim yumi mas bihainim tok bilong Pol, olsem: “Mipela i no save slek long mekim wok bilong God. . . . Yumi no save lukluk i go long ol samting yumi inap lukim long ai. Nogat. Yumi save lukluk strong long ol samting yumi no inap lukim long ai, long wanem, samting yumi save lukim long ai, em bai i stap sotpela taim tasol. Tasol ol dispela gutpela samting yumi no inap lukim long ai, ol bai i stap oltaim oltaim.”—2 Korin 4:16-18.
20. Long ai bilong bilip yumi lukim wanem samting? Dispela i kirapim yumi long mekim wanem?
20 Long ai bilong bilip yumi lukim nupela taim bilong Jehova i kam klostu pinis. Em taim bilong kisim ol gutpela gutpela amamas na blesing! (Buk Song 37:34; 72:1, 7; 145:16) Nau yumi mas redi na wetim dispela taim, olsem na yumi mas amamas na mekim wok bilong Jehova, olsem Buk Song 100:2 i tok: “Yupela i mas belgut long Bikpela na lotu long em. Yupela singim song bilong amamas na go klostu long em.”
[Ol Futnot]
a Wanpela nius (The New York Times bilong Februeri 17, 1940) i kamapim tok bilong wanpela bikman bilong lotu Katolik long Yunivesiti Jostaun, em i stori long dispela tingting olsem ol waitskin i antap, winim ol narapela lain, na em i tok, em i bin harim Adolf Hitler i tok, Gavman Holi Bilong Rom i mas kamap bek, em bikpela gavman bilong lain bilong Jemani. Tasol wanpela man bilong raitim stori bilong bipo, em William L. Shirer, em i stori long ol samting i bin kamap na em i tok: “Namba 3 Gavman bilong Jemani i bin kamap long Janueri 30, 1933, na Hitler i hambak na i tok dispela gavman bai stap inap 1,000 yia. . . . Tasol em i stap inap 12-pela yia na 4-pela mun tasol.”
Bilong Kamapim Gen Ol Bikpela Tok:
◻ Long nau husat ol i amamas, long wanem, ol i daunim pinis pasin bilong birua long man bilong narapela skin?
◻ Wanem samting i kirapim lain bilong God long bipo long amamas na singaut strong?
◻ Olsem wanem amamas tru i bin kamap moa yet nau long taim bilong yumi?
◻ Olsem wanem pasin bilong sanap strong na pasin bilong amamas i wok wantaim?
◻ I gat wanem ol samting bilong helpim yumi long holimpas amamas bilong yumi?