Yirmi Sekizinci Bölüm

Cennet Yeniden Kuruluyor!

İşaya 35:1-10

 1. Birçok din neden insanlara bir cennet ümidi sunuyor?

“CENNETE duyulan özlem, herhalde insanın aklından çıkaramadığı en büyük nostaljilerden biridir. Belki de en güçlüsü, en kalıcısıdır. Cennet özlemi dinsel yaşamın her alanında göze çarpar.” Bu sözler, The Encyclopedia of Religion’da geçiyor. Bu gayet doğal bir özlemdir, çünkü Mukaddes Kitap bize insan yaşamının Cennette, hastalık ve ölümün olmadığı güzel bir bahçede başladığını söyler. (Tekvin 2:8-15) Şu halde, dünya dinlerinin birçoğunun insana gelecek için şu veya bu şekilde bir cennet ümidi sunmasına şaşmamalı.

 2. İleride kurulacak Cennetle ilgili gerçek ümidi nerede bulabiliriz?

² İleride kurulacak Cennete ilişkin gerçek ümidi Mukaddes Kitabın birçok yerinde bulabiliriz. (İşaya 51:3) Örneğin, İşaya kitabının 35. babında kayıtlı peygamberliğin bir kısmında çöllük bölgelerin güzel parklara, verimli tarlalara dönüşeceği anlatılıyor. Körler görecek, dilsizler konuşabilecek, sağırlar işitebilecek. Vaat edilen bu Cennette üzüntü veya inilti olmayacak. Bundan, ölümün de olmayacağı sonucu çıkıyor. Ne şahane bir vaat! Bu sözler nasıl anlaşılmalı? Bunlar bugün bize bir ümit veriyor mu? Bu babı incelediğimizde bu soruların yanıtını alacağız.

Harap Bir Ülke Seviniyor

 3. İşaya’nın peygamberliğine göre, ülkenin durumu nasıl değişecek?

³ İşaya’nın yeniden kurulacak Cennetle ilgili ilham edilmiş peygamberliği şu sözlerle başlar: “Çöl ve kurak yer mesrur olacak; ve bozkır sevinecek, ve nergis gibi çiçeklenecek. Bol bol çiçeklenecek, ve sevinçle ve terennümle sevinecek; Libnanın [Lübnan] izzeti, Karmelin ve Şaronun haşmeti ona verilecek; RABBİN izzetini, Allahımızın haşmetini görecekler.”—İşaya 35:1, 2. 

 4. Yahudiler’in yurdu ne zaman ve nasıl çölümsü bir görünüm alır?

⁴ İşaya bu sözleri MÖ yaklaşık 732’de yazar. Hemen hemen 125 yıl sonra, Babilliler Yeruşalim’i yıkıp Yahuda halkını sürerler. Yurtları insansız ve harap kalır. (II. Kırallar 25:8-11, 21-26) Böylece Yehova’nın, İsrailoğulları’nın sadakatsizlik yaptığı takdirde sürüleceği konusundaki uyarısı gerçekleşir. (Tesniye 28:15, 36, 37; I. Kırallar 9:6-8) İbrani milletinin bir zamanlar iyi sulanan tarlaları ve meyve bahçeleri yabancı bir ülkede tutsak oldukları 70 yıl boyunca bakımsız kalıp çöle döner.—İşaya 64:10; Yeremya 4:23-27; 9:10-12.

 5. (a) Ülke cennet benzeri koşullara nasıl yeniden kavuşur? (b) Kavim ne anlamda ‘Yehova’nın yüceliğini görür’?

⁵ Bununla birlikte, İşaya’nın peygamberliği ülkenin devamlı harap kalmayacağını bildirir. Orası gerçekten cennete dönüşecektir. ‘Lübnan’ın yüceliği’ ve ‘Karmel ve Şaron’un görkemi’ ona verilecektir.a Nasıl? Yahudiler, sürgünden dönünce tarlalarını yeniden sürüp sulayabilirler, böylece toprak eski verimine tekrar kavuşur. Bunun onuru yalnız Yehova’ya verilebilir. O’nun isteği, desteği ve bereketiyle Yahudiler cennet gibi bir ortamda yaşamaya başlarlar. Kavim ülkedeki şaşkınlık verici değişimde Yehova’nın parmağı olduğunu kabul ettiğinde, ‘Yehova’nın yüceliğini, Tanrılarının görkemini’ görebilir.

 6. İşaya’nın sözlerinin hangi önemli gerçekleşmesi olur?

⁶ Bununla birlikte, Yahudiler’in döndüğü İsrail diyarında İşaya’nın sözlerinin daha önemli bir gerçekleşmesi olur. İsrail uzun yıllar ruhi anlamda kupkuru, çöle dönmüş bir durumda kalmıştı. Sürgünler Babil’de yaşarken pak tapınma büyük ölçüde kısıtlanmıştı. Ne mabet, ne sunak ne de bir kâhinlik düzenlemesi vardı. Günlük kurbanlar durdurulmuştu. İşaya durumun artık tersine döneceğini söylüyor. Zerubbabel, Ezra, Nehemya gibi adamların önderliğinde İsrail’in 12 sıptından insanlar, Yeruşalim’e dönüp mabedi yeniden inşa ederek Yehova’ya özgürce tapınır. (Ezra 2:1, 2) Bu gerçekten ruhi bir cennettir!

Ruhla Coşun

7, 8. Sürgündeki Yahudilerin neden olumlu bir tutuma sahip olmaları gerekiyor, İşaya’nın sözleri nasıl teşvik ediyor?

⁷ İşaya kitabının 35. babı insana sevinç verir. Peygamber tövbe eden milleti parlak bir geleceğin beklediğini duyuruyor. Gerçekten de büyük bir inançla ve iyimserlikle konuşur. İki yüzyıl sonra, sürgünden dönmek üzere olan Yahudilerin de aynı inanç ve iyimserliğe ihtiyaçları var. Yehova İşaya aracılığıyla onları şu peygamberlikle teşvik ediyor: “Zayıf elleri kuvvetlendirin, ve sarsak dizleri pekiştirin. Yürekleri korkak olanlara diyin: Kuvvetlenin, korkmayın; işte Allahınız! öç, Allahın karşılığı, geliyor; o kendisi geliyor, ve sizi kurtaracak.”—İşaya 35:3, 4.

⁸ Uzun sürgün döneminin sonunda harekete geçme zamanı gelmiştir. Yehova’nın Babil’den öç alma aracı olarak kullandığı Pers hükümdarı Koreş, Yeruşalim’de Yehova’ya sunulan tapınmanın yeniden kurulacağını ilan etmiştir. (II. Tarihler 36:22, 23) Binlerce İbrani ailenin Babil’den Yeruşalim’e yapılacak tehlikeli bir yolculuğa çıkabilmek için örgütlenmesi gerekiyor. Oraya vardıklarında, rahatça oturabilecekleri evler yapmaları, mabedi ve şehri yeniden kurmak gibi muazzam bir işe hazırlanmaları gerekecek. Bütün bunlar Babil’deki Yahudilerden bazısının gözünü korkutabilir. Ne var ki, şimdi gevşemenin veya kaygılanmanın zamanı değil. Yahudilerin birbirlerini güçlendirmeleri ve Yehova’ya güvenmeleri gerekiyor. Yehova onlara kurtulacaklarına ilişkin güvence veriyor.

 9. Geri dönen Yahudilere yönelik hangi muhteşem vaatte bulunuluyor?

⁹ Babil’deki tutsaklıktan kurtulanları, Yeruşalim’e döndükten sonra muhteşem bir gelecek bekliyor. Bu nedenle, haklı olarak sevinecekler. İşaya ilerde şunların olacağını bildiriyor: “O zaman körlerin gözleri açılacak, sağırların da kulakları açılacak. O zaman topal adam geyik gibi sıçrıyacak, ve dilsizin dili terennüm edecek.”—İşaya 35:5, 6a.

10, 11. İşaya’nın sözlerinin geri dönen Yahudiler için neden ruhi bir anlamı olmalıdır, bu sözlerle ne kastediliyor?

¹⁰ Yehova’nın, kavminin ruhi durumunu kastettiği açıktır. Onlar önceki irtidatları nedeniyle 70 yıl sürgün cezasına çarptırılmışlardı. Buna rağmen, Yehova terbiye etmek için onları körlük, sağırlık, topallık ve dilsizlikle vurmamıştı. Dolayısıyla, İsrail milletinin eski durumuna kavuşabilmesi için fiziksel özürlerinin giderilmesi gerekmiyor. Yehova onlara kaybettiklerini, yani ruhi sağlıklarını geri veriyor.

¹¹ Tövbe eden Yahudiler, ruhi yetileri –ruhi görüşleri ve Yehova’nın sözünü işitme, O’na itaat etme ve O’nun hakkında konuşma güçleri– kendilerine yeniden kazandırılarak iyileştirilirler. Yehova’ya yakın kalmaya muhtaç olduklarının bilincine varırlar. İyi davranışlarıyla, Tanrılarına sevinçle ‘terennüm ederler.’ Önceleri “topal” olanlar, Yehova’ya tapınırken gayet istekli ve enerjik olurlar. Mecazi olarak, ‘geyik gibi sıçrarlar.’

Yehova Kavmini Canlandırıyor

12. Yehova’nın ülkeye suyla verdiği bereket ne ölçüde olacak?

¹² Suyun bulunmadığı bir cenneti gözümüzde canlandırmak zordur. Başlangıçta Aden’deki Cennet çok sulak bir yerdi. (Tekvin 2:10-14) İsrail’e verilen ülke de ‘vadilerde akarsuları, derelerde ve tepelerde çıkan pınarları ve kaynakları’ olan bir diyardı. (Tesniye 8:7) Bu paralelde Yehova şimdi şu canlandırıcı vaatte bulunuyor: “Çölde sular, ve bozkırda seller fışkıracak. Ve kızgın kum bir havuz; ve susuz toprak su kaynakları olacak; çakalların yattığı yurt kamışlık ve sazlık ile ot olacak.” (İşaya 35:6b, 7) İsrailliler toprağa yeniden bakmaya başladıklarında, bir zamanlar çakalların uluduğu o ıssız yerler gür yeşilliklerle bezenecek. Kurak ve tozlu yerler papirüslerin ve başka kamışların yetiştiği sazlıklara dönüşecek.—Eyub 8:11.

13. Eski durumuna dönen millet ruhi suya ne ölçüde kavuşacak?

¹³ Ama daha da önemlisi ruhi hakikat suyudur ki, ülkelerine geri dönen Yahudiler buna bol bol kavuşacaklar. Yehova Sözü vasıtasıyla onlara bilgi, cesaret ve teselli verecek. Üstelik sadık ihtiyarlar ve prensler “çorak yerde akar sular gibi” olacak. (İşaya 32:1, 2) Pak tapınmayı destekleyen Ezra, Haggay, Yeşua, Nehemya, Zekarya, Zerubbabel gibi kişiler, İşaya’nın peygamberliğinin gerçekleştiğine ilişkin gerçekten canlı birer kanıt olacak.—Ezra 5:1, 2; 7:6, 10; Nehemya 12:47.

“Kutsallık Yolu”

14. Babil ile Yeruşalim arasındaki yolu anlatın.

¹⁴ Ne var ki, sürgündeki Yahudiler fiziki ve ruhi yönden bu cennet gibi koşullarda yaşamaya başlamadan önce, Babil’den Yeruşalim’e kadar uzun ve tehlikeli bir yolculuk yapmak zorundalar. Kestirmeden gidecek olurlarsa, kurak, ıssız bir bölgeden geçen yaklaşık 800 kilometrelik bir yolu kullanmalılar. Daha tehlikesiz olan yol ise 1.600 kilometredir. Hangi yoldan giderlerse gitsinler, kavurucu sıcakta, hem vahşi hayvanlarla hem de hayvani özellikler taşıyan insanlarla karşılaşma tehlikesi altında, aylarca sürecek bir yolculuk yapmak zorundalar. Ama yine de İşaya’nın peygamberliklerine inananlar gereğinden fazla kaygı çekmiyorlar. Neden?

15, 16. (a) Yehova yurtlarına dönmekte olan sadık Yahudileri nasıl koruyacak? (b) Yehova başka hangi anlamda da Yahudilere emin bir yol sağlayacak?

¹⁵ Yehova İşaya aracılığıyla şu vaatte bulunuyor: “Orada cadde, ve yol olacak, ve ona Kudsiyet [Kutsallık] yolu denilecek; murdar adam ondan geçmiyecek; ancak kurtulmuş olanlar için olacak; yoldan yürüyenler, bön adamlar bile, ondan sapmıyacaklar. Orada aslan olmıyacak, ve yırtıcı hayvan o yolun üzerine çıkmıyacak; onlar orada bulunmıyacaklar; ancak orada kurtulmuş olanlar yürüyecekler.” (İşaya 35:8, 9) Yehova kavmini kurtardı. Onlar ‘kurtulmuş olanlardır.’ Yehova onların yurtlarına sağ salim döneceklerine ilişkin garanti veriyor. Acaba Babil’den Yeruşalim’e taş döşenmiş, çitle çevrilmiş bir yol mu uzanıyor? Hayır, ama Yehova’nın yolculuk sırasında kavmini koruyacağı öylesine kesindir ki, onlar sanki böyle bir yoldan gidiyormuş gibi olacaklar.—Mezmur 91:1-16 ile karşılaştırın.

¹⁶ Yahudiler ruhi tehlikelerden de korunuyorlar. Mecazi yol ‘Kutsallık yoludur.’ Kutsal şeylere saygısızlık edenler ya da ruhi bakımdan “murdar” kişiler oradan geçmeye yeterli değildir. Onlar eski durumuna kavuşacak ülkede istenmiyorlar. Uygun bulunanlar doğru güdüye sahip olanlardır. Bu kimseler Yahuda ve Yeruşalim’e milli bir gururla ya da kişisel çıkarlar peşinde dönmüyorlar. Ruhi düşünüşlü Yahudiler, dönüşlerinin başlıca nedeninin o ülkede Yehova’ya sunulan pak tapınmayı yeniden kurmak olduğunun bilincindedirler.—Ezra 1:1-3.

Yehova’nın Kavmi Seviniyor

17. İşaya’nın peygamberliği, sadık Yahudiler’e uzun sürgünlükleri boyunca nasıl teselli verdi?

¹⁷ İşaya’nın 35. babı sevinç verici bir bildiriyle son bulur: “RABBİN [fidyeyle, YÇ] kurtardıkları dönecekler, ve terennümle Siona varacaklar; ve başları üzerinde ebedî sevinç olacak; meserrete [coşku, YÇ] ve sevince erecekler, ve kederle inilti kaçıp gidecek.” (İşaya 35:10) Sürgünde kaldıkları sürece bu peygamberlikten teselli ve ümit bulan tutsak Yahudiler, onun çeşitli ayrıntılarının nasıl gerçekleşeceğini merak etmiş olabilirler. Peygamberliğin birçok yönünü muhtemelen anlamamışlardı. Ama ‘dönecekleri ve Sion’a varacakları’ apaçık ortadaydı.

18. Eski durumuna kavuşan ülkede, Babil’deki kederin ve iniltinin yerini nasıl coşku ve sevinç alır?

¹⁸ Böylece MÖ 537 yılında, kadın ve çocuklarla birlikte 50.000 kadar erkek, (aralarında 7.000’den fazla köle de bulunuyor) Yehova’ya tam bir güvenle Yeruşalim’e doğru dört ay sürecek bir yolculuğa çıkar. (Ezra 2:64, 65) Birkaç ay sonra Yehova’nın sunağı tekrar yapılır. Bu, mabedin tümüyle yeniden inşası için atılan ilk adımdır. İşaya’nın 200 yıl önce yazdığı sözler yerine gelir. Eski durumuna kavuşan ülkede, milletin Babil’deki kederinin ve iniltisinin yerini coşku ve sevinç alır. Yehova vaadini yerine getirir. Hem harfi, hem de ruhi Cennet yeniden kurulur.

Yeni Bir Milletin Doğuşu

19. İşaya’nın peygamberliğinin MÖ altıncı yüzyılda ancak sınırlı ölçüde gerçekleştiği neden söylenmelidir?

¹⁹ Kuşkusuz, İşaya’nın 35. babının MÖ altıncı yüzyıldaki gerçekleşmesi sınırlı olur. Ülkelerine dönen Yahudiler’in yaşadığı cennet benzeri koşullar kalıcı olmaz. Zamanla, sahte dinsel öğretiler ve milliyetçilik pak tapınmayı kirletir. Yahudiler ruhi bakımdan yine kederlenip inlerler. Yehova sonunda onları kavmi olarak reddeder. (Matta 21:43) İtaatsizliklerini tekrarladıklarından sevinçleri kalıcı olmaz. Bütün bunlar, İşaya’nın 35. babının ilerde büyük bir gerçekleşmesi olacağına işaret eder.

20. MS birinci yüzyılda hangi yeni İsrail meydana geldi?

²⁰ Yehova’nın uygun gördüğü zamanda başka bir İsrail, ruhi bir İsrail ortaya çıktı. (Galatyalılar 6:16) İsa yerdeki hizmeti sırasında bu yeni İsrail’in doğuşu için zemin hazırladı. Hakiki tapınmayı yeniden kurdu ve onun öğretileriyle hakikat suları yeniden akmaya başladı. Hem bedeni hem de ruhi bakımdan hastaları iyi etti. Tanrı’nın Gökteki Krallığının iyi haberi duyurulurken sevinç haykırışları yükseldi. Ölüp diriltilmesinden yedi hafta sonra, yüceltilen İsa, takipçilerinden oluşan cemaati kurdu. Bu cemaat, İsa’nın dökülen kanının fidyesiyle kurtarılan Yahudiler’den ve başkalarından oluşan ruhi İsrail’dir; bireyleri Tanrı’nın ruhi oğulları ve İsa’nın kardeşleri konumuna getirilir ve mukaddes ruhla meshedilirler.—Resullerin İşleri 2:1-4; Romalılar 8:16, 17; I. Petrus 1:18, 19.

21. İsa’nın takipçilerinin birinci yüzyıldaki cemaatiyle ilgili hangi olaylar, İşaya’nın peygamberliğinin belirli özelliklerinin bir gerçekleşmesi olarak görülebilir?

²¹ Resul Pavlus ruhi İsrail’den olanlara yazarken İşaya 35:3’teki sözlere değinerek şunları dedi: “Bunun için düşük elleri ve kötürüm dizleri doğrultun.” (İbraniler 12:12) O halde görüldüğü gibi MS birinci yüzyılda İşaya’nın 35. babındaki sözlerin bir gerçekleşmesi oldu. İsa ve öğrencileri gerçek anlamda kör ve sağır olanları mucize yoluyla görme ve işitme gücüne kavuşturdular. ‘Topalları’ yürütebildiler, dilsizleri konuşturabildiler. (Matta 9:32; 11:5; Luka 10:9) Daha da önemlisi, dürüst yürekli kimseler sahte dinden kurtulup İsa’nın takipçilerinin cemaati içinde ruhi bir cennete kavuştular. (İşaya 52:11; II. Korintoslular 6:17) Babil’den dönen Yahudiler’in durumunda olduğu gibi, Büyük Babil’den kurtulanlar da olumlu, cesur bir ruh göstermenin çok önemli olduğunu anladılar.—Romalılar 12:11.

22. Çağımızda içtenlikle hakikati arayanlar Babil’e nasıl tutsak oldular?

²² Günümüz için ne denebilir? İşaya’nın peygamberliği bir kez daha, ama bu kez İsa’nın bugünkü cemaatiyle bağlantılı olarak daha kapsamlı şekilde gerçekleşiyor mu? Evet. Resullerin ölümünden sonra, İsa’nın meshedilmiş gerçek takipçilerinin sayısı büyük ölçüde azaldı ve sahte Hıristiyanlar, yani “deliceler” dünya sahnesinde boy gösterdi. (Matta 13:36-43; Resullerin İşleri 20:30; II. Petrus 2:1-3) Hatta 19. yüzyılda bile, Hıristiyan Âleminden ayrılıp pak tapınmayı samimiyetle aramaya başlayanların fikirleri Kutsal Yazılara uymayan öğretilerden etkilenmişti. İsa 1914’te Mesih Kral olarak tahta geçti, ama bundan kısa bir süre sonra, içtenlikle hakikati arayan bu kimseler için durum karanlık görünüyordu. Önceden yazılan sözlerin gerçekleşmesi olarak, milletler onlarla ‘savaşıp yendiler’ ve İsa’nın bu samimi takipçilerinin iyi haberi vaaz etme girişimleri engellendi. Böylece onlar fiilen Babil’e tutsak oldular.—Vahiy 11:7, 8.

23, 24. İşaya’nın sözleri 1919’dan beri Tanrı’nın hizmetçileri arasında ne şekilde gerçekleşmektedir?

²³ Bununla birlikte, 1919’da durum değişti. Yehova hizmetçilerini tutsaklıktan kurtardı. Onlar geçmişte tapınmalarını kirleten sahte öğretileri atmaya başladılar. Bunun sonucunda iyileştirildiler. Ruhi bir cennete girdiler. Bu cennet bugün bile dünya çapında yayılmaya devam ediyor. Ruhi anlamda, körler görmeyi, sağırlar işitmeyi –Yehova’ya yakın kalma gereğinin her zaman bilincinde olarak Tanrı’nın mukaddes ruhunun işleyişi konusunda tam anlamıyla uyanık olmayı– öğreniyorlar. (I. Selânikliler 5:6; II. Timoteos 4:5) Artık suskun, dilsiz değiller, Mukaddes Kitaptaki hakikati büyük bir hevesle, ‘haykırarak’ duyuruyorlar. (Romalılar 1:15) Ruhi bakımdan zayıf ya da “topal” olanlar artık gayret ve sevinç içindeler. Mecazi olarak ‘geyik gibi sıçrayabiliyorlar.’

²⁴ İsa’nın sahte dini terk etmiş olan bu takipçileri ‘Kutsallık Yolunda’ yürüyorlar. Büyük Babil’den ruhi cennete götüren bu “Yol” ruhi bakımdan temiz olan herkese açıktır. Onlar Yehova’nın kendilerini koruyacağına güvenebilir ve Şeytan’ın hakiki tapınmayı ortadan kaldırmaya yönelik hayvani saldırılarında başarılı olamayacağından emin olabilirler. (I. Petrus 5:8) İtaatsizlik yapanların ve yırtıcı bir hayvan gibi davrananların Tanrı’nın kutsallık yolundakileri bozmasına izin verilmiyor. (I. Korintoslular 5:11) Yehova’nın ‘fidyeyle kurtardıkları’ –meshedilmişler ve “başka koyunlar”– korundukları bu yerde tek hakiki Tanrı’ya hizmet etmekten sevinç duyuyorlar.—Yuhanna 10:16.

25. İşaya’nın 35. babı fiziksel yönden de gerçekleşecek mi? Açıklayın.

²⁵ Gelecek hakkında ne denebilir? İşaya’nın peygamberliği fiziksel yönden de gerçekleşecek mi? Evet. Birinci yüzyılda İsa ve resullerinin yaptığı mucizevi iyileştirmeler, Yehova’nın gelecekte bunları çok daha geniş çapta yapma arzusunda ve de gücünde olduğunu ortaya koydu. İlhamla kaydedilen Mezmurlar kitabı, yeryüzünde barışçı koşullar altında sonsuza dek yaşanacağını söyler. (Mezmur 37:9, 11, 29) İsa, Cennette bir yaşam vaat eder. (Luka 23:43) Mukaddes Kitap baştan sona gerçek bir Cennet ümidi verir. O zaman körler, sağırlar, topallar, dilsizler fiziksel anlamda iyileştirilecek ve bu kalıcı bir iyileşme olacak. “Keder ve inilti kaçıp gidecek.” Gerçekten sonsuza dek sevinç olacak.—Vahiy 7:9, 16, 17; 21:3, 4.

26. İşaya’nın sözleri bugün İsa’nın takipçilerini nasıl güçlendiriyor?

²⁶ İsa’nın gerçek takipçileri yeryüzünde fiziksel Cennetin yeniden kurulmasını beklerken, ruhi cennetin nimetlerini şimdiden tadıyorlar. Denemelere ve sıkıntılara iyimserlikle göğüs geriyorlar. Yehova’ya duydukları sarsılmaz güvenle birbirlerini teşvik edip şu tembihe kulak veriyorlar: “Zayıf elleri kuvvetlendirin, ve sarsak dizleri pekiştirin. Yürekleri korkak olanlara diyin: Kuvvetlenin, korkmayın.” Peygamberlikte verilen güvenceye tam anlamıyla güveniyorlar: “İşte Allahınız! öç, Allahın karşılığı, geliyor, ve sizi kurtaracak.”—İşaya 35:3, 4.

[Dipnot]

[Sayfa 370’deki tam sayfa resim]

[Sayfa 375’teki resimler]

Çöllük bölgeler papirüslerin ve kamışların yetiştiği sulak yerlere, sazlıklara dönüşecek

[Sayfa 378’deki resim]

İsa hem ruhi, hem de fiziki yönlerden hastaları iyileştirdi