Lukautim Ol Samting Bilong Ol Lapun

“Yupela i no ken lukautim ol samting bilong yupela tasol. Nogat. Yupela i mas lukautim ol samting bilong ol arapela man tu.”—FILIPAI 2:4.

 1, 2. (a) Olsem wanem yumi save, lain bilong bosim ol Kristen bilong pastaim, ol i tingim ol lapun na lukautim ol? (b) Tasol olsem wanem yumi save, ol i no lusim wok bilong autim tok?

BIHAIN liklik long De Pentikos, long yia 33 C.E., “ol disaipel i save tok Grik ol i gat wanpela kros long ol disaipel i save tok Hibru. Ol i tok, ‘long olgeta de yupela i save helpim ol manmeri i sot long kaikai samting, tasol yupela i no save helpim ol meri bilong mipela, man bilong ol i dai pinis.’” Ating sampela bilong ol dispela meri, em man bilong ol i dai pinis, ol i lapun na ol i no inap lukautim ol yet. Ol aposel i kirap stretim dispela hevi, ol i tok: “Yupela i mas painim 7-pela man namel long yupela, ol i gat gutpela nem long ol manmeri, na Holi Spirit i pulap long ol, na ol i gat gutpela save. Na yumi ken putim ol dispela man long lukautim dispela wok.”—Aposel 6:1-3.

² Olsem na yumi save, ol Kristen bilong pastaim i tingim tru wok bilong helpim ol manmeri ol i sot long samting. Sampela yia bihain, disaipel Jems i raitim tok olsem: “Pasin bilong Kristen i klin na i no gat asua long ai bilong God Papa bilong yumi, em i olsem: Sapos papamama bilong sampela pikinini ol i dai pinis na ol pikinini i stap nating, o sapos man i dai pinis na meri bilong en i stap wanpis, orait yumi mas helpim ol long karim hevi.” (Jems 1:27) Olsem wanem? Ol i lusim nambawan bikpela wok bilong autim tok bambai ol i ken lukautim dispela wok? Nogat. Long wanem Baibel i tok, taim ol i stretim gut wok bilong lukautim ol meri, man bilong ol i dai pinis, “tok bilong God i ran i go. Na planti manmeri moa ol i kamap disaipel long Jerusalem.”—Aposel 6:7.

 3. Filipai 2:4 i kirapim yumi long mekim wanem? Olsem wanem dispela tok i stret tru long nau?

³ Nau long taim bilong yumi “planti hevi nogut tru i kamap.” (2 Timoti 3:1) Yumi gat wok long lukautim famili bilong yumi, na long mekim wok mani, na ating yumi no gat bikpela hap strong—o laik—bilong tingim ol lapun na helpim ol. Olsem na i stret Filipai 2:4 i kirapim yumi long “lukautim ol samting bilong ol arapela man tu” na yumi no ken lukautim ol samting bilong yumi yet tasol. Olsem wanem yumi ken bihainim gutpela tingting na lukautim gut dispela wok bilong yumi?

Mekim Gut long Ol Meri, Man Bilong Ol i Dai Pinis

 4. (a) Bilong wanem kongrigesen bilong pastaim i “mekim gut” long ol meri, man bilong ol i dai pinis? Olsem wanem ol i “mekim gut” long ol? (b) Ol i gat wok long lukautim olgeta meri, man bilong ol i dai pinis, o olsem wanem?

⁴ Long 1 Timoti sapta 5, Pol i stori long ol samting ol Kristen bilong pastaim i mekim bilong lukautim ol lapun meri long kongrigesen, em man bilong ol i dai pinis. Em i tokim Timoti: “Sapos man bilong wanpela meri em i dai pinis, na meri i stap wanpis tru, orait yu mas mekim gut em.” (Ves 3) Em i tok, ol i mas mekim gut tru long lapun meri i gat dispela hevi, olsem ol i mas helpim em long mani long olgeta taim. Kain meri olsem em i no gat rot bilong kisim kaikai samting; em i mas bilip tasol long God “na oltaim, long san na long nait, em i save singaut long God na [beten] long em.” (Ves 5) Em i beten askim God long helpim em na God i helpim em olsem wanem? Long rot bilong kongrigesen. Kongrigesen i stretim gut wok bilong helpim ol meri, em man bilong ol i dai pinis na ol i stap wanpis tru. Ol i save givim liklik mani samting long ol bilong lukautim ol. Tasol sapos meri i gat mani o sampela wanblut ol inap lukautim em, orait kongrigesen i no gat wok long lukautim dispela meri olsem.—1 Timoti 5:4, 16.

 5. (a) Sampela meri, man bilong ol i dai pinis, ating ol i mekim wanem na ol i “bihainim laik bilong bodi tasol”? (b) Kongrigesen i gat wok long lukautim ol kain meri olsem o nogat?

⁵ Tasol Pol i toksave olsem: “Sapos man bilong wanpela meri i dai pinis, na dispela meri em i bihainim laik bilong bodi tasol, em i olsem i dai pinis.” (Ves 6) Pol i no stori long ol samting sampela meri i mekim na ol i “bihainim laik bilong bodi,” tasol ating sampela i hatwok long daunim laik bilong skin na ol i bihainim pasin bilong ‘bel i kirap.’ (Ves 11) Wanpela buk (Liddell & Scott’s Greek-English Lexicon) i stori long insait bilong tok Grik ol i tanim olsem “bihainim laik bilong bodi” na i tok i olsem ol dispela meri i laikim ‘gutpela sindaun na planti samting bilong skin.’ Olsem na ating sampela i laik bai kongrigesen i givim planti samting long ol, na helpim ol bambai ol inap bihainim laik bilong bodi na kaikai planti na dring planti. Pol i tok ol meri i bihainim kain pasin olsem, ol i no ken kisim samting long kongrigesen bilong helpim ol.

 6, 7. na liklik tok daunbilo. (a) Wanem dispela “lista”? (b) Ol meri i no winim 60 krismas, bilong wanem ol i no ken raitim nem bilong ol long lista? (c) Ol yangpela meri, man bilong ol i dai pinis, Pol i helpim ol olsem wanem na bai “ol i no gat asua”?

⁶ Na bihain Pol i tok: “Long lista bilong ol meri man bilong ol i dai pinis [na kongrigesen i save helpim ol long mani samting], yu ken raitim nem bilong dispela kain meri tasol: Meri i winim 60 yia pinis.” Olsem na yumi save, long taim bilong Pol ol i ting olsem meri i winim pinis 60 krismas em i no inap lukautim em yet na ating em i no ken marit gen.a Pol i tok, “Tasol yu no ken raitim [long lista] nem bilong ol yangpela meri, man bilong ol i dai pinis. Nogat. Sapos bel bilong ol i kirap long marit gen, ol i givim baksait long Krais, na bai ol i lusim dispela bilip bipo ol i holim. Long dispela pasin bai ol i gat asua.”—1 Timoti 5:9, 11, 12.

⁷ Long dispela lista, sapos ol i raitim nem bilong ol yangpela meri, man bilong ol i dai pinis, ating sampela meri olsem bai ol i kirap kwik na tok ol i no tingting long marit gen; ol i laik i stap singel. Tasol bihain, ating bai ol i hatwok long bosim laik bilong skin na bai bel bilong ol i kirap long marit gen. Bai ol i gat asua, long wanem ol i lusim dispela “bilip” bipo ol i holim, em ol i bin tok ol i bilip o ting olsem ol i no ken marit gen. (Lukim Eklisiastis 5:2-6.) Bilong helpim ol dispela meri bambai kain hevi olsem i no ken kamap, Pol i tok: “Mi laik ol meri i yangpela liklik bai ol i marit gen na karim pikinini.”—1 Timoti 5:14.

 8. (a) Ol tok Pol i givim long kongrigesen bilong stiaim tingting bilong ol, olsem wanem dispela i lukautim ol? (b) Ol yangpela meri, man bilong ol i dai pinis, na ol lapun man, em ol i sot long samting, kongrigesen i bin lukautim ol tu o nogat?

⁸ Na Pol i tok, ol meri ol i raitim nem bilong ol long lista, ol dispela meri i mas “i gat nem long mekim kain kain gutpela wok.” (1 Timoti 5:10) Kongrigesen i no ken helpim ol manmeri i les na i no laik wok, o ol manmeri i laik kisim planti samting. (2 Tesalonaika 3:10, 11) Tasol olsem wanem long ol lapun man na ol yangpela meri, man bilong ol i dai pinis? Kongrigesen i no bin givim mani nating long olgeta; nogat; tasol sapos kain man o meri olsem i sot long ol samting, orait kongrigesen i helpim ol.—Lukim 1 Jon 3:17, 18.

 9. (a) Bilong wanem ol kongrigesen long nau i no ken mekim wankain pasin bilong lukautim ol lapun olsem ol kongrigesen long pastaim i bin mekim? (b) Ol tok bilong Pol long 1 Timoti sapta 5 long ol meri, man bilong ol i dai pinis, ol dispela tok i helpim yumi long save long wanem samting?

⁹ Ol dispela samting ol kongrigesen i bin mekim em inap long helpim ol Kristen long dispela taim bipo. Tasol olsem wanpela buk i tok, long planti kantri long nau i gat insurens na welfe na ol man inap kisim wok mani. (The Expositor’s Bible Commentary) Yumi stap long narapela kain taim na wan wan taim tasol kongrigesen i mas raitim nem bilong ol lapun long lista bilong lukautim ol. Tasol ol tok Pol i raitim long Timoti em inap helpim yumi long save long tripela samting olsem: (1) Kongrigesen olgeta i mas tingim hevi bilong ol lapun, na ol elda i mas mekim moa yet. (2) Ol i mas stretim gut wok bilong lukautim ol lapun. (3) Dispela kain wok em bilong helpim tasol ol lapun i sot tru long samting.

Ol Elda i Lukautim Ol Samting Bilong Ol Lapun

10. Ol elda i ken mekim wanem long nau na bai ol i go pas long tingim gut ol lapun?

¹⁰ Ol elda long nau, olsem wanem ol i go pas long tingim gut ol lapun? Sampela taim long miting bilong ol, ol i ken toktok wantaim long sampela samting ol i mas mekim bilong helpim ol lapun. Sapos wanpela hevi i painim wanpela lapun na ol brata i mas helpim em, orait ol elda i ken stretim gut rot bilong helpim em. Ating ol yet i no ken i go mekim wok bilong helpim dispela lapun, long wanem i gat planti insait long kongrigesen—ol yangpela tu—ol i redi long helpim ol lapun. Tasol ol elda i mas lukautim dispela wok ol brata i mekim bilong helpim lapun; ating ol i ken makim wanpela brata bilong stretim ol wok bilong helpim dispela lapun.

11. Olsem wanem ol elda inap save long ol samting ol i mas mekim bilong helpim ol lapun?

¹¹ Solomon i tok: “Yu mas lukautim gut ol sipsip ․․․ bilong yu.” (Provep 27:23) Olsem na gutpela sapos ol elda i go lukim ol lapun, na sapos sampela “i sot long ol samting, orait [ol] i mas helpim ol.” (Rom 12:13) Wanpela wasman bilong raun em i tok: “Sampela lapun ol i strong long lukautim ol yet na ol i no laik bai narapela man i helpim ol. Sapos yu askim ol, ‘Mi ken mekim wanem bilong helpim yu?’ ol i no ken toktok. Olsem na yumi yet yumi mas tingim wanem samting yumi mas mekim bilong helpim ol na kirap mekim tasol!” Long Japan, sampela elda i kisim save olsem wanpela lapun sista i gat 80 krismas em i sot long man bilong helpim em. Ol i kirap long stretim rot na nau, tupela taim long olgeta de, long moningtaim na long apinun, wanpela brata o sista i go lukim em o telefon long em.—Lukim Matyu 25:36.

12. (a) Ol elda i ken mekim wanem bilong helpim ol lapun long i go long ol miting na harim ol tok? (b) I gat wanem gutpela wok ol i ken mekim long ol kaset Sosaiti i wokim?

¹² Ol elda i tingting tu long helpim ol lapun long i go long ol miting Kristen na harim ol gutpela tok. (Hibru 10:24, 25) Ating ol i mas kisim sampela long ka. O ating sampela ol i yaupas liklik na ol i no inap “harim na tingim gut” tok bilong ol miting. (Matyu 15:10) Ating kongrigesen i ken putim masin bilong toktok, olsem maikrafon samting na sindaunim lapun klostu long spika. Sampela kongrigesen i save putim kaset na kisim ol tok bilong miting, na bihain ol i givim kaset long ol brata sista i no inap i kam long miting, long wanem ol i gat sik o skin bilong ol i no strong, na ol i ken harim long haus. Sampela kongrigesen i bin baim teprikoda bilong ol dispela brata sista bambai ol inap harim ol tok. Wanpela elda long Jemani i stori long ol kaset na em i tok: “Mi bin i go lukim sampela lapun na ol i save sindaun lukluk tasol long televisen. Planti piksa ol i lukim na tok ol i harim i no ken strongim ol long spirit.” Gutpela sapos yumi kirapim kain lapun olsem long harim ol kaset Sosaiti i bin wokim, olsem ol kaset i gat ol singsing bilong Kingdom long en o i gat kaunim bilong Baibel.

13. Olsem wanem yumi ken helpim ol lapun long autim tok?

¹³ Sampela lapun long ol kongrigesen ol i save autim tok wan wan taim tasol o ol i no autim tok moa. Tasol ol man na meri i gat bikpela krismas na ol i go lapun, ating dispela i no ken pasim ol long mekim wok bilong autim “dispela gutnius bilong kingdom.” (Matyu 24:14) Sapos yu singautim ol lapun long i go autim tok wantaim yu, ating sampela bai amamas long mekim. O yu ken stori long sampela gutpela samting i bin kamap taim yu autim tok, na ating dispela bai kirapim ol long givim bel gen long mekim wok bilong autim tok. Sapos i hatwok long ol long wokabaut i go antap long lata, ating yu ken kisim ol i go autim tok long ol haus i no gat lata, em ol i sanap long graun. Sampela pablisa i ken singautim ol lapun long i go wantaim ol long Baibel-stadi bilong ol—o ol i ken mekim Baibel-stadi long haus bilong lapun.

14. na blok. (a) Sapos wanpela lapun brata o sista i stap rabis tru, ol elda i ken mekim wanem? (b) Sampela kongrigesen i bin mekim wanem bilong helpim ol lapun?

¹⁴ “Mani i save lukautim man.” (Eklisiastis 7:12, NW ) Tasol planti lapun brata sista ol i stap rabis tru na i no gat sampela famili o lain bilong ol i laik helpim ol. Tasol sapos ol elda i toksave long ol brata sista long hevi bilong ol dispela lapun, bai sampela brata sista i amamas long helpim ol. (Jems 2:15-17) Na ol elda i ken wok long kisim save olsem lapun inap kisim sampela mani long welfe o insurens samting, o kisim skel long gavman o long wanpela kampani, long wanem em i sevis pinis long wok bilong gavman o wok bilong kampani. Tasol long sampela kantri ol lapun i no inap kisim mani olsem o i hatwok long kisim, na ating bai i no gat narapela rot na kongrigesen i mas bihainim pasin olsem 1 Timoti sapta 5 i makim na helpim ol dispela lapun i stap rabis. (Lukim buk Lo Bilong Yumi Bilong Mekim Wok Autim Tok, pes 122-123.)

Ol pablisa long wanpela kongrigesen long Naijiria i save helpim wanpela lapun painia wantaim meri bilong em. Brata hia i gat 82 krismas. Long olgeta taim ol i givim kaikai samting long tupela. Taim gavman i laik rausim haus ol i stap long en, kongrigesen i singautim ol i go i stap long wanpela rum long Haus Kingdom inap long taim ol i painim pinis nupela haus bilong tupela.

Long Brasil, wanpela kongrigesen i baim wanpela nes bilong lukautim wanpela lapun brata wantaim meri bilong em. Na ol i makim wanpela sista bilong klinim haus bilong tupela na redim kaikai na lukautim ol long ol narapela samting bilong skin. Long olgeta mun kongrigesen i putim sampela mani bilong helpim tupela.

15. (a) Ol kongrigesen i save helpim olgeta lapun o olsem wanem? (b) Tok bilong Luk 11:34 inap helpim sampela olsem wanem na ol i no ken singaut long ol brata i mas mekim planti samting tumas bilong helpim ol?

¹⁵ Ol kongrigesen bilong nau i bihainim pasin bilong ol kongrigesen bilong pastaim na ol i save mekim ol dispela samting bilong lukautim tasol ol gutpela brata sista ol i sot tru long samting. I no gat wok long ol elda i mas helpim ol man i singaut singaut long kisim planti samting o ol i laik bai ol brata i mekim planti samting tumas bilong lukautim ol. Ol lapun tu i no ken tingting long kisim planti samting; ‘ai bilong ol i mas gutpela.’—Luk 11:34.

Olgeta Wan Wan i Mas Lukautim Ol Samting Bilong Ol Lapun

16, 17. (a) Bilong wanem i bikpela samting ol narapela tu, i no ol elda tasol, i mas tingim gut ol lapun? (b) Ol pablisa i gat planti wok, olsem wanem ol i ken painim taim bilong helpim ol lapun?

¹⁶ Bipo liklik ol dokta i bin putim wanpela lapun sista i slip long haus sik. Wanem as bilong sik bilong em? Em i sot long gutpela kaikai. Wanpela elda i tok: “Sapos planti brata sista long kongrigesen i bin tingim gut dispela lapun, ating dispela samting i no ken kamap.” Tru tumas, i no ol elda tasol i mas tingim ol lapun. Pol i tok: “Yumi olgeta i stap hap bilong wanpela bodi.”—Efesas 4:25.

¹⁷ Tru, ating yupela sampela i gat planti wok yupela mas mekim. Tasol “yupela i no ken lukautim ol samting bilong yupela tasol. Nogat. Yupela i mas lukautim ol samting bilong ol arapela man tu.” (Filipai 2:4) Sapos yu stretim gut ol wok bilong yu, ating bai yu ‘no lusim nating taim,’ na bai yu gat liklik hap taim bilong helpim ol lapun. (Efesas 5:16) Olsem: Taim yu autim tok pinis na yu laik go bek long haus, yu inap i go lukim wanpela lapun brata o sista pastaim? No gat planti brata sista i go lukim ol long wik na ating ol i stap wanpis liklik. Ol yangpela tu i ken insait long wok bilong i go lukim ol lapun, na ol i ken mekim sampela wok bilong helpim ol. Wanpela yangpela brata i go helpim wanpela lapun sista, na dispela sista i beten na tok olsem: “Tenkyu Jehova long yangpela Brata Jon. Em i gutpela man.”

18. (a) Bilong wanem i hatwok liklik long toktok wantaim sampela lapun? (b) Taim yu go lukim wanpela lapun o yu toktok wantaim em, yu ken mekim wanem na bai narapela i strongim narapela?

¹⁸ Olsem wanem long taim yu go long miting? Yu save gude tasol long ol lapun? Tru, ating em hatwok liklik long toktok wantaim wanpela man o meri em i yaupas liklik o em i no inap bekim kwik tok long yu. Na tu, sampela lapun ol i no save amamas tumas, long wanem ol i gat sik o skin bilong ol i no strong moa. Tasol Baibel i tok, “man i bihainim pasin isi” em i mekim gutpela pasin moa. (Eklisiastis 7:8, NW ) Olsem na sapos yu wok strong, ating bai yu inap toktok gut wantaim lapun na bai narapela i strongim narapela. (Rom 1:12) Yu ken stori long wanpela gutpela samting i bin painim yu taim yu autim tok. O stori long sampela gutpela tok yu bin kaunim long Wastaua o long Kirap! O gutpela sapos yu larim lapun i toktok na yu harim tasol. (Lukim Jop 32:7.) Ol lapun inap helpim yu long planti gutpela tok na tingting sapos yu larim ol i mekim. Wanpela elda i tok: “Taim mi go lukim dispela lapun brata, dispela samting i helpim mi yet.”

19. (a) Yumi mas tingim gut ol lapun na husat moa? (b) Wanem sampela samting yumi ken mekim bilong helpim famili i lukautim lapun papamama?

¹⁹ Na yu no ken tingim tasol ol lapun, yu mas tingim tu ol famili bilong ol, em ol i save lukautim ol. Wanpela brata wantaim meri bilong em, em tupela i lukautim lapun papamama, tupela i tok: “Sampela long kongrigesen ol i no strongim mipela; sampela ol i sutim tok long mipela. Wanpela sista i tok: ‘Sapos oltaim yu lusim ol miting bai yu kisim sik bilong spirit!’ Tasol em i no laik mekim wanpela samting bilong helpim mipela bambai mipela inap i go long sampela miting.” Na ol tok promis nating tu i no inap strongim ol. Olsem: Sampela brata i save tok, ‘Sapos yu sot long samting, orait tokim mi.’ Tasol i kain olsem ol i tokim wanpela man, “Yu go putim laplap bilong hatim skin bilong yu, na yu go kisim kaikai na pulapim bel bilong yu,” tasol ol i no givim sampela klos o sampela kaikai long em bilong helpim em. (Jems 2:16) Gutpela sapos yu no tok tasol long helpim man; gutpela sapos yu kirap mekim sampela samting bilong helpim em. Wanpela brata wantaim meri bilong em i tok: “Ol brata sista i helpim tru mipela! Ol i sambai tru long mipela! Sampela ol i save lukautim Mama inap tupela de samting na givim malolo long mipela. Sampela ol i kisim em i go long ol Baibel-stadi bilong ol. Na taim ol brata sista i kam askim mipela, Mama i stap i orait, dispela tu i save strongim mipela.”

20, 21. Ol lapun i ken mekim wanem bilong helpim ol manmeri i lukautim ol?

²⁰ Ol brata sista i save lukautim gut ol lapun long lain bilong yumi. Tasol ol lapun Witnes i mas mekim wanem na bai ol brata sista i amamas long mekim dispela wok na ol i no ken bel hevi? (Lukim Hibru 13:17.) Yu mas wok gut wantaim ol elda na bihainim tok bilong ol long ol samting ol i mekim bilong helpim yu. Taim ol brata sista i mekim sampela samting bilong helpim yu, tok tenkyu long ol, na no ken singaut long ol i mas mekim planti samting tumas o kros kros. Tru, skin bilong ol lapun i save pen, tasol gutpela sapos yu stap belgut na amamas.—Provep 15:13.

²¹ Planti lapun i save tok, ‘Ol brata sista i mekim gut tru long mi; ol i save mekim bikpela wok bilong helpim mi.’ Tasol wok bilong lukautim ol lapun em wok tru bilong pikinini bilong ol. Ol i mas mekim wanem? Olsem wanem ol i ken lukautim gut lapun papamama bilong ol?

[Futnot]

Yu Tingim?

◻ Ol Kristen bilong pastaim i mekim wanem bilong lukautim ol lapun meri, man bilong ol i dai pinis?

◻ Olsem wanem ol elda i ken stretim wok bilong lukautim ol lapun long kongrigesen?

◻ Ol wan wan brata sista ol i ken mekim wanem bilong tingim gut ol lapun long kongrigesen?

◻ Ol lapun i ken mekim wanem bilong helpim ol man i lukautim ol?

[Blok long pes 12]

Helpim Ol Lapun—Ol Samting Sampela i Mekim

Wanpela kongrigesen long Brasil i painim pinis gutpela rot bilong helpim wanpela brata i stap klostu long Haus Kingdom: Buk-Stadi grup ol i makim bilong klinim Haus Kingdom, ol i save klinim haus bilong dispela brata tu.

Narapela kongrigesen long Brasil i painim pinis gutpela rot bilong helpim wanpela brata i gat sik na bai em i ken mekim wok yet insait long Skul Bilong Wok Autim Tok. Taim ol i makim em bilong mekim tok long Skul, ol i makim wanpela brata na em i kisim tupela o tripela pablisa i go wantaim em long haus bilong dispela brata. Ol i mekim liklik miting long haus bilong em. Ol i beten pastaim na nau brata i mekim tok bilong em, na em i kisim liklik tok bilong helpim em long mekim gut tok. Dispela i strongim tru dispela brata!

Ol wasman bilong raun i makim gutpela pasin ol narapela i ken bihainim; ol i go pas long helpim ol lapun. Long wanpela kongrigesen wanpela lapun brata i no inap wokabaut moa na em i mas sindaun tasol long wilsia. Dispela i mekim em i stap bel hevi oltaim na em i save kros kros, olsem na wan wan taim tasol ol brata i go lukim em. Tasol wanpela wasman bilong raun i kisim ol piksa (slait) bilong tok bilong em i go long haus bilong dispela brata na em i soim ol dispela piksa long em. Taim brata i lukim ol dispela piksa, em i krai. Wasman i tok: ‘Mi pilim olsem mi kisim gutpela pe taim mi lukim olsem dispela brata i pilim tru gutpela pasin sori mipela i mekim long em.’

Sampela elda long Naijiria i go lukim wanpela lapun brata na ol i lukim em i gat bikpela sik. Kwiktaim ol i kisim em i go long haus sik. Dokta i tok ol i mas mekim planti samting bilong stretim sik bilong em na i gat bikpela pe bilong en. Brata i no gat mani bilong baim dokta. Tasol taim kongrigesen i harim tok long dispela samting, ol pablisa i givim mani inap long em i baim dokta. Tupela elda i save kisim em long ka i go i kam long haus sik. Ol i mas lusim wok bilong ol bilong helpim em olsem, tasol ol i redi long mekim. Ol i amamas, long wanem dispela brata i orait bek na em i mekim wok painia haptaim i go inap long taim em i dai 4-pela yia bihain.

Wanpela sista long ples Filapin em i no gat famili. Kongrigesen i stretim rot na lukautim em inap 3-pela yia taim em i gat sik. Ol i givim liklik haus long em na kisim kaikai i kam long em long olgeta de na helpim em long waswas na klinim haus bilong em.

[Piksa long pes 10]

Olgeta i ken insait long wok bilong mekim gut long ol lapun long kongrigesen