Aristarhos—Vefalı Bir Arkadaş
ARİSTARHOS, resul Pavlus’un birçok güvenilir iş arkadaşından biriydi. Onun adını duyunca aklınıza ne geliyor? Hiçbir şey mi? İsa’nın birinci yüzyıldaki takipçilerinin tarihinin gelişiminde onun nasıl bir rolü olduğunu anlatabilir miydiniz? Aristarhos, çok iyi tanıdığımız Mukaddes Kitap karakterlerinden biri olmayabilir, oysa o Yunanca Kutsal Yazılarda anlatılan birçok olayda bulunmuştur.
Öyleyse Aristarhos kimdi? Pavlus’la nasıl bir ilişkisi vardı? Aristarhos’un vefalı bir arkadaş olduğu neden söylenebilir? Örneğini incelemekten hangi dersleri alabiliriz?
Aristarhos’un, Resullerin İşleri kitabındaki kayda dramatik girişi, Efesos kentindeki histerik bir kalabalığın bağırışları ve karışıklığı arasında olur. (Resullerin İşleri 19:23-41) Sahte tanrıça Artemis’in kutsal gümüş eşyalarının yapımı, Dimitrios ve Efesoslu diğer gümüşçüler için kârlı bir işti. Bu nedenle, Pavlus’un kentte vaaz etmesi, önemli sayıda kişinin bu tanrıçaya sunulan kirli tapınmayı bırakmasına neden olunca, Dimitrios diğer sanatkârları kışkırtıp ayaklanma çıkardı. Onlara, Pavlus’un vaaz etmesinin, ekonomik güvenlikleri açısından bir tehdit oluşturmakla kalmayıp aynı zamanda Artemis’e yönelik tapınmanın yok olmasına da yol açabileceğini söyledi.
Kızgın kalabalık Pavlus’u bulamadığından onun arkadaşları olan Aristarhos ve Gayus’u zorla tiyatroya getirdiler. Onlar büyük tehlike içinde olduğundan, Pavlus’un arkadaşları ‘tiyatroda kendisini tehlikeye atmaması için’ ona yalvardılar.
Kendinizi o durumda düşünün. Histerik kalabalık iki saat kadar, “Efesosluların Artemisi büyüktür” diye bağırıp durdu! Savunmalarını yapmak için konuşma fırsatı bile bulamadan kendilerini bu fanatik kalabalığın merhametine kalmış bulmak, Aristarhos ve Gayus için gerçekten korkutucu bir deneyim olmalı. Oradan sağ çıkıp çıkamayacaklarını merak etmiş olmalılar. Neyse ki çıktılar. Gerçekten de, Luka’nın kaydının canlılığı, bazı bilginlerin, onun görgü tanıklarının ifadelerinden yararlandığını ileri sürmelerine neden olmuştur; belki de bu ifadeler Aristarhos ve Gayus’un kendisine aitti.
Şehir kâtibi sonunda ayaklanmayı yatıştırdı. Onun tarafsız bir şekilde kendilerinin suçsuzluğunu ifade ettiğini işitmek ve sonra çevrelerindeki kalabalığın dağıldığını görmek, Aristarhos ve Gayus’u çok rahatlatmış olmalı.
Böyle bir deneyimden sonra neler hissederdiniz? Pavlus’un dolgun vakitli bir hizmet arkadaşı olmanın size göre olmadığı, bunun fazla tehlikeli bir iş olduğu ve daha sakin bir yaşamın sizin için daha iyi olacağı sonucuna mı varırdınız? Aristarhos böyle düşünmedi! Selanikli olduğundan, iyi haberi bildirmenin tehlikelerinin herhalde çok iyi farkındaydı. Pavlus, birkaç yıl önce kendi kentinde vaaz ettiğinde, orada da bir ayaklanma çıkmıştı. (Resullerin İşleri 17:1-9; 20:4) Aristarhos, Pavlus’u vefayla desteklemeyi sürdürdü.
Yunanistan’dan Yeruşalim’e
Gümüşçülerin ayaklanmasından birkaç ay sonra, Pavlus Yunanistan’daydı ve ‘Yahudiler tarafından kendisine bir düzen kurulduğu’ sırada Suriye’ye, oradan da Yeruşalim’e gitmek üzereydi. (Resullerin İşleri 20:2, 3) Bu çok tehlikeli koşullarda Pavlus’un yanında kimi görüyoruz? Aristarhos!
Bu yeni tehlike Pavlus, Aristarhos ve arkadaşlarının planlarını değiştirmelerine neden oldu; buna göre ilk önce Makedonya boyunca, sonra Küçük Asya kıyılarındaki konak yerlerine ve sonunda Fenike’ye gitmek üzere gemiye binecekleri Patara’ya yolculuk edeceklerdi. (Resullerin İşleri 20:4, 5, 13-15; 21:1-3) Anlaşıldığına göre bu yolculuğun amacı, İsa’nın Makedonya ve Ahaya’daki takipçilerinin bağışlarını, Yeruşalim’deki muhtaç kardeşlerine ulaştırmaktı. (Resullerin İşleri 24:17; Romalılar 15:25, 26) Yolculukta çok sayıda kişi vardı; belki de çeşitli cemaatler tarafından kendilerine bu sorumluluk emanet edilmişti. Kuşkusuz, böyle kalabalık bir grup olmak da kendileri için daha güvenliydi.
Yunanistan’dan Yeruşalim’e giderken Pavlus’a eşlik etmek Aristarhos için büyük bir ayrıcalıktı. Ancak, sonraki yolculukları onları Yahudiye’den Roma’ya götürecekti.
Roma Yolculuğu
Bu kez koşullar oldukça farklıydı. Pavlus, Kayseriye’de iki yıldan beri gözaltında kalmıştı; Kayser’e başvurmuştu ve zincirler içinde Roma’ya gönderilecekti. (Resullerin İşleri 24:27; 25:11, 12) Pavlus’un yanındaki arkadaşlarının neler hissettiğini anlamaya çalışın. Kayseriye’den Roma’ya yapılacak yolculuk, uzunluğu ve önceden kestirilemeyen sonucu da düşünülürse, duygusal yönden deneme niteliğinde olacaktı. Destek ve yardım sağlamak üzere kim onunla birlikte gidebilirdi? İki adam seçildi ya da belki onlar kendileri gönüllü oldular. Onlardan biri Aristarhos biri de Resullerin İşleri kitabının yazarı Luka’ydı.—Resullerin İşleri 27:1, 2.
Luka ve Aristarhos Roma yolculuğunun ilk etabında aynı gemiye nasıl binebildiler? Tarihçi Giuseppe Ricciotti şunları ileri sürüyor: “Bu ikisi özel yolcu olarak gemiye bindiler . . . . ya da daha büyük olasılıkla, onların Pavlus’un köleleri olduğuna inanmış gibi yapan yüzbaşının iyiliği sayesinde gemiye kabul edildiler; çünkü yasa bir Roma vatandaşına yanına bir iki köle alma izni veriyordu.” Pavlus, onların varlığı ve teşvikiyle çok yüreklenmiş olmalı!
Luka ve Aristarhos, Pavlus’a duydukları sevgiyi masrafları üstlenerek ve kendilerini tehlikeye atarak gösterdiler. Gerçekten de, deniz kazasına uğrayıp kazazede olarak kendilerini Malta adasında bulduklarında, tutuklu arkadaşlarıyla birlikte yaşamlarını tehdit eden bir durumla karşılaştılar.—Resullerin İşleri 27:13–28:1.
Pavlus’un “Hapishane Arkadaşı”
Pavlus, MS 60-61’de Koloselilere ve Filimon’a mektuplarını yazdığında, Aristarhos ve Luka Roma’da hâlâ onun yanındaydılar. Aristarhos ve Epafras’tan Pavlus’un ‘hapis arkadaşları’ olarak söz ediliyor. (Koloseliler 4:10, 14; Filimon 23, 24) Bu nedenle, anlaşıldığına göre Aristarhos Pavlus’un hapis bağlarını bir süre paylaştı.
Pavlus Roma’da en az iki yıl tutuklu kaldıysa da, koruma altında kendi kiraladığı evde kalmasına izin verildi; burada ziyaretçilere iyi haberi bildirebiliyordu. (Resullerin İşleri 28:16, 30) O zaman Aristarhos, Epafras, Luka ve başkaları, yardım ederek ve onu güçlendirerek Pavlus’a hizmet ettiler.
‘Güçlendirici Bir Yardım’
İlham edilmiş Mukaddes Kitap kaydında Aristarhos’un göründüğü değişik olayları düşündükten sonra, ortaya nasıl bir portre çıkıyor? Yazar W. D. Thomas’a göre, Aristarhos “muhalefeti göğüsleyebilen ve imanı yara almadan ve hizmet etme kararlılığı azalmadan bu durumun içinden çıkabilen bir adam olarak dikkat çekiyor. Sadece güneşin mavi gökte parladığı iyi günlerde değil, aşağılanmalar karşısında ve fırtınalarda da Tanrı’yı seven bir adam olarak göze çarpıyor.”
Pavlus, Aristarhos ve başkalarının kendisine ‘güçlendirici bir yardım,’ (Yunanca, paregoriʹa) yani bir teselli kaynağı olduklarını söyledi. (Koloseliler 4:10, 11) Böylece Pavlus’u teselli ederek ve yüreklendirerek, Aristarhos ihtiyaç zamanlarında gerçek bir arkadaş olmuştu. Birkaç yıl boyunca resule eşlik etmek ve onun arkadaşlığını tatmak çok doyum verici ve ruhi yönden zenginleştirici bir deneyim olmuş olmalı.
Aristarhos’un yaşadığı kadar dramatik koşullarla karşılaşmayabiliriz. Yine de, Mesih’in ruhi kardeşlerine ve Yehova’nın teşkilatına benzer bir vefa göstermek, bugün İsa’nın takipçilerinin cemaatindeki herkes için gereklidir. (Matta 25:34-40 ile karşılaştırın.) Tanıdığımız iman kardeşlerimiz büyük olasılıkla, sevilen bir kişinin kaybı, hastalık veya başka denemeler yüzünden zor günlerle ya da sıkıntılarla er ya da geç karşı karşıya kalacaklar. Onlara bağlı kalıp yardım, teselli ve teşvik kaynağı olarak sevinç bulabilir ve vefalı dostlar olduğumuzu gösterebiliriz.—Süleymanın Meselleri 17:17; Resullerin İşleri 20:35 ile karşılaştırın.