Filemon na Onesimus—Ol i Pas Gut Wantaim Olsem Brata Kristen

WANPELA bilong ol pas bilong aposel Pol em spirit holi i kirapim em long raitim, em i stori long hevi bilong tupela man. Wanpela em Filemon, na wanpela em Onesimus. Tupela i husat? Wanem samting i mekim na Pol i tingim tru ol samting bilong tupela?

Filemon, em man i bin kisim dispela pas, em i sindaun long Kolosi long Esia Maina. Filemon i no olsem ol narapela Kristen long dispela ples​—⁠em i save long Pol, long wanem, em i kisim gutnius long taim Pol i mekim wok bilong autim tok. (Kolosi 1:1; 2:⁠1) Pol i save long Filemon, em i ‘gutpela pren tru na wanwok bilong em.’ Filemon i stap olsem gutpela piksa bilong bilip na laikim narapela. Em i save mekim gut long ol narapela na strongim bel bilong ol narapela Kristen. Ating Filemon i gat planti mani samting, long wanem, em i gat bikpela haus na ol inap mekim ol miting bilong kongrigesen long en. Apia na Arkipus, em nem bilong tupela i stap long pas bilong Pol, sampela i ting em meri na pikinini man bilong Filemon. Filemon i gat wanpela wokboi, em Onesimus, na em i gat sampela moa o nogat, em yumi no save.​—⁠Filemon 1, 2, 5, 7, 19b, 22.

Wanpela Ranaweman Long Rom

Baibel i no tokim yumi i gat wanem as na Onesimus i stap wantaim Pol long Rom, em 1,400 kilomita longwe long ples. Taim em i stap long dispela hap, Pol i raitim dispela pas i go long Filemon long yia 61 C.E.  Tasol Pol i tokim Filemon: “Sapos [Onesimus] i bin mekim sampela kain rong long yu o sapos em i gat dinau long yu, orait yu mas senisim nem bilong em na putim nem bilong mi long dispela dinau samting.” (Filemon 18) Ol dispela tok i kamapim klia olsem Onesimus i gat sampela hevi wantaim bikman bilong em, Filemon. Pas Pol i raitim i bilong helpim tupela man long kamap wanbel gen.

Sampela i ting olsem Onesimus i kamap ranaweman bihain long taim em i stilim mani bilong Filemon bilong baim rot bilong em i go long Rom. Em i laik hait i stap long dispela hap em planti man i stap long en.a Long taim bilong ol Grik na Rom, ol ranaweman i save givim bikpela hevi long ol bikman bilong ol na long gavman tu. Sampela i tok Rom yet em “wanpela ples i gat nem nogut,” long wanem, ol wokboi nating i save ranawe i go hait long en.

Olsem wanem Pol i bungim Onesimus? Baibel i no toksave long yumi. Taim Onesimus i stap longtaim liklik, ating em i save olsem em i stap long ples nogut. Long taun Rom i gat wanpela lain polis i save painim ol ranaweman, na long lo bilong bipo, dispela rong ol i mekim em i bikpela rong tru. Gerhard Friedrich i tok, “taim ol polis i holim ol wokboi nating i bin ranawe, ol i save putim mak long pes bilong ol. Planti taim ol i save givim pen nogut long ol . . . , ol i tromoi ol i go long ples ol animal nogut i stap long en bilong givim amamas long ol man, o ol i nilim ol long diwai bilong pretim ol narapela wokboi na ol i no ken bihainim pasin bilong ol.” Friedrich i tok, ating bihain, taim mani Onesimus i bin stilim i pinis, em i hatwok long painim ples bilong hait o painim wanpela wok, na em i askim Pol long haitim em na helpim em, long wanem, em i bin harim nem bilong Pol taim em i stap long haus bilong Filemon.

Bikman bilong Onesimus i mas belhat long em long narapela samting tu, olsem na sampela i ting olsem Onesimus i bin wokim tingting bilong em na em i go long wanpela pren bilong bikman bilong em bambai dispela pren i ken helpim em long kamap wanbel gen wantaim bikman bilong em. Sampela man bilong stori long ol samting i bin kamap bipo i tok, kain pasin olsem “i kamap planti taim, na ol wokboi em hevi i painim ol, ol i save go long ol man bambai ol dispela man i ken helpim ol.” Sapos olsem, orait mani Onesimus i bin stilim “i bilong baim rot bilong em i go long Pol bambai Pol i ken helpim em, na em i no stil bambai em i ken ranawe.” Saveman Brian Rapske i tok olsem.

Pol i Helpim Onesimus

Maski i gat wanem as na em i ranawe, ating Onesimus i laik kisim helpim long Pol long kamap wanbel gen wantaim bikman bilong em. Dispela i givim hevi long Pol. Onesimus em wanpela wokboi i no bilip na em i wanpela stilman i bin ranawe. Olsem wanem? Pol bai helpim em na askim pren Kristen bilong em long em i no ken givim bikpela strafe long Onesimus maski dispela i stret wantaim lo? Pol i bai mekim wanem?

Long taim Pol i raitim pas long Filemon, Onesimus i bin stap wantaim Pol inap sampela taim pinis, olsem na Pol inap tok olsem Onesimus i bin kamap wanpela “gutpela brata.” (Kolosi 4:⁠9) Pol i tokim Filemon: “Mi laik askim yu long mekim gutpela pasin long pikinini bilong mi, Onesimus. Onesimus i bin i kam long mi long taim mi stap long kalabus.” Pol i toktok long em yet na Onesimus, ol i pas gut wantaim long ol samting bilong spirit. Long samting Pol i bin mekim bilong helpim Onesimus, ating dispela em samting Filemon i no bin tingting liklik long en. Pol i tok olsem dispela wokboi bipo i “no save mekim gutpela wok,” em bai i go bek olsem wanpela brata Kristen. Nau Onesimus bai “kamapim gutpela samting,” o “mekim gutpela wok,” olsem nem bilong em i makim.​—⁠Filemon 1, 10-12.

Onesimus i bin mekim planti samting bilong helpim Pol taim em i stap kalabus. Tru, Pol inap larim Onesimus i stap wantaim em, tasol sapos Onesimus i stap wantaim em dispela i no stret wantaim lo, na dispela inap pasim Filemon long mekim samting i stret em i ken mekim long Onesimus. (Filemon 13, 14) Long dispela taim yet Pol i bin raitim narapela pas i go long kongrigesen i save bung long haus bilong Filemon, Pol i tok long Onesimus olsem “em i gutpela brata tru bilong yumi, na em i wantok bilong yupela.” Dispela i makim olsem ol samting Onesimus i mekim i kamapim klia pinis olsem ol inap bilip long em.​—⁠Kolosi 4:​7​-9.b

Pol i askim Filemon long mekim gut long Onesimus taim em i go bek, tasol em i no mekim wok long namba bilong em olsem aposel long subim Filemon long mekim olsem o larim wokboi bilong em i kamap fri. Ol i gutpela pren na narapela i laikim tru narapela, olsem na Pol i save olsem samting Filemon i mekim bai “winim tru” samting Pol i askim em long mekim. (Filemon 2:⁠1) I gat sampela samting moa Filemon inap mekim, tasol Pol i no tokim em long mekim, long wanem, i stret Filemon yet i mas tingim ol samting em bai mekim long Onesimus. Sampela i ting tok bilong Pol i makim olsem em i laik bai Filemon i salim Onesimus ‘i go bek na bai em i ken wok yet long helpim Pol olsem em i kirap pinis long mekim.’

Olsem wanem? Filemon i orait long askim bilong Pol long ol samting em i ken mekim long Onesimus? Planti samting i kamapim olsem em i bin orait long dispela askim, maski dispela samting i no amamasim ol narapela man bilong Kolosi i gat ol wokboi​—⁠ating ol i tingting olsem Onesimus i mas kisim bikpela strafe na bai ol narapela wokboi i ken lukim na ol i no ken bihainim pasin bilong em.

Onesimus​—⁠Man i Bin Senisim Pasin Bilong Em

Taim Onesimus i go bek long Kolosi em i gat nupela pasin. Strong bilong gutnius i bin senisim tingting bilong em, na em i kamap wanpela gutpela Kristen long kongrigesen long dispela taun. Ating bihain Filemon i larim Onesimus i lusim wok kalabus na kamap fri o nogat, em Baibel i no stori long dispela samting. Long samting bilong spirit, dispela man bipo i bin ranawe em i kamap man i stap fri. (Skelim wantaim 1 Korin 7:22.) Wankain samting olsem i save kamap long nau. Taim ol man i bihainim tok bilong Baibel long i stap bilong ol, sindaun na pasin bilong ol i save senis. Ol man bipo ol i stap olsem pipia man long hap ol i stap long en na ol i no save mekim gutpela wok, nau Baibel i helpim ol long kamap man i gat gutpela pasin na mekim gutpela wok, em ol narapela i ken bihainim pasin bilong ol.c

Em narapela kain samting tru em trupela bilip i mekim bilong senisim pasin bilong em! Ating bipo Onesimus i “no save mekim gutpela wok” bilong helpim Filemon. Tasol dispela nupela Onesimus i mekim ol samting i stret wantaim nem bilong em olsem man bilong “kamapim gutpela samting.” Filemon na Onesimus i kamap wanbel olsem brata Kristen na dispela em i gutpela samting tru.

[Ol Futnot]

[Blok long pes 30]

Ol Wokboi Aninit Long Lo Bilong Rom

Aninit long lo bilong Rom long taim bilong ol aposel, olgeta samting bikman i laik mekim long wokboi bilong em​—⁠ol laik nogut bilong bikman na belhat tu​—⁠em i ken mekim; i no gat wanpela samting inap pasim em. Gerhard Friedrich em man bilong stori long ol samting i bin kamap bipo, em i tok: “Olsem lo i tok, wokboi nating i no olsem wanpela man, em i olsem wanpela samting em bosman i ken mekim wok long en long laik bilong em yet. . . . Ol bosman i tingim [em] olsem ol animal bilong mekim wok na ol tul, olsem na i no gat lo i lukautim em.” Wokboi nating i no inap i go long kot bilong subim bikman bilong em long baim em long ol bagarap i painim em, nogat. Em i mas bihainim tasol tok bilong bikman bilong em. Sapos bikman bilong em i man bilong belhat, em inap mekim save long em na i no gat mak bilong strafe wokboi bai kisim. Maski em liklik rong tasol, lo i orait long bikman i ken kilim em i dai o larim em i stap laip​—⁠em samting bilong bikman yet.*

Ol man i gat planti mani samting ol i gat sampela handet wokboi nating, tasol ol man nating tru i gat tupela o tripela wokboi nating. Saveman John Barclay i tok: “Wok ol wokboi nating i mekim i kain kain. Ol i mekim wok olsem klinim na lukautim ol samting bilong haus, kukim kaikai, skelim kaikai, klinim haus, kisim tok samting i go, lukautim ol pikinini, lukautim ol liklik pikinini i dring susu yet, na mekim ol narapela kain kain wok. Na ol man i gat bikpela haus na planti samting, ol i gat ol wokboi nating i gat kain kain save long mekim wok. . . . Pasin bilong bikman inap mekim na i stap bilong wokboi bai i gutpela o nogut: sapos wokboi i gat bikman nogut, oltaim em bai mekim nogut tru long wokboi, tasol sapos bikman i gat gutpela pasin, dispela bai mekim na i stap bilong wokboi i gutpela liklik. Long ol buk samting i stori long ol samting i bin kamap bipo, i gat ol stori bilong hatpela pasin ol man i bin mekim, em planti man i save long en, na tu i gat planti rait i stori long pasin sori i stap namel long sampela bikman na wokboi bilong ol.”

*Bilong kisim sampela save moa long ol wokboi nating long lain bilong God long bipo, lukim buk Insight on the Scriptures, em Sosaiti Wastaua bilong Nu Yok i wokim, Volyum 2, pes 977-979.