“Onlarla Örnek Vermeden Konuşmazdı”

1-3. (a) Yolculuklarında İsa’ya eşlik eden öğrenciler hangi eşsiz ayrıcalığı tattı? İsa öğrettiklerini hatırlamalarını nasıl kolaylaştırdı? (b) Etkili örnekleri hatırlamak neden kolaydır?

YOLCULUKLARINDA İsa’ya eşlik eden öğrenciler eşsiz bir ayrıcalığa sahipti. Onlar bizzat Büyük Öğretmenden bilgi alıyorlardı. Kendilerine Tanrı’nın Sözüyle ilgili yaptığı açıklamaları ve öğrettiği heyecan verici hakikatleri işitebiliyorlardı. İsa’nın değerli sözlerini o an için zihinlerinde ve yüreklerinde tutmalıydılar; çünkü o sözlerin yazılı biçimde korunma zamanı henüz gelmemişti.a Ancak İsa öğrettiklerini hatırlamalarını kolaylaştırıyordu. Nasıl? Öğretme yöntemi, özellikle de ustalıkla verdiği örnekler sayesinde.

² Gerçekten de etkili örnekler kolay kolay unutulmaz. Bir yazarın belirttiği gibi, örnekler “kulağı göze çevirir” ve “dinleyicilerin işittiklerini zihinlerinde canlandırmalarını mümkün kılar.” Genelde bir fikri anlamanın en iyi yolu zihinde resimler oluşturmak olduğundan, örnekler anlaşılması zor düşüncelerin bile daha kolay kavranmasını mümkün kılabilir. Örnekler sözcüklere can verebilir ve öğrendiklerimizin belleğimize iyice yerleşmesini sağlayabilir.

³ Dünyadaki hiçbir öğretmen örnekler kullanmakta İsa Mesih’le boy ölçüşemez. Kullandığı örnekler bugün bile kolayca hatırlanıyor. İsa neden bu öğretim yöntemini sık sık kullandı? Verdiği örnekler neden çok etkiliydi? Biz bu öğretim yöntemini kullanmayı nasıl öğrenebiliriz?

4, 5. İsa neden örnekler kullandı?

⁴ Mukaddes Kitap İsa’nın iki önemli nedenle örnekler kullandığını gösterir. Birincisi, bu şekilde bir peygamberlik sözünü gerçekleştirdi. Matta 13:34, 35’te İsa “kalabalığa örneklerle anlattı” diye okuyoruz. “Gerçekten de, onlarla örnek vermeden konuşmazdı. Böylece peygamberin şu sözleri yerine geliyordu: ‘Ağzımı örnekler vererek açacağım, dünyanın kuruluşundan beri saklı kalmış şeyleri açıkça bildireceğim.’” Matta’nın söz ettiği peygamber, Mezmur 78:2’nin yazarıydı. Mezmur yazarı bu sözleri Tanrı’nın ruhunun verdiği ilhamla, İsa’nın doğumundan yüzlerce yıl önce yazmıştı. Bunun ne anlama geldiğini bir düşünelim. Yehova Mesih’in örneklerle öğretmesine yüzlerce yıl önceden karar vermiş. O halde Yehova bu öğretim yöntemine çok değer veriyor olmalı.

⁵ İkinci olarak, İsa örnekler kullanma amacının ‘yüreği nasır bağlamış olanları’ elemek olduğunu açıkladı (Matta 13:10-15; İşaya 6:9, 10). Onun örnekleri insanların niyetlerini nasıl açığa çıkardı? Bazen İsa’nın sözlerini tam olarak anlayabilmek için, örneklerle ne anlatmak istediğini sormak gerekiyordu. Alçakgönüllü kişiler soru sormaya istekliydi, oysa gururlu ya da ilgisiz olanlar öyle değildi (Matta 13:36; Markos 4:34). Demek ki İsa’nın örnekleri, hakikati, buna aç olanlara açıkladı, gururlu kişilerden ise gizledi.

 6. İsa’nın örnekleri hangi yararlı amaçlara hizmet etti?

⁶ İsa’nın örnekleri başka yararlı amaçlara da hizmet etti. İlgi uyandırarak insanların dinlemesini sağladı. İnsanların zihninde, kavranması kolay tablolar oluşturdu. Bölümün başında belirtildiği gibi, İsa’nın örnekleri, sözlerini onu dinleyenlerin hatırlamasına yardım etti. Matta 5:3’ten 7:27’ye kadar olan kısımda kayıtlı Dağdaki Vaaz, İsa’nın betimlemeleri ne kadar çok kullandığını gösteren çarpıcı bir örnektir. Bir hesaba göre bu vaazda 50’nin üzerinde mecaz bulunuyor. Bunun ne anlama geldiğini anlayabilmek için, bu vaazı yüksek sesle okumanın yaklaşık 20 dakika süreceğini hatırlayın. Buna göre İsa ortalama olarak yaklaşık 20 saniyede bir mecaz kullandı! İsa’nın, insanların zihninde sözcüklerle resimler oluşturmanın yararının farkında olduğu çok açıktır!

 7. Neden biz de İsa gibi örnekler kullanmalıyız?

⁷ Mesih’in takipçileri olarak, örnekler kullanmak da dahil, onun öğretim tarzını örnek almak isteriz. Bir yemeği daha lezzetli hale getiren baharat gibi, etkili örnekler de öğrettiklerimizi daha çekici hale getirebilir. Ayrıca, iyi düşünülmüş betimlemeler önemli hakikatleri kavramayı kolaylaştırabilir. Şimdi İsa’nın kullandığı örnekleri bu kadar etkili kılan etkenlerden bazılarını inceleyelim. Sonra da bu değerli öğretim yöntemini nasıl kullanabileceğimizi göreceğiz.

8, 9. İsa nasıl basit karşılaştırmalar yaptı? Yaptığı karşılaştırmalar neden bu kadar etkili oldu?

⁸ İsa öğretirken genelde, yalnızca birkaç sözcükten oluşan basit karşılaştırmalar yaptı. Ancak bu basit sözcükler, dinleyenlerin zihninde canlı resimler oluşturdu ve Tanrı hakkındaki önemli hakikatleri net biçimde öğretti. Örneğin öğrencilerine günlük ihtiyaçları için kaygılanmamalarını söylerken, “gökteki kuşlara” ve “kır zambaklarına” dikkatlerini çekti. Ne kuşlar ekip biçer, ne de zambaklar iplik eğirip kumaş dokur. Fakat Tanrı onlarla ilgilenir. Buradaki ana fikir kolayca anlaşılabilir: Eğer Tanrı kuşlara ve çiçeklere özen gösteriyorsa, ‘Tanrı’nın krallığına yaşamlarında daima ilk yeri veren’ insanlarla da mutlaka ilgilenecektir (Matta 6:26, 28-33).

⁹ İsa çok daha etkili karşılaştırmalar olan eğretilemelere de (istiare ya da metafor olarak da bilinir) sıkça başvurdu. Eğretileme bir sözün benzetme amacıyla başka bir söz yerine kullanılmasıdır. İsa bu tür karşılaştırmaları yine basit tuttu. Örneğin takipçilerine “Siz dünyanın ışığısınız” dedi. Öğrencileri bu eğretilemenin anlamını net biçimde anlayabilirdi. Yani, onlar sözleri ve davranışlarıyla hakikat ışığını parlatabilirler ve başkalarının da Tanrı’yı yüceltmesine yardım edebilirlerdi (Matta 5:14-16). İsa’nın sözlerindeki eğretilemelerin bazılarına dikkat edin: “Siz yeryüzünün tuzusunuz” ve “Ben asmayım, siz dallarsınız” (Matta 5:13; Yuhanna 15:5). Bu tür mecazlar basit oldukları için çok etkilidir.

10. Öğretirken örnekleri nasıl kullanabilirsiniz?

¹⁰ Ya siz öğretirken örneklerden nasıl yararlanabilirsiniz? Uzun, karmaşık öyküler düşünmeniz gerekmez. Sadece basit karşılaştırmalar yapmaya çalışın. Diyelim ki dirilme konusu üzerinde konuşuyorsunuz ve ölüleri diriltmenin Yehova için zor olmadığını örneklemek istiyorsunuz. Aklınıza nasıl bir karşılaştırma geliyor? Mukaddes Kitap ölümden uyku olarak söz ederek bir eğretileme yapar. Dolayısıyla, “Bizim uyuyan birini uyandırmamız ne kadar kolaysa, Tanrı için de ölüleri diriltmek o kadar kolay” diyebilirsiniz (Yuhanna 11:11-14). Ya da çocukların gelişebilmek için sevgi ve şefkate ihtiyacı olduğu konusunda bir örnek vermek istiyorsunuz. Nasıl bir örnek kullanabilirsiniz? Mukaddes Kitap çocukların “zeytin fidanları gibi” olduğunu söyler (Mezmur 128:3). Şöyle diyebilirsiniz: “Nasıl güneş ışığı ve su bir ağaç için çok önemliyse sevgi ve şefkat de çocuk için öyledir.” Yaptığınız karşılaştırma ne kadar basit olursa, dinleyicileriniz anlatmak istediğiniz düşünceyi o kadar kolay anlayacaktır.

11. İsa’nın büyük ihtimalle Celile’de büyürken gözlemlediği şeyler örneklerine nasıl yansıdı?

¹¹ İsa insanların günlük yaşamlarıyla ilgili örnekler kullanmakta ustaydı. Örneklerinin çoğu büyük ihtimalle, Celile’de büyürken gözlemlediği yaşam koşullarını yansıtıyordu. Bir an için onun çocukluğunu düşünelim. Annesini sık sık tahıl öğütürken, hamur mayalarken, kandil yakarken ya da ev süpürürken görmüş olmalı (Matta 13:33; 24:41; Luka 15:8). Birçok kez de Celile Gölü’ne ağ atan balıkçıları izlemiş olmalı (Matta 13:47). Muhakkak çarşı meydanlarında oyun oynayan çocukları da defalarca izlemişti (Matta 11:16). İsa, verdiği birçok örnekte değindiği her gün rastlanan şeyleri de –ekilen tohumları, sevinçli düğünleri, güneşte olgunlaşan ekinleri– mutlaka görmüştü (Matta 13:3-8; 25:1-12; Markos 4:26-29).

12, 13. İsa’nın merhametli Samiriyeli meselinde ana noktayı vurgulamak için “Yeruşalim’den Eriha’ya” giden yoldan söz etmesi neden anlamlıdır?

¹² İsa örneklerinde dinleyicilerinin iyi bildiği ayrıntılardan söz etti. Örneğin merhametli Samiriyeli meseline şöyle başladı: “Adamın biri Yeruşalim’den Eriha’ya iniyordu. Haydutların eline düştü. Adamı soydular ve dövüp yarı ölü bir halde bırakıp gittiler” (Luka 10:30). İsa ana noktayı vurgulamak için “Yeruşalim’den Eriha’ya” giden yoldan söz etti; bu çok anlamlıydı. Bu meseli anlattığı sırada kendisi Yahudiye’de, Yeruşalim yakınlarındaydı; dolayısıyla onu dinleyenler sözünü ettiği yolu mutlaka biliyordu. O yolun, özellikle de yalnız yolculuk yapan biri için tehlikeli olduğu biliniyordu. Yol kıvrıla kıvrıla ıssız bir bölgeden geçtiğinden, haydutların pusuya yatabileceği birçok yer vardı.

¹³ İsa “Yeruşalim’den Eriha’ya” giden yolla ilgili başka bilinen ayrıntılara da değindi. Mesele göre, önce bir kâhin sonra da bir Levili o yoldan geçmiş, fakat ikisi de yaralıya yardım etmek için durmamıştı (Luka 10:31, 32). Kâhinler Yeruşalim’deki mabette hizmet ederdi, Levililer de onlara yardım ederdi. Birçok kâhin ve Levili mabette hizmet etmedikleri zamanlarda Eriha’da otururdu; Eriha, Yeruşalim’den sadece 23 kilometre uzaktaydı. Dolayısıyla o yolu kullanırlardı. İsa’nın yolcu için “Yeruşalim’den” gelen yoldan, çıkıyordu demeyip “iniyordu” demesine de dikkat edin. Dinleyicileri için bu ayrıntı anlamlıydı. Yeruşalim Eriha’dan daha yüksekte bulunuyordu. Dolayısıyla “Yeruşalim’den” gelen bir yolcu gerçekten de ‘inmiş’ oluyordu.b İsa kendisini kimlerin dinlediğini aklında tutuyordu; bu çok açıktı.

14. Nasıl dinleyicilerimizi düşünerek örnekler kullanabiliriz?

¹⁴ Örnekler kullanırken biz de dinleyicilerimizi düşünmeliyiz. Onların ne tür özellikleri örnek seçimimizi etkileyebilir? Belki yaş, kültür, aile ve meslek gibi etkenler düşünülebilir. Örneğin çiftçilikle ilgili ayrıntılara değinen bir örneği, büyük bir şehirde değil de tarımla uğraşılan yerlerde yaşayanlar daha kolay anlayabilir. Konuştuğumuz kişilerin günlük yaşamları ve faaliyetleri, yani çocukları, evleri, hobileri ve yemekleri de uygun örnekler bulmak için bize fikir verebilir.

15. İsa’nın, yaratılışı yakından tanıması neden şaşırtıcı değildir?

¹⁵ İsa’nın örneklerinden birçoğu onun bitkiler, hayvanlar ve hava koşulları da dahil, doğa hakkındaki bilgisini gözler önüne seriyordu (Matta 16:2, 3; Luka 12:24, 27). Bu bilgileri nereden öğrenmişti? Celile’de büyürken doğayı izlemek için muhakkak çok fırsatı olmuştu. Daha da önemlisi, İsa “tüm yaratılanların ilki” ve Yehova’nın her şeyi yaratırken kullandığı “yapıcı” idi (Koloseliler 1:15, 16; Süleyman’ın Meselleri 8:30, 31). Dolayısıyla, İsa’nın yaratılışı bu kadar yakından tanıması hiç de şaşırtıcı değildir. Şimdi bu bilgisini nasıl ustaca kullandığına bakalım.

16, 17. (a) İsa’nın koyunların özelliklerini çok iyi bildiğini gösteren nedir? (b) Hangi örnek koyunların çobanlarının sesini gerçekten dinlediğini gösteriyor?

¹⁶ İsa’nın kendisini “iyi çoban”, takipçilerini de “koyunlar” olarak adlandırdığını hatırlayın. İsa’nın sözleri, evcil koyunların özelliklerini çok iyi bildiğini gösteriyor. O, çobanla koyunları arasında özel bir bağ olduğunu biliyordu. İnsanlara güvenen bu hayvanların kolayca yönlendirilebildiğini ve çobanlarını sadakatle takip ettiğini görmüştü. Koyunlar neden çobanlarını takip eder? İsa “Çünkü onun sesini tanırlar” demişti (Yuhanna 10:2-4, 11). Koyunlar gerçekten çobanlarının sesini tanır mı?

¹⁷ George A. Smith, kitabında kişisel gözlemlerine dayanarak şöyle yazdı: “Öğle molamızı bazen Yahudiye’deki kuyulardan birinin başında geçirirdik. Oraya üç dört çoban sürülerini getirirdi. Sürüler birbirine karışırdı. Her çobanın birbirine karışan koyunların arasından kendi sürüsünü nasıl toplayacağını merak ederdik. Ama hayvanlar suvarıldıktan ve oynadıktan sonra, çobanlar teker teker vadinin değişik bir yönüne doğru yürüyerek kendine özgü bir sesle koyunlarını çağırırdı. Her çobanın koyunları diğer hayvanların arasından ayrılıp onun peşinden gider, böylece sürüler geldikleri düzende oradan ayrılırlardı” (The Historical Geography of the Holy Land). İsa vurgulamak istediği düşünceyi bundan daha iyi bir örnekle anlatamazdı. Eğer onun öğretilerini kabul eder, uygular ve onu izlersek, o zaman “iyi çoban”ın koruması altında oluruz.

18. Yehova’nın yarattığı varlıklar hakkında nereden bilgi bulabiliriz?

¹⁸ Biz yaratılıştan örnekler kullanmayı nasıl öğrenebiliriz? Hayvanların belirgin özelliklerinden yararlanarak basit ama etkili karşılaştırmalar yapabiliriz. Yehova’nın yarattığı varlıklar hakkında nereden bilgi bulabiliriz? Mukaddes Kitap çeşitli hayvanlar hakkında zengin bir bilgi kaynağıdır, ayrıca bazen hayvanların özelliklerine değinen mecazlar kullanır. Örneğin bir ceylan ya da kaplan kadar hızlı, yılan gibi temkinli ve güvercin gibi masum olmaktan söz ederc (1. Tarihler 12:8; Habakkuk 1:8; Matta 10:16). Gözcü Kulesi, Uyanış! dergileri ve Yehova’nın Şahitleri tarafından hazırlanan diğer yayınlar da değerli bilgi kaynaklarıdır. Bu yayınlarda, Yehova’nın yarattığı birçok harika eserden yararlanılarak nasıl basit karşılaştırmalar yapıldığını görmek size çok şey öğretebilir.

19, 20. (a) İsa yanlış bir inancı çürütmek için güncel bir olayı nasıl etkili şekilde kullandı? (b) Biz yaşanmış olayları ve tecrübeleri öğretim verirken nasıl kullanabiliriz?

¹⁹ Yaşanmış olaylardan da etkili örnekler çıkarılabilir. İsa bir defasında, felaketlerin hak eden kişilerin başına geldiği inancının yanlışlığını açığa vurmak için güncel bir olayı kullanmıştı. Şöyle demişti: “Siloam kulesi üzerlerine yıkıldığında ölen on sekiz kişinin, Yeruşalim’de yaşayan diğer tüm insanlardan daha günahkâr olduğunu mu düşünüyorsunuz?” (Luka 13:4). Gerçekten de o 18 kişinin ölme nedeni Tanrı’yı öfkelendiren bir günah işlemeleri değildi. Trajik ölümleri ‘vakit ve tali [beklenmedik olaylar]’ sonucuydu (Vaiz 9:11). Böylece İsa kendisini dinleyenlerin iyi bildiği bir olaya değinerek sahte bir öğretiyi çürütmüş oldu.

²⁰ Ya biz yaşanmış olayları ve tecrübeleri öğretim verirken nasıl kullanabiliriz? İsa’nın hazır bulunuşunun alametiyle ilgili peygamberlik sözünün gerçekleşmesi üzerinde konuştuğunuzu varsayalım (Matta 24:3-14). Bu alamete özgü özelliklerin gerçekleştiğini göstermek için, savaşlar, kıtlıklar ya da depremlerle ilgili güncel haberlere değinebilirsiniz. Ya da diyelim, yeni kişiliği giymenin ne tür değişiklikler gerektirdiğini örneklemek için bir tecrübe kullanmak istiyorsunuz (Efesoslular 4:20-24). Böyle bir tecrübeyi nereden bulabilirsiniz? İman kardeşlerinizin geçmişlerini düşünebilir veya Yehova’nın Şahitlerinin yayınlarında geçen bir tecrübeyi kullanabilirsiniz.

21. Tanrı’nın Sözünü öğreten etkili bir öğretmen olmanın ödülleri nelerdir?

²¹ Gerçekten de, İsa Usta Öğretmendi! Bu kısımda gördüğümüz gibi yaşamını ‘Tanrı’nın sözünü öğretmeye ve duyurmaya’ adamıştı (Matta 4:23). Biz de yaşamımızı bu işe adadık. Etkili bir öğretmen olmanın harika ödülleri vardır. İnsanlara Tanrı’nın Sözünü öğrettiğimizde onlara bir şeyler vermiş oluruz ve böyle bir özveri bizi mutlu eder (Elçiler 20:35). Bu mutluluk, gerçek ve kalıcı değerde bir şey verdiğimizi, Yehova hakkındaki hakikati bildirdiğimizi bilmekten doğan sevince dayanır. Ayrıca dünyada yaşamış en büyük Öğretmenin, İsa’nın örneğini izlediğimizi bilmekten kaynaklanan doyumu da tadarız.