Kutsal Kitaptaki Sırası 11​—1. Krallar

Yazarı: Yeremya

Yazıldığı Yerler: Yeruşalim ve Yahuda

Tamamlanma Tarihi: MÖ 580

Kapsadığı Dönem: MÖ y. 1040–911

 1. (a) İsrail göz kamaştıran bir refah içindeyken nasıl çöküş sürecine girdi? (b) Birinci Krallar kitabının Tanrı ilhamı ve yararlı olduğu neden söylenebilir?

DAVUT’UN fetihleri sayesinde İsrail toprakları Tanrı’nın belirlediği sınırlara, kuzeyde Fırat Irmağı’ndan güneyde Mısır sınırı olan ırmağa kadar genişlemişti (2. Sam. 8:3; 1. Kral. 4:21). Davut’un ölüp yerine oğlu Süleyman’ın kral olmasıyla başlayan dönemde, “Yahuda ve İsrail halkı deniz kıyısındaki kum gibi çoktu, yiyip içiyorlardı ve sevinç içindeydiler” (1. Kral. 4:20). Süleyman İsrail’i, eski Yunanlıların bilgeliğinden kat kat üstün bir hikmetle yönetti. Yehova için görkemli bir mabet inşa etti. Fakat o bile sonradan sahte tanrılara tapınarak Yehova’yı bıraktı. Süleyman’ın ölümünden sonra krallık ikiye bölündü, İsrail ve Yahuda adında iki rakip krallık ortaya çıktı. Bu krallıklarda birbiri ardına tahta çıkan kötü krallar, tam Samuel’in önceden bildirdiği gibi feci şeyler yaparak halkı büyük sıkıntıya soktu (1. Sam. 8:10-18). Süleyman’ın ölümünün ardından Yahuda ile İsrail’de hüküm süren krallar içinde, Birinci Krallar kitabında anlatılan 14 kraldan sadece 2’si Yehova’nın gözünde doğru olanı yaptı. Bu durumda, onları anlatan kaydın Tanrı ilhamı ve yararlı olduğu söylenebilir mi? İçindeki uyarılardan, peygamberlik sözlerinden, temsillerden ve Kutsal Yazıların tümüne hâkim olan Krallık temasıyla bağlantısından da göreceğimiz gibi, bu soruya kesinlikle ‘Evet’ diyebiliriz.

 2. (a) Krallar kitabı neden iki tomara bölündü? (b) Kayıt nasıl derlendi?

² Krallar kitabı başlangıçta tek tomardı ve İbranice adı Melakim’di (“Krallar”). Septuagint çevirisinin tercümanları kitaba “Krallıklar” anlamında Basileion adını verdi ve kullanım kolaylığı için kitabı ilk kez onlar iki tomara böldü. Tomarlar sonradan Üçüncü ve Dördüncü Krallar olarak adlandırıldı ve Katolik Kutsal Kitap çevirilerinde günümüze dek bu isimler kullanıldı. Ancak bugün genellikle Birinci ve İkinci Krallar olarak bilinirler. Krallar kitapları, derleyen kişinin daha eski kayıtları kaynak olarak göstermesi açısından Birinci ve İkinci Samuel’den farklıdır. Derleyen, iki kitap boyunca 15 kez ‘Yahuda krallarının tarih kitabından’, 18 kez ‘İsrail krallarının tarih kitabından’, ayrıca ‘Süleyman’ın tarih kitabından’ söz eder (1. Kral. 15:7; 14:19; 11:41). O tarih kayıtları zaman içinde kaybolmuşsa da, Tanrı ilhamıyla derlenen Birinci ve İkinci Krallar kayıtları günümüze dek korunmuştur.

 3. (a) Krallar kitaplarını kim yazmış olmalıdır? Bunu neden söyleyebiliriz? (b) Kaydın yazımı ne zaman tamamlandı? (c) Birinci Krallar hangi dönemi kapsar?

³ Krallar kitaplarını kim yazmıştır? Kayıtta peygamberlerin, özellikle de İlya ve Elişa’nın hizmeti üzerinde durulması yazarın Yehova’nın bir peygamberi olduğunu gösterir. Bu kitaplarla Yeremya kitabı arasında görülen dil, kompozisyon ve üslup benzerlikleri, hepsinin aynı kişi tarafından yazıldığı fikrini uyandırır. Kutsal Yazılarda yalnızca Krallar ve Yeremya kitaplarında geçen birçok İbranice sözcük ve ifade vardır. Peki eğer Krallar kitaplarını Yeremya yazdıysa neden kayıtta kendisinden hiç bahsetmez? Buna gerek yoktur, çünkü Yeremya yaptığı hizmeti adını taşıyan kitapta zaten anlatmıştır. Ayrıca Krallar kitapları Yeremya’nın saygınlığını artırmak için değil, Yehova’yı ve hakiki tapınmayı yüceltmek için yazılmıştır. Aslında Krallar ve Yeremya kitaplarındaki çoğu kayıt birbirini tamamlar niteliktedir, birinde verilmeyen bilgi diğerinde verilir. Ayrıca bu kitaplarda birbirine paralel kayıtlar vardır (Örneğin 2. Krallar 24:18–25:30 ve Yeremya 39:1-10; 40:7–41:10; 52:1-34). Yahudi inanışına göre de Birinci ve İkinci Krallar kitaplarının yazarı Yeremya’dır. Muhtemelen Yeremya Krallar kaydını derlemeye Yeruşalim’de başladı. Kaydı MÖ yaklaşık 580’de Mısır’da tamamladı; bunu, kaydın sonunda o tarihte yaşanan olayları anlatmasından anlıyoruz (2. Kral. 25:27). Birinci Krallar kitabı, İkinci Samuel kitabının kaldığı yerden Yehoşafat’ın MÖ 911’deki ölümüne dek olan İsrail tarihini anlatır (1. Kral. 22:50).

 4. Kutsal Kitap dışı tarih ve arkeoloji Birinci Krallar kaydını nasıl doğrular?

⁴ Tüm otoritelerin kabul ettiği gibi, Birinci Krallar kitabı Kutsal Metinler dizisinde haklı bir yere sahiptir. Ayrıca Mısır ve Asur’a ait tarih kayıtları Birinci Krallar’daki olayları doğrulamaktadır. Arkeoloji de kitapta verilen pek çok bilgiyi destekler. Örneğin 1. Krallar 7:45, 46’da Hiram’ın Süleyman’ın mabedinde kullanılacak bakır takımların dökümünü “Sukkot ile Tsaretan arasındaki Ürdün Havzasında” yaptığını okuruz. Arkeologların eski Sukkot kentinin olduğu yerde yaptığı kazılarda, orada döküm yapıldığını gösteren kanıtlar bulunmuştur.a Ayrıca Karnak (eski Teb) kentinde bir tapınakta Mısır kralı I. Şeşonk’un (Şişak’ın) 1. Krallar 14:25, 26’da değinilen Yahuda istilasını öven bir duvar kabartması bulunmuştur.b

 5. Birinci Krallar kitabının doğruluğunu gösteren başka hangi kanıt var?

⁵ Birinci Krallar kitabının Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunu gösteren başka bir kanıt da, gerçekleşen peygamberlik sözleri ve diğer Kutsal Kitap yazarlarının bu kitaptaki olaylara defalarca değinmesidir. Örneğin İsa İlya ve Tsarefatlı dul kadınla ilgili olaylardan tarihsel gerçekler olarak söz etti (Luka 4:24-26). O, Vaftizci Yahya’dan söz ederken “Gelecek olan İlya odur” dedi (Mat. 11:13, 14). Aslında burada Malaki’nin şu peygamberlik sözüne değiniyordu: “Yehova’nın büyük ve korkunç günü gelmeden önce, işte size İlya peygamberi gönderiyorum” (Mal. 4:5). İsa Birinci Krallar kitabında Süleyman ve güney kraliçesi hakkında yazanlara değinerek de kitabın kanonik, yani Kutsal Metinler dizisine dahil olduğunu doğruladı (Mat. 6:29; 12:42; ayrıca 1. Krallar 10:1-9 ile karşılaştırın).

BİRİNCİ KRALLAR KİTABININ İÇERİĞİ

 6. (a) Süleyman nasıl bir ortamda tahta çıktı? (b) Konumunu nasıl sağlamlaştırdı?

⁶ Süleyman kral oluyor (1:1–2:46). Birinci Krallar kaydının başında, 40 yıllık saltanatının sonuna yaklaşan Davut’un ölüm döşeğinde olduğunu görürüz. Oğlu Adoniya krallığı ele geçirmek için ordu komutanı Yoab’ın ve kâhin Abiatar’ın yardımıyla komplo kurar. Natan peygamber Davut’u durumdan haberdar eder ve ona kendisinden sonra kral olması için Süleyman’ı seçtiğini dolaylı şekilde hatırlatır. Bunun üzerine, Adoniya’nın yandaşları tam onun tahta geçişini kutlarken, Davut’un emriyle kâhin Tsadok Süleyman’ı kral olarak mesheder. Davut Süleyman’a güçlü olmasını, erkekçe davranmasını ve Tanrısı Yehova’nın yolunda yürümesini öğütler. Sonra ölür ve “Davut Şehrinde” gömülür (2:10). Bir süre sonra Süleyman Abiatar’ı görevinden uzaklaştırır ve krala isyan eden Adoniya ile Yoab’ı idam ettirir. Sonra Şimei’ye merhamet eder ve yaptığı düzenlemeye itaat etmesi koşuluyla canını bağışlar. Fakat Şimei kralın emrine saygısızlık edince idam edilir. Böylece Süleyman’ın kral olarak konumu sağlamlaşır.

 7. (a) Yehova Süleyman’ın hangi dileğini cevapladı? (b) İsrail bundan nasıl yarar gördü?

⁷ Süleyman ülkeyi hikmetle yönetiyor (3:1–4:34). Süleyman Firavunun kızıyla evlenerek Mısır’la ittifak kurar. Bir gün Yehova’dan bir dilekte bulunur. Halkına hüküm verirken doğruyu yanlışı ayırt edebilmek için itaatli bir yürek ister. Uzun ömür veya zenginlik dilemediği için Yehova ona hem hikmet ve anlayış hem de zenginlik ve ihtişam verir. Süleyman saltanatının başında yaşanan bir olayda hikmetini gösterir. İki kadın aynı çocuğun annesi olduklarını iddia ederek kralın huzuruna gelir. Süleyman da adamlarına ‘çocuğu ikiye bölmelerini’ ve iki kadın arasında paylaştırmalarını emreder (3:25). Bunun üzerine gerçek anne çocuğun canının bağışlanması için krala yalvarır ve onun diğer kadına verilmesini ister. Böylece Süleyman gerçek annenin kim olduğunu anlar ve çocuğu ona verir. Tanrı’nın Süleyman’a verdiği hikmet sayesinde tüm İsrail refah içinde, mutlu ve güvendedir. Pek çok ülkeden insanlar Süleyman’ın hikmetli sözlerini dinlemeye gelir.

 8. (a) Süleyman mabedin inşasına nasıl başladı? (b) Mabedin bazı özelliklerini tarif edin. (c) Süleyman başka hangi inşa projelerini gerçekleştirdi?

⁸ Süleyman’ın mabedi (5:1–10:29). Süleyman, Yehova’nın babası Davut’a “Senin yerine tahtına oturtacağım oğlun, Benim ismime evi o yapacak” dediğini hatırlar (5:5). Bu nedenle hemen hazırlıklara başlar. Sur kralı Hiram Lübnan’dan sedir ve ardıç tomrukları ile ustalar göndererek Süleyman’a yardım eder. Bu ustalar Süleyman’ın zorunlu hizmette çalıştırdığı işçilerle birlikte Yehova’nın evinin yapımı için çalışır. İnşaat İsrailoğullarının Mısır diyarından çıkışının dört yüz sekseninci, Süleyman’ın İsrail kralı olmasının dördüncü yılında başlar (6:1). İnşaat yerinde kesinlikle çekiç, balta ya da başka bir demir alet kullanılmaz. Bütün taşlar inşaat alanına getirilmeden, çıkarıldıkları yerde kesilip hazırlanır. Mabedin duvarlarına sedir, zeminine ardıç ağacından tahtalar döşenir; sonra mabedin içi baştan başa altınla kaplanarak süslenir. Halep çamından iki kerubi heykeli yapılır. Kerubilerin boyu da, bir uçtan öbür uca kanat uzunluğu da 10’ar arşındır (4,5 m). Heykeller iç odaya yerleştirilir. Mabedin duvarlarına kerubi, hurma ağacı ve çiçek motifleri oyulur. Yedi yıldan uzun süren bir çalışmanın sonunda görkemli mabet tamamlanır. Süleyman inşa projelerine devam eder. Kendi evini, Lübnan Ormanı denilen evi, Sütunlu Sundurmayı, Taht Eyvanını ve Firavunun kızının evini yapar. Ayrıca Yehova’nın evinin sundurması için bakırdan iki büyük sütun, mabedin avlusu için dökme havuz, bakırdan arabalar, bakırdan kazanlar ve altın takımlar yapar.c

 9. (a) Ahit Sandığı mabede yerleştirildiğinde Yehova onayını nasıl gösterdi? (b) Süleyman nasıl dua etti?

⁹ Artık sıra kâhinlerin Yehova’nın ahit sandığını iç odaya, yani En Kutsal Yere getirip kerubilerin kanatları altına yerleştirmesine gelir. Kâhinler dışarı çıkınca ‘Yehova’nın ihtişamı Yehova’nın evini doldurur’, bu nedenle kâhinler orada kalıp hizmet edemezler (8:11). Süleyman İsrail cemaati için hayırdua eder, Yehova’ya şükreder ve O’nu yüceltir. Diz çöküp ellerini göğe açarak, gökler bile Yehova’yı alamazken kendisinin inşa ettiği evin bir hiç olduğunu içtenlikle kabul eder. Yehova’ya, O’ndan korkarak bu eve doğru dua eden herkesi, uzak bir memleketten gelen yabancıyı bile işitmesi için yalvarır; ‘böylece yeryüzündeki tüm milletler O’nun ismini bilecek, halkı İsrail gibi O’ndan korkacaktır’ (8:43).

10. Yehova Süleyman’ın duasına cevap olarak hangi vaatte ve uyarıda bulundu?

¹⁰ Süleyman bu olayın ardından yapılan 14 günlük ziyafet boyunca 22.000 sığır ve 120.000 koyun kurban eder. Yehova ona duasını işittiğini ve mabedi, adını “devirler boyunca” taşıyacak yer olarak seçip kutsadığını söyler (9:3). Eğer Süleyman dürüstlükle Yehova’nın yolunda yürürse, krallığı ve tahtı ayakta kalacaktır. Fakat Süleyman ve ondan sonra gelen oğulları Kendisine tapınmayı bırakıp başka ilahlara kulluk ederlerse neler olacağını Yehova şöyle anlatır: “Ben de İsrail’i ona verdiğim topraklardan söküp atarım; ismim için kutsadığım bu evi de gözümün önünden silip atarım. İsrail tüm halkların diline düşer ve alay konusu olur. Bu ev harabeye döner” (9:7, 8).

11. Süleyman’ın zenginliği ve hikmeti ne ölçüde arttı?

¹¹ Süleyman iki evi, yani Yehova’nın evini ve kral evini 20 yılda bitirir. Bundan sonra, egemenliği altındaki topraklarda pek çok şehir kurar, ayrıca uzak ülkelerle ticaret yaparken kullanmak için gemiler yaptırır. Seba kraliçesi Yehova’nın Süleyman’a verdiği büyük hikmeti duyar ve zor sorularla onu sınamaya gelir. Onu dinledikten, halkının nasıl bir refah ve mutluluk içinde olduğunu gördükten sonra, “Bana anlatılanlar bunların yarısı bile değilmiş!” der (10:7). Yehova İsrail’e sevgi göstermeye devam ettikçe Süleyman “dünyanın diğer tüm krallarından daha zengin ve daha hikmetli” hale gelir (10:23).

12. (a) Süleyman hangi konuda hata yaptı? (b) Yönetimi sırasında hangi isyanlar baş gösterdi? (c) Ahiya neyi bildirdi?

¹² Süleyman’ın sadakatsizliği ve ölümü (11:1-43). Süleyman Yehova’nın emrini çiğneyerek başka milletlerden pek çok kadın alır; 700 karısı 300 cariyesi olur (Tekr. 17:17). Bu kadınların etkisiyle yüreği doğru yoldan sapar ve başka tanrılara kulluk etmeye başlar. Yehova Süleyman’a krallığı ondan çekip alacağını, ama bunu onun değil oğlunun zamanında yapacağını söyler. Yine de krallığın bir kısmını, Yahuda kabilesinin yanı sıra bir kabileyi daha Süleyman’ın oğulları yönetecektir. Tanrı çevre uluslardan Süleyman’a karşı isyancılar çıkarmaya başlar. Efraim kabilesinden Yeroboam da krala başkaldırır. Ahiya peygamber Yeroboam’a İsrail’in on kabilesinin kralı olacağını söyler. Sonra Yeroboam canını kurtarmak için Mısır’a kaçar. Süleyman 40 yıl saltanat sürdükten sonra ölür, yerine oğlu Rehoboam MÖ 997’de kral olur.

13. (a) Rehoboam hüküm sürmeye başladığında krallık nasıl bölündü? (b) Yeroboam tahtını korumak için ne yaptı?

¹³ Krallık bölünüyor (12:1–14:20). Yeroboam Mısır’dan döner. Halkla birlikte Rehoboam’ın huzuruna çıkar ve ondan Süleyman’ın halkın omzuna koyduğu yükleri hafifletmesini ister. Fakat Rehoboam İsrail ihtiyarlarının hikmetli öğüdü yerine gençlerin öğüdünü dinleyerek halkın sıkıntısını daha da artırır. Bunun üzerine İsrail isyan eder ve kuzeydeki on kabilenin kralı olarak Yeroboam’ı seçer. Kendisine sadece Yahuda ve Benyamin kabileleri kalan Rehoboam isyancılarla savaşmak için bir ordu toplar, fakat Yehova’nın emri üzerine geri döner. Yeroboam Şekem’i yeniden inşa eder ve başkent yapar, yine de kendini güvende hissedemez. Halkın Yehova’ya ibadet etmek için Yeruşalim’e gitmesinden ve tekrar Rehoboam’ın yönetimi altına girmesinden korkmaktadır. Bunu engellemek için biri Dan’da, diğeri Beytel’de olmak üzere iki altın buzağı diker. Ayrıca bu tapınmaya önderlik etsinler diye halk arasından, Levi kabilesinden olmayan kâhinler seçer.d

14. (a) Tanrı Yeroboam evine hangi uyarıda bulundu? (b) Yeroboam evinde sıkıntılar nasıl başladı?

¹⁴ Yeroboam Beytel’deki sunakta kurban sunarken Yehova bir peygamberini gönderip onu uyarır. Davut’un soyundan Yoşiya adında bir kral çıkaracağını ve onun sahte tapınmaya ait bu sunağı kullanılamaz hale getireceğini bildirir. Bu sözlerin gerçekleşeceğine dair bir işaret olarak sunak o anda yarılır. Yehova bunları bildiren peygambere görevi sırasında hiçbir şey yiyip içmemesini emretmiştir. Fakat daha sonra peygamber itaatsizlik eder ve bir aslan tarafından öldürülür. Bundan sonra sıkıntılar Yeroboam’ın ev halkının peşini bırakmaz. Yeroboam’ın çocuğu Yehova’nın hükmüyle ölür. Ahiya peygamber ona, İsrail’de putlar dikerek işlediği büyük günah nedeniyle tüm evinin sökülüp atılacağını bildirir. Yeroboam 22 yıl hüküm sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Nadab kral olur.

15. Süleyman’dan sonraki üç Yahuda kralının saltanatları sırasında neler oldu?

¹⁵ Yahuda: Rehoboam, Abiyam ve Asa (14:21–15:24). Bu arada Rehoboam yönetimindeki Yahuda halkı da putlara tapınarak Yehova’nın gözünde kötü olanı yapmaktadır. Mısır kralı Yeruşalim’e saldırır ve mabet hazinelerinden pek çoğunu alıp götürür. Rehoboam 17 yıl hüküm sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Abiyam kral olur. O da Yehova’ya karşı günah işler ve üç yıl saltanat sürdükten sonra ölür. Yerine kral olan oğlu Asa ise babasının tersine Yehova’ya tüm yüreğiyle hizmet eder ve ülkedeki iğrenç putları yok eder. İsrail ile Yahuda arasında sürekli savaş vardır. Asa Aramilerden yardım alır ve İsrail geri çekilmek zorunda kalır. Asa 41 yıl hüküm sürer ve yerine oğlu Yehoşafat kral olur.

16. İsrail’de nasıl bir kargaşa hüküm sürüyordu? Neden?

¹⁶ İsrail: Nadab, Baaşa, Elah, Zimri, Tibni, Omri ve Ahab (15:25–16:34). Bunların hepsi de çok kötü krallardır. Nadab sadece iki yıl krallık yaptıktan sonra Baaşa’nın düzenlediği suikaste kurban gider. Baaşa tüm Yeroboam evini yok edene kadar katliama devam eder. Bu arada sahte tapınmayı ve Yahuda’yla savaşmayı da sürdürür. Yehova, Yeroboam evi gibi Baaşa evinin de kökünü kazıyacağını bildirir. Baaşa 24 yıl saltanat sürdükten sonra yerine oğlu Elah geçer. Elah iki yıl sonra hizmetkârı Zimri’nin düzenlediği suikastte ölür. Zimri tahta geçer geçmez Baaşa evinden olan herkesi öldürür. Halk bunu duyunca ordu komutanı Omri’yi kral yapar ve Zimri’nin başkenti Tirtsa’ya saldırır. Zimri her şeyi kaybettiğini görünce, kendisi içerdeyken kral evini ateşe verir ve ölür. O dönemde Tibni rakip kral olarak hüküm sürmeye çalışır, fakat bir süre sonra Omri’nin tarafında olanlar Tibni’ye üstün gelir ve onu öldürürler.

17. (a) Omri’nin dönemi hangi yönlerden dikkat çeker? (b) Ahab’ın saltanatı hakiki tapınma için neden en karanlık dönemdi?

¹⁷ Omri Samiriye Dağı’nı satın alır ve orada Samiriye şehrini inşa eder. Yeroboam’ın izinden yürür ve putlara tapınarak Yehova’yı öfkelendirir. Aslında Omri kendisinden önceki herkesten daha kötüdür. 12 yıl saltanat sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Ahab kral olur. Ahab Sayda kralının kızı İzebel’le evlenir ve Samiriye’de Baal için bir sunak yapar. Yaptığı kötülüklerle kendisinden önceki tüm kralları geride bırakır. İşte o sırada Beytelli Hiel Eriha’yı yeniden inşa eder ve bunun bedelini ilk oğlunun ve en küçük oğlunun canıyla öder. Bu, hakiki tapınma açısından en karanlık dönemdir.

18. (a) İlya İsrail’de peygamberlik hizmetine hangi bildiriyle başladı? (b) İsrail’in başındaki sıkıntıların gerçek nedeni konusunda ne söyledi?

¹⁸ İsrail’de İlya’nın peygamberlik hizmeti (17:1–22:40). Derken Yehova’nın bir habercisi ansızın sahnede belirir. Bu Tişbeli İlya’dır.e İlya’nın Kral Ahab’a ilk bildirisi gerçekten çok şaşırtıcıdır: “Hizmet ettiğim İsrail’in Tanrısı Yehova’nın hakkı için, ben emretmedikçe bu yıllarda toprağa ne çiy düşecek ne de yağmur yağacak!” (17:1). İlya Yehova’nın emriyle aniden sahneden çekilip Ürdün Irmağı’nın doğusundaki bir vadiye gider. İsrail’de kıtlık vardır fakat kuzgunlar İlya’ya yiyecek getirir. Vadideki dere kuruyunca Yehova peygamberini Sayda’nın Tsarefat şehrine gönderir, orada yaşamasını ister. Şehirdeki dul bir kadın İlya’ya iyilik eder. Yehova da kadının evinde bulunan az miktardaki unun ve yağın hiç bitmemesini sağlar. Böylece o ve oğlu açlıktan ölmez. Fakat daha sonra çocuk hastalanıp ölür. İlya’nın yalvarışı üzerine Yehova çocuğu yaşama döndürür. Sonra, kıtlığın üçüncü yılında Yehova İlya’yı tekrar Ahab’a gönderir. Ahab İlya’yı İsrail’in başına lanet getirmekle suçlar. İlya ise ona cesurca şöyle der: ‘İsrail’in başına laneti ben değil, sen ve babanın evi getirdiniz. Çünkü Baallerin peşinden gittiniz’ (18:18).

19. (a) Kimin gerçek tanrı olduğu davası nasıl gündeme geldi? (b) Yehova’nın üstünlüğü nasıl kanıtlandı?

¹⁹ İlya Ahab’dan tüm Baal peygamberlerini Karmel Dağı’na toplamasını ister. Artık iki tarafa yalpalamak mümkün olmayacaktır. Yehova ile Baal arasındaki dava çözümlenmek üzeredir, taraflar karşı karşıyadır. Tüm halkın önünde 450 Baal peygamberi bir boğayı hazırlar, sunaktaki odunların üzerine koyar ve gökten ateş inip sunuyu yakıp yok etsin diye dua ederler. Sabahtan öğlene kadar Baal’e yakarırlar, ama boşunadır. Bu arada İlya onlarla alay etmektedir. Bağırırlar, kendilerini yaralarlar, fakat hiçbir cevap alamazlar. Sonra İlya tek başına Yehova’nın adına bir sunak yapar, kurban için odunları ve boğayı hazırlar. Halktan sununun ve odunların üzerine üç kez su dökmelerini ister. Ardından Yehova’ya şöyle dua eder: “Bana cevap ver ey Yehova, cevap ver; böylece bu halk bilsin ki, Sen Yehova, gerçek Tanrısın.” Bunun üzerine gökten ateş iner, sunuyu, odunları, sunağın taşlarını, toprağı ve suyu yalayıp yutar. Tüm halk bunu görür görmez yere kapanır ve “Gerçek Tanrı Yehova! Gerçek Tanrı Yehova!” derler (18:37, 39). Artık Baal peygamberleri öldürülmelidir. İlya bu işi kendi yapar, sahte peygamberlerden biri bile kaçamaz. Sonra Yehova yağmur yağdırarak İsrail’deki kıtlığı sona erdirir.

20. (a) Yehova Horeb’de İlya’ya Kendini nasıl gösterdi? (b) Hangi talimatı verdi ve onu nasıl teselli etti? (c) Ahab hangi suçları işledi?

²⁰ İzebel Baal’in nasıl aşağılandığını öğrenir öğrenmez İlya’yı öldürtmeye çalışır. İlya korkudan hizmetkârıyla birlikte çöle kaçar, Yehova ondan Horeb’e gitmesini ister. Yehova orada İlya’ya Kendini gösterir. Ancak rüzgâr, deprem ya da ateş gibi etkileyici olaylarla değil, ‘sakin, hafif bir sesle’ İlya’nın karşısına çıkar (19:11, 12). Yehova ona Hazael’i Aram kralı olarak, Yehu’yu İsrail kralı olarak, Elişa’yı da kendi yerine peygamber olarak meshetmesini söyler. İsrail’de Baal önünde diz çökmeyen 7.000 kişi olduğunu söyleyerek İlya’yı teselli eder. İlya hemen Elişa’nın yanına gider, peygamber giysisini onun üzerine atarak Elişa’yı mesheder. Daha sonra Ahab Aramiler karşısında iki zafer kazanır, fakat Aram kralını öldürmek yerine onunla antlaşma yaptığı için Yehova tarafından azarlanır. Ardından Nabot olayını okuruz. Ahab Nabot’un bağına göz diker. İzebel kocası Ahab orayı alabilsin diye yalancı tanıklar aracılığıyla Nabot’a iftira atar ve onu öldürtür. Bu gerçekten de korkunç bir suçtur!

21. (a) İlya peygamber Ahab, Ahab evi ve İzebel’in sonu hakkında ne bildirdi? (b) Ahab’ın ölümüyle peygamberlik sözü nasıl gerçekleşti?

²¹ İlya tekrar ortaya çıkar. Ahab’a, köpeklerin Nabot’un kanını yaladığı yerde onun da kanını yalayacağını, Yeroboam ve Baaşa evi gibi onun evinin de kökünün kazınacağını söyler. Ayrıca Yizreel’deki tarlada İzebel’i köpekler yiyecektir. Kayıt bu hükmün nedenini şöyle açıklar: “Yehova’nın gözünde kötü olanı yapmaya kendini adayan ve karısı İzebel tarafından kışkırtılan Ahab gibisi şimdiye dek görülmedi” (21:25). Ne var ki, Ahab İlya’nın dediklerini duyunca alçakgönüllülük gösterir. Yehova da bu felaketi onun zamanında değil, oğlunun zamanında getireceğini söyler. Daha sonra Ahab Aramilere karşı Yahuda kralı Yehoşafat ile birlik olur. Bu iki kral Yehova’nın peygamberi Mikaya’nın öğüdünü dinlemeyerek savaşa girer. Ahab savaşta aldığı yaralar yüzünden ölür. Savaş arabasını Samiriye havuzunda yıkarlarken, tam İlya’nın bildirdiği gibi köpekler onun kanını yalar. Ahab’ın yerine oğlu Ahazya İsrail kralı olur.

22. Yahuda’da Yehoşafat’ın, İsrail’de Ahazya’nın hükümdarlık dönemleri nasıldı?

²² Yahuda’da Yehoşafat dönemi (22:41-53). Ahab’la birlikte Aramilere karşı savaşa giren Yehoşafat, babası Asa gibi Yehova’ya sadıktır, fakat ülkedeki sahte tapınmaya ait yüksek yerleri tamamen ortadan kaldırmaz. 25 yıl hüküm sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Yehoram kral olur. Kuzeydeki İsrail krallığında ise Ahazya babasının izinden gider ve Baallere tapınarak Yehova’yı öfkelendirir.

KİTABIN YARARLARI

23. Birinci Krallar kaydı dua konusunda bize nasıl güven ve cesaret verir?

²³ Birinci Krallar kitabındaki Tanrısal kaynaklı bilgiler pek çok yönden yararlıdır. Öncelikle dua konusunu ele alalım. Bu konu kitapta sık sık ön plana çıkar. Süleyman İsrail kralı olduğunda, Yehova’ya bu ağır sorumluluğu hakkında dua ederken tıpkı bir çocuk gibi alçakgönüllülük gösterdi. O’ndan sadece anlayış ve itaatli bir yürek diledi; fakat Yehova ona çok büyük bir hikmetin yanı sıra zenginlik ve ihtişam da verdi (3:7-9, 12-14). Biz de Yehova’ya hizmet ederken O’ndan alçakgönüllülükle hikmet ve rehberlik dilediğimizde, dualarımızı mutlaka cevaplayacağına güvenelim (Yak. 1:5). Mabedin Yehova’nın hizmetine adanması sırasında Süleyman’ın yaptığı gibi, biz de her zaman gayretle, içtenlikle ve Yehova’nın yaptığı onca iyiliğe karşı derin bir takdirle dua edelim (1. Kral. 8:22-53). İlya’nın sıkıntılar yaşarken ve cinlere tapınan bir ulusla karşı karşıyayken yaptığı dualar gibi, bizim dualarımız da daima Yehova’ya karşı tam ve güçlü bir güven yansıtsın (17:20-22; 18:36-40). Yehova Kendisine yakaranlara olağanüstü şekilde destek olur (1. Yuhn. 5:14).

24. (a) Birinci Krallar kitabında hangi uyarıcı örnekler göze çarpar? (b) Gözetmenler özellikle hangi konuda dikkatli olmalıdır?

²⁴ Kitapta, Yehova’nın önünde alçakgönüllü davranmayan kişilerin uyarıcı örnekleri de vardır. Gerçekten de “Tanrı kibirlilere karşıdır” (1. Pet. 5:5). Örneğin, Yehova’nın yaptığı tayini görmezden gelebileceğini zanneden Adoniya (1. Kral. 1:5; 2:24, 25), kendisine konulan sınırı aşıp sonra geri dönebileceğini düşünen Şimei (2:37, 41-46), saltanatının sonraki yıllarında Yehova’ya itaatsizlik edip bu yüzden isyancılarla uğraşmak zorunda kalan Süleyman (11:9-14, 23-26), sahte dini benimseyen ve bunun feci sonuçlarıyla karşılaşan İsrail kralları (13:33, 34; 14:7-11; 16:1-4) bu kişiler arasında sayılabilir. Bunlardan başka, Ahab’ın yönetiminin arkasındaki güç olan, son derece hırslı İzebel’i görürüz. Bin yıl sonra Tiyatira cemaatine yapılan uyarıda onun adı ibret alınması gereken biri olarak şöyle geçer: “Seninle ilgili bir şikâyetim var: Peygamber olduğunu söyleyen o İzebel adlı kadına göz yumuyorsun, o da hizmetkârlarıma cinsel ahlaksızlık yapmayı ve putlara kurban edilen şeyler yemeyi öğretip onları saptırıyor” (Vah. 2:20). Gözetmenler cemaatleri İzebel’inkine benzer her tür etkiden temizlemeli ve korumalıdır (Elçiler 20:28-30 ile karşılaştırın).

25. (a) Birinci Krallar kitabındaki hangi peygamberlik sözleri etkileyici biçimde gerçekleşmiştir? (b) Bunları aklımızda tutmak bize nasıl yardım edebilir?

²⁵ Birinci Krallar kitabındaki pek çok peygamberlik sözünün gerçekleşmesi, Yehova’nın geleceği bildirme gücünü açıkça gösterir. Bunun etkileyici bir örneği Yeroboam’a söylenen sözlerdir. Beytel’deki sunağı kullanılamaz hale getirecek kişinin Yoşiya olacağı en az 300 yıl önceden bildirilmiştir! Yoşiya gerçekten de bunu yaptı (1. Kral. 13:1-3; 2. Kral. 23:15). Ancak en dikkat çeken peygamberlik sözleri, Süleyman tarafından inşa edilen Yehova’nın eviyle ilgili olanlardır. Yehova Süleyman’a, Kendisini bırakıp sahte tanrılara tapınırsa İsrail’i de, ismi için kutsadığı evi de yeryüzünden söküp atacağını söylemişti (1. Kral. 9:7, 8). 2. Tarihler 36:17-21’de bu sözlerin tam olarak gerçekleştiğini okuruz. Ayrıca İsa, Büyük Herodes’in sonradan aynı yerde inşa ettiği mabedin de aynı nedenle aynı sonu yaşayacağını bildirdi (Luka 21:6). İsa’nın sözleri de tam olarak gerçekleşti. Bu felaketler ve nedenleri hep aklımızda olmalı ve bize daima Tanrı’nın yolunda yürümemiz gerektiğini hatırlatmalı.

26. Birinci Krallar kitabı Yehova’nın mabedinin ve Krallığının görkemini zihnimizde canlandırmamıza nasıl yardım eder?

²⁶ Seba kraliçesi çok uzaklardan gelip Süleyman’ın hikmetini, halkının refahını, krallığının ihtişamını ve Yehova’nın görkemli mabedini gördü ve hayran kaldı. Oysa bu mabet hakkında Süleyman bile şunu kabul etmişti: “Gökler, evet göklerin göğü bile Seni alamaz; benim inşa ettiğim bu ev nedir ki?” (1. Kral. 8:27; 10:4-9). Bundan yüzyıllar sonra Süleyman’dan daha büyük biri olan İsa Mesih mecazi bir inşa işi gerçekleştirmeye geldi; bu özellikle hakiki tapınmanın Yehova’nın büyük ruhi mabedinde kurulmasıyla ilgili bir işti (İbr. 8:1-5; 9:2-10, 23). Yehova’nın, “İsrail’de krallığını ve tahtını devirler boyu sabit kılarım” diyerek verdiği vaat onun durumunda gerçekleşti (1. Kral. 9:5; Mat. 1:1, 6, 7, 16; 12:42; Luka 1:32). Birinci Krallar’da Süleyman’ın yönetimiyle ilgili anlatılan ortam, hem Yehova’nın ruhi mabedinin ihtişamını hem de O’nun Krallığının kralı olan Mesih İsa’nın hikmetli yönetimi sırasında yaşanacak refahı, sevinci ve mutluluğu zihnimizde çok net biçimde canlandırmamıza yardım eder. Böylece hakiki tapınmaya ve Yehova’nın Soy aracılığıyla yaptığı şahane Krallık düzenlemesine duyduğumuz takdir artmaya devam ediyor!

[Dipnotlar]