‘Man i Larim Narapela i Stretim Em—Em i Gat Gutpela Tingting’
“SAPOS ol i skulim yu, yu mas lainim gut ol dispela samting. Na yu mas putim yau gut long olgeta tok i gat gutpela save.” Sindaun 23:12 i tok olsem. Long dispela ves, dispela tok “skulim,” olsem skulim man long stretpela pasin, em i makim tu skul yumi givim long yumi yet bilong stretim yumi, na ol tok yumi kisim long narapela bilong stretim yumi. Bilong givim dispela kain skul long narapela, yumi mas save long wanem kain tok yumi mas givim bilong stretim man, na yumi givim olsem wanem. Olsem na bilong skulim na stretim gut man, ol “tok i gat gutpela save” i mas i kam long wanpela buk yumi inap bilip tru long en.
Buk Sindaun long Baibel i nambawan tru bilong painim ol tok i gat gutpela tingting na save. Ol savetok bilong en ol “inap long givim yumi gutpela tingting na . . . skulim yumi long wokabaut olsem man i gat gutpela save na long bihainim ol gutpela na stretpela pasin na long mekim wankain stretpela pasin long olgeta man.” (Sindaun 1:1-3) Yumi gat savetingting sapos yumi “putim yau gut” long ol dispela tok. Sindaun sapta 15 i gat ol gutpela stiatok long pasin bilong bosim belhat, bosim maus, na givim save long man. Orait yumi ken skelim sampela ves bilong dispela sapta.
Samting Inap Mekim ‘Belhat i Dai’
King Solomon bilong Israel bilong bipo i stori long samting ol tok bilong maus i save mekim long kros o belhat, na i tok: “Sapos man i belhat long yu, orait bekim tok isi long em, na bai belhat bilong en i dai. Tasol sapos yu rabisim narapela man long tok bilong yu, bai yu mekim em i belhat nogut tru long yu.” (Sindaun 15:1) “Belhat” em samting i save kamap long bel taim wanpela i mekim pasin o tok yumi no amamas long en. Na dispela tok “belhat nogut tru” i makim bikpela kros moa yet i kamap long bel na i hatwok tru long bosim. Olsem wanem dispela savetok bilong Baibel inap helpim yumi long bosim bel na i stap isi taim wanpela i belhat o yumi yet i belhat?
Ol hatpela tok i save sutim bel bilong man, em inap mekim kros o belhat i kamap bikpela moa. Tasol sapos yumi bekim tok isi, dispela inap mekim belhat i dai. Tru, i hatwok long bekim tok isi long man i belhat. Tasol yumi inap mekim olsem sapos yumi save long as na em i belhat. Baibel i tok: “Man i gat gutpela tingting, em i no inap kros kwik. . . . Em i no save tingim rong narapela man i mekim long em.” (Sindaun 19:11) Olsem wanem? Ating man i belhat, long wanem, em i no bilip long em yet o em i laik bai ol narapela i tingim em? Ating as tru bilong en i no wanpela tok o pasin yumi bin mekim long em. Taim yumi autim tok na wanpela man i belhat, ating as bilong en i olsem em i bin harim sampela tok kranki long ol bilip bilong yumi, o sampela tingting kranki i bin pasim tingting bilong em. Tasol yumi no ken ting em i gat kros long yumi yet na yumi bekim strongpela tok long em. Na sapos yumi no save long as na em i kros, na nau yumi bekim tok i sutim bel bilong em, yumi no bosim bel bilong yumi yet. Yumi mas abrusim kain tok olsem.
Pasin bilong bekim tok isi long man, em i gutpela tu bilong helpim yumi long bosim belhat bilong yumi yet. Bilong bihainim dispela tok bilong Baibel yumi mas lain long kamapim tingting bilong bel long pasin i no save skrapim bel bilong man i harim dispela tok. Taim yumi mekim ol tok insait long famili, nogut yumi mekim hatpela tok o yumi toknogutim ol—yumi mas mekim tok isi. Tok pait i save kirapim man long bekim tok pait. Sapos long pasin isi yumi kamapim bel bilong yumi long man, ating em i no pilim olsem yumi sutim tok long em, na dispela inap kirapim em long stretim pasin bilong em o tok sori.
“Man i Gat Gutpela Tingting”
Taim yumi bosim bel bilong yumi yet, dispela i save stiaim pasin bilong yumi long toktok na i stiaim ol tok yumi mekim. Solomon i tok: “Sapos man i gat gutpela tingting na em i autim tok, em i mekim ol man i laikim gutpela tingting na save. Tasol taim man i no gat gutpela tingting i autim tok, em i mauswara nating tasol.” (Sindaun 15:2) Taim yumi kisim laik long helpim ol narapela na yumi tokim ol long ol samting God i tingting pinis long mekim na ol gutpela samting em i bin mekim bilong helpim yumi, em nau, yumi “mekim ol man i laikim gutpela tingting na save,” a? Tasol man i no gat gutpela tingting em i no save mekim olsem, long wanem, em i no gat save.
Solomon i stori moa long pasin bilong bosim maus, tasol pastaim em i mekim wanpela tok i kirapim tru tingting bilong yumi: “Bikpela i save lukim olgeta samting i kamap long olgeta hap. Em i lukim ol gutpela man na ol man nogut tu.” (Sindaun 15:3) Yumi ken amamas long dispela, long wanem, Baibel i tok: “Oltaim Bikpela i save was gut long ol manmeri i save aninit long em wanpela tasol, maski ol i stap long wanem hap bilong graun. Em i save helpim ol na strongim ol.” (2 Stori 16:9) Sapos yumi mekim gutpela pasin, God i save long dispela. Na em i lukim tu ol man i save mekim pasin nogut, na ol i mas kot long pasin ol i mekim.
Solomon i tok tu olsem pasin bilong mekim tok isi long maus em i gutpela samting: “Sapos man i autim gutpela tok long ol manmeri, dispela tok i olsem diwai bilong givim laip . . . Tasol sapos man i tok nogut long ol manmeri, em i bagarapim tingting bilong ol.” (Sindaun 15:4) Dispela tok “diwai bilong givim laip” i makim samting i save oraitim na strongim man. (KTH 22:2) Taim man i gat gutpela tingting na em i mekim tok isi, dispela i save strongim bel bilong ol man i harim. Em i save strongim ol gutpela pasin bilong ol. Tasol maus i mekim tok giaman o tok nogut, em i save bagarapim bel bilong ol man.
Kisim Tok Bilong Stretim Yumi na “Givim Gutpela Tingting” Long Man
King i gat gutpela tingting na save em i tok moa: “Man i no gat gutpela tingting i save sakim tok bilong papa bilong en. Tasol sapos man i larim ol arapela man i stretim em, orait em i gat gutpela tingting.” (Sindaun 15:5) Olsem wanem man inap “larim ol arapela man i stretim em” sapos ol i no bin givim dispela tok long em pastaim? Em nau, dispela skripsa i makim olsem, sapos man i mas kisim tok bilong stretim em, orait yumi mas givim long em. Insait long famili, em wok bilong papamama—na moa yet em wok bilong papa—long givim tok long pikinini bilong stretim em, na em i wok bilong pikinini long kisim dispela tok. (Efesus 6:1-3) Tasol olgeta wokman bilong Jehova i save kisim sampela kain tok bilong stretim ol. Hibru 12:6 i tok: “Bikpela i save stretim ol man em i laikim tumas. Na sapos em i kisim wanpela man na i kolim em pikinini bilong en, orait em i save givim kanda long en tu.” Sapos yumi kisim tok bilong stretim yumi o yumi no laik kisim, dispela i kamapim olsem yumi gat gutpela tingting o yumi no gat gutpela tingting.
Solomon i skelim gen tupela pasin i narapela narapela kain: “Ol man i gat gutpela tingting i save givim gutpela tingting long ol manmeri. Tasol ol man i no gat gutpela tingting i no save mekim olsem.” (Sindaun 15:7) Wok bilong givim gutpela tingting o save long ol man i kain olsem yumi tromoi pikinini wit long gaden. Long bipo, fama i no save tromoi olgeta pikinini wit long wanpela hap tasol bilong gaden. Em i save tromoi liklik liklik i go nabaut bilong inapim olgeta hap bilong gaden. Na i wankain tu long givim save long ol man. Sapos yumi autim tok na yumi bungim wanpela man, yumi no mekim savepasin sapos yumi kamapim olgeta tok bilong Baibel yumi gat save long en. Man i gat gutpela tingting em i save bosim gut maus. Olsem man i tromoi pikinini wit long gaden, em i givim save long man long wanpela tok i tru tasol bilong Baibel, na long narapela taim em i givim hap save moa long man, na em i tingim gut olsem man i kisim dispela tok o olsem wanem. Nambawan Piksa bilong yumi, Jisas Krais, em i bin mekim olsem taim em i toktok wantaim wanpela meri Samaria.—Jon 4:7-26.
Bilong givim gutpela tingting o save long man, yumi mas mekim sampela tok i skulim em na helpim em. Yumi mas wokim tingting bambai yumi inap mekim tok i givim save long man na strongim em. Olsem na “stretpela man i save tingting gut pastaim, na bihain em i bekim tok long arapela man.” (Sindaun 15:28) Tok bilong yumi i mas i stap olsem ren i pundaun isi isi na wasim graun na i helpim gut graun, na em i no olsem traipela ren i kam daun na i karim olgeta samting i go.
‘Stap Holi Long Wokabaut’
Taim yumi tokim ol man long Jehova na ol samting em i tingting pinis long mekim, na “maus bilong yumi i . . . litimapim nem bilong em” olsem “ofa yumi save givim long God,” yumi bihainim gutpela tingting. (Hibru 13:15) Tasol bilong God i ken laikim dispela ofa, yumi mas ‘stap holi long olgeta wokabaut bilong yumi.’ (1 Pita 1:14-16) Solomon i mekim tupela savetok i narapela narapela kain bilong kamapim wanpela bikpela tok i tru, olsem: “Bikpela i no laik tru long ofa bilong man i save mekim pasin nogut. Tasol em i amamas moa yet long prea bilong stretpela man. Bikpela i no laik tru long pasin bilong man i save mekim pasin nogut. Tasol em i laikim tumas ol man i wok long bihainim stretpela pasin.”—Sindaun 15:8, 9.
Ol man i lusim rot i go long laip ol i ting olsem wanem long tok bilong stretim ol? Na wanem samting i wetim ol? (Matyu 7:13, 14) “Man i lusim stretpela rot bai i kisim pe nogut tru. Na man i no laik bai ol arapela man i stretim em, em bai i dai.” (Sindaun 15:10) Sampela man i bihainim rot i no stret, ol i no laik kisim ol tok kaunsel bilong ol elda long kongrigesen Kristen bilong stretim ol na ol i tanim bel tru, nogat; long laik bilong ol yet ol i lusim rot bilong stretpela pasin. Ol i kranki tru! Wanpela Baibel (An American Translation) i tanim dispela savetok olsem: “Strongpela tok bilong stretim man i wetim man i lusim stretpela rot; man i nolaik tru long tok bilong stretim em, bai em i dai.”
Olsem wanem sapos i luk olsem man i kisim ol tok bilong stretim em, tasol em i bel nogut long dispela tok? Dispela tu i kranki. King bilong Israel i tok: “Bikpela i save lukim olgeta man i dai pinis na ples ol i stap long en. Olsem na em i save tu long olgeta tingting na laik bilong yumi manmeri bilong graun.” (Sindaun 15:11) Ples bilong ol man i dai pinis i stap longwe tru long God i stap laip. Tasol dispela ples i stap long ai bilong em. Em i save long olgeta wan wan i stap long matmat na em i save long pasin bilong ol, na em inap kirapim bek ol. (Song 139:8; Jon 5:28, 29) I no hatwok long Jehova i save long olgeta tingting i stap long bel bilong ol man! Aposel Pol i tok: “Olgeta samting i op olgeta na i stap ples klia tru long ai bilong God. Na God tasol bai i skelim olgeta pasin yumi mekim.” (Hibru 4:13) Pasin giaman inap trikim ol man, tasol em i no inap trikim God.
Man i sakim tok bilong stretim em, em i nolaik tru long dispela kain tok, na tu, em i bel nogut long ol man i givim dispela tok long em. Solomon i tok: “Bikhetman i no laik bai narapela man i stretim em.” Nau Solomon i skruim hap tok moa i kamapim wankain tingting: “Em i no laik askim man i gat gutpela tingting long givim tingting long em.” (Sindaun 15:12) Ating kain man olsem em i no inap stretim wokabaut bilong em, a?
Bel i Amamas
Long 3-pela savetok nau Solomon i mekim, em i stori long ol samting bilong bel. King i gat gutpela tingting i tok: “Sapos bel bilong man i amamas, bai pes bilong en i gutpela. Tasol sapos bel bilong man i hevi, bai tingting bilong en i bagarap.”—Sindaun 15:13.
Wanem samting inap mekim na bel bilong man i hevi? Baibel i tok: “Sapos man i save wari oltaim, em bai i bel hevi tru na tingting bilong en bai i bagarap.” (Sindaun 12:25) Yumi ken mekim wanem na bai yumi no larim ol hevi bilong yumi i bagarapim bel na tingting bilong yumi? Yumi no ken tingting oltaim long ol hevi yumi no inap pinisim; yumi ken tingting long ol gutpela gutpela samting Jehova i bin givim long yumi long nau na ol samting em bai mekim bilong helpim yumi long bihain. Dispela bai helpim yumi long i go klostu moa long em. Tru tumas, sapos yumi go klostu long ‘God bilong amamas,’ dispela bai mekim bel bilong yumi i amamas.—1 Timoti 1:11.
Na tu, tok bilong Baibel em i gutpela samting tru bilong mekim gut bel bilong yumi na yumi amamas. Man bilong raitim song i tok, man “i save laikim tumas lo bilong God, na em i save tingting long dispela lo long san na long nait,” em i ken amamas. (Song 1:1, 2) Na taim yumi bel hevi, sapos yumi ritim Baibel na tingim tingim ol tok bilong en, dispela bai strongim bel bilong yumi. Na tu, yumi gat wok bilong autim tok em God i bin givim long yumi. Baibel i tok: “Ol man i wok long krai na planim kaikai, bai ol i ken amamas na kisim ol kaikai i mau.”—Song 126:5.
Solomon i tok: “Man i gat gutpela tingting i save wok strong long kisim save long olkain samting. Tasol man i no gat gutpela tingting, em i strong long tok kranki oltaim.” (Sindaun 15:14) Dispela savetok i kamapim klia olsem tok kaunsel bilong man i gat gutpela tingting i narapela kain tru long tok kaunsel bilong man i no gat gutpela tingting. Man i gat savetingting long bel, pastaim em i wok long painim save, na nau em i givim tok long man. Em i putim gut yau long ol tok narapela i mekim na em i kisim gut as bilong ol samting i bin kamap. Em i skelim ol tok bilong Baibel bambai em i ken save long ol lo na stiatok i stret wantaim samting i bin kamap. Baibel i as bilong ol tok kaunsel em i givim long man. Tasol man i no gat gutpela tingting em i no wok long painim as bilong ol samting i bin kamap na em i autim nating ol tok i kamap long tingting bilong em. Olsem na taim yumi laik kisim sampela tok bilong helpim yumi, yumi mas i go long ol man i gat gutpela save na ol i strong long ol samting bilong spirit—yumi no ken i go long ol man ol bai kamapim ol tok yumi laik harim. Tru tumas, em i gutpela samting tru long yumi gat ol man i olsem “presen” insait long kongrigesen Kristen, em ol i “wok strong long kisim save” pastaim na nau ol i givim tok kaunsel long man!—Efesus 4:8.
Narapela savetok i kamapim olsem, sapos bel i amamas, dispela bai helpim yumi tru. King bilong Israel i tok: “Man i sot long ol samting, em i stap nogut na i gat bikpela hevi oltaim. Tasol sapos em i man bilong belgut na amamas, orait olgeta de i olsem de bilong pati.” (Sindaun 15:15) I stap bilong yumi i gat ol gutpela samting na ol samting nogut long en, ol amamas na ol hevi na krai. Sapos oltaim yumi tingting long ol hevi bilong yumi, bel na tingting bilong yumi bai bagarap, na olgeta de i olsem taim bilong hevi. Tasol sapos oltaim yumi tingting long ol gutpela samting yumi kisim na ol samting yumi bilip na wet long en, ol samting i givim hevi long yumi bai i no kamap tumas long tingting, na bai yumi stap belgut. Sapos bel i amamas, orait “olgeta de i olsem de bilong pati.”
Olsem na yumi mas laikim tru ol tok bilong skulim na stretim yumi. Yumi mas larim ol dispela tok i bosim bel, na tok, na pasin, na tingting bilong yumi.
[Piksa long pes 13]
‘Bekim tok isi long man, na bai belhat bilong en i dai’
[Piksa long pes 15]
Em wok bilong papamama long stretim pikinini
[Piksa long pes 15]
“Ol man i gat gutpela tingting i save givim gutpela tingting long ol manmeri”