Kutsal Kitaptaki Sırası 12—2. Krallar
Yazarı: Yeremya
Yazıldığı Yerler: Yeruşalim ve Mısır
Tamamlanma Tarihi: MÖ 580
Kapsadığı Dönem: MÖ y. 920–580
1. (a) İkinci Krallar kitabında neler anlatılır? (b) Yehova’nın sözünün doğru çıktığı nasıl görülür?
İKİNCİ KRALLAR kitabı İsrail ve Yahuda krallıklarının fırtınalı tarihini anlatmaya devam eder. İlya’nın giysisini alan Elişa’ya İlya’daki ruhtan iki pay verilir. İlya’nın 8 mucizesine karşılık, Elişa’ya atfedilen 16 mucize anlatılır. Bu arada Yehu’nun Yehova için gayret gösterdiği kısa süre hariç, İsrail hakiki tapınmadan sapmış durumdadır. Elişa hizmet ettiği dönem boyunca, ülkeyi bekleyen feci sonu bildirmeyi sürdürür. Ne var ki İsrail kralları kötülük batağına giderek daha çok saplanır ve sonunda kuzey krallığı MÖ 740 yılında Asur karşısında dağılıp gider. Güney krallığı olan Yahuda’da ise birkaç kral hakiki tapınmaya karşı yükselen isyana set çeker; bunlar arasında en dikkat çekenler Yehoşafat, Yehoaş, Hizkiya ve Yoşiya’dır. Ancak sonunda MÖ 607’de Nabukadnezar Yeruşalim’i, mabedi ve Yahuda ülkesini harap ederek Yehova’nın hükmünü yerine getirir. Böylece Yehova’nın bildirdiği her şey gerçekleşir, O’nun sözü doğru çıkar.
2. (a) İkinci Krallar kitabının Yeremya tarafından yazıldığı ve Kutsal Metinler dizisinin bir kısmı olduğu neden söylenebilir? (b) Kayıt hangi dönemi kapsar?
2 İkinci Krallar kitabı Birinci Krallar ile birlikte aslında tek bir tomardır. Dolayısıyla Birinci Krallar kitabının Yeremya tarafından yazıldığını, Tanrı ilhamı olduğunu ve kanonik, yani Kutsal Metinler dizisinin bir kısmı olduğunu gösteren tüm kanıtlar bu kitap için de geçerlidir. Kayıt MÖ 580 civarında tamamlanmıştır ve Ahazya’nın İsrail kralı olduğu MÖ yaklaşık 920’den Yehoyakin’in sürgündeki 37. yılı olan MÖ 580’e dek süren dönemi kapsar (1:1; 25:27).
3. İkinci Krallar kaydını destekleyen hangi önemli arkeolojik bulgular var?
3 Arkeolojik bulgular da İkinci Krallar kaydının doğruluğunu destekler. Bir örnek ünlü Moab Taşı’dır; bu taşın üzerindeki yazıtta, Moab ile İsrail arasındaki savaş Moab kralı Meşa’nın cephesinden anlatılır (3:4, 5). Ayrıca British Museum’da (Londra) sergilenen, Asur kralı III. Şalmanezer’e ait siyah kireçtaşından yapılmış bir dikilitaşta İsrail kralı Yehu’nun adı geçmektedir. Asur kralı III. Tiglat-pileser’e (Pul) ait yazıtlarda da Menahem, Ahaz ve Pekah gibi bazı İsrail ve Yahuda krallarının adı geçer (15:19, 20; 16:5-8).a
4. İkinci Krallar kitabının Kutsal Yazıların ayrılmaz bir parçası olduğunu gösteren hangi kanıtlar var?
4 İkinci Krallar’ın Tanrı ilhamı doğru bir kayıt olduğunun en belirgin kanıtı, Yehova’nın Kendi halkına verdiği hükümleri nasıl yerine getirdiğini büyük bir açıksözlülükle anlatmasıdır. Önce İsrail krallığının sonra da Yahuda krallığının başına gelen feci yıkımı okurken, Yehova’nın Tekrar 28:15–29:28’de önceden bildirdiği etkileyici hüküm sözlerinin ne denli güçlü olduğunu daha iyi anlarız. Orada belirtildiği gibi “Yehova bu ülkeye çok öfkelendi ve kitapta yazılı bütün lanetleri onun başına getirdi”, böylece bu krallıkları yok etti (Tekr. 29:27; 2. Kral. 17:18; 25:1, 9-11). İkinci Krallar kitabında kayıtlı bazı olayların anlamı da Kutsal Yazıların diğer kısımlarını okuduğumuzda netleşir. Örneğin, Luka 4:24-27’de İsa, kendi memleketinde bir peygamber olarak kabul görmeyişinin nedenini açıklarken İlya ve Tsarefatlı dul kadına değindikten sonra Elişa ve Naaman’dan söz eder. Görüldüğü gibi, hem Birinci hem de İkinci Krallar kitapları Kutsal Yazıların ayrılmaz birer parçasıdır.
İKİNCİ KRALLAR KİTABININ İÇERİĞİ
5. İlya Ahazya’yı neden azarladı ve ona hangi hükmü bildirdi?
5 İsrail kralı Ahazya (1:1-18). Ahab’ın oğlu Ahazya evinde düşerek hastalanır. Bunun üzerine, Ekron tanrısı Baal-zebub’a iyileşip iyileşmeyeceğini sordurmak için adamlarını gönderir. İlya yolda ulakların karşısına çıkar; gerçek Tanrı’ya danışmadığı için kralı azarlayan ve İsrail’in Tanrısına yönelmediğinden öleceğini bildiren bir mesajla onları geri gönderir. Kral, İlya’yı alıp getirmeleri için bir ellibaşıyla elli adamını yollar, ancak İlya’nın sözü üzerine gökten ateş iner ve onları yok eder. Gönderilen ikinci ellibaşı ve adamlarının başına da aynı şey gelir. Üçüncü ellibaşı saygılı bir şekilde İlya’ya yalvardığı için, peygamber onun ve adamlarının canını bağışlar. İlya onlarla birlikte Ahazya’ya gider ve ölüm hükmünü bir kez daha bildirir. İlya’nın dediği gibi Kral Ahazya ölür. Oğlu olmadığından yerine kardeşi Yehoram İsrail kralı olur.
6. (a) İlya Elişa’dan nasıl ayrıldı? (b) ‘İlya’daki ruhun’ Elişa’ya geçtiği nasıl görüldü?
6 Elişa İlya’nın hizmetini devralıyor (2:1-25). İlya’nın Elişa’dan ayrılma vakti gelmiştir. Elişa onunla birlikte Gilgal’den Beytel’e, oradan Eriha’ya gider, son olarak da Ürdün Irmağı’nı geçerler. İlya, Ürdün sularına peygamber giysisiyle vurarak ırmağı ikiye ayırır. Elişa ateşten bir savaş arabası ve ateşten atların İlya ile arasına girip onları ayırdığını, sonra da İlya’nın bir kasırgayla göğe yükseldiğini görür. Ve vaat edildiği gibi kendisine İlya’daki ruhtan iki pay verilir. Çok geçmeden ‘İlya’daki ruhun’ Elişa’ya geçtiği görülür (2:15). Elişa İlya’nın üzerinden düşen giysiyi alıp sulara vurarak ırmağı bir kez daha ikiye ayırır. Sonra suyu kötü olan Eriha’daki kaynağı iyileştirir. Beytel’e giderken küçük çocuklar “Defol git kel kafalı! Defol git kel kafalı!” diyerek onunla alay ederler (2:23). Elişa Yehova’ya yakarınca ormandan iki dişi ayı çıkar ve o küstah çocuklardan 42’sini öldürür.
7. Yehova neden Yehoşafat’ı ve Yehoram’ı kurtardı?
7 İsrail kralı Yehoram (3:1-27). Bu kral da Yeroboam’ın günahlarını sürdürerek Yehova’nın gözünde kötü olanı yapar. O sırada, İsrail’e haraç ödeyen Moab kralı başkaldırır, bunun üzerine Yehoram Moab’a saldırmak için Yahuda kralı Yehoşafat’tan ve Edom kralından yardım ister. Savaşa giderlerken kurak bir araziden geçerler, orduları susuzluktan kırılmak üzeredir. Üç kral Yehova Tanrı’ya danışmak için Elişa’ya gider. Yehova sadık Yehoşafat’tan ötürü onları kurtarır ve Moab’a karşı zafer kazanmalarını sağlar.
8. Elişa başka hangi mucizeleri yaptı?
8 Elişa’nın diğer mucizeleri (4:1–8:15). Peygamber oğullarından birinin dul eşi, alacaklılar iki oğlunu köle yapmak isteyince Elişa’dan yardım ister. Elişa bir mucize yaparak kadının evinde bulunan az miktardaki yağın çoğalmasını sağlar, böylece yağı satıp borçlarını ödeyebilirler. Şunemli bir kadın Elişa’nın Tanrı’nın peygamberi olduğunu anlar ve kocasıyla birlikte Elişa’ya şehre gelince kalması için bir oda hazırlar. Yehova bu kadının iyiliğini ona bir oğul vererek ödüllendirir. Ne var ki yıllar sonra çocuk hastalanır ve ölür. Kadın hemen Elişa’yı bulur. Elişa onunla birlikte eve gider ve Yehova’nın verdiği güçle çocuğu diriltir. Daha sonra, Elişa Gilgal’deki peygamber oğullarının yanına döner. Orada bir mucize yaparak yemek kazanına doğranmış zehirli acıkarpuzları zararsız hale getirir. Sonra 20 arpa somunuyla yüz kişiyi doyurur, yine de ekmekler ‘artar’ (4:40, 44).
9. Elişa sonra hangi iki mucizeyi yaptı?
9 Aram ordusunun komutanı Naaman cüzamlıdır. İsrailoğullarından esir alınan bir kız, Naaman’ın karısına Samiriye’de onu iyileştirebilecek bir peygamber olduğunu söyler. Naaman Elişa’nın yaşadığı yere gider; ancak Elişa onunla bizzat ilgilenmek yerine adam gönderir ve gidip Ürdün Irmağı’nda yedi kez yıkanmasını söyler. Naaman bu muameleyi saygısızca bularak kızar. O, ‘Şam’ın ırmakları İsrail’in tüm sularından daha iyi değil mi?’ diye düşünür (5:12). Fakat adamları Elişa’nın sözünü dinlemesi için onu ikna eder ve sonuçta Naaman iyileşir. Elişa Naaman’dan hediye almayı reddeder ancak hizmetkârı Gehazi daha sonra koşup Naaman’a yetişir ve Elişa adına ondan hediye ister. Gehazi döndüğünde Elişa’ya yalan söyler ve bunun üzerine cüzama yakalanır. Sonra Elişa bir mucize daha yaparak suya düşen bir balta demirini su yüzüne çıkarır.
10. (a) Yehova’nın muhteşem ordusu nasıl görüldü? (b) Elişa Aramileri nasıl geri gönderdi?
10 Elişa Aramilerin düzenlediği komplodan İsrail kralını haberdar edince Aram kralı Elişa’yı yakalamak için Dotan’a bir askeri güç yollar. Şehrin Aram ordusu tarafından kuşatıldığını gören Elişa’nın hizmetkârı çok korkar. Elişa şu sözlerle ona güven verir: “Korkma, çünkü bizim yanımızda olanlar onların yanında olanlardan çok.” Sonra Yehova’ya dua ederek hizmetkârının yanlarındaki büyük orduyu görmesini diler. Gerçekten de ‘Elişa’nın çevresinde tüm dağlık bölge ateşten savaş arabaları ve atlarla doludur’ (6:16, 17). Aramiler saldırdığında peygamber tekrar Yehova’ya dua eder. Yehova onları mecazi anlamda kör eder, gördüklerini algılayamazlar. Elişa onları İsrail kralına götürür, ancak krala onları öldürmemesini, karınlarını doyurduktan sonra memleketlerine göndermesini söyler.
11. Elişa’nın Aramiler ve Ben-hadad hakkında bildirdikleri nasıl gerçekleşti?
11 Sonra Aram kralı Ben-hadad Samiriye’yi kuşatır, şehirde büyük bir kıtlık baş gösterir. İsrail kralı bu durumdan Elişa’yı sorumlu tutar, fakat peygamber ertesi gün yiyecek bolluğu olacağını bildirir. O gece Yehova Aramilere büyük bir ordu sesi işittirir, hepsi kaçar ve ordugâhtaki tüm yiyecekler İsrailoğullarına kalır. Bir süre sonra Ben-hadad hastalanır. Elişa’nın Şam’a geldiğini haber aldığından, iyileşip iyileşmeyeceğini öğrenmek için Hazael’i ona gönderir. Elişa’nın cevabı kralın öleceğini, Hazael’in onun yerine kral olacağını gösterir. Hazael kralı öldürüp tahtı ele geçirerek bu sözleri bizzat gerçekleştirir.
12. Yehoşafat’ın oğlu Yehoram nasıl bir kraldı?
12 Yahuda kralı Yehoram (8:16-29). Bu arada Yahuda’da Yehoşafat’ın oğlu Yehoram kral olmuştur. O da Yehova’nın gözünde kötü olanı yapar, İsrail krallarından daha iyi değildir. Yehoram, Ahab’ın kızı Atalya’yla evlidir. Atalya’nın kardeşi İsrail’de hüküm sürmektedir ve onun da adı Yehoram’dır. Yahuda kralı Yehoram ölünce oğlu Ahazya Yeruşalim’de kral olur.
13. Yehu meshedilmesinin ardından hangi yıldırım harekâtına girişti?
13 İsrail kralı Yehu (9:1–10:36). Elişa, peygamber oğullarından birini göndererek Yehu’yu İsrail kralı olarak mesheder ve tüm Ahab evini yok etmekle görevlendirir. Yehu hiç vakit kaybetmeden harekete geçer. İsrail kralı Yehoram’ın peşine düşüp Yizreel’e gider; Yehoram bir savaşta aldığı yaraların iyileşmesi için oraya dönmüştür. Bir kalabalığın yaklaştığını fark eden gözcü, krala şu bilgiyi verir: “Bu gelenin araba sürüşü Nimşi’nin torunu Yehu’nunkine benziyor, onun gibi delicesine sürüyor” (9:20). İsrail kralı Yehoram ve Yahuda kralı Ahazya “Hayrola Yehu?” diyerek onun geliş amacını öğrenmeye çalışır. Bunun üzerine Yehu “Annen İzebel’in ahlaksızlıkları ve büyüleri sürdükçe nasıl hayır olabilir?” diye cevap verir (9:22). Yehoram kaçmaya yeltenirse de Yehu onu vurur; ok kalbini deler. Kralın cesedi Nabot’un tarlasına atılır; bu, Ahab’ın döktüğü masum kanı için ödenen bir bedeldir. Sonra Yehu ve adamları Ahazya’nın peşine düşüp onu vururlar. Ahazya Megiddo’da ölür. Böylece Yehu ilk yıldırım harekâtında iki kralı öldürür.
14. İlya’nın İzebel hakkında söyledikleri nasıl gerçekleşti?
14 Artık sıra İzebel’e gelmiştir! Zafer kazanan Yehu Yizreel’e geldiğinde, İzebel göz kamaştırıcı şekilde süslenerek pencereye çıkar. Fakat Yehu bundan etkilenmez. Hizmetkârlara “Onu aşağı atın!” der. İzebel’i aşağı atarlar, kanı duvara ve bedenini çiğneyen atların üzerine sıçrar. Onu gömmeye geldiklerinde kafasından, ayaklarından ve ellerinin ayalarından başka bir şey bulamazlar. İlya’nın önceden bildirdiği gibi, ‘İzebel’in etini köpekler yer, cesedi Yizreel’deki tarlada gübre olur’ (2. Kral. 9:33, 36, 37; 1. Kral. 21:23).
15. Yehu Samiriye yolunda kimlerle karşılaştı?
15 Sonra Yehu Ahab’ın 70 oğlunun öldürülmesini emreder ve onların başlarını Yizreel kapısına yığar. Yizreel’de Ahab’ın her sözünü onaylayan yakın çevresinden kimse sağ kalmaz. Yehu sonra başkent Samiriye’ye doğru yola çıkar. Yolda, Ahazya’nın 42 kardeşiyle karşılaşır; olaylardan habersiz Yizreel’e gitmektedirler. Onlar da yakalanıp öldürülür. Ardından Yehu çok farklı biriyle karşılaşır. Rekab oğlu Yehonadab onu karşılamaya çıkmıştır. Yehu ona “Benim yüreğim seninle olduğu gibi, senin yüreğin de benimle mi?” diye sorduğunda Yehonadab “Evet” der. O zaman Yehu ‘Yehova’yla rekabet edilmesine nasıl göz yummadığını’ görmesi için onu arabasına alır ve yola birlikte devam ederler (2. Kral. 10:15, 16).
16. Yehu Ahab evine ve Baal’e karşı nasıl kapsamlı bir eylemde bulundu?
16 Yehu Samiriye’ye vardığında Yehova’nın İlya’ya söylediği gibi Ahab evinden geriye kalan herkesi yok eder (1. Kral. 21:21, 22). Peki iğrenç Baal tapınması için ne yapacaktır? Yehu şöyle söyler: “Ahab Baal’e az kulluk etti, fakat Yehu çok kulluk edecek” (2. Kral. 10:18). Bu tapınmayı benimseyen herkesi Baal evine çağırır, onlara ayırt edilmelerini sağlayan giysiler giydirir ve aralarında Yehova’ya tapınan kimsenin bulunmaması için önlem alır. Sonra onları öldürmeleri için adamlarını içeri gönderir, hiç kimsenin kaçmasına izin vermez. Baal evini yerle bir edip umumi hela yapar ve orası Yeremya’nın zamanına dek öyle kalır. ‘Böylece Yehu Baal’i İsrail’den silip atar’ (10:28).
17. (a) Yehu hangi hatayı yaptı? (b) Yehova nasıl İsrail’i cezalandırmaya başladı?
17 Ancak bu kadar gayretli olan Yehu da hata yapar. Yeroboam’ın Beytel’de ve Dan’da diktiği altın buzağılara tapınmaya devam eder. ‘İsrail’in Tanrısı Yehova’nın kanununa tüm yüreğiyle uymaya dikkat etmez’ (10:31). Yine de Ahab evine yaptıkları nedeniyle Yehova ona soyunun dört nesil İsrail tahtında oturacağı vaadinde bulunur. Yehu’nun döneminde Yehova Aram kralı Hazael’i kullanarak İsrail krallığının doğudaki topraklarını parça parça küçültmeye başlar. Yehu 28 yıl hüküm sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Yehoahaz geçer.
18. (a) Atalya’nın komplosu nasıl başarısızlığa uğradı? (b) Yehoaş’ın döneminde dikkat çeken olaylar nelerdir?
18 Yahuda kralı Yehoaş (11:1–12:21). Ana kraliçe Atalya İzebel’in kızıdır ve her bakımdan ona benzemektedir. Oğlu Ahazya’nın öldüğünü duyunca tüm kraliyet ailesinin öldürülmesini emreder ve tahtı ele geçirir. Bu katliamdan yalnızca Ahazya’nın henüz bebek olan oğlu Yehoaş kurtulur; yakınları onu Atalya’dan gizlerler. Atalya’nın saltanatının yedinci yılında kâhin Yehoyada Yehoaş’ı kral olarak mesheder ve Atalya’yı öldürtür. Yehoyada halka Yehova’ya tapınmada önderlik eder, genç kralı Tanrı önündeki yükümlülüklerini yerine getirmesi için yönlendirir ve Yehova’nın evinin onarılması için düzenleme yapar. Aram kralı Hazael’in saldırısı karşısında Yehoaş ona hediyeler vererek topraklarından çekilmesini sağlar. Yehoaş Yeruşalim’de 40 yıl hüküm sürdükten sonra hizmetkârları tarafından öldürülür ve oğlu Amatsya onun yerine kral olur.
19. (a) İsrail’de Yehoahaz ve Yehoaş’ın döneminde hangi sahte tapınma varlığını sürdürüyordu? (b) Elişa’nın peygamberlik hizmetinin sonunda neler oldu?
19 İsrail kralları Yehoahaz ve Yehoaş (13:1-25). Yehu’nun oğlu Yehoahaz putlara tapınmayı sürdürür. İsrail Aramilerin boyunduruğu altına girer, ancak Yehoahaz tahtında kalır. Bir süre sonra Yehova İsrailoğullarını kurtarır, buna rağmen halk Yeroboam’ın başlattığı buzağı tapınmasına devam eder. Yehoahaz ölünce yerine oğlu Yehoaş İsrail kralı olur; bu sırada Yahuda’da diğer Yehoaş hüküm sürmektedir. İsrail kralı Yehoaş babası gibi putlara tapınmaya devam eder. Öldüğünde oğlu Yeroboam kral olur. Yehoaş’ın hükümdarlığı sırasında Elişa hastalanır ve ölür; ancak ölmeden önce son kez bir peygamberlik sözü bildirir. Yehoaş’ın Aramileri üç kez yenilgiye uğratacağını söyler ve tam dediği gibi olur. Elişa’ya atfedilen son mucize ölümünden sonra gerçekleşir. Mezarına atılan bir ölü, Elişa’nın kemiklerine değince canlanıp ayağa kalkar.
20. Yahuda kralı Amatsya’nın dönemini anlatın.
20 Yahuda kralı Amatsya (14:1-22). Amatsya Yehova’nın gözünde doğru olanı yapar, fakat tapınma için kullanılan yüksek yerleri yok etmez. Daha sonra İsrail kralı Yehoaş’la savaşır ve yenilir. 29 yıl hüküm süren Amatsya bir komplo sonucu öldürülür. Yerine oğlu Azarya kral olur.
21. İsrail’de II. Yeroboam’ın döneminde neler oldu?
21 İsrail kralı II. Yeroboam (14:23-29). İsrail kralı olan II. Yeroboam, atasının izinden giderek sahte tanrılara tapar. Samiriye’de 41 yıl hüküm sürer ve İsrail’in kaybettiği toprakları geri kazanır. Kendisinden sonra tahta oğlu Zekeriya geçer.
22. Azarya’nın Yahuda’daki hükümdarlık dönemiyle ilgili neler anlatılır?
22 Yahuda kralı Azarya (Uzziya) (15:1-7). Azarya 52 yıl hüküm sürer. Yehova’nın gözünde doğru olanı yapar fakat yüksek yerleri yok etmez. Daha sonra Yehova onu cüzamla vurur. Krallık görevini oğlu Yotam üstlenir ve babası ölünce kral olur.
23. İsrail Asur tehdidi baş gösterdiği sırada nelerle uğraşmaktaydı?
23 İsrail kralları Zekeriya, Şallum, Menahem, Pekahya ve Pekah (15:8-31). Yehova’nın vaat ettiği gibi İsrail yönetimi dördüncü nesil Zekeriya’ya dek Yehu hanedanının kontrolünde kalır (10:30). Zekeriya Samiriye’de kral olur ve altı ay sonra bir suikasta kurban gider. Tahtı ele geçiren Şallum’un saltanatı yalnızca bir ay sürer. Ardı ardına tahta geçen Menahem, Pekahya ve Pekah’ın hükümdarlığı İsrail için sahte tapınmanın yaygın olduğu, suikastlarla ve entrikalarla dolu bir dönemdir. Pekah’ın hükümdarlığı sırasında Asur beklediği fırsatı yakalar. Sonra Hoşea Pekah’ı öldürür ve İsrail’in son kralı olur.
24. Yotam’dan sonra kral olan Ahaz tapınma konusunda hangi günahı işledi?
24 Yahuda kralları Yotam ve Ahaz (15:32–16:20). Yotam pak tapınmaya bağlı kalır ancak yüksek yerler onun döneminde de varlığını sürdürür. Oğlu Ahaz komşu ülke İsrail’in krallarını örnek alarak Yehova’nın gözünde kötü olanı yapar. Sonra İsrail ve Aram krallarının saldırısı karşısında Asur kralından yardım ister. Asurlular onun yardımına gelir ve Şam şehrini alırlar. Ahaz Asur kralıyla görüşmeye Şam’a gider. Orada bir sunak görür ve Yeruşalim’de onun bir benzerini yaptırır. Kurban sunmak için Yehova’nın mabedindeki bakır sunak yerine bu sunağı kullanır. Onun ardından oğlu Hizkiya Yahuda kralı olur.
25. (a) İsrail nasıl toprağından sürüldü? (b) Neden başlarına böyle bir şey geldi?
25 İsrail’in son kralı Hoşea (17:1-41). İsrail Asur’un egemenliği altına girer. Hoşea Asur’a başkaldırır ve Mısır’dan yardım ister, ancak hükümdarlığının dokuzuncu yılında Asur İsrail topraklarını istila eder ve halkı sürer. Bu on kabilelik İsrail krallığının sonu olur. Kayıt bunun nedenini şöyle açıklar: ‘İsrailoğulları Tanrıları Yehova’ya karşı günah işleyip iğrenç putlara kulluk ettiler; oysa Yehova onlara “Bunu yapmayacaksınız” demişti. Bu nedenle Yehova İsrail’e çok kızdı ve onları gözünün önünden attı’ (17:7, 12, 18). Asurlular doğudan getirdikleri insanları ülkeye yerleştirir. Bu halk kendi tanrılarına tapınmayı sürdürmekle birlikte ‘Yehova’dan korkar’ (17:33).
26, 27. (a) Yahuda kralı Hizkiya nasıl Yehova’nın gözünde doğru olanı yaptı? (b) Yehova Hizkiya’nın duasına cevap olarak Asurluları nasıl geri gönderdi? (c) İşaya’nın hangi peygamberlik sözü de gerçekleşti?
26 Yahuda kralı Hizkiya (18:1–20:21). Hizkiya atası Davut’un izinden gidip Yehova’nın gözünde doğru olanı yapar. Sahte tapınmanın kökünü kazır ve yüksek yerleri yıkar; Musa’nın yaptığı bakır yılanı bile parçalar çünkü o dönemde halk ona da tapınmaktadır. Asur kralı Sanherib Yahuda topraklarını istila eder ve birçok surlu şehri ele geçirir. Hizkiya yüklü bir haraç vererek onu vazgeçirmeyi dener. Sanherib bu kez temsilcisi olarak Rabşake’yi gönderir. Yeruşalim surlarına yaklaşan Rabşake halkın duyabileceği şekilde konuşarak teslim olmalarını ister ve Yehova’yla alay eder. İşaya peygamber sadık Hizkiya’ya Sanherib’i bekleyen korkunç sonu bildirerek cesaret verir. Ona, ‘Yehova diyor ki, korkma’ der (19:6). Sanherib’in tehditleri sürerken Hizkiya Yehova’ya şöyle yalvarır: “Ey Yehova Tanrımız, ne olur şimdi bizi onun elinden kurtar ki, yeryüzündeki tüm krallıklar yalnız Senin Tanrı olduğunu anlasın ey Yehova” (19:19).
27 Yehova hiç de bencilce olmayan bu yakarışı nasıl cevaplar? Önce İşaya aracılığıyla bir mesaj göndererek “göklerin hâkimi Yehova’nın gayretiyle” düşmanın geri döneceğini bildirir (19:31). Sonra o gece meleğini gönderip Asur ordugâhında 185.000 kişiyi vurur. ‘Sabah erken kalkanlar hepsinin cesetlerini görürler’ (19:35). Yenilgiye uğrayan Sanherib geri çekilir ve Nineve’ye dönüp orada kalır. Nineve’de tanrısı Nisrok ona yine yardım edemez; ona tapınmak için eğildiği sırada kendi oğulları tarafından öldürülür. Böylece İşaya’nın peygamberlik sözü gerçekleşir (19:7, 37).
28. (a) Hizkiya hangi günahı işledi? (b) Nelerle hatırlanan bir kraldı?
28 Hizkiya ölümcül bir hastalığa yakalanır, fakat Yehova bir kez daha onun duasını işitir ve ömrüne 15 yıl katar. Babil kralı, Hizkiya’ya ulaklarıyla hediyeler gönderir, Hizkiya kibirli bir tutumla tüm hazinesini onlara gösterir. Bunun üzerine İşaya ona bir gün evindeki her şeyin Babil’e götürüleceğini bildirir. Daha sonra Hizkiya ölür. O, Yeruşalim’e su getirmek için yaptığı tünelle ve diğer büyük işleriyle hatırlanan bir kraldır.
29. (a) Manasse ne tür putperestlikler yaptı? (b) Yehova nasıl bir felaket getireceğini söyledi? (c) Manasse başka hangi günahı işledi?
29 Yahuda kralları Manasse, Amon ve Yoşiya (21:1–23:30). Manasse babası Hizkiya’nın yerine tahta geçer ve 55 yıl hüküm sürer. O Yehova’nın gözünde kötü olan çok fazla şey yapar. Sahte tapınmada kullanılan yüksek yerleri onarır, Baal’e sunaklar kurar, Ahab’ın yaptığı gibi bir kutsal direk diker ve Yehova’nın evini putlarla doldurur. Yehova Samiriye gibi Yeruşalim’in de başına felaket getireceğini, ‘bir adam nasıl sahanı temizleyip ters çevirirse, Yeruşalim’i öyle temizleyeceğini’ söyler. Manasse ayrıca pek çok masumun kanını döker (21:13, 16). Ardından oğlu Amon tahta geçer, o da aynı kötü işleri sürdürür ve iki yıl hüküm sürdükten sonra öldürülür.
30. Yoşiya neden Yehova’ya tüm yüreğiyle yöneldi? Bunu nasıl gösterdi?
30 Halk Amon’un oğlu Yoşiya’yı kral yapar. Yoşiya 31 yıllık hükümdarlığı boyunca ‘atası Davut’un izinden giderek’ o dönem için Yahuda’yı yıkımın eşiğinden döndürür (22:2). Yehova’nın evini onarmaya başlar, bu sırada başkâhin orada Yehova’nın kanun kitabını bulur. Bu kitaptaki sözler milletin Yehova’ya itaatsizliği yüzünden yıkıma uğrayacağını göstermektedir; fakat Yoşiya’ya sadakatinden ötürü bu hükmün onun döneminde gerçekleşmeyeceği güvencesi verilir. Yoşiya Yehova’nın evini ve tüm ülkeyi sahte tapınmadan temizler; tüm putları parçalayarak Beytel’e gelir ve orada Yeroboam’ın yaptığı sunağı yerle bir eder. Böylece 1. Krallar 13:1, 2’deki sözler gerçekleşir. Yoşiya Yehova için kutlanan Fısıh bayramını yeniden başlatır. Kayıt şöyle der: “Yoşiya gibi Musa kanununa eksiksizce uyup tüm yüreğiyle, tüm canıyla, tüm gücüyle Yehova’ya dönen bir kral ne ondan önce çıkmıştı ne de ondan sonra çıktı” (23:25). Yine de, Manasse’nin yaptığı tüm kötü işler yüzünden Yehova’nın duyduğu öfke yatışmamıştır. Yoşiya Megiddo’da Mısır kralı ile savaşırken ölür.
31. Yoşiya’nın ölümünden sonra Yahuda’da durum nasıl kötüleşti?
31 Yahuda kralları Yehoahaz, Yehoyakim ve Yehoyakin (23:31–24:17). Yoşiya’nın oğlu Yehoahaz üç ay hüküm sürdükten sonra Mısır kralı onu esir alır ve kardeşi Elyakim’i tahta geçirip adını Yehoyakim olarak değiştirir. Yehoyakim atalarının kötü yolunu izler ve Babil kralı Nabukadnezar’ın boyunduruğu altına girer. Fakat üç yıl sonra ona isyan eder. Yehoyakim ölünce oğlu Yehoyakin kral olur. O dönemde Nabukadnezar Yeruşalim’i kuşatır, şehri alır ve İşaya aracılığıyla “Yehova’nın söylediği gibi” Yehova’nın evindeki hazineleri ülkesine götürür (24:13; 20:17). Yehoyakin, halkından binlerce kişiyle birlikte Babil’e sürgün götürülür.
32. Hangi olaylar sonucunda Yeruşalim ve Yahuda ülkesi ıssız kaldı?
32 Yahuda’nın son kralı Tsedekiya (24:18–25:30). Nabukadnezar Yehoyakin’in amcası Mattanya’yı kral yapar ve adını Tsedekiya olarak değiştirir. Tsedekiya Yeruşalim’de 11 yıl hüküm sürer ve Yehova’nın gözünde kötü olanı yapar. Bu arada Babil’e başkaldırır ve hükümdarlığının dokuzuncu yılında Nabukadnezar tüm ordusuyla gelip Yeruşalim’in çevresine bir kuşatma duvarı inşa eder. 18 ay süren kuşatma sonucu şehir kıtlıktan kırılır. Bu sırada surlarda gedik açılır. Tsedekiya kaçmaya çalışırken yakalanıp esir düşer. Oğulları gözünün önünde öldürülür, kendisi de kör edilir. Sonraki ay şehirdeki tüm önemli kişilerin evleri, Yehova’nın evi ve kralın evi ateşe verilir, surlar yıkılır. Hayatta kalanların çoğu esir alınıp Babil’e götürülür. Yahuda’nın kırsal bölgesinde az sayıda yoksul kalır ve onların başına vali olarak Gedalya atanır. Ancak Gedalya öldürülür ve halk Mısır’a kaçar. Böylece MÖ 607 yılının yedinci ayında ülke tamamen ıssız kalır. İkinci Krallar kitabının sonunda Yehoyakin’in sürgündeki 37. yılında Babil kralından lütuf gördüğü söylenir.
KİTABIN YARARLARI
33. İkinci Krallar kitabında hangi mükemmel örnekleri buluruz?
33 İkinci Krallar kitabı İsrail ve Yahuda krallıklarının felakete doğru sürüklenişini anlatırken, bu karanlık dönemde ışık gibi parlayan birçok kişinin yaşamını anlatır. Onlar Yehova’yı ve O’nun doğru ilkelerini sevdikleri için lütuf görmüş kişilerdir. Örneğin, Tsarefatlı dul kadın gibi Şunemli kadın da Tanrı’nın peygamberine gösterdiği konukseverlik nedeniyle bol bol ödüllendirilir (4:8-17, 32-37). Elişa’nın 20 somun ekmekle yüz kişiyi doyurması, tıpkı İsa’nın daha sonra yaptığı benzer mucizeler gibi, Yehova’nın her zaman ihtiyaçlarımızı karşılayabileceğini gösterir (2. Kral. 4:42-44; Mat. 14:16-21; Mar. 8:1-9). Yehonadab’ın sahip olduğu ayrıcalık da dikkatimizi çeker. Yehu Baal’e tapınanları yok etmeye giderken kendisine eşlik etmesi için onu arabasına davet etmişti. Yehonadab, Yehu’nun Yehova için büyük gayretini görerek harekete geçtiği ve onu karşılamaya gittiği için böyle bir ayrıcalığa sahip oldu (2. Kral. 10:15, 16). Son olarak da, alçakgönüllü davranıp Yehova’nın ismine ve Kanununa hak ettiği saygıyı göstererek mükemmel örnekler olan Hizkiya ile Yoşiya’yı sayabiliriz (19:14-19; 22:11-13). Tüm bu kişilerden harika şeyler öğrenebiliriz.
34. İkinci Krallar kitabı Tanrı’nın hizmetinde yetki verdiği kişilere ve masum insanların kanına saygı göstermek hakkında ne öğretir?
34 Yehova, hizmetinde yetki verdiği kişilere yapılan saygısızlığa göz yummaz. Çocuklar Yehova’nın peygamberi olan Elişa’yla alay ettiklerinde O hemen onları cezalandırdı (2:23, 24). Ayrıca Yehova masum insanların kanına saygı duyar. Ahab evine verdiği hükmün bu kadar ağır olmasının nedeni onların Baal’e tapınmasının yanı sıra masumların kanını dökmesiydi. Yehu bu nedenle, ‘İzebel’den Yehova’nın tüm kullarının kanının’ öcünü almak için meshedildi (9:7). Yehoram’a verilen hüküm yerine geldiğinde Yehu, bunun “Nabot’un ve oğullarının kanı” yüzünden olacağını bildiren Yehova’nın sözlerini hatırladı (9:26). Benzer şekilde Yahuda’ya verilen hükmü kesinleştiren, Manasse’nin döktüğü kan oldu. Manasse sahte tanrılara tapınarak günah işlemesinin yanı sıra ‘Yeruşalim’i baştan başa dolduracak kadar çok kan döktü’ (21:16). Manasse daha sonra tövbe ettiyse de döktüğü kanın öcü alınmalıydı (2. Tar. 33:12, 13). Yoşiya hüküm sürerken Yahuda halkı Manasse’nin döneminde dökülen kanın sorumluluğunu taşıyordu. Yoşiya’nın iyi bir kral olması ve ülkeden putperestliği temizlemesi bu gerçeği değiştirmedi. Yehova yıllar sonra diğer ulusları Yeruşalim’e olan hükmünü gerçekleştirmek için kullanmaya başladığında buna dikkat çekti: “[Manasse] Yeruşalim’i masumların kanıyla doldurmuştu; Yehova bağışlamak istemedi” (2. Kral. 24:4). İsa da Yeruşalim’in birinci yüzyılda yaşayacağı yıkımın sorumlusu olarak o dönemdeki kâhinleri gösterdi. Onların peygamberlerin kanını döken kişilerin oğulları olduğunu ve ‘yeryüzündeki tüm doğru kişilerin kanından sorumlu olacaklarını’ söyledi (Mat. 23:29-36). Tanrı şimdi de masum insanların, özellikle de ‘O’nun sözünden ötürü’ öldürülenlerin kanının öcünü alacağını söyleyerek dünyayı uyarıyor (Vah. 6:9, 10).
35. (a) İlya, Elişa ve İşaya’nın gerçek peygamberler olduğunu gösteren nedir? (b) Petrus, İlya’yla bağlantılı bir olaydan söz ederken peygamberlik sözleri hakkında neler söyledi?
35 İkinci Krallar kitabında Yehova’nın, bildirdiği hükümleri şaşmaz bir kesinlikle yerine getirdiğini görürüz. Kitap, önde gelen üç peygambere, İlya, Elişa ve İşaya’ya dikkat çeker. Her biri aracılığıyla bildirilen peygamberlik sözleri çarpıcı şekilde gerçekleşmiştir (2. Kral. 3:14, 18, 24; 9:36, 37; 10:10, 17; 13:18, 19, 25; 19:20, 32-36; 20:16, 17; 24:13). Dağdaki görünüm değişiminde İlya’nın Musa peygamberle birlikte en büyük peygamber olan İsa Mesih’in yanında görünmesi de onun gerçek bir peygamber olduğunu doğrular (Mat. 17:1-5). Petrus bu olayın görkemine değinerek şunları söyledi: “Sonuç olarak, daha kesin bir peygamberlik sözüne sahip olduk. Sizler de, gün ağarıp sabah yıldızı doğuncaya dek, karanlık yerde, yüreklerinizde ışık saçan bir kandil gibi olan bu söze dikkat etmekle iyi yapıyorsunuz” (2. Pet. 1:19).
36. (a) Yehova halkına nasıl merhamet gösterdi? (b) Soy’un idaresindeki Krallığa güvenimiz nasıl güçleniyor?
36 İkinci Krallar kitabında kayıtlı olaylar Yehova’nın sahte dini benimseyen ve kasten masum insanların kanını döken herkesi yok edeceğini açıkça gösterir. Yine de Yehova “İbrahim’le, İshak’la ve Yakup’la yaptığı ahdin hatırına” halkına lütfedip merhamet gösterdi (2. Kral. 13:23). “Kulu Davut’un hatırına” onları tamamen yok etmedi (8:19). Bugün Kendisine yönelen herkese aynı şekilde merhamet gösterecek. Kutsal Kitaptaki kayıtları ve vaatleri gözden geçirdikçe, vaat edilen Soy olan “Davut oğlu” İsa Mesih’in idaresindeki Krallığı daha da büyük bir güvenle bekliyoruz (Mat. 1:1). O krallığın yönetiminde artık hiç kan dökülmeyecek ve kötülük olmayacak! (Mezm. 145:20; İşa. 2:4).
[Dipnot]
a Insight on the Scriptures, Cilt 1, sayfa 152, 325; Cilt 2, sayfa 908, 1101.