Lukautim Gut Famili na Bai Ol i Ken Stap Long Nupela Taim
“Bikpela, lukautim mipela gut. Was gut long mipela oltaim, bai ol man nogut i no ken bagarapim mipela.”—SONG 12:7.
1, 2. (a) Olsem wanem long sampela famili nau long dispela taim nogut? (b) Olsem wanem ol famili Kristen inap winim taim bilong “bikpela hevi” na stap long nupela taim?
JON em wanpela elda Kristen na em i amamas tru na i tok: “Pikinini man bilong mi i gat 14 krismas, na pikinini meri bilong mi i gat 12-pela krismas, na tupela i kisim baptais na mi amamas. Na tupela pikinini moa bilong mi, em man i gat 17 krismas na meri i gat 16 krismas, tupela i bin mekim wok painia haptaim nau inap wanpela yia.”
2 Planti famili bilong yumi i bihainim ol lo bilong Baibel na ol pikinini bilong ol i kamap gutpela olsem. Tasol sampela i gat hevi long pikinini bilong ol. Tupela marit Kristen i tok: “Mipela i gat 5-pela pikinini na ol i givim hatwok long mipela. Pasin bilong graun i pulim pinis wanpela. Satan i wok strong long paulim ol yangpela bilong yumi.” Na hevi i kamap namel long sampela man wantaim meri bilong ol tu, na sampela marit i bruk na sampela i katim marit. Tasol ol famili i bihainim pasin Kristen ol inap winim taim bilong “bikpela hevi” na ol bai stap long nupela taim God bai kamapim. (Matyu 24:21; 2 Pita 3:13) Tasol olsem wanem yu ken lukautim famili bilong yu yet na bai ol i ken i stap long nupela taim?
Toktok Gut Wantaim
3, 4. (a) Olsem wanem na pasin bilong toktok gut wantaim i bikpela samting bilong helpim famili long i stap strong? Bilong wanem sampela hevi i save kamap? (b) Bilong wanem man i mas lain long putim yau long tok bilong meri bilong em?
3 Strongpela famili i save toktok gut wantaim narapela narapela insait long famili. Sapos ol i no mekim olsem, hevi bai kamap. Sindaun 15:22 i tok: “Sapos yu laik mekim sampela wok, orait pastaim yu mas kisim tingting long planti arapela man, na bai wok bilong yu i ken kamap gutpela. Sapos yu no mekim olsem, bai yu hatwok nating.” Wanpela meri i gat wok long helpim ol marit i gat hevi, em i tok: ‘Planti meri i tok, man bilong ol i no save toktok wantaim ol o putim yau long tok bilong ol, na taim mi laik tokim ol dispela man long dispela samting, ol i no laik harim mi tu.’
4 Wanem as na ol i no save toktok wantaim? Wanpela as em i olsem: Pasin bilong man na bilong meri i narapela narapela kain, na tupela i no gat wankain pasin bilong toktok long narapela man o meri. Wanpela stori i tok: ‘Man i save kolim stret ol samting, tasol meri i laik bai man i givim yau long tok bilong em.’ Sapos dispela hevi i stap long marit bilong yu, yu mas stretim. Man Kristen i mas lain long putim yau long tok bilong meri bilong em. Disaipel Jems i tok: “Yupela olgeta i mas putim yau kwik long harim tok, tasol yupela i no ken hariap long mekim toktok.” (Jems 1:19) Sapos meri bilong yu i laik bai yu pilim hevi bilong em na tingim em, yu no ken tok strong long em long mekim sampela samting, o givim tok long em bilong stretim em, o mekim planti toktok long em. (1 Pita 3:8) Sindaun 17:27 i tok: “Man i gat planti save, em i no save toktok planti.”
5. Man i ken mekim wanem bilong kamapim tingting bilong em long meri bilong em?
5 I gat “taim bilong toktok,” na yu mas lain long kamapim gut tingting na bel bilong yu. (Saveman 3:7) Taim meri bilong yu i mekim gut wok bilong em, yu save litimapim nem bilong em? (Sindaun 31:28) Bikpela wok em i mekim bilong helpim na lukautim yu wantaim famili, yu save tingim dispela na yu tok amamas long em? (Lukim Kolosi 3:15.) Yu save tokim em olsem “yu laikim [em] na yu dai tru long [em]”? (Solomon 1:2) Ating pastaim i hatwok long yu mekim olsem, tasol sapos yu mekim, dispela bai mekim gut bel bilong meri na em bai save yu laikim em.
6. Meri i ken mekim wanem bilong helpim famili long toktok gut wantaim?
6 Na olsem wanem long meri Kristen? Wanpela i tok, man bilong em i save em i laikim em, olsem na em i no gat wok long tokim man long dispela samting. Tasol ol man tu i laik bai meri bilong ol i tok amamas long ol na givim gutpela tok long ol na litimapim nem bilong ol. (Sindaun 12:8) Ating yu mas lain long mekim olsem, a? Na ating yu mas lain long putim yau long tok bilong man bilong yu. Sapos em i hatwok long kamapim ol hevi na tingting bilong em long yu, yu save helpim em long mekim olsem na mekim long pasin isi na pasin sori?
7. Wanem as bilong kros i kamap namel long sampela famili? Ol i ken mekim wanem na bai kros i no ken kamap?
7 Tasol sampela taim kros i save kamap namel long man wantaim meri bilong em, maski tupela i save pas gut wantaim. Ating narapela i skrapim bel bilong narapela, o ating pastaim ol i toktok gut wantaim, tasol bihain ol i bel kros na i tok strong. (Sindaun 15:1) Baibel i tok, “planti taim yumi save tingting long mekim wanpela samting, na yumi save popaia,” olsem long taim tupela marit i kros, tasol i no olsem marit bilong ol i bruk, nogat. (Jems 3:2) Tasol “bikmaus na tok bilas” inap mekim nogut marit bilong yu. (Efesus 4:31) Sapos yutupela i bin kros, mas kwiktaim mekim dai na stretim dispela kros. (Matyu 5:23, 24) Gutpela sapos yu no larim tok kros i kamap. Bihainim tok bilong Pol, em i tok: “Nogut yupela i belhat yet i stap na san i go daun.” (Efesus 4:26) Taim hevi i liklik yet na i no hatwok long stretim, yu mas stretim long dispela taim; no ken larim i stap na em i go bikpela na kros pait i kamap. Inap sampela minit long olgeta de yutupela i mas toktok gut wantaim long ol samting na stretim tok na bai yupela i ken stap wanbel.
“Skulim Ol Long Tok Bilong [Jehova]”
8. Bilong wanem sampela yangpela i lusim tok i tru?
8 Sampela papamama i no tingting tumas long helpim pikinini long ol samting bilong spirit. Ating pikinini i go long miting, na em i autim tok, tasol ol i no lainim em na bai em i givim bel long God na em i laik i stap pren bilong God, na nau “pasin bilong bel kirap na aigris” i kisim em, na em i lusim tok i tru. (1 Jon 2:16) Sori tumas sapos papamama i winim Armagedon, tasol pikinini nogat, long wanem, ol i no bin lainim em gut!
9, 10. (a) Papamama i mas mekim wanem long ol pikinini na bai tupela i ken “skulim ol long tok bilong Bikpela”? (b) Bilong wanem yu mas larim pikinini i toktok gut na kamapim tingting bilong em?
9 Pol i tok: “Yupela papa, yupela i no ken bagarapim tingting bilong ol pikinini bilong yupela na mekim ol i belhat long yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin long ai bilong Bikpela, na stretim gut ol pikinini bilong yupela na skulim ol long tok bilong Bikpela.” (Efesus 6:4) Bilong mekim olsem, yu yet yu mas save gut long ol lo bilong Jehova. Yu mas bihainim pasin i stret na i stap olsem gutpela piksa long ol samting bilong amamas, na long stadi, na long go long ol miting, na long autim tok. Na Pol i tok, papamama i mas (1) skelim gut pasin bilong pikinini, na (2) toktok gut wantaim em long olgeta taim. Mekim olsem na bai yu ken save long olsem wanem yu ken “skulim ol long tok bilong Bikpela.”
10 Ol yangpela i laik bihainim sampela laik bilong ol yet, tasol yu mas was long ol, nogut ol i bihainim pasin bilong ol man bilong graun long pasin bilong toktok, na bilong tingting, na bilong klos na bilas, na ol poroman bilong ol. Sindaun 23:26 i kolim tok bilong papa i gat gutpela tingting, em i tok: “Pikinini, yu mas harim gut tok bilong mi na amamas long lukim pasin bilong mi.” Olsem wanem? Ol pikinini i save toktok gut wantaim yu na kamapim ol tingting bilong ol long yu? Sapos ol i no pret long yu bai krosim ol wantu, ating ol bai tokaut long ol samting i save kamap long skul, o long wanpela yangpela ol i gat laik long em, o long go long bikpela skul, o long tok i tru bilong Baibel.
11, 12. (a) Olsem wanem taim bilong kaikai i gutpela taim bilong famili i ken toktok gut wantaim? (b) Sapos papamama i wok long helpim pikinini long kamapim tingting bilong em, wanem gutpela samting inap kamap?
11 Long planti kantri, famili i save bung wantaim long taim bilong kaikai na ol i amamas long toktok wantaim. Tasol long planti kantri ol i lukim televisen o mekim narapela samting long taim bilong kaikai, na ol i no toktok long ol samting i save strongim famili. Na ol pikinini i save stap planti aua long skul na ol save bilong graun i karamapim ol. Long taim bilong kaikai em gutpela taim bilong toktok wantaim ol pikinini bilong yu. Wanpela mama i tok: “Long taim bilong kaikai mipela i save stori long ol samting i bin kamap long dispela de.” Na no ken oltaim krosim na stretim ol pikinini long taim bilong kaikai—em taim bilong i stap bel isi na amamas.
12 Sampela taim i hatwok long kirapim pikinini long kamapim bel bilong em, tasol yu no ken les; ating bihain em bai mekim. Wanpela mama i tok: “Pikinini man bilong mipela i gat 14 krismas na em i bin stap bel hevi, na mipela i bin beten na wok long helpim em, na nau em i save toktok gut wantaim mipela.”
Famili-Stadi i Strongim Ol
13. Bilong wanem yumi mas lainim pikinini taim em i liklik yet?
13 Na yu mas skulim ol long ol tok bilong Baibel tu. Na olsem ol i bin mekim long Timoti, yu mas kirap long mekim taim ol “i stap liklik pikinini yet.” (2 Timoti 3:15) Dispela bai strongim ol long sanap strong long bilip long taim sampela traim i painim ol long skul, olsem ol samting bilong betde, na long litimapim kantri, na ol samting bilong lotu. Sapos yu no strongim pikinini pastaim, dispela hevi inap daunim em. Mekim wok long ol buk bilong Sosaiti Was Taua long lainim ol liklik pikinini, olsem buk Harim Tok Bilong Bikpela Tisa, na Baibel Stori Buk Bilong Mi.a
14 Famili-stadi i gutpela samting bilong strongim ol, tasol nogut yu wokim long sampela taim tasol, o stadi i no kamap gut, o ol i no amamas long en. Yu mas makim “taim bilong mekim” famili-stadi, na long dispela taim stret yu no ken larim narapela samting i kamap, olsem televisen samting. (Efesus 5:15-17) Wanpela papa i tok: “Mipela i bin hatwok long mekim famili-stadi long olgeta taim, olsem na mipela i traim narapela narapela taim, na mipela i painim wanpela hap taim long apinun em i stret long ol, na nau mipela i mekim famili-stadi long olgeta taim long dispela taim stret.
15. Yu ken mekim wanem bilong helpim ol wan wan bilong famili taim yu mekim famili-stadi?
15 Na long famili-stadi yu mas tingim ol wan wan bilong famili. Sampela i laik redim Wastaua bilong dispela wik, em famili-stadi bilong ol. Tasol sapos sampela bilong famili i gat hevi long sampela samting, olsem bilong skul samting, orait, yu ken stori long dispela na i olsem famili-stadi. Bilong helpim yu long mekim olsem, i gat buk Sampela Askim Bilong Ol Yangpela—Ol Gutpela Bekim, na sampela stori bilong Wastaua o Kirap! Wanpela papa i tok: “Sapos mipela i save long wanpela pasin kranki pikinini i mekim, mipela i stori long dispela long buk Yangpela.” Na mama i tok: “Mipela traim stadi long ol samting inap long helpim ol wan wan bilong famili, na mipela i no stadi long wanpela samting tasol, nogat.”
16. (a) Yu ken mekim wanem na bai yu save pikinini i kisim gut tok? (b) Yu no ken mekim wanem long taim yu bosim famili-stadi?
16 Olsem wanem yu ken save pikinini i kisim pinis tok yu bin lainim em long en o nogat? Bikpela Tisa Jisas i bin givim askim long man taim em i skulim em. Em i askim man: “Yu ting olsem wanem?” (Matyu 17:25) Yu ken mekim olsem na bai yu ken save wanem samting i stap long tingting bilong pikinini. Helpim em na bai em i bekim ol tok em yet i tingim. Tasol taim em i kamapim tingting bilong em, yu no ken kros o kirap nogut na bai em i pasim maus na i no laik toktok moa. Stap isi, nogut famili-stadi i kamap olsem taim bilong krosim ol. Em i taim bilong amamas na kisim strong. Wanpela papa i tok: “Sapos mi save wanpela pikinini i gat wanpela hevi, mi save stretim dispela long narapela taim, i no long taim bilong famili-stadi.” Mama i tok: “Sapos yumi kamapim hevi bilong em long ai bilong ol narapela, em bai sem.”
17. Yu ken mekim wanem na gutpela famili-stadi i ken kamap? Yu yet yu bin mekim wanem na bai yu gat gutpela famili-stadi?
17 Sampela taim i hatwok long kirapim pikinini na bai em i givim bel long famili-stadi. Sapos sampela i liklik na sampela i bikpela, bai i hatwok. Liklik pikinini i save lukluk nabaut na i save les kwik. Helpim ol long i stap bel isi. Sapos ol i save les kwik, mekim ol sotpela famili-stadi tasol, na mekim long planti taim. Yu yet yu mas amamas taim yu bosim famili-stadi. “Mas wok strong long bosim gut.” (Rom 12:8) Helpim olgeta wan wan long mekim sampela tok. Ating ol liklik i ken stori long piksa o bekim sampela liklik askim. Na yu ken tokim bikpela pikinini long painim sampela tok moa bilong helpim stadi, o stori long olsem wanem ol i ken bihainim dispela tok bilong stadi.
18. Olsem wanem papamama i ken lainim pikinini long olgeta taim? Sapos ol i mekim, wanem gutpela samting inap kamap?
18 Na yu mas skulim ol pikinini long tok bilong Baibel long olgeta taim, i no long taim bilong famili-stadi tasol, em wanpela aua long olgeta wik, nogat. (Lo 6:7) Harim gut ol tok na hevi bilong ol. Lainim na stretim ol. (Lukim 1 Tesalonaika 2:11.) Mas sori na marimari long ol. (Song 103:13; Malakai 3:17) Mekim olsem, “bai yu gat bel isi na yu amamas” long ol pikinini na bai yu helpim ol bambai ol i ken i stap long nupela taim God bai kamapim.—Sindaun 29:17.
“Taim Bilong Lap”
19, 20. (a) Olsem wanem long pilai na amamas bilong famili? (b) Papa i ken mekim wanem na bai famili i ken kisim sampela amamas?
19 I gat “taim bilong lap . . . na taim bilong singsing.” (Saveman 3:4) Long tok Hibru, dispela tok “lap” ol i save tanim tu olsem “singsing” o “pilai.” (2 Samuel 6:21; Jop 41:5; Hetman 16:25; Kisim Bek 32:6) Pilai i ken helpim famili. Em bikpela samting bilong ol yangpela. Long bipo ol papamama i bin stretim rot na bai famili i ken kisim sampela amamas na pilai samting. (Lukim Luk 15:25.) Yu save mekim tu?
20 Wanpela papa Kristen i tok: “Mipela i save kisim ol yangpela na i go pilai kikbal o piknik long pak, na ol i save kisim gutpela amamas.” Na narapela papa i tok: “Mipela i save tingim wanem samting mipela wantaim ol pikinini i ken mekim, olsem subim wara, o pilai kikbal, o go limlimbur long wanpela hap. Tasol mipela i no givim bel olgeta long dispela samting—sampela taim tasol mipela i save mekim.” Sapos yumi bung wantaim ol bratasista, o raun lukim ol animal o nambis o haus tumbuna samting, em bai helpim pikinini na bai ol amamas bilong graun i no ken pulim em.
21. Papa i ken mekim wanem na bai pikinini i no ken hevi taim em i no inap insait long betde o holide i no bilong Kristen?
21 Na taim pikinini i no insait long amamas bilong betde o holide i no stret long ol Kristen, nogut em i bel hevi. Yu ken tingim sampela ol narapela taim em i ken kisim sampela amamas. Yu ken mekim pasin sori long em long olgeta taim na givim sampela gutpela samting long em, i no long de holide tasol, olsem Baibel i tok: “Papa bilong yupela i stap long heven em bai i amamas long givim ol gutpela samting long ol man.”—Matyu 7:11.
Helpim Famili na Bai Ol i Ken Stap Oltaim
22, 23. (a) Klostu nau bai bikpela hevi tru i painim ol man, tasol olsem wanem long ol gutpela famili i save bihainim tok bilong God? (b) Ol famili i ken mekim wanem na bai ol i ken abrusim bagarap long taim bikpela hevi tru bai kamap?
22 Devit i beten na i tok: “Bikpela, lukautim mipela gut. Was gut long mipela oltaim, bai ol man nogut i no ken bagarapim mipela.” (Song 12:7) Satan bai wok yet long putim hevi long ol famili na em bai wok strong moa long putim hevi long famili bilong ol Witnes Bilong Jehova, tasol ol inap i stap strong. Jehova bai helpim ol, na sapos papa na mama na ol pikinini wantaim i givim bel long stap gut, ol inap abrusim bagarap long taim bilong bikpela hevi tru bai kamap.
23 Yupela ol papamama, yupela mas mekim wok God i makim bilong yupela na bai marit bilong yupela i gutpela na yupela i ken stap bel isi. Makim gutpela pasin na pikinini i ken bihainim. Lainim na stretim ol. Toktok gut wantaim ol, na harim tok bilong ol, nogut ol i lus! Yupela ol pikinini, bihainim tok bilong papamama. Jehova i ken helpim yu na bai yu inap kisim laip oltaim long nupela taim Em bai kamapim.
[Ol Futnot]
a I gat odiokaset long sampela tok ples.
Yu Tingim Yet?
◻ Man tupela meri bilong em i ken mekim wanem na bai ol i ken toktok gut wantaim?
◻ Papamama i ken mekim wanem bilong “skulim [pikinini] long tok bilong Bikpela”? (Efesus 6:4)
◻ Papa i ken mekim wanem na bai i gat gutpela famili-stadi?
◻ Papamama i ken mekim wanem na bai famili i gat sampela amamas?
14. Ol i ken mekim wanem na bai i gat famili-stadi long taim stret bilong en? Yu yet yu bin mekim wanem na bai famili-stadi bilong yu i ken kamap long taim stret bilong en?
[Blok long pes 16]
Musik Inap Bagarapim Man
Wanpela saveman, em Sig Sigla, i tok: “Sapos mi givim tok long ol man . . . na mi tok, dring spak, na kisim drak o samting bilong paulim tingting, ol dispela samting i gutpela, ol bai kirap nogut. . . . Tasol planti papamama i larim pikinini bilong ol i baim ol kaset i gat ol musik na singsing nogut i toktok long mekim ol dispela samting nogut.” (Raising Positive Kids in a Negative World) Long Amerika planti ol yangpela i save mekim ol singsing nogut bilong pasin sem. Olsem wanem long ol pikinini bilong yu? Yu save helpim ol long skelim gut ol musik ol i save harim?
[Piksa long pes 15]
Taim bilong kaikai i gutpela taim bilong famili i ken toktok na amamas wantaim