Sikspela Rot Bilong Mekim Ol Samting i Kamap Gutpela
BILONG ol samting i kamap gutpela tru long laip bilong man, em i mas bihainim nambawan gutpela rot, em pasin bilong bihainim ol lo bilong God na samting em i laik yumi mekim. Man i bihainim kain rot olsem, Baibel i tok “dispela man i olsem diwai ol man i bin planim klostu long wara. Em i save karim kaikai long taim bilong em stret, na lip bilong en i no save drai. Olgeta samting em i mekim i save kamap gutpela.”—Song 1:3.
Tru, yumi sinman na yumi save popaia, tasol ol gutpela samting inap kamap long laip bilong yumi! Yu laik kisim kain laip olsem? Sapos olsem, ol 6-pela stiatok bilong Baibel i kamap nau inap helpim yu long inapim dispela mak, na dispela i kamapim ples klia olsem ol samting Baibel i skulim yumi long en em i savetingting bilong God.—Jems 3:17.
1 Holimpas Stretpela Tingting Long Mani
“Pasin bilong laikim tumas mani em i as bilong olgeta pasin nogut. Sampela man ol i bin laikim tumas mani, na . . . ol i karim bikpela hevi moa.” (1 Timoti 6:10) Tingim: Bikpela tok em i no long mani yet—yumi olgeta i mas i gat mani bilong lukautim yumi yet na famili bilong yumi—tasol bikpela tok em pasin bilong laikim tumas mani. Sapos yumi laikim tumas mani, mani bai bosim yumi, na stap olsem god bilong yumi.
Olsem yumi lukim pinis long namba wan stori bilong dispela nius, ol man i ting sapos ol i gat planti mani, dispela bai helpim ol na ol gutpela samting bai kamap, tasol tru tru, dispela i olsem driman tasol. Ating ol samting bai i no kamap gutpela, na tu, ol hevi inap painim ol. Olsem: Taim ol i wok strong tru long kisim planti mani kago, planti man i lusim pasin bilong pas gut wantaim famili na ol pren. Sampela i no save slip inap long skel, long wanem, ol i wok planti tumas, o ol i gat planti hevi na wari. Saveman 5:12 i tok: “Ol wokman i save slip gut long nait, maski ol i gat planti kaikai o kaikai bilong ol i sot. Tasol maniman i no olsem. Em i save wari long ol planti samting bilong en, olsem na em i no inap slip gut.”
Sapos yumi larim mani i bosim yumi, dispela inap givim bikpela hevi long yumi na em inap giamanim yumi long ting olsem mani bai mekim yumi i stap amamas. Jisas i tok long “planti mani samting i giamanim man.” (Mak 4:19, King Jems Nupela Testamen) O yumi ken tok, man i ting mani kago bai mekim em i amamas, tasol dispela i no tru. Mani i kirapim yumi long laikim moa mani. Saveman 5:10 i tok: “Sapos bel bilong man i skrap long kisim planti mani, orait oltaim bai em i ting em i sot long mani.”
Yumi ken tok, man i laikim tumas mani em bai nogutim em yet. Ating em bai bel hevi, kros, na em inap insait long pasin raskol. (Sindaun 28:20) Samting inap mekim man i amamas na ol gutpela samting i kamap, em pasin bilong givim samting long ol narapela, lusim rong bilong narapela, bihainim stretpela pasin, pasin laikim, na pasin bilong tingim ol samting bilong lotu.
2 Kisim Pasin Bilong Givim Samting Long Ol Narapela
“Amamas bilong man i givim samting long ol arapela man, dispela i winim amamas bilong man i kisim samting bilong em yet.” (Aposel 20:35) Sapos yumi givim wanpela samting long narapela, sampela taim dispela bai mekim yumi i stap amamas inap sotpela taim, tasol sapos yumi gat pasin bilong givim samting long narapela, dispela inap mekim yumi i stap amamas tru. Yumi inap givim samting long narapela long planti rot. Gutpela rot tru long mekim olsem, na planti taim ol man i amamas tru long dispela, em pasin bilong lusim hap taim wantaim ol narapela na mekim ol samting bilong helpim ol.
Man bilong mekim wok painimaut, Stephen G. Post, i skelim sampela ripot long pasin bilong mekim gut long narapela, amamas, na helt, na em i tok pasin bilong mekim gut na helpim narapela i mekim na man i stap laip longpela taim moa, em i pilim gutpela moa, stap gut moa long ol samting bilong skin na tingting, na i daunim pasin bilong i stap bel hevi.
Na tu, ol man i save givim ol samting long ol narapela long skel bilong ol, ol i no save lus long sampela samting. Sindaun 11:25 i tok: “Man bilong givim samting bilong helpim ol arapela man, em yet bai i kisim planti samting. Sapos yu helpim ol arapela man bai ol i helpim yu tu.” Na olsem tasol, ol man i amamas tru long givim samting—ol i no givim samting na ting ol bai kisim bek samting—God i save laikim tru kain man olsem.—Hibru 13:16.
3 Lusim Rong Bilong Narapela
“Sapos wanpela man namel long yupela em i gat tok long narapela brata i bin mekim rong long em, orait em i mas . . . lusim sin bilong dispela brata. Bikpela em i lusim pinis sin bilong yupela, na olsem tasol yupela tu i mas lusim sin bilong ol arapela.” (Kolosi 3:13) Long nau, planti man i no laik lusim rong bilong ol narapela; ol i laik bekim rong na ol i no laik marimari. Wanem samting i kamap long dispela? Taim wanpela i mekim tok nogut, narapela bai bekim tok nogut, na taim wanpela i kros pait, narapela bai bekim kros pait.
Tasol i no dispela tasol. Wanpela ripot bilong nius The Gazette bilong Montreal, Kanada, i tok ol man bilong wok painimaut i kisim save olsem “sapos man i bel nogut tru, bel hevi na kros,” waitlewa bilong em bai i bagarap. Ol dispela pasin i mekim nogut tru long waitlewa, winim pasin bilong smok! Tru tumas, pasin bilong lusim rong bilong narapela i helpim yumi long pas gut wantaim narapela, na tu, em i gutpela long helt bilong yumi!
Olsem wanem yumi inap strong moa long lusim rong bilong narapela? Pastaim yu mas skelim gut yu yet. Olsem wanem? Sampela taim yu save mekim narapela i bel hevi? Ating yu save amamas sapos em i lusim rong bilong yu, a? Olsem na i gutpela sapos yu marimari long ol narapela. (Matyu 18:21-35) Na tu, long dispela samting i gutpela sapos yumi kisim pasin bilong bosim gut bel. “Kaunim 1 i go inap long 10,” o long narapela rot lusim sampela hap taim bilong bosim bel bilong yu. Na tingim olsem pasin bilong bosim gut bel i wanpela gutpela pasin. Sindaun 16:32 i tok: “Man i no save belhat kwik, em i mekim gutpela pasin. Dispela pasin i winim pasin bilong pait strong olsem gutpela soldia.” Dispela tok, “winim pasin bilong pait strong” i makim olsem gutpela samting inap kamap.
4 Bihainim Ol Lo Bilong God
“Lo bilong God i nambawan tru, na i givim gutpela save long yumi.” (Song 19:8) Ol lo bilong God i gutpela bilong helpim yumi long ol samting bilong skin, tingting, na bel. Ol i lukautim yumi long ol samting nogut i kamap long pasin bilong kisim drak, dring planti, pasin pamuk, na lukim ponografi. (2 Korin 7:1; Kolosi 3:5) Ol samting nogut i kamap long ol dispela pasin em pasin raskol, stap rabis, no bilip long narapela, famili i bruk, ol hevi long tingting na bel, sik, na man inap dai taim em i no lapun yet.
Tasol ol man i bihainim ol lo bilong God, ol inap pas gut wantaim ol narapela, na ol i gat rispek long ol yet na bel i stap isi. Long Aisaia 48:17, 18, God i tok: “Oltaim mi save skulim yupela na soim yupela long ol stretpela pasin yupela i mas bihainim na bai yupela i stap gut.” Na em i tok moa: “Sapos yupela i bin harim tok bilong mi, orait nau yupela inap i stap gut na oltaim laip bilong yupela bai i pulap long amamas, olsem wara i ran oltaim na i no save pinis. Na stretpela pasin bilong yupela bai i kamap strong oltaim olsem solwara i save bruk long nambis.” Tru tumas, Man Bilong Wokim yumi em i laik yumi stap gutpela tru. Em i laik yumi ‘bihainim stretpela pasin’ na ol gutpela samting tru i kamap.
5 Givim Bel Tru Long Narapela
“Pasin bilong givim bel bilong yumi long ol arapela man, dispela i save mekim yumi i kamap strongpela Kristen.” (1 Korin 8:1) Yu inap ting laip bilong man bai i stap olsem wanem sapos i no gat wanpela i givim bel tru long em, olsem laikim em? Sapos olsem, laip bilong man bai i no gat as bilong en, na em bai i no inap i stap amamas! Kristen aposel Pol i tok: “Sapos mi no givim bel bilong mi long ol manmeri, orait mi olsem samting nating. . . . [Dispela] pasin bilong mi bai i no inap helpim mi liklik.”—1 Korin 13:2, 3.
Dispela skripsa i no toktok long pasin laikim olsem man i laikim meri na i laik pas wantaim em, nogat. Em i toktok long pasin laikim em ol lo bilong God i as bilong en.a (Matyu 22:37-39) Na tu, em i no makim olsem man i wet tasol long narapela i mekim pasin laikim long em, nogat, em i makim olsem man i mekim pasin laikim long narapela. Pol i tok moa olsem man i bihainim dispela pasin em i save mekim gutpela pasin long narapela. Em i no save kros kwik, bel nogut long narapela, litimapim nem bilong em yet, o hambak. Em i no save bel hevi kwik, em i helpim ol narapela, na lusim rong bilong narapela. Dispela kain pasin laikim i save strongim man. Na em i save helpim yumi na bai yumi pas gut wantaim ol narapela, na moa yet wantaim famili.—1 Korin 13:4-8.
Bilong ol papamama i ken kamapim dispela pasin, ol i mas givim bel tru long ol pikinini na givim ol lo bilong Baibel long ol na ol narapela lo long ol samting ol pikinini i mas mekim. Ol pikinini i kamap bikpela long kain famili olsem bai stap bel isi na stap gut insait long famili, na ol i pilim olsem papamama i laikim tru ol na amamas long ol.—Efesus 5:33–6:4; Kolosi 3:20.
Jack, wanpela yangpela man long Amerika, em i go bikpela insait long wanpela famili i bihainim ol stiatok bilong Baibel. Taim em i lusim pinis famili, Jack i raitim wanpela pas long papamama bilong em. Wanpela hap bilong dispela pas i tok: “Wanpela samting mi bin wok strong long bihainim em lo bilong [Baibel] olsem: ‘Yupela i mas aninit long papamama bilong yupela. . . . Sapos yupela i mekim olsem, orait bai olgeta wok samting yupela i mekim i ken kamap gut.’ (Lo 5:16) Ol samting i kamap gutpela long laip bilong mi. Na nau mi pilim tru gutpela wok yupela i bin mekim olsem papamama. Tenkyu tru long bikpela hatwok bilong yupela long mekim bikpela long mi.” Sapos yu wanpela papa o mama bai yu pilim olsem wanem sapos yu kisim wanpela pas olsem? Ating bel bilong yu bai amamas tru, a?
Man i givim bel tru long narapela em “i save amamas long stretpela pasin”—olsem amamas long tok i tru bilong God i stap long Baibel. (1 Korin 13:6; Jon 17:17) Yumi ken tok piksa olsem: Tupela marit em ol i gat hevi long marit ol i ritim wantaim ol tok bilong Jisas long Mak 10:9, i tok: “Samting God i pasim pinis, em man i no ken katim.” Orait nau ol i mas skelim bel bilong ol. Ol i save ‘amamas long tok i tru bilong Baibel’? Ol bai tingim na mekim ol samting i kamapim olsem marit i samting holi, olsem God i save tingim? Ol i redi long wok strong long stretim ol hevi bilong ol long pasin laikim? Sapos ol i mekim olsem, marit bilong ol bai kamap gutpela, na ol bai amamas long en.
6 Tingim Ol Samting Bilong God
“Ol manmeri i save, ol i stap rabis tru long ol samting bilong God, em ol i ken amamas.” (Matyu 5:3) Ol man inap kliagut long ol samting bilong God, tasol ol animal nogat. Olsem na yumi save kamapim ol askim olsem, Yumi stap bilong mekim wanem? I gat wanpela Man Bilong Wokim yumi? Wanem samting i painim yumi taim yumi dai? Wanem samting bai kamap bihain?
Long olgeta hap bilong graun, inap planti milion manmeri i gat gutpela bel i painim bekim bilong ol dispela askim long Baibel. Laspela askim i insait long ol samting God i tingting pinis long mekim bilong helpim ol man. Em i tingting long mekim wanem? Em i laik dispela graun bai kamap wanpela paradais na ol man i laikim tru God na ol lo bilong em, ol bai stap long en inap oltaim. Song 37:29 i tok: “Ol stretpela man bai i kisim graun God i givim ol, na bai ol i stap oltaim long en.”
Tru tumas, God i no laik tasol olsem ol gutpela samting bai kamap long yumi inap 70 o 80 yia, nogat. Em i laik ol gutpela samting i kamap long yumi inap oltaim! Olsem na nau em i taim bilong kisim save long Man Bilong Wokim yumi. Jisas i tok: “Laip bilong i stap gut oltaim, em i olsem. Ol man i kisim dispela laip, ol i save long yu, yu wanpela tasol yu God tru. Na ol i save long Jisas Krais, em yu bin salim i kam.” (Jon 17:3) Taim yu kisim dispela save na yu bihainim, yu bai kisim save olsem “Bikpela yet i givim yumi planti gutpela samting, em i no save larim ol dispela samting i givim hevi long yumi.”—Sindaun 10:22.
[Futnot]
a Long klostu olgeta ves long Ol Skripsa Grik, olsem “Nupela Testamen,” ol i tanim “pasin bilong givim bel” long wanpela tok Grik em a·gaʹpe. A·gaʹpe em pasin we man i laik givim bel bilong em long narapela, olsem laikim em, maski em i gat laik long mekim o nogat. Tasol man i mas pilim dispela pasin long bel.—1 Pita 1:22.
[Blok long pes 7]
SAMPELA STIATOK BILONG HELPIM YU LONG MEKIM OL SAMTING I KAMAP GUTPELA
◼ Stap aninit long God. “Sapos yu laik kisim gutpela tingting, orait pastaim yu mas aninit long Bikpela.”—Sindaun 9:10.
◼ Bihainim savetingting na makim ol pren bilong yu. “Sapos man i wokabaut wantaim man i gat gutpela tingting, orait em tu bai i kisim gutpela tingting. Tasol sapos man i poroman wantaim ol man i no gat gutpela tingting, orait trabel bai i painim em.”—Sindaun 13:20.
◼ No ken winim skel. “Ol spakman na ol man bilong kaikai planti, ol bai i kamap rabisman tru.”—Sindaun 23:21.
◼ No ken painim rot bilong bekim rong. “Yupela i no ken bekim pasin nogut long ol [man].”—Rom 12:17.
◼ Wok strong. “Sapos man i no laik mekim wok, orait em i no ken kisim kaikai.”—2 Tesalonaika 3:10.
◼ Tingim ol arapela. “Olgeta pasin yupela i laik bai ol arapela manmeri i mas mekim long yupela, ol dispela pasin tasol yupela i mas mekim long ol.”—Matyu 7:12.
◼ Bosim maus. “Sapos man i laik bai laip bilong en i kamap gutpela, na em i laik lukim gutpela taim, orait em i no ken mekim tok nogut na . . . tok giaman.”—1 Pita 3:10.
[Blok/Piksa long pes 8]
PASIN LAIKIM I OLSEM GUTPELA MARASIN
Wanpela dokta na man bilong raitim buk, Dean Ornish, i tok: “Pasin laikim na pasin bilong pas gut wantaim narapela em inap mekim na skin bilong yumi i strong, mekim yumi amamas, mekim yumi kamap orait gen. Sapos wanpela nupela marasin inap helpim man olsem, ating olgeta dokta long dispela kantri bai givim dispela marasin long sikman. Sapos dokta i no givim dispela marasin long sikman, i olsem dokta i no mekim gut wok bilong em.”
[Blok/Ol Piksa long pes 9]
PASTAIM MI BEL HEVI, BIHAIN OL SAMTING I KAMAP GUTPELA
Taim woa i kirap long kantri bilong em, Milanko, husat i sindaun long Bolkan, i go insait long ami. Em i save pait strong, olsem na ol i givim nem Rambo long em—em nem bilong wanpela man i gat nem long pait strong long wanpela muvi. Tasol bihain, Milanko i bel hevi long ami, long wanem, em i lukim pasin korapsen na pasin bilong tupela maus i stap insait long ami. Em i tok: “Dispela i kirapim mi long kisim planti pasin nogut olsem dring planti alkohol, smok, kisim drak, pilai laki, na mekim pasin pamuk. Sindaun bilong mi i nogut tru, na mi no save long pasin bilong stretim dispela hevi.”
Long dispela taim nogut long sindaun bilong em, Milanko i kirap ritim Baibel. Bihain, taim em i go lukim wanpela famili bilong em, em i lukim wanpela Wastaua, em ol Witnes Bilong Jehova i wokim. Em i amamas long ol tok em i ritim na i no longtaim em i kirap stadi long Baibel wantaim ol Witnes. Tok i tru bilong Baibel i helpim em long kisim amamas na ol samting i kamap gutpela. Em i tok: “Dispela i givim nupela strong long mi. Mi lusim ol pasin nogut, na kamap nupela man, na mi kisim baptais olsem wanpela Witnes Bilong Jehova. Ol man i bin save long mi long bipo ol i no kolim mi moa Rambo, long wanem, ol i lukim olsem nau mi olsem man i gat pasin isi.”