Ol Famili Bilong Bipo i Aninit Long God—Ol i Olsem Gutpela Piksa
FAMILI—Yunaitet Nesen i bin wok strong bambai olgeta lain bilong graun i ken tingim dispela samting. Ol i mekim olsem wanem? Ol i bin makim yia 1994 olsem “Intenesenel Yia Bilong Famili.” Ol gavman bilong graun, na ol man i gat wok long helpim sindaun bilong ol man, na ol lain bilong givim tok long ol famili bilong helpim ol, ol i hariap long tokaut olsem planti pikinini moa yet i kamap nating, na planti marit i katim marit bilong ol, tasol ol i no hariap long painim rot bilong stretim ol kain hevi olsem.
Olsem wanem? Baibel i gat sampela tok bilong stretim ol hevi bilong ol famili? Ating sampela i ting, sapos man i bilip olsem Baibel inap helpim ol famili bilong nau, dispela man i no gat gutpela tingting. Ol i tok, ol man i bin raitim Baibel long bipo yet long hap bilong Midel-Is, em ol i gat narapela kain pasin na sindaun. Na long planti hap bilong graun, sindaun bilong ol man i senis tru na i narapela kain olgeta long sindaun bilong ol man long bipo, long taim ol i bin raitim Baibel. Tasol spirit bilong God Jehova yet i kamapim ol tok bilong Baibel, na em yet i bin kamapim olgeta famili bilong graun na givim nem long ol. (Efesus 3:14, 15; 2 Timoti 3:16) Orait, Baibel i tok wanem long ol hevi bilong famili?
Jehova i save wanem samting inap helpim famili long i stap amamas na belgut. Olsem na Baibel i mekim planti tok long ol samting bilong famili, na sampela em ol tok bilong stretim famili. Na Baibel i stori long sampela famili i bihainim ol lo bilong God, olsem na ol i pas gut wantaim na i stap belgut. Orait yumi ken stori long i stap bilong ol famili long bipo na dispela inap skulim yumi.
Wok Bos Long Famili
Tingim wok bos insait long famili. Long bipo tru ol man olsem Abraham na Aisak na Jekop ol i stap bos tru bilong famili. (Aposel 7:8, 9; Hibru 7:4) Buk bilong Ralph Gower (The New Manners and Customs of Bible Times) i stori long dispela taim bipo na i tok: “Famili i olsem . . . wanpela liklik ‘kingdom’ em papa i bosim olsem king. Em i bosim meri, pikinini, ol bubu pikinini, na ol wokboi na wokmeri—olgeta wanhaus bilong em.”—Skelim wantaim Stat 42:37.
Tasol ating dispela i givim rot long ol man long daunim meri pikinini na mekim nogut long ol, a? Nogat. Tru, God i bin tokim namba wan meri, Iv: “Bai yu gat bikpela laik yet long man bilong yu, na bai em i bosim yu.” (Stat 3:16) Dispela tok i makim samting bai painim ol meri long planti hap, tasol em i no makim pasin bai stap namel long lain tru bilong God. Ol man marit i save pret long God ol i mas tingim laik bilong Jehova bilong pastaim tru. Jehova i bin wokim meri bilong i stap “poroman bilong helpim Adam,” i no wokmeri bilong em. (Stat 2:20) Ol man i aninit long God bipo, ol i save ol yet i mas daun long God na em bai skelim pasin bilong ol, olsem na ol i no mekim nabaut long namba ol i holim bilong bosim famili. Ol i no mekim hatpela pasin long meri pikinini olsem ol i wokboi nating bilong ol, nogat. Ol dispela man i aninit long God ol i laikim tru meri pikinini bilong ol na mekim gut long ol.
Bilong save liklik long gutpela pasin sori ol papa bilong famili i save mekim long ol pikinini, yumi ken lukim Stat 50:23. Em i stori long ol tumbuna pikinini bilong Josep olsem: “Em [Josep] i holim ol na putim long lek bilong en.” Em nau, Josep i laikim tru ol dispela pikinini, na em i pilai wantaim ol na holim ol na sindaunim ol long lek bilong em. Ol papa long nau i mas mekim wankain pasin sori long ol pikinini bilong ol.
Ol dispela papa bilong famili ol i bin i stap aninit long God, ol i save lukautim famili long ol samting bilong spirit tu. Taim Bikpela Tait i pinis na Noa wantaim lain bilong em ol i lusim bot na kam ausait, “Noa i wokim wanpela alta bilong lotu long Bikpela . . . na em i kukim ol [ofa] antap long alta.” (Stat 8:20; skelim wantaim Jop 1:5.) Gutpela papa bilong famili, em Abraham, em i bin skulim gut ol wan wan long famili bilong em. Em i ‘tokim ol pikinini na ol lain tumbuna bilong en long ol i mas bihainim tok bilong Jehova, na ol i mas bihainim gutpela na stretpela pasin tasol.’ (Stat 18:19) Olsem na ol papa i bin bosim famili long pasin sori, ol i helpim famili long i stap bel isi na kamap strong long spirit.
Ol man marit Kristen long nau ol i save bihainim dispela pasin. Ol i stap bos long famili long ol samting bilong spirit tu, na bilong mekim olsem ol i save helpim famili long bihainim ol lo bilong God long famili, na ol yet i stap olsem gutpela piksa long dispela samting. (Matyu 28:19, 20; Hibru 10:24, 25) Olsem Abraham na Aisak na Jekop i bin mekim, ol man marit na ol papa Kristen ol i save lusim hap taim tu long skulim olgeta wan wan long famili.
Kirap Mekim Ol Samting
Taim Jekop i bekim pinis bikpela dinau long papa bilong ol meri bilong em, Jekop i askim em: “Nau mi laik bai mi gat ol samting bilong mi yet.” (Stat 30:30) Jekop i wankain olsem olgeta narapela papa—em i pilim tru bikpela wok bilong lukautim famili long ol samting bilong skin, na em i wok strong long mekim dispela wok. Stat 30:43 i tok: “Jekop i kisim planti samting moa. Em i gat planti lain sipsip na meme, na planti ol wokboi na wokmeri, na ol kamel na ol donki.”
Tasol sampela yia bihain, taim Jekop i kisim famili i go long Kenan, pikinini meri bilong em, Daina, em i kirap na poroman wantaim ol Kenan, em ol haiden, na ating Jekop i no save long dispela samting.a (Stat 34:1) Na taim em i save pinis olsem i gat sampela samting bilong lotu haiden i stap long haus bilong em, em i no kirap na mekim wanpela samting. Tasol taim wanpela man Kenan i reipim Daina, nau Jekop i kirap mekim sampela samting. Em i tokim famili bilong em: “Yupela rausim olgeta giaman god bilong yupela. Na yupela i mas bihainim ol pasin bilong kamap klin.”—Stat 35:2-4.
Ol papa Kristen i mas was gut long famili, ol i stap olsem wanem long ol samting bilong spirit. Sapos i gat sampela samting long haus inap bagarapim famili long ol samting bilong spirit, olsem ol buk i gat ol stori nogut bilong pamuk samting, o sampela musik nogut, orait papa Kristen i mas kirap kwik na mekim sampela samting.
Sampela bilipmeri olsem Sara na Rebeka na Resel, ol i bin kirapim famili long mekim sampela samting. Ol i daun long man bilong ol, tasol taim ol i lukim olsem i stret ol i mas mekim wanpela samting bilong helpim famili, ol i kirap na mekim. Kisim Bek 4:24-26 i tok, taim Moses wantaim famili bilong em i wokabaut i go long Isip, “Bikpela [“ensel bilong Jehova,” Baibel Septuagint] i bungim Moses long wanpela ples slip long rot i go long Isip, na i laik kilim em [pikinini man bilong Moses] i dai.” Ensel i laik kilim i dai pikinini bilong Moses, long wanem, Moses i no bin katim skin long sem bilong pikinini. Orait kwiktaim Sipora i kirap na mekim. Olsem na ensel i lusim pikinini. Ol meri marit Kristen long nau tu, sapos ol i lukim wanpela samting i kamap na ol i ting i stret ol i mas kirap kwik na mekim wanpela samting, ol i ken mekim.
Aninit Long Lo Bilong Moses
Long yia 1513 paslain long Krais, ol Israel i kamap olsem wanpela lain stret bilong God, na sampela senis i kamap long famili long dispela taim. (Kisim Bek 24:3-8) Ol papa i stap yet olsem bos bilong famili. Tasol nau lo bilong famili i aninit long Lo God i bin givim long Moses, na i gat ol man i mekim wok olsem jas bilong harim kot na skulim ol man long Lo. (Kisim Bek 18:13-26) Long ol samting bilong lotu, ol pris bilong lain Livai i kisim wok bilong mekim ol ofa. Tasol papa i gat bikpela wok yet long famili. Moses i tokim ol: “Oltaim yupela i mas tingim ol dispela lo nau mi givim long yupela. Na yupela i mas lainim ol pikinini bilong yupela long ol dispela lo. Na tokim ol long taim yupela i stap long haus na long taim yupela i wokabaut long rot na long taim yupela i malolo na long taim yupela i wok.”—Lo 6:6, 7.
Na aninit long Lo i gat sampela bikpela de, olsem Pasova, na long dispela taim ol i save skulim ol manmeri long ol samting bilong Lo. Taim de bilong Pasova, olsem Nisan 14, i kam klostu, ol famili Juda i redim ol samting bilong i go long Jerusalem. (Lo 16:16; skelim wantaim Luk 2:41.) Ating bel bilong ol pikinini i kirap tru taim famili i wok long redim ol samting. Na ol bai amamas tru long wokabaut i go long Jerusalem. Taim bilong ren na kol i pinis na taim bilong san i kirap. Ais long het bilong maunten Hermon i wok long kamap wara na i ran i go long wara Jordan, na wara i save tait.
Taim ol i wokabaut, papa inap skulim ol pikinini long ol samting bilong kantri bilong ol, na skulim ol long stori bilong ol bikpela samting i bin kamap long ol dispela hap long bipo, olsem: Taim ol i abrusim maunten Ebal na maunten Gerisim, papa bai stori long ol i bin kaunim tok bilong Lo, i tok long ol blesing na ol samting nogut inap painim ol, na ating ol bai abrusim Betel, em ples Jekop i bin driman long wanpela lata i go antap tru. Famili bai stori stori i go na ating bel bilong ol bai kirap tru! Taim ol i wokabaut i go, ating ol bai bungim ol narapela famili na ol bai wokabaut wantaim na toktok long ol gutpela samting bilong strongim bel bilong ol.
Orait bihain famili bai kamap long Jerusalem, em “taun i nambawan tru na i naispela tumas.” (Song 50:2) Saveman Alfred Edersheim i tok: “Ating planti bilong ol dispela lain i wokabaut i kam long Jerusalem, ol i bin slip ausait long banis bilong taun. Sampela bilong ol, em ol man bilong taun i givim nating ples slip long ol.” Dispela i skulim ol yangpela Hibru long pasin bilong laikim tru ol brata na mekim gut long ol man. Long nau tu, ol bikpela kibung bilong ol Witnes Bilong Jehova i save kamap long olgeta yia, ol i mekim wankain wok.
Orait, bihain Nisan 14 i kamap. Ol bai kilim yangpela sipsip bilong Pasova na kukim long paia inap sampela aua. Klostu long biknait famili bai kaikai dispela sipsip wantaim bret i no gat yis na kumu i pait. Nau ol bai bihainim pasin bilong ol na wanpela pikinini man bai askim olsem: “Wanem as bilong dispela kaikai?” Orait papa bai kirap skulim ol, na em bai tok: “Mipela i save mekim dispela ofa long Bikpela bilong makim de em i bin larim mipela i stap gut. . . . Em i bin kilim i dai ol namba wan pikinini man bilong Isip. Tasol em i abrusim ol haus bilong yumi Israel, na em i larim ol pikinini bilong mipela i stap gut.”—Kisim Bek 12:26, 27; 13:8.
King Solomon bilong Israel i tok, i gat ‘taim bilong lap na taim bilong singsing.’ (Saveman 3:4) Ol pikinini Israel i gat taim bilong pilai na amamas. Ating Krais Jisas i bin lukim ol pikinini i pilai long ples maket. (Sekaraia 8:5; Matyu 11:16) Na ol papamama i gat mani samting, sampela taim ol i save wokim ol bung bilong famili na ol i singsing na danis na kaikai. (Luk 15:25) Na ol papamama Kristen long nau tu ol i save wokim ol liklik bung bilong ol pikinini bilong ol na ol i ken amamas wantaim ol narapela pikinini.
Ol Mama na Pikinini Long Lain Juda
Olsem wanem long ol mama i stap aninit long Lo Bilong Moses? Sindaun 1:8 i tok: “Pikinini, yu mas harim tok bilong papamama bilong yu na yu no ken sakim tok bilong tupela.” Aninit long wok bos bilong man bilong ol, ol meri Juda bai putim sampela lo long ol pikinini bambai ol i ken bihainim ol lo bilong God. Na ol pikinini i mas givim biknem long mama, maski em i lapun pinis.—Sindaun 23:22.
Na mama i gat bikpela wok tu long skulim ol pikinini. Em wanpela i save lukautim nupela pikinini i go inap long taim pikinini i lusim susu, na dispela i mekim na tupela i pas gut wantaim. (Aisaia 49:15) Ol papa i save skulim ol pikinini man long sampela wok bilong ol man, na ol mama i save skulim ol pikinini meri long mekim ol wok bilong haus. Na ol mama i bin stiaim ol pikinini man tu long bihainim gutpela pasin. King Lemuel i bin kisim gutpela helpim olsem. Baibel i tok: “Mama bilong en i bin autim ol dispela tok long em bilong givim gutpela tingting long em.”—Sindaun 31:1.
Meri Juda i gat gutpela tingting, em i gat rot long mekim kain kain wok bilong lukautim ol samting bilong famili. Olsem Sindaun 31:10-31 i tok, em inap baim ol samting bilong haus, na baim graun, na bosim wanpela liklik bisnis. Man bilong em i amamas long em na i ting meri bilong em i “winim olkain ston i dia tumas”!
I Olsem Piksa Bilong Yumi Long Nau
Long taim bilong Baibel, dispela pasin insait long famili i helpim olgeta wan wan long kamap strong long tingting na long ol samting bilong spirit. Ol papa i mas mekim wok bos long pasin sori bilong helpim gut famili bilong ol. Ol i mas go pas long wok bilong famili long mekim lotu. Papa na mama wantaim i tingim ol pikinini bilong ol—ol i save skulim ol na lotu wantaim ol na wokim rot bambai ol pikinini i ken kisim sampela amamas. Ol mama i aninit long God ol i save helpim gut famili na daun long wok bos bilong man bilong ol, tasol ol yet inap tingim sampela rot bilong helpim gut famili. Na ol pikinini i save bihainim tok, ol i givim bikpela amamas long papamama na long God Jehova tu. Tru tumas, ol famili i stap aninit long God bipo, ol i olsem gutpela piksa tru bilong yumi long nau.
[Ol Futnot]
a Tasol paslain long dispela taim, Jekop i bin kirap mekim ol samting bambai famili bilong em i no ken kisim ol pasin nogut bilong lain Kenan. Em i sanapim wanpela alta, na ating em i wokim long wanpela kain stail i makim olsem em i stap narapela kain long ol Kenan i stap klostu long em. (Stat 33:20; Kisim Bek 20:24, 25) Na em i sanapim ol haus sel bilong em ausait long mak bilong taun Sekem, na em i wokim hul wara bilong em yet. (Stat 33:18; Jon 4:6, 12) Olsem na yumi ken ting, Daina i save pinis olsem Jekop i no laik bai em i bung wantaim ol Kenan.
[Piksa long pes 23]
Famili bilong yu inap i stap amamas wankain olsem ol famili i save lotuim Jehova long bipo