Redi Nau Bilong Abrusim Bagarap na i Stap Long Nupela Taim
“Yupela i mas tingim samting i bin kamap long meri bilong Lot.”—LUK 17:32.
1. Nau yumi laik stadi long wanem stori bilong bipo long God i bin kisim bek ol man? Sapos yumi tingim gut dispela stori, dispela inap helpim yumi olsem wanem?
APOSEL Pita i stori long bikpela wok Jehova i mekim bilong kisim bek Noa wantaim lain bilong em, na bihain Pita i stori long narapela samting olsem i bin kamap long bipo. Em i stori long God i lukautim stretpela man Lot na Lot i no bagarap taim paia i kukim taun Sodom na Gomora olgeta na sit bilong paia tasol i stap. Dispela stori i stap long 2 Pita 2:6-8, na ol i bin raitim long Baibel bilong givim tingting long yumi. (Rom 15:4) Sapos yumi tingim gut ol samting i bin kamap taim God i kisim bek Lot, dispela bai helpim yumi bambai yumi inap kisim laip long nupela taim God i laik kamapim.
Yumi Ting Olsem Wanem long Pasin Bilong Graun?
2. Ol Sodom na Gomora i mekim wanem kain pasin na God i bagarapim ol?
2 Bilong wanem God i bin bagarapim dispela tupela taun na ol manmeri i stap long en? Aposel Pita i tok, ol i bin mekim “ol kain kain pasin pamuk.” (2 Pita 2:7) Sapos yumi skelim tok Grik ol i tanim olsem “ol kain kain pasin pamuk,” yumi ken save ol lain bilong Sodom na Gomora i bin mekim pasin nogut tru—ol i bikhet na sakim ol lo, na ating ol i tingim ol lo i samting nating tasol. Long Jut 7 Baibel i tok, “ol i mekim ol narakain pasin pamuk i nogut tru.” Pasin bilong ol i nogut moa yet na dispela samting i kamap ples klia taim “olgeta man bilong taun ol i kam, ol yangpela wantaim ol lapun” na ol i banisim haus bilong Lot, na ol i singaut long Lot na tok em i mas salim tupela man i stap wantaim em i kam ausait bambai ol man bilong Sodom i ken inapim laik nogut bilong ol. Ol i mekim ol tok nogut long Lot, long wanem em i sakim ol na em i no laik bai ol i mekim dispela pasin sem nogut tru.—Stat 13:13; 19:4, 5, 9.
3. (a) Olsem wanem na Lot wantaim lain bilong em ol i go sindaun namel long ol man nogut bilong Sodom? (b) Lot i ting olsem wanem long ol kain pasin pamuk bilong ol lain bilong Sodom?
3 Pastaim Lot i bin i go sindaun klostu long taun Sodom, long wanem em i ting dispela bai helpim em long kisim gutpela sindaun. Bihain em i go sindaun insait long dispela taun. (Stat 13:8-12; 14:12; 19:1) Tasol em i no orait long pasin sem nogut tru ol man bilong dispela taun i mekim, na ol man bilong dispela taun i no save tingim Lot em i wanlain bilong ol, long wanem Lot wantaim lain bilong em i no save bung wantaim ol na pren wantaim ol. Long 2 Pita 2:7, 8 Baibel i tok: “Lot i bin i stap long Sodom, na em i lukim ol kain kain pasin pamuk samting bilong ol dispela man nogut na em i bel hevi tru. . . . em i stap namel long ol Sodom, na em i lukim pasin nogut bilong ol, na long olgeta de em i harim tok nogut bilong ol. Bel bilong en i stap stret, na em i kirap nogut na bel bilong en i pen tru long pasin bilong sakim lo ol i mekim.” Pasin ol i mekim i putim bikpela traim long Lot, long wanem em i stretpela man na em i nolaik tru long kain pasin olsem.
4. (a) Olsem wanem pasin bilong ol man long nau i wankain olsem pasin bilong ol Sodom long dispela taim bipo? (b) Sapos yumi stretpela manmeri olsem Lot bai yumi ting olsem wanem long ol pasin nogut bilong nau?
4 Long taim bilong yumi tu pasin bilong ol man i go nogut tru. Long planti kantri, planti manmeri moa i save mekim pasin pamuk. Na ol yangpela bilong skul tu i save mekim olsem na ol i tok bilas long ol narapela i no laik mekim. Na ol man bilong mekim pasin sem wantaim narapela man ol i save mats wokabaut long rot na bai ol man i ken save long ol na orait long ol. Na ol pris pasto tu i insait long dispela pasin. Planti misin i tok, ol i no save makim man bilong sodom o pamukman long kamap pris. Tasol ripot long planti nius i kamapim klia olsem i gat planti pris ol i save mekim pasin bilong sodom na pasin pamuk. Sampela bikman bilong lotu i bin mekim pasin sem na taim ol man i kisim save long dispela ol i kirap nogut tru, na nau misin i salim ol i go wok long narapela taun o ol i mas lusim wok bilong ol. Ol man i laikim pasin i stret ol i no orait long kain pasin nogut tru olsem; ol i “givim baksait tru long pasin nogut.” (Rom 12:9) Ol i bel hevi long pasin nogut bilong ol man i tok ol i mekim wok bilong God, long wanem pasin bilong ol dispela man i semim nem bilong God, na planti man i lukim dispela pasin na ol i les na ol i lusim lotu na i stap nating.—Rom 2:24.
5. Jehova i bin bagarapim ol Sodom na Gomora na dispela i bekim wanem askim bilong yumi?
5 Long olgeta taim pasin bilong ol man i go nogut moa yet. Olsem wanem? Bihain bai dispela pasin i pinis? Em bai pinis! Samting Jehova i bin mekim long taun Sodom na Gomora long bipo i kamapim long ples klia olsem long taim em yet i makim pinis bai em i givim strafe long ol man nogut. Bai em i bagarapim ol na bai ol i pinis olgeta, tasol bai em i lukautim ol gutpela wokboi bilong em na bai ol i stap gut.
Husat o Wanem Samting i Nambawan Samting long Yumi?
6. (a) Stori bilong tupela yangpela man ol i bin makim bilong maritim tupela pikinini meri bilong Lot, olsem wanem dispela stori inap helpim yumi nau long dispela taim? (b) Olsem wanem pasin bilong dispela tupela yangpela man i putim traim long tupela pikinini meri bilong Lot?
6 Ol man i givim bel tru long God, ol tasol bai abrusim bagarap. Tingim ol tok ol ensel bilong Jehova i bin givim long Lot taim ol i laik bagarapim taun Sodom na Gomora, ol i askim Lot olsem: “Yu gat sampela lain moa bilong yu i stap long dispela taun? Yu mas kisim olgeta pikinini bilong yu na ol tambu pikinini bilong yu wantaim ol arapela lain bilong yu i stap hia, na yupela i mas lusim dispela taun. Bai mitupela i bagarapim dispela taun.” Olsem na Lot i go long tupela man ol i bin makim bilong maritim tupela pikinini meri bilong em, na em i tok strong long tupela planti taim, olsem: “Yutupela kirap na lusim dispela taun kwik. Bikpela i laik bagarapim dispela taun.” Ol i olsem hap lain bilong Lot na dispela samting i givim rot long ol bilong abrusim bagarap, tasol tupela yet i mas kirap mekim sampela samting bilong kamapim long ples klia olsem ol i bihainim tok bilong Jehova. Tasol tupela i no mekim wanpela samting. Tupela i ting Lot “em i tok pilai tasol.” (Stat 19:12-14) Yumi inap pilim tingting bilong tupela pikinini meri bilong Lot taim ol i harim tok long dispela samting. Dispela i traim tupela—bai ol i stap gut long God o nogat.
7, 8. (a) Tupela ensel i hariapim Lot long kisim lain bilong em na ranawe i go, tasol Lot i mekim wanem? Olsem wanem em i no bihainim gutpela tingting? (b) Lot wantaim lain bilong em i mas mekim wanem bilong abrusim bagarap?
7 Long tumora, tulait pinis na tupela ensel i kirap hariapim Lot. Tupela i tok olsem: “Hariap. Kisim meri wantaim tupela pikinini meri bilong yu, na lusim dispela taun. Nogut yupela i lus wantaim ol dispela arapela manmeri.” Tasol Lot “i tingting planti na em i no hariap.” (Stat 19:15, 16) Bilong wanem em i no hariap? Em i tingting planti long wanem samting? Ating em i tingim ol gutpela samting bilong skin i stap long Sodom? Em dispela samting pastaim i bin pulim em i kam long hap bilong Sodom. Sapos em i laik holimpas ol dispela samting, bai em i lus wantaim ol narapela manmeri long Sodom.
8 Tupela ensel i sori long em na tupela i holim han bilong em wantaim meri pikinini bilong em na bringim ol i go ausait long taun. Tupela i bringim ol i go ausait pinis, orait wanpela i tok: “Yupela ranawe kwik, nogut yupela i dai. Yupela i no ken tanim na lukluk i go bek. Na yupela i no ken sindaun malolo long dispela ples daun. Sapos yupela i no laik i dai, yupela i mas ran i go antap long ol maunten.” Tasol Lot i tingting planti yet. Bihain ol i orait long em i ken ranawe i go long ples i klostu liklik, na nau em wantaim meri pikinini i ranawe i go. (Stat 19:17-22) Ol i no ken lusim taim moa; ol i mas kirap bihainim tok.
9, 10. (a) Meri bilong Lot i stap wantaim man bilong em, tasol olsem wanem dispela i no inap helpim em long abrusim bagarap? (b) Taim meri bilong Lot i bagarap, wanem narapela traim i painim Lot wantaim tupela pikinini meri bilong em?
9 Ol i lusim taun Sodom, tasol ol i no abrusim yet bagarap. Long Stat 19:23-25, Baibel i tok: “Taim san i wok long kam antap, Lot i kamap pinis long Soar. Na wantu Bikpela i salim ol hatpela ston wantaim paia i pundaun antap long taun Sodom na Gomora. Bikpela i bagarapim tupela taun wantaim dispela ples daun tupela taun i stap long en. Em i bagarapim olgeta manmeri i stap long tupela taun na olgeta diwai samting i kamap long dispela hap graun.” Tasol meri bilong Lot i stap we?
10 Em i bin ranawe wantaim man bilong em. Tasol olsem wanem? Em i wanbel tru long dispela samting man bilong em i mekim? I no gat sampela tok long Baibel i makim olsem meri bilong Lot i orait long pasin sem ol Sodom i mekim. Tasol yu ting em i givim bel tru long God, o tingting bilong em i pas tumas long gutpela haus bilong em long Sodom na ol narapela gutpela samting bilong skin em i holim long dispela taun? (Lukim tu Luk 17:31, 32.) Taim traim i painim em, tingting tru bilong bel bilong em i kamap ples klia. Ol i ranawe i go klostu long taun Soar, na ating ol i laik go insait long taun, na nau meri bilong Lot i sakim tok na em i tanim na lukluk i go bek. Na Baibel i tok: “Wantu em i tanim olsem sol na i sanap olsem wanpela pos i stap.” (Stat 19:26) Nau narapela traim i painim Lot wantaim tupela pikinini meri bilong em. Jehova yet i as bilong dispela bagarap. Orait, olsem wanem? Lot i givim bel moa yet long meri bilong em, winim Jehova? Na tupela pikinini meri i laikim moa yet mama bilong ol, winim Jehova? Bai ol yet i stap gut long God na bihainim yet tok bilong Em, maski wanpela famili ol i laikim tumas em, em i bin sakim tok bilong God? Ol i bilip tru long Jehova, olsem na ol i no lukluk i go bek.
11. Ol dispela stori i givim wanem save long yumi long rot bilong Jehova long kisim bek yumi?
11 Tru tumas, taim traim i kamap long ol man i givim bel long Jehova, em i save long rot bilong kisim bek ol long dispela traim. Em i save long rot bilong kisim bek ol famili olgeta, em ol i wanbel long lotuim Em; na em i save long rot bilong kisim bek ol wan wan man. Taim ol i givim bel tru long em, em i save marimari tru long ol. “Em i save olsem em i bin kisim graun na wokim yumi na em i tingim yumi i olsem das tasol.” (Buk Song 103:13, 14) Ol man i givim bel tru long em na ol i save bihainim tok bilong em long wanem ol i stap gut long em, ol dispela man tasol God i save kisim bek ol.
Em i Redim Rot Bilong Kisim Bek Ol long Bikpela Traim Moa
12. Jehova i sori long yumi na em i laik mekim wanem bilong redim rot bilong mekim dispela samting yumi wet long en, olsem kisim bek yumi?
12 Taim Jehova i pinisim ol man nogut long taim bilong Noa na Lot, em i no pinisim olgeta man nogut inap long olgeta taim bihain. Olsem Baibel i tok, ol samting God i bin mekim long dispela tupela taim bilong bipo i olsem piksa na i makim ol samting i mas kamap long bihain. Taim ol dispela samting bilong bihain i no kamap yet, Jehova i tingting pinis long planti samting em i laik mekim bilong helpim ol man i givim bel long em. Em i laik salim dispela wanpela Pikinini bilong em, em Krais Jisas, i kam long graun. Taim Jisas i stap long graun em i mas stretim bek nem bilong God. Bilong mekim olsem em i mas i stap gut long God olsem Adam i mas mekim na em inap mekim long Iden, tasol Jisas i mas karim hevi na sanap strong long ol bikpela traim i no bin painim Adam. Jisas i mas givim laip bilong em yet olsem ofa bambai ol lain bilong Adam i bilip long em ol inap kisim ol samting Adam i lusim. Na bai God i makim “liklik lain sipsip” bilong wok wantaim Krais long Kingdom bilong em long heven, na bihain em i bungim “planti manmeri tru” bilong olgeta lain bilong i stap olsem as bilong nupela graun. (Luk 12:32; Kamapim Tok Hait 7:9) Taim God i kamapim pinis ol dispela samting, nau bai em i kisim bek ol man long bikpela bagarap tru, em ol samting i bin kamap long taim bilong Bikpela Tait na Sodom na Gomora i olsem piksa bilong en.
Bilong Wanem Nau Em i Taim Bilong Kirap na Hariap Mekim Wok?
13, 14. Pita i stori long tupela bagarap tasol—em bagarap i bin painim ol man i givim baksait long God long taim bilong Lot na Noa—na dispela i lainim yumi long wanem samting?
13 Ol man i gat save long Baibel ol i save, planti taim Jehova i bin mekim ol samting bilong lukautim lain bilong em bambai ol i ken abrusim bagarap. Tasol Baibel i no tok, ‘Kain pasin ol i bin mekim long ol dispela taim, ol bai i mekim wankain pasin tasol long taim Pikinini Bilong Man i kamap.’ Orait, olsem wanem na spirit holi i bin stiaim tingting bilong aposel Pita na em i stori long tupela taim tasol em Jehova i bin mekim olsem? Olsem wanem ol samting i bin kamap long taim bilong Lot na long taim bilong Noa i narapela kain?
14 Yumi ken save long dispela samting sapos yumi lukim tok bilong Jut 7, em i tok: “Ol man bilong Sodom wantaim Gomora na ol taun i stap klostu long ol, . . . God i mekim save long ol long paia i stap oltaim. . . . yumi ken tingim ol na yumi no ken bihainim pasin nogut bilong ol dispela lain.” Ol dispela man nogut tru bilong ol dispela taun ol i bagarap olgeta na i no ken kirap bek, na i olsem tasol long ol man nogut bilong nau ol bai bagarap long las de. (Matyu 25:46) Na Baibel i stori long Bikpela Tait tu long taim bilong Noa bilong tokaut long taim strafe bilong God i bin bagarapim ol man nogut na ol i pinis olgeta. (2 Pita 2:4, 5, 9-12; 3:5-7) Olsem na long taim bilong Lot na Noa, taim Jehova i bagarapim ol man nogut, dispela i makim olsem Jehova bai bagarapim ol man nogut na bai ol i pinis olgeta, na long dispela rot bai em i lukautim lain bilong em.—2 Tesalonaika 1:6-10.
15. (a) Wanem strongpela toksave i go long ol man i save mekim ol pasin nogut? (b) Bilong wanem strafe bai painim olgeta man ol i save mekim ol pasin i no stret?
15 Jehova i no amamas long ol man nogut i bagarap, na lain bilong em tu i no amamas long dispela samting. Long rot bilong ol Witnes bilong em, Jehova i tokim ol man: “Yupela i mas givim baksait long pasin nogut yupela i save mekim na kam bek long mi. Bilong wanem yupela i laik i dai?” (Esekiel 33:11) Jehova i sori long ol na em i givim dispela tok long ol, tasol sapos ol i no laik harim na ol i strong long bihainim laik bilong ol yet, Jehova i mas tingim nem holi bilong em na lain bilong em, em ol i stap gut long em na ol i karim hevi long han bilong ol man i givim baksait long em, na em i mas givim strafe long ol dispela man nogut.
16. (a) I gat wanem as na yumi ken bilip tru olsem taim bilong God i kisim bek yumi em i kam klostu pinis? (b) God bai kisim bek yumi long wanem ol samting? Na bai yumi abrusim bagarap na i stap we?
16 Klostu nau bai Jehova i kirap na helpim lain bilong em! Ol kain tingting na pasin em Jisas i bin kolim olsem mak bilong las taim, ol dispela samting i kamap ples klia pinis. Ol dispela samting i kirap long kamap winim 75 yia bipo, na Jisas i bin tok, “ol manmeri bilong dispela taim” i no i dai yet na bai strafe bilong God i painim ol man i givim baksait long em. Taim Jehova i ting tok bilong Kingdom i raun inap pinis long ol lain man bilong graun, em bai pinisim pasin nogut nau i stap long graun, na bai God i kisim bek ol man i givim bel long em. (Matyu 24:3-34; Luk 21:28-33) Em bai kisim bek ol long wanem samting? Long ol traim i bin painim ol long han bilong ol man nogut, na long ol samting i save kamap long olgeta de na i mekim ol i bel hevi, long wanem ol i man bilong laikim tumas stretpela pasin. Na bai em i lukautim ol na ol i abrusim bagarap na i stap long nupela taim, na bai sik na i dai i pinis.
God Bai Helpim Yumi na Bai Yumi No Ken Lus
17. (a) I gat wanem bikpela askim yumi mas givim long skin bilong yumi yet? (b) Yumi mas mekim wanem na bai yumi kamapim klia olsem yumi “bilipim tru tok bilong God,” olsem Noa i bin mekim?
17 Tasol yumi ol wan wan man i mas askim skin bilong yumi yet, olsem: ‘Mi redi long God i mekim dispela wok?’ Sapos yumi ting long strong bilong yumi yet yumi inap abrusim bagarap, o yumi laik kamap stretpela man long strong bilong yumi yet, orait yumi no redi. Tasol sapos yumi bihainim tingting na pasin bilong Noa na yumi “bilipim tok bilong God,” bai yumi bihainim tok bilong Jehova, na bai em i lukautim yumi na yumi no ken lus.—Hibru 11:7.
18. Bilong wanem yumi mas lain long bihainim tok bilong ol man God i putim bilong bosim yumi bambai yumi ken redi long abrusim bagarap na i stap long nupela taim?
18 Long Buk Song 91:1, 2, Baibel i stori gut long ol man em Jehova i save lukautim ol nau long dispela taim. Dispela Song i tok: “Man i go long God Antap Tru, bilong God i ken lukautim em, em i stap klostu long God I Gat Olgeta Strong, na God i karamapim em. Bai dispela man i tok long Bikpela olsem, ‘Yu save banisim mi na yu was gut long mi. Yu God bilong mi. Mi save bilip long yu.’ ” God i was gut long dispela lain na ol i stap olsem ol pikinini pisin aninit long strongpela wing bilong mama bilong ol. Ol i bilip tru long Jehova. Ol i save, em i God Antap Tru na em i God I Gat Olgeta Strong. Olsem na ol i save, tok bilong em i bikpela samting na ol i daun long en na bihainim, maski dispela tok i kam long ol long rot bilong papamama o bilong ‘gutpela wokboi.’ (Matyu 24:45-47) Olsem wanem long yumi wan wan? Yumi save mekim olsem? Yumi bihainim pasin bilong Noa na yumi lain long ‘mekim olgeta samting God i tokim yumi long mekim,’ na yumi mekim olsem God i tokim yumi long mekim? (Stat 6:22) Sapos olsem, em gutpela, na i olsem yumi larim Jehova i lainim yumi na bai yumi redi long em i ken lukautim yumi na yumi ken abrusim bagarap na i stap long nupela taim em bai kamapim.
19. (a) Bilong wanem yumi mas was gut long bel bilong yumi? (Sindaun 4:23) (b) Olsem wanem pasin bilong Lot inap helpim yumi long kisim stretpela tingting long ol pasin bilong dispela graun i laik pulim yumi?
19 Na i gat sampela samting moa yumi mas mekim na bai yumi ken redi: Yumi mas was gut long bel bilong yumi. Baibel i tok: “[Jehova] i laik painimaut olsem, yumi gutpela man o man nogut, na em i traim bel bilong yumi.” (Sindaun 17:3) Em i helpim yumi na bai yumi ken save, maski yumi olsem gutpela man long ai bilong ol man, tasol bel bilong yumi i mas stret. Ating yumi no save mekim pait olsem ol narapela man, na yumi no save mekim pasin pamuk, tasol nogut yumi amamas long lukim o tingim ol dispela samting. Lot i hevi tru long pasin nogut bilong ol Sodom na em i les tru long lukim, na yumi tu i mas nolaik tru long ol pasin sem bilong ol man. Ol man i nolaik tru long pasin nogut, ol i no save painim rot bilong mekim. Tasol sampela man i no save nolaik tru long pasin nogut, olsem na maski ol i no save mekim, tasol long bel bilong ol ol i gat laik long mekim. Baibel i tok: “[Jehova] i laikim tru ol manmeri i no save laikim pasin nogut.”—Buk Song 97:10.
20. (a) Long wanem ol rot Baibel i toksave long yumi long abrusim pasin bilong laikim tumas mani kago? (b) Ol toksave bilong Baibel long pasin bilong laikim tumas mani kago, olsem wanem yumi ken save ol dispela tok i pas tru long bel bilong yumi?
20 Jehova i sori long yumi, olsem na em i lainim yumi long givim baksait long ol pasin sem na pasin bilong laikim tumas mani na kago na ol samting bilong skin. Baibel i tok, ‘Sapos yumi gat kaikai na laplap, yumi ken tingim dispela em inap long yumi.’ (1 Timoti 6:8) Noa wantaim lain bilong em ol i mas lusim haus bilong ol taim ol i go insait long dispela sip. Lot wantaim lain bilong em, ol tu i mas lusim haus bilong ol na ol gutpela samting bilong skin bambai ol i ken abrusim bagarap. Olsem wanem long yumi? Bel bilong yumi i moa laikim wanem samting? “Yupela i mas tingim samting i bin kamap long meri bilong Lot.” (Luk 17:32) Jisas i tok: “Namba wan samting yupela i mas mekim i olsem: Yupela i mas larim God i stap king bilong yupela, na kisim stretpela pasin bilong em.” (Matyu 6:33) Olsem wanem? Yumi mekim olsem? Sapos yumi bihainim ol stretpela lo bilong Jehova, na sapos wok bilong autim gutpela tok bilong Kingdom i stap olsem namba wan samting long tingting bilong yumi, em nau, i olsem yumi larim Jehova i redim yumi na bai yumi ken abrusim bagarap na i stap long nupela taim em bai kamapim.
21. I gat wanem as na yumi ken bilip tru olsem klostu nau bai Jehova i truim tok promis bilong em na kisim bek yumi?
21 Long ol man i givim bel long God na ol i lukim truim bilong ol samting i makim olsem Jisas i stap king pinis long Kingdom, em Jisas i bin tokim ol: “Yupela i mas sanap na litimapim het bilong yupela, long wanem, taim bilong God i kisim bek yupela em i kam klostu pinis.” (Luk 21:28) Olsem wanem? Yu bin lukim ol liklik liklik samting bilong dispela mak i wok long kamap? Sapos olsem, orait yu ken bilip tru olsem klostu nau bai Jehova i truim tok promis bilong em na kisim bek yumi! Yu ken bilip tru olsem Jehova “i save long rot bilong kisim bek” ol man i givim bel long em.—2 Pita 2:9.
Yu Kisim Wanem Save?
◻ Olsem Lot, yumi tu i mas ting olsem wanem long pasin bilong ol manmeri bilong dispela graun?
◻ Taim Lot wantaim lain bilong em i ranawe lusim Sodom, wanem ol traim i bin painim ol?
◻ Tupela stori Pita i kolim olsem piksa, olsem wanem dispela tupela stori i kirapim yumi long hariap bihainim tok bilong Jehova long nau?
◻ Jehova i wok long redim lain bilong em bambai em i ken kisim bek ol, olsem na em i lainim ol long wanem ol bikpela samting?
[Piksa long pes 19]
God i lukautim lain bilong em olsem pisin i lukautim ol pikinini bilong en aninit long strongpela wing bilong en