Ol Taun Bilong Hait—Em Pasin Marimari Bilong God

“Sapos wanpela man i no birua long wantok bilong en, tasol em i kilim em nating, orait em i ken ran i go long wanpela bilong ol dispela [6-pela] taun na hait.”​—⁠NAMBA 35:⁠15.

GOD JEHOVA i tingim laip bilong man i holi. Na laip bilong man i stap long blut bilong em. (Wok Pris 17:​11, 14) Olsem na Kein, em namba wan man em meri i bin karim long graun, em i gat asua long kilim i dai brata bilong em Abel. Em nau, God i tokim Kein: “Blut bilong brata bilong yu i kapsait pinis long graun, na mi harim dispela blut i krai long mi long bekim dispela rong.” Dispela blut i bin kapsait long graun long ples Kein i bin kilim i dai Abel, i olsem em i tokaut klia long wanpela i bin kilim man i dai na sotim laip bilong em. Blut bilong Abel i krai long God long bekim dispela rong.​—⁠Stat 4:​4-11.

² Bihain long Bikpela Tait, taim stretpela man Noa wantaim lain bilong em ol i lusim sip, God i tokaut gen olsem em i tingim laip bilong man i bikpela samting. Long dispela taim God i kolim narapela samting ol man inap kaikai, em mit bilong ol animal​—⁠tasol ol i no ken kaikai blut. Na God i tok tu olsem: “Sapos wanpela animal o wanpela man i pinisim laip bilong yupela, bai mi mekim save tru long em. . . . Man i kilim i dai narapela man, em yet i mas i dai long han bilong ol man, long wanem, mi God mi bin wokim ol manmeri i kamap [kain] olsem mi yet.” (Stat 9:​5, 6) Jehova i kamapim klia olsem sapos wanblut bilong man i bin kisim birua em i bungim dispela kilman, i stret em i ken kilim i dai dispela kilman.​—⁠Namba 35:⁠19.

³ Long Lo God i bin givim long ol Israel long maus bilong profet Moses, planti taim God i tokaut olsem laip bilong man i holi. God i tok: “Yupela i no ken kilim i dai ol arapela manmeri.” (Kisim Bek 20:13) Na dispela tingting bilong God long laip i holi, em i kamap ples klia tu long wanpela tok bilong Lo Bilong Moses i tok long meri i gat bel na em o pikinini i stap long bel i kisim bagarap. Lo i tok, sapos tupela man i pait na nau meri o pikinini i stap long bel bilong em i bagarap, ol jas i mas skelim samting i bin kamap​—⁠long laik bilong man yet em i kilim i dai dispela meri o pikinini, o em i popaia tasol na mekim. Tasol jas inap makim strafe olsem ol i “mas kilim dispela man i dai”​—⁠em i olsem bekim bilong dispela laip em i bin bagarapim. (Kisim Bek 21:​22-25, NW) Tasol inap wanpela kilman bilong lain Israel i ken abrusim strafe bilong dispela samting nogut em i bin mekim?

I Gat Ples Bilong Kilman i Hait?

⁴ Long ol narapela lain ol i bin makim ples hait bilong ol kilman na ol narapela man i bin mekim pasin raskol, olsem haus lotu bilong god meri Artemis long Efesus. Wanpela buk i stori long ol kain ples olsem, na i tok: “Sampela ples lotu i olsem ples bilong kamapim planti raskol moa; na planti taim ol i lukim olsem ol i no ken makim planti ples hait bilong ol kilman samting. Long Atens lo i makim wan wan haus lotu tasol i olsem ples hait bilong ol dispela man (olsem haus lotu bilong Tesius, em bilong ol man i wok kalabus); long taim bilong Taiberius, ol liklik ples lotu ol lain raskol i hait long en ol i kamap ples nogut bilong bagarapim man, olsem na ol i putim Ples Hait long wan wan taun tasol (long yia 22).” (The Jewish Encyclopedia, 1909, Volyum 2, pes 256) Bihain, ol haus lotu bilong ol lain ol i kolim Kristen ol i kamap olsem ples hait bilong ol kain man olsem. Tasol dispela i mekim na i olsem wok bilong gavman i go long han bilong lain pris, na gavman i no inap mekim stret wok bilong en long givim strafe long ol man nogut. Tasol ol pris i mekim wok nogut long dispela strong ol i holim, olsem na bihain gavman i pinisim dispela pasin.

⁵ Long lain Israel, i no gat ples hait bilong ol kilman tru. Na sapos wanpela pris Livai i mekim wok lotu long alta bilong God na em i bin tingim gut rot na i kilim i dai wanpela man, ol i mas kisim em i go long narapela hap na kilim em i dai. (Kisim Bek 21:​12-14) Na sapos man i no was gut na em i mekim nating tasol na i kilim i dai wanpela man, Lo i no givim rot long em long tok, ol i mas marimari long em. Olsem: Sapos man i wokim nupela haus i gat stretpela rup, em i mas wokim banis long arere bilong rup. Sapos em i no wokim banis na wanpela man i pundaun long graun na i dai, papa bilong haus i gat asua long dispela man i dai. (Lo 22:⁠8) Na sapos man i gat bulmakau man i save sutim man long kom bilong en, na ol i toksave long dispela man tasol em i no banisim bulmakau, na nau bulmakau i kilim i dai wanpela man, orait papa bilong bulmakau i gat asua long dispela man i dai, na ol inap kilim em i dai. (Kisim Bek 21:​28-32) Na i gat narapela samting tu i kamapim klia olsem God i tingim laip bilong man i holi. Sapos stilman i brukim haus na man i paitim em na em i dai, orait man i gat asua sapos em i bin kilim i dai stilman long san na em inap lukim gut stilman na kamapim em long kot. (Kisim Bek 22:​2, 3) Olsem na ol stretpela lo bilong God i no givim rot long kilman long abrusim strafe​—⁠ol i mas kilim em i dai.

⁶ Long Israel bipo, sapos man i bin kilim i dai wanpela man, ol i mas bekim dispela rong. “Wanpela wanblut bilong man i dai” i mas kilim i dai dispela man, na dispela bai inapim lo olsem man i kilim i dai narapela man, em yet i mas i dai, olsem “bekim wankain pasin tasol long en.” (Namba 35:19) Man bilong bekim rong, em wanpela wanblut man. Tasol olsem wanem long ol man i no bin tingting long kilim man i dai​—⁠ol i popaia na mekim?

Jehova i Wokim Rot Bilong Ol

⁷ Ol man i bin kilim i dai wanpela man na ol i no bin tingting long mekim, God i mekim pasin sori long ol na i makim sampela taun bilong hait long en. God i tokim Moses long tokim ol Israel olsem: “Taim yupela i brukim wara Jordan pinis na i go insait long kantri Kenan, orait yupela i mas makim sampela taun bilong hait. Olsem na sapos man i no birua long wantok bilong en tasol em i kilim em nating, orait em i ken ran i go long wanpela bilong ol dispela taun na i stap gut. Ol dispela taun i ken i stap olsem ples bilong hait, na wanblut bilong man i dai pinis i no ken bekim dai bilong dispela man. Na man i bin kilim arapela man em i ken i stap gut inap em i kot pastaim. Na sapos kot i tok, em i mas i dai, orait ol i ken kilim em i dai. Yupela i mas makim 6-pela taun tasol, tripela long hapsait bilong Jordan long hap sankamap na tripela long kantri Kenan. Ol dispela taun bai i stap olsem taun bilong hait . . . na sapos wanpela man i no birua long wantok bilong en, tasol em i kilim em nating, orait em i ken ran i go long wanpela bilong ol dispela taun na hait.”​—⁠Namba 35:​9-15.

⁸ Taim ol Israel i go insait pinis long Graun Bilong Promis, ol i bihainim tok bilong God na ol i makim 6-pela taun bilong hait. Tripela taun​—⁠em Kedes, Sekem, Hebron​—⁠ol i stap long hap wes bilong wara Jordan. Long hap is bilong Jordan, ol taun bilong hait em Golan, Ramot, Beser. Ol dispela 6-pela taun bilong hait ol i stap long ol bikpela rot ol i bin stretim gut na bai ol man i no ken hatwok long ran i go long en. Long sampela hap bilong rot ol i putim toksave olsem “taun bilong hait.” Ol dispela toksave i gat mak bilong makim ples dispela taun i stap long en, na man i bin popaia samting na kilim man i dai em i ran siksti i go long wanpela taun olsem i stap klostu. Em nau, em i ken hait long dispela taun na man bilong bekim rong i no ken kilim em i dai.​—⁠Josua 20:​2-9.

⁹ Bilong wanem God i bin putim ol taun bilong hait? Em i mekim bambai ol man i no gat asua bilong kilim i dai man i no gat rong. (Lo 19:10) Ol dispela taun bilong hait ol i bilong helpim husat? Lo i tok: “Ol dispela taun bai i stap olsem taun bilong hait bilong ol Israel yet na bilong ol manmeri bilong ol arapela kantri i stap sotpela taim o longpela taim wantaim yupela. Olsem na sapos wanpela man i no birua long wantok bilong en, tasol em i kilim em nating, orait em i ken ran i go long wanpela bilong ol dispela taun na hait.” (Namba 35:15) Olsem na bilong mekim stretpela pasin na stretpela kot long olgeta man, na mekim pasin marimari tu, Jehova i tokim ol Israel long makim sampela taun bilong hait, em i bilong (1) ol Israel yet, (2) ol manmeri bilong ol arapela kantri i stap sotpela taim long Israel, (3) ol manmeri bilong ol arapela kantri i sindaun long Israel.

¹⁰ Yumi mas tingim dispela: Maski wanpela man i no bin birua na em i kilim man i dai, olsem popaia samting, ol i mas kilim em i dai olsem lo bilong God i tok: “Man i kilim i dai narapela man, em yet i mas i dai long han bilong ol man.” Olsem na long marimari bilong Jehova tasol, sapos man i popaia samting na kilim man i dai em i gat rot long ranawe i go long wanpela taun bilong hait. Ating ol manmeri i sori long man i ranawe long man bilong bekim rong, long wanem olgeta i save, ol yet inap popaia na mekim dispela kain rong, na ol i laik bai ol man i marimari long ol na ol i ken ranawe i go long taun bilong hait.

Ranawe i Go Hait

¹¹ Yumi ken mekim wanpela tok piksa na bai yu ken pilim gut marimari bilong God, em i bin putim ol dispela taun bilong hait. Yu ken tingting olsem yu wanpela man i bin katim diwai long Israel long bipo. Orait, sapos wantu tamiok i lus na i kilim i dai wanwok bilong yu, bai yu mekim wanem? Lo i kolim wanpela samting yu inap mekim. Ating bai yu bihainim dispela gutpela rot God i givim long yu, olsem: “Sapos wanpela man i kilim nating wanpela wantok bilong em yet, na tupela i no bin birua pastaim, orait em i mas ran i go long wanpela bilong dispela tripela taun na em i ken i stap gut. I olsem. Sapos tupela man i go long bus bilong katim diwai, na wanpela man i wok long katim diwai na tamiok i lus na i kilim i dai poroman bilong en, orait em i ken ran i go long wanpela bilong ol dispela taun na bai em i stap gut.” (Lo 19:​4, 5) Tasol maski yu kamap pinis long wanpela taun bilong hait, yu no ken ting nau yu no gat kot long samting i bin kamap.

¹² Tru ol i bin mekim gut long yu, tasol nau yu mas sanap long ai bilong ol elda i sindaun long dua bilong taun bilong hait. Taim yu go insait pinis long taun, orait nau yu mas i go bek na kot long ol elda ol i olsem maus bilong kongrigesen bilong Israel, em ol i sindaun long dua bilong taun i bosim hap em dispela man i bin kisim bagarap long en. Long dispela hap yu gat rot long kamapim long ples klia olsem yu no gat asua long i dai bilong dispela man.

Taim Ol Kilman i Kot

¹³ Taim yu kot long ol elda long dua bilong taun i bosim dispela hap, ating bai yu amamas long lukim olsem ol i strong tru long save gut long pasin bilong yu long bipo. Ol elda i skelim gut i stap bilong yu wantaim dispela man i bin kisim bagarap. Yu bin birua long em, na yu hait na wetim em na yu paitim em na kilim em i dai? Sapos olsem, orait ol elda i mas putim yu long han bilong man bilong bekim rong, na bai yu dai. Ol dispela elda i save long tok bilong Lo i tok, ‘asua bilong kilim i dai man i no gat rong, ol i mas rausim long Israel.’ (Lo 19:​11-13) Na long nau tu, taim ol elda Kristen i harim kot bilong wanpela Kristen i bin mekim rong, ol i mas save gut long ol tok bilong Baibel na mekim ol samting i stret wantaim ol dispela tok, tasol ol i mas tingim tu pasin na tingting bilong dispela Kristen taim em i no mekim yet dispela rong.

¹⁴ Long pasin isi, ol elda i laik kisim save olsem yu bin raunim dispela man bilong kilim em i dai? (Kisim Bek 21:​12, 13) Yu bin hait na wetim em i kam na nau yu kilim em i dai? (Lo 27:24) Yu bin belhat nogut long em na yu tingim wanpela rot bilong kilim em i dai? Sapos olsem, orait i stret ol i ken kilim yu i dai. (Kisim Bek 21:14) Na bikpela samting ol elda i mas save long en i olsem: I gat pasin birua i stap namel long yu na dispela man o nogat? (Lo 19:​4, 6, 7; Josua 20:⁠5) Orait, sapos ol elda i mekim kot pinis na ol i tokaut olsem yu no gat asua, na ol i salim yu i go bek long taun bilong hait, bai yu tenkyu tru long pasin marimari ol i bin mekim long yu, a?

I Stap Bilong Man Long Taun Bilong Hait

¹⁵ Man i kilim i dai wanpela man na em i no bin tingting long mekim, em i mas i stap insait long dispela taun bilong hait, o i stap insait long mak bilong graun ausait long taun, kirap long banis bilong taun na i go inap 450 mita samting. (Namba 35:​2-4) Sapos em i kalapim dispela mak na wokabaut i go moa, em nau, man bilong bekim rong em inap bungim em. Sapos olsem, orait man bilong bekim rong em inap kirap na kilim em i dai na em i no gat kot. Tasol man i bin kilim man i dai na i stap long taun bilong hait, ol i no pasim han lek bilong em long sen o kalabusim em, nogat. Em i stap olsem man bilong dispela taun, olsem na em i mas lain long mekim wanpela wok, na em i mas wok strong na mekim ol wok i helpim sindaun bilong ol manmeri bilong taun.

¹⁶ Dispela man i mas i stap hamas yia samting long taun bilong hait? Ating em i mas i stap inap long taim em i dai. Lo i tok: “Man i bin kilim i dai wantok em i no ken lusim dispela taun bilong hait inap hetpris i dai. . . . Taim hetpris i dai pinis, orait em i ken i go bek long as ples.” (Namba 35:​26-28) Olsem wanem na taim hetpris i dai dispela man inap lusim taun bilong hait na i go bek long as ples? Long wanem, hetpris em i wanpela bikpela man tru long Israel. Olsem na dai bilong em i wanpela bikpela samting tru i kamap, na olgeta lain bilong Israel bai harim dispela tok. Olgeta man i bin ran i kam long taun bilong hait, nau ol inap lusim na i go bek long ples bilong ol, na ol man bilong bekim rong bai i no ken kilim ol i dai. Olsem wanem na ol i no ken mekim olsem? Long wanem, Lo bilong God i tok, taim bilong man i bekim rong i pinis long taim hetpris i dai, na olgeta man i save long dispela lo. Sapos wanblut bilong man i dai em i bekim rong bihain long dispela taim, orait bihain em bai kisim strafe olsem wanpela kilman.

Wok Bilong Dispela Lo

¹⁷ Ol dispela tambu ol i putim long man i bin kilim man i dai na em i no bin tingting long mekim, ol dispela tambu i bin mekim wanem wok? Ol i bilong kirapim tingting bilong man olsem em yet i bin mekim na wanpela man i dai. Ating long olgeta taim bihain em bai tingim laip bilong man i holi. Na em i no ken lusim tingting long pasin marimari ol i bin mekim long em. Ol i bin marimari long em, olsem na em tu i laik marimari long ol narapela man. Na dispela pasin bilong putim ol taun bilong hait na putim ol tambu, dispela i helpim ol manmeri tu. Em i helpim ol olsem wanem? Ating ol i pilim tru olsem ol i mas was gut taim ol i mekim ol wok samting, na ol i no ken mekim nating na ting laip bilong man i no bikpela samting. Olsem na ol Kristen i mas tingim dispela samting na taim ol i mekim wok bilong ol, ol i no ken mekim nating tasol, nogut dispela i mekim na wanpela man i kisim bagarap na em i dai. Na tu, taim yumi tingim pasin marimari bilong Jehova long putim ol taun bilong hait, dispela i mas kirapim yumi long mekim pasin marimari long man sapos i stret long mekim olsem.​—⁠Jems 2:⁠13.

¹⁸ Dispela samting God Jehova i bin mekim bilong putim ol taun bilong hait, em i mekim ol narapela gutpela wok tu, olsem: Ol man i no bin bung olsem wanpela lain bilong raunim dispela man i bin popaia na kilim man i dai na mekim olsem em i gat asua, maski em i no kot yet. Ol man i tingim em i no gat asua olsem man i birua na kilim i dai wanpela man, na ol bai helpim em long kamap gut long taun bilong hait. Na ol dispela taun bilong hait i narapela kain tru long pasin bilong nau long putim ol kilman long ol haus kalabus na mekim wok long mani bilong ol manmeri bilong ples long lukautim ol dispela kalabusman. Na ol dispela kilman i save bung wantaim ol narapela man i bin mekim rong, olsem na taim ol i lusim kalabus, ol i kamap raskol nogut tru. Tasol long ol dispela taun bilong hait, ol i no gat wok long tromoi bikpela mani long wokim na lukautim ol haus kalabus i gat ol traipela banis na banis ain long ol windo em ol kalabusman i laik brukim na ranawe i go, na i no gat wok long putim ol gat bilong was long ol. Dispela man yet i bin ranawe i go long dispela “ples kalabus,” na em i stap inap long taim i stret long em i ken lusim. Na em i mas mekim ol wok tu, olsem na dispela wok em i mekim bai helpim ol manmeri bilong dispela taun.

¹⁹ Tru tumas, Jehova i marimari tru na em i putim sampela taun long Israel bilong ol man i kilim man i dai na ol i no bin tingting long mekim, em ol i ken ranawe i go hait long en na i stap gut. Dispela pasin i kirapim ol man long tingim laip bilong man i bikpela samting. Tasol yumi laik save, ol dispela taun bilong hait em ol i stap bipo, ol i bikpela samting long yumi ol man bilong nau? Long ai bilong God Jehova, inap yumi tu i gat asua bilong kilim man i dai na yumi no save Jehova i mas marimari long yumi na bai yumi ken abrusim strafe? Ol dispela taun bilong hait long Israel, ol i makim sampela samting long nau na yumi mas save long en?

Bai Yu Bekim Olsem Wanem?

◻ Jehova i ting olsem wanem long laip bilong man?

◻ God i bin mekim wanem pasin marimari long ol man i bin kilim man i dai na ol i no bin tingting long mekim?

◻ Man i bin kilim i dai wanpela man, olsem wanem em inap i go insait long wanpela taun bilong hait na i stap long en?

◻ Ol tambu ol i putim long man i bin kilim man i dai na em i no bin tingting long mekim, ol dispela tambu i bin mekim wanem wok?

[Askim Bilong Stadi]

 1. God i ting olsem wanem long laip bilong man na long kilim man i dai?

 2. Bihain long Bikpela Tait, olsem wanem Jehova i kamapim klia gen olsem laip bilong man i bikpela samting?

 3. Lo Bilong Moses i tok wanem long laip bilong man i holi?

 4. Wanem ol ples bilong hait i bin i stap bipo long ol narapela kantri?

 5. Sapos man i no was gut na em i kilim i dai wanpela man, olsem wanem yumi ken save, Lo i no givim rot long em long tok, ol i mas marimari long em?

 6. Long Israel bilong bipo, olsem wanem ol inapim dispela lo olsem “bekim wankain pasin tasol”?

 7. God i bin putim wanem samting bilong helpim man i bin kilim i dai wanpela man na em i no bin tingting long mekim?

 8. Ol taun bilong hait ol i stap we long Israel? Man i bin popaia samting na kilim man i dai, i gat wanem ol samting bilong helpim em long kamap gut long wanpela taun olsem?

 9. Bilong wanem Jehova i bin putim ol dispela taun bilong hait? Em i putim bilong helpim husat?

10. Olsem wanem yumi ken tok, God i bin mekim pasin marimari na em i putim ol dispela taun bilong hait?

11. Long Israel bipo, sapos man i popaia na kilim i dai wanpela wanwok bilong em, em i ken mekim wanem?

12. Taim dispela man i kamap pinis long taun bilong hait, ol bai mekim wanem long em?

13, 14. Taim ol elda i mekim kot long dispela man, ol i mas skelim wanem ol samting?

15. Ol i putim wanem ol lo long dispela man i bin popaia samting na kilim i dai wanpela man?

16. (a) Dispela man i mas i stap long taun bilong hait i go inap long wanem taim? (b) Olsem wanem na taim hetpris i dai, dispela i givim rot long man long lusim taun bilong hait na go bek long ples?

17. Ol tambu ol i putim long man i bin kilim i dai wanpela man na em i no bin tingting long mekim, ol dispela tambu i bin mekim wanem wok?

18. Pasin bilong God long putim ol taun bilong hait, olsem wanem em i gutpela?

19. I gat wanem sampela askim long ol taun bilong hait?

[Mep long pes 12]

Long Israel ol taun bilong hait ol i stap klostu inap long man i ken ranawe i go long en

(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)

KEDES Wara Jordan GOLAN

SEKEM RAMOT

HEBRON BESER