Kutsal Kitaptaki Sırası 43​—Yuhanna

Yazarı: Yuhanna

Yazıldığı Yer: Efesos ya da dolayları

Tamamlanma Tarihi: MS y. 98

Kapsadığı Dönem: Girişten sonrası, MS 29-33

 1. Kutsal Yazılar Yuhanna’nın İsa’yla yakınlığı hakkında ne anlatır?

MATTA, Markos ve Luka İncilleri 30 yılı aşkın bir süredir elden ele dolaşıyordu. Birinci yüzyıldaki Hıristiyanlar bu kayıtları kutsal ruh tarafından yönlendirilen insanların kaleme aldığı eserler olarak görüyor ve çok değer veriyordu. Ancak birinci yüzyılın sonuna yaklaştıkça İsa’yla birlikte olanların sayısı azaldığından şöyle düşünenler çıkabilirdi: ‘İsa hakkında anlatılması gereken başka bir şey var mı? Onun hizmetiyle ilgili değerli ayrıntıları hatırlayabilecek biri hâlâ var mı?’ Evet, vardı. Yaşlı Yuhanna İsa’yla özel ilişkisi olan ayrıcalıklı biriydi. Anlaşılan o Vaftizci Yahya’nın öğrencisiydi ve onun İsa’yı Tanrı Kuzusu olarak tanıttığı ilk kişilerdendi. Ayrıca Efendimizin tamgün hizmette kendisine eşlik etmeye davet ettiği ilk dört kişi arasındaydı (Mar. 1:16-20; Yuhn. 1:35-39). İsa’nın hizmeti boyunca onunla çok yakındı ve son Fısıh yemeğinde sofrada onun yanı başında oturan öğrenciydi; “İsa onu severdi” (Yuhn. 13:23; Mat. 17:1; Mar. 5:37; 14:33). Yuhanna İsa’nın yürek paralayan idamına da tanık olmuştu; İsa ölmek üzereyken annesini ona emanet etmişti. İsa’nın mezarda olmadığı haberi üzerine durumu anlamak için Petrus’la birlikte oraya koşan ve onun önüne geçen yine Yuhanna’ydı (Yuhn. 19:26, 27; 20:2-4).

 2. (a) Yuhanna kaydını yazmaya neden hazırdı? (b) İncilini hangi amaçla yazdı?

² Yuhanna neredeyse 70 yılını hizmette faal olarak geçirmiş, Patmos Adası’nda tek başına hapisken görüntüler görmüş ve derin düşünmek için bol zaman bulmuştu. Yılların getirdiği olgunluk ve birikimle, uzun zamandır hafızasında olan değerli bilgileri yazmaya artık hazırdı. Kutsal ruh, hayat veren değerli sözlerin pek çoğunu hatırlayıp yazması için Yuhanna’ya güç verdi. Onun yazdıklarını okuyan herkes ‘İsa’nın Tanrı’nın Oğlu Mesih olduğuna iman edebilecek ve bu imanla, onun adıyla hayata kavuşabilecekti’ (20:31).

3, 4. Yuhanna İncili’nin (a) kanonik olduğuna (b) yazarının Yuhanna olduğuna ilişkin hangi kanıtlar var?

³ İkinci yüzyılın ilk yarısında yaşayan Hıristiyanlar Yuhanna’yı bu kitabın yazarı olarak kabul ettiler ve kaydı kanonik, yani Kutsal Metinler dizisinin tartışmasız bir parçası olarak gördüler. İkinci yüzyılın sonları ile üçüncü yüzyılın başlarında yaşamış ilahiyatçılar olan İskenderiyeli Clemens, Irenaeus, Tertullianus ve Origenes de kaydı Yuhanna’nın yazdığını doğrular. Ancak kaydın içeriğinde de yazarın Yuhanna olduğuna dair pek çok kanıt vardır. Örneğin yazarın Yahudi olduğu anlaşılır, çünkü Yahudi âdetlerini ve ülkeyi iyi bilmektedir (2:6; 4:5; 5:2; 10:22, 23). Kayıttaki ayrıntılar yazarın elçi olmakla kalmayıp İsa’ya özel olaylarda eşlik eden, ona en yakın üç kişiden biri, yani Petrus, Yakup ya da Yuhanna olduğunu da gösterir (Mat. 17:1; Mar. 5:37; 14:33). Kaydı Yakup (Zebedi’nin oğlu) yazmış olamaz, çünkü o, kitap yazılmadan uzun zaman önce, MS 44’te I. Herodes Agrippa tarafından şehit edildi (Elçi. 12:2). Kitabı Petrus da yazmış olamaz çünkü yazar Yuhanna 21:20-24’te kendisinden ve ondan birlikte söz eder.

⁴ Kaydın son bölümünde yazar kendisinden “İsa’nın sevdiği öğrenci” olarak söz eder (Yuhn. 21:10). Kayıtta elçi Yuhanna’nın adı hiç geçmese de bu ve benzer ifadelere birkaç kez rastlanır ve İsa’nın yazar hakkında Petrus’a şöyle dediği alıntılanır: “Ben gelene kadar onun kalmasını istiyorsam sana ne?” (21:22). Bu, İsa’nın söz ettiği öğrencinin Petrus’tan ve diğer elçilerden daha uzun süre yaşayacağı fikrini uyandırır. Tüm bu ipuçları bizi elçi Yuhanna’ya götürür. Ve Yuhanna’nın İsa’nın gelişiyle ilgili görüntüyü aldıktan sonra Vahiy kitabındaki etkileyici peygamberlik sözlerini “Amin! Gel, Efendimiz İsa” diyerek sonlandırması gerçekten dikkate değerdir (Vah. 22:20).

 5. Yuhanna’nın incilini nerede yazdığına inanılır?

⁵ Yuhanna yazılarında net bir bilgi vermese de, onun Patmos Adası’ndaki sürgünden döndükten sonra bu kaydı kaleme aldığına inanılır (Vah. 1:9). Gerçekten de, MS 96-98 arasında hüküm süren Roma İmparatoru Nerva, kendisinden önceki imparator Domitianus’un saltanatının son döneminde sürgün ettiği kişilere, geri dönmeleri için çağrıda bulunmuştur. Yuhanna’nın MS yaklaşık 98’de incilini yazdıktan sonra, İmparator Traianus’un üçüncü yılında (MS 100) Efesos’ta öldüğüne inanılmaktadır.

 6. Yuhanna İncili’nin Filistin dışında, muhtemelen Efesos’ta ya da civarında yazıldığına dair hangi kanıtlar var?

⁶ Kitabın Efesos ya da dolaylarında yazıldığı konusunda tarihçi Eusebios (MS y. 260-y. 340) en önemli Hıristiyan ilahiyatçılarından biri olan Irenaeus’un şu sözlerini alıntılar: “Efendimizin göğsüne yaslanan öğrencisi Yuhanna, incil kaydını [Anadolu’da] Efesos’ta yaşadığı sırada yazmıştır.”a İsa’nın muhaliflerinden pek çok kez “Ferisiler”, “yüksek kâhinler” veya benzer ifadeler yerine genel bir terimle, “Yahudiler” diye söz edilmesi kaydın Filistin dışında yazıldığı görüşünü destekler (Yuhn. 1:19; 12:9). Ayrıca Celile Gölü’nden Romalıların kullandığı Taberiye Gölü ismiyle bahsedilir (6:1; 21:1). Yuhanna Yahudi olmayan kişiler için Yahudi bayramlarıyla ilgili yararlı açıklamalar yapar (6:4; 7:2; 11:55). Bunların yanı sıra, Yuhanna’nın sürüldüğü yer olan Patmos Efesos’a yakındır ve onun hem Efesos cemaatini hem de Anadolu’daki diğer cemaatleri iyi tanıdığı Vahiy kitabının 2 ve 3. bölümlerinden bellidir.

 7. Rylands Papirüsü 457 neden önemli bir bulgudur?

⁷ Geçen yüzyılda Yuhanna İncili’nin doğruluğunu göstermesi açısından önemli elyazmaları bulunmuştur. Bunlardan biri, Mısır’da bulunan bir fragmandır. Rylands Papirüsü 457 (P⁵²) olarak adlandırılan ve John Rylands Kütüphanesi’nde (Manchester, İngiltere) korunan fragmanda Yuhanna 18:31-33, 37, 38 ayetleri yer almaktadır.b Kutsal Kitap bilginlerinden Sir Frederic Kenyon Mısır’da bulunan bu fragmanın, Yuhanna’nın incilini birinci yüzyılın sonunda kaleme aldığı yönündeki geleneksel görüşe etkisi hakkında şöyle demiştir: “[Fragman] küçük de olsa, MS 130-150 dolaylarında bu incilin bir kopyasının muhtemelen [Roma’nın] Mısır eyaletinde elden ele dolaştığını kanıtlıyor. Yazıldığı yerden buraya olabildiğince kısa sürede geldiğini düşünsek bile, kaydın yazılma tarihi için yapacağımız tahmin, geleneksel olarak kabul edilen yazılma tarihine, yani birinci yüzyılın sonuna öylesine yakındır ki, artık bu tarihin doğruluğunu sorgulamak yersizdir” (The Bible and Modern Scholarship, 1949, sayfa 21).

 8. (a) Yuhanna İncili’nin girişi ne açıdan dikkat çeker? (b) Kayıt İsa’nın 3,5 yıl hizmet ettiğine dair nasıl bir kanıt sunar?

⁸ Yuhanna İncili, “başlangıçta Tanrı’yla beraber” olan Sözün her şeyin var olmasına aracılık ettiğini açıklayan girişiyle dikkat çeker (1:2). Yuhanna, Baba ile Oğul arasındaki değerli ilişkiyi anlattıktan sonra İsa’nın yaptığı işleri ve konuşmalarını ustalıklı bir dille aktarmaya başlar. Özellikle de Babanın hem Oğula hem de Oğula iman ederek “Tanrı’nın çocukları” olan kişilere duyduğu şefkatli sevgiyi vurgular (1:12). İsa’nın yeryüzündeki yaşamını anlatan bu kayıt MS 29-33 yıllarını kapsar. İsa’nın hizmeti boyunca katıldığı dört Fısıh bayramına değinmeye özen gösterir. Böylece İsa’nın hizmetinin 3,5 yıl sürdüğünü gösteren kanıtlardan birini sağlar. Yuhanna bu Fısıhların üçünden açıkça söz eder (2:13; 6:4; 12:1; 13:1). Bir tanesine ise “Yahudilerin bir bayramı” diyerek değinir (5:1). Kayıtta bu sözlerin geçtiği bölümden önce İsa’nın “Hasadın başlamasına daha dört ay var” dediğini görürüz (4:35). Bu da o bayramın hasadın başladığı sıralarda kutlanan Fısıh olduğunu gösterir.c

 9. (a) Yuhanna İncili’nin diğer incil kayıtlarını tamamladığı neden söylenebilir? (b) Kayıtta İsa’nın hizmetiyle ilgili tüm ayrıntılar yer alır mı?

⁹ Yuhanna İncili büyük oranda diğer incil kayıtlarını tamamlayıcı niteliktedir, yüzde 92’si diğer üç kayıtta yer almayan yeni bilgilerden oluşur. Buna rağmen Yuhanna, kaydını şu sözlerle sona erdirir: “Aslında, İsa’nın yaptığı daha birçok şey vardır ki, her ayrıntısı yazılsaydı, yazılan kitaplar sanırım dünyaya sığmazdı” (21:25).

YUHANNA KİTABININ İÇERİĞİ

10. Yuhanna “Söz” hakkında neler dedi?

¹⁰ Giriş: “Söz” tanıtılıyor (1:1-18). Yuhanna yalın ve güzel bir dille başlangıçta ‘Sözün Tanrı ile beraber’ olduğunu, yaşamın onun aracılığıyla var olduğunu, onun “insanların ışığı” olduğunu ve Vaftizci Yahya’nın ona tanıklık ettiğini anlatır (1:1, 3, 4). Işık dünyadaydı, fakat dünya onu tanımadı. Onu kabul eden herkes Tanrı’nın çocukları oldu. Nasıl Kanun Musa aracılığıyla verildiyse, “lütuf ve hakikat [de] İsa Mesih aracılığıyla ortaya çıktı” (1:17).

11. (a) Yahya İsa’yı nasıl tanıttı? (b) Yahya’nın öğrencileri İsa’yı kim olarak kabul etti?

¹¹ Yahya ‘Tanrı Kuzusunu’ tanıtıyor (1:19-51). Vaftizci Yahya açıkça Mesih değil, onun ardından gelen kişi olduğunu ve çarıklarının bağını çözmeye bile layık olmadığını söyler. Ertesi gün İsa kendisine doğru gelirken Yahya ona “Dünyanın günahını ortadan kaldıran Tanrı Kuzusu!” diye hitap eder (1:27, 29). Sonra iki öğrencisine İsa’yı tanıtır, onlardan Andreas kardeşi Petrus’u İsa’ya getirir. Ardından Filipus ve Natanael de İsa’yı ‘Tanrı’nın Oğlu, İsrail’in Kralı’ olarak kabul eder (1:49).

12. (a) İsa’nın ilk mucizesi neydi? (b) Fısıh için Yeruşalim’e çıktığında ne yaptı?

¹² İsa’nın mucizeleri onun “Tanrı’nın Kutsal Kulu” olduğunu kanıtlıyor (2:1–6:71). İsa ilk mucizesini Celile’nin Kana kasabasında gerçekleştirir: Bir düğün ziyafetinde suyu çok kaliteli bir şaraba çevirir. Böylece ‘alametlerinin ilkini gerçekleştirmiş olur. Öğrencileri de ona iman eder’ (2:11). Sonra hizmetine başladıktan sonraki ilk Fısıh için Yeruşalim’e çıkar. Mabette satıcı ve sarrafları görünce bir kamçı alıp onları öyle bir gayretle kovar ki, öğrencileri “Senin evin için olan gayretim beni yiyip bitirecek” sözlerinin gerçekleştiğini anlarlar (Yuhn. 2:17; Mezm. 69:9). İsa kendi bedeninden mabet olarak söz eder, onun yıkılacağını ve üç gün içinde yeniden yapılacağını söyler.

13. (a) İsa yaşam kazanmak için neyin şart olduğunu gösterdi? (b) Vaftizci Yahya kendisi hakkında neyi kabul etti?

¹³ Çevresinden korkan Nikodimos geceleyin İsa’nın yanına gelir. İsa’nın Tanrı’dan geldiğini kabul ettiğini dile getirir. İsa da ona bir kişinin Tanrı’nın Krallığına girebilmek için sudan ve ruhtan doğması gerektiğini söyler. Gökten inmiş İnsanoğluna iman etmek yaşam için şarttır. İsa şöyle der: “Tanrı dünyayı öyle sevdi ki, biricik oğlunu verdi; ona iman eden hiç kimse yok olmasın, hepsi sonsuz yaşama sahip olsun diye bunu yaptı” (Yuhn. 3:16). Dünyaya gelen ışık daima karanlıkla mücadele halindedir; İsa “Doğru olanı yapan ışığa gelir” diyerek sözlerini sona erdirir (3:21). Sonra Vaftizci Yahya İsa’nın Yahudiye’de yaptıklarını öğrenir ve kendisi Mesih olmasa da, güveyin sesini duyunca sevinen bir sağdıç gibi sevindiğini dile getirir (3:29). Bundan sonra İsa büyümeli, Yahya ise küçülmelidir.

14. (a) İsa Sihar’da Samiriyeli kadına ne açıkladı? (b) Oradaki faaliyeti nasıl sonuçlandı?

¹⁴ İsa yeniden Celile’ye doğru yola çıkar. Yolda, Sihar’daki Yakup’un kuyusunun başında mola verir; toz toprak içinde ve ‘yol yorgunudur’ (4:6). Öğrencileri de yiyecek bir şeyler almak için şehre inmiştir. Altıncı saat, yani öğle vaktidir. Samiriyeli bir kadın su çekmek için kuyuya gelir. İsa ondan su ister. Sonra da tüm yorgunluğuna rağmen, insanı gerçekten ferahlatan “su” hakkında kadınla konuşmaya başlar; bu su Tanrı’ya “ruhla ve hakikatle” tapınanlara sonsuz yaşam verir (4:24). Öğrencileri dönünce ona bir şeyler yemesi için ısrar eder, fakat İsa onlara “Benim yiyeceğim, beni gönderenin isteğini yapmak ve O’nun verdiği işi tamamlamaktır” diye karşılık verir (4:34). O yörede iki gün daha kalır, böylece pek çok Samiriyeli onun “gerçekten de dünyanın kurtarıcısı” olduğuna iman eder (4:42). İsa Celile’nin Kana kasabasına gelince yüksek mevkide bir adamın oğlunu yanına gitmeden iyileştirir.

15. (a) İsa Yeruşalim’de hangi suçlamalara maruz kaldı? (b) Kendisini eleştirenlere nasıl karşılık verdi?

¹⁵ İsa Yahudilerin bayramı için tekrar Yeruşalim’e çıkar. Sebt günü hasta bir adamı iyileştirdiği için eleştiri yağmuruna tutulur. Buna şöyle karşılık verir: “Babam bugüne dek hep çalıştı; ben de çalışıyorum” (5:17). Yahudi din adamları bu sefer İsa’nın Sebt kanununu çiğnemekle kalmayıp bir de kendisini Tanrı’ya eşit gördüğünü iddia eder. Buna karşılık İsa, Oğlun kendiliğinden hiçbir şey yapamayacağını, tamamen Babasına bağlı olduğunu söyler. Sonra dirilmeyle ilgili etkileyici bir açıklama yaparak ‘mezarlarda olan herkesin onun sesini işitip çıkacağını’ söyler (5:28, 29). Kendisini dinleyen imansızlara ise şöyle der: “Birbirinizden övgü kabul edip de, tek Tanrı’nın övgüsünü kazanmaya çalışmıyorsanız nasıl iman edebilirsiniz?” (5:44).

16. (a) İsa yiyecek ve yaşam hakkında ne öğretti? (b) Petrus elçilerin İsa’yla ilgili görüşünü nasıl dile getirdi?

¹⁶ İsa beş ekmek ve iki küçük balıkla 5.000 erkeğin bulunduğu bir kalabalığı mucizevi şekilde doyurduğunda halk onu kral yapmaya niyetlenir, ancak İsa dağa çekilir. Daha sonra onları ‘gelip geçici yiyeceğin’ peşinde oldukları için azarlar. Oysa “sonsuz yaşam getiren kalıcı yiyeceği kazanmak için” çalışmalıdırlar (6:27). İsa kendisine Oğul olarak iman etmenin hayat ekmeğinden yemek anlamına geldiğine dikkat çeker ve şöyle der: “İnsanoğlunun bedeninden yiyip kanından içmedikçe yaşama sahip olamazsınız” (6:53). Öğrencilerinden pek çoğu bu sözlerinden rahatsız olur ve onu bırakır. İsa 12’lere “Yoksa siz de mi gitmek istiyorsunuz?” diye sorar. Petrus şöyle cevap verir: “Efendimiz biz kime gidelim? Sonsuz yaşamın sözleri sende. Şuna inandık ve öğrendik ki, Tanrı’nın Kutsal Kulu sensin” (6:67-69). Ancak Yahuda’nın kendisine ihanet edeceğini bilen İsa içlerinden birinin iftiracı olduğunu söyler.

17. Çardaklar Bayramında İsa’nın mabette Tanrı’nın sözünü öğretmesi nasıl sonuçlandı?

¹⁷ “Işık” karanlıkla mücadele halinde (7:1–12:50). İsa gizlice Yeruşalim’e çıkar ve Çardaklar Bayramını yarıladıktan sonra mabette açıkça Tanrı’nın sözünü öğretmeye başlar. Halk onun gerçekten Mesih olup olmadığı konusunda aralarında tartışmaktadır. İsa onlara şöyle der: “Ben kendiliğimden gelmedim, beni gönderen gerçektir . . . . ve beni gönderen O’dur” (7:28, 29). Başka bir sefer de halka “Susayan bana gelip su içsin” diyerek seslenir (7:37). İsa’yı yakalamaya gönderilen görevliler eli boş döner ve kâhinlere “Onun gibi konuşan biri görülmemiştir” diye rapor verirler (7:46). Öfkeden deliye dönen Ferisiler buna karşılık olarak yöneticilerden kimsenin ona iman etmediğini, ayrıca Celile’den hiç peygamber çıkmadığını söylerler.

18. (a) Yahudiler İsa’ya nasıl muhalefet etti? (b) İsa onlara nasıl karşılık verdi?

¹⁸ İsa başka bir konuşmasında “Ben dünyanın ışığıyım” der (8:12). İsa yalan tanıklık ettiği, evlilik dışı doğduğu, Samiriyeli olduğu ve cinlerin tutsağı olduğu gibi kötü niyetli suçlamalara maruz kalır; fakat kendinden emin şekilde şöyle cevap verir: “Eğer ben kendimi yüceltseydim, benim yüceliğim bir hiç olurdu. Beni yücelten, Tanrımız dediğiniz Babamdır” (8:54). “İbrahim var olmadan önce ben vardım” dediğinde Yahudiler bir kez daha onu öldürmek isterler ama başaramazlar (8:58). Hayal kırıklığına uğrayan Yahudiler daha sonra İsa’nın mucizevi şekilde görme yetisine kavuşturduğu bir adamı sorgular ve kovarlar.

19. (a) İsa Babasıyla ilişkisi ve koyunlarına nasıl baktığı konusunda neler söyledi? (b) Yahudiler kendisini tehdit ettiğinde onlara nasıl karşılık verdi?

¹⁹ İsa Yahudilerle yine konuşur. Bu sefer koyunlarına adlarıyla seslenen, onlar “yaşama tam anlamıyla kavuşsun diye” canını veren iyi çobandan söz eder. Sonra şöyle der: “Bu ağıldan olmayan başka koyunlarım da var. Onları da getirmeliyim, benim sesimi dinleyecekler, tek sürü, tek çoban olacak” (10:10, 16). Yahudilere, hiç kimsenin bu koyunları Babasının elinden kapamayacağını ve kendisi ile Babasının bir olduğunu söyler. Tekrar onu taşlayarak öldürmek isterler. İsa, kendisini Tanrı’ya küfretmekle suçlayan muhaliflerine Mezmurlar kitabında yeryüzündeki bazı kudretli kişilerden “ilahlar” diye söz edildiğini hatırlatır; oysa İsa Tanrı’nın Oğlu olduğunu söylemiştir (Mezm. 82:6; Yuhn. 10:34). Onlara en azından yaptığı işlere inanmalarını söyler.

20. (a) İsa hangi muhteşem mucizeyi yaptı? (b) Bu neye yol açtı?

²⁰ Yeruşalim yakınlarındaki Beytanya’dan Meryem ile Marta’nın kardeşi Lazar’ın hasta olduğu haberi gelir. İsa oraya vardığında Lazar ölmüş, dört gündür mezardadır. İsa Lazar’ı yaşama döndürerek muhteşem bir mucize yapar ve pek çok kişi ona iman eder. Bunun üzerine Sanhedrin özel olarak toplanır. Toplantıda Başkâhin Kayafa, İsa’nın tüm halk için ölmesi gerektiğini söyleyerek aslında bir peygamberlik sözü bildirmiş olur. Yüksek kâhinler ve Ferisiler onu öldürmeyi kararlaştırırken İsa bir süre ortada gözükmez.

21. (a) İsa’nın Yeruşalim’e girişine halk ve Ferisiler nasıl karşılık verdi? (b) İsa ölümü ve ölümünün amacı hakkında hangi örneği verdi? (c) Kendisini dinleyenleri neye karşı uyardı?

²¹ Fısıh bayramından altı gün önce İsa Yeruşalim’e giderken tekrar Beytanya’ya uğrar ve Lazar’ın ev halkı tarafından ağırlanır. Sonra Sebtin ertesi günü, yani 9 Nisan’da coşkulu bir kalabalığın tezahüratı eşliğinde sıpa üzerinde Yeruşalim’e girer. Ferisiler birbirlerine şöyle derler: “Görüyorsunuz ki hiçbir sonuç elde edemedik. Bakın! Dünya onun peşine takıldı” (12:19). İsa öğrencilerine bir örnek verir. Bir buğday tanesinin ürün vermesi için nasıl toprağa düşmesi gerekiyorsa, kendisinin de başkalarına sonsuz yaşam kazandırması için önce ölmesi gerektiğini açıklar. Sonra Babasından Kendi adını yüceltmesini diler, bunun üzerine gökten “Adımı yücelttim, yine yücelteceğim!” diyen bir ses gelir (12:28). İsa kendisini dinleyenleri karanlıktan uzak durmaları, ışıkta yürümeleri, evet “ışığın oğulları” olmaları için uyarır (12:36). Karanlığın güçleri etrafını sararken, halka ‘dünyaya gelen ışık’ olarak kendisine iman etmeleri için çağrıda bulunur (12:46).

22. (a) İsa Fısıh yemeğinde öğrencilerine hangi konuda örnek oldu? (b) Hangi yeni emri verdi?

²² İsa’nın sadık elçilerine son öğütleri (13:1–16:33). İsa Fısıh akşamı 12’lerle yemek yerken sofradan kalkar, giysisini çıkarır, bir havlu ve leğen alıp öğrencilerinin ayaklarını yıkamaya başlar. Petrus buna itiraz eder ama İsa onun ayaklarını da yıkaması gerektiğini söyler. Sonra öğrencilerine alçakgönüllülük konusunda kendisini örnek almalarını tembihler, çünkü “Hizmetkâr efendisinden büyük değildir” (13:16). İçlerinden birinin kendisini ele vereceğini söyler ve Yahuda’dan gitmesini ister. O çıktıktan sonra diğerleriyle çok özel bir konuşma yapar. Şöyle der: “Size birbirinizi sevin diye yeni bir emir veriyorum; siz de birbirinizi benim sizi sevdiğim gibi sevin. Aranızda sevgi olursa, herkes benim öğrencilerim olduğunuzu bununla bilecek” (13:34, 35).

23. İsa hangi ümitten ve hangi yardımcıdan söz ederek öğrencilerini rahatlattı?

²³ İsa o kritik anda takipçilerini çok etkileyici sözlerle teselli eder. Onlar Tanrı’ya ve kendisine iman etmelidir. Babasının evinde kalacak çok yer vardır, tekrar gelecek ve onları yanına alacaktır. Onlara “Yol, hakikat ve yaşam benim” der; “Benim aracılığım olmadan Babaya kimse gelemez” (14:6). İman ederlerse kendisinin yaptıklarından daha büyük işler yapacaklarını ve kendi adıyla ne dilerlerse Babasının yüceltilmesi için yapacağını söyleyerek takipçilerini rahatlatır. Onlara başka bir yardımcının, ‘hakikat ruhunun’ gönderileceğini söyler. Bu yardımcı onlara her şeyi öğretecek ve söylediklerinin hepsini akıllarına getirecektir. Babasına gittiği için sevinmelidirler, çünkü “Baba benden büyüktür” der (14:17, 28).

24. (a) İsa, elçilerinin kendisiyle ve Babasıyla olan ilişkisini nasıl anlattı? (b) Onları hangi nimetler beklemekteydi?

²⁴ İsa kendisinden gerçek asma, Babasından da bağcı olarak bahseder. Öğrencilerini kendisiyle birlik içinde kalmaya teşvik eder ve şöyle der: “Çok meyve vermeniz ve öğrencilerim olduğunuzu göstermeniz, Babamı yüceltir” (15:8). Sevinçleri nasıl tam olabilir? İsa’nın onları sevdiği gibi birbirlerini severek. Onlara “dostlarım” diye hitap eder. Aralarındaki ilişki gerçekten çok değerlidir. Dünya İsa’dan nefret ettiği gibi onlardan da nefret edecek ve onlara zulmedecektir. Fakat İsa kendisi hakkında tanıklık etmesi ve öğrencilerine her hakikati anlamaları için yol göstermesi amacıyla yardımcıyı gönderecektir. İsa’yı tekrar gördüklerinde kederleri sevince dönecektir ve sevinçlerini hiç kimse bozamayacaktır. Şu sözlerle onları teselli eder: “Baba sizi seviyor, çünkü siz beni sevdiniz ve Babanın temsilcisi olarak geldiğime inandınız” (16:27). Öğrencileri dağılacaktır, ama İsa şöyle der: “Tüm bunları benim aracılığımla barışa kavuşun diye söyledim. Bu dünyada sıkıntı çekeceksiniz, fakat cesur olun! Ben dünyayı yendim” (16:33).

25. (a) İsa duasında hangi gerçeği dile getirdi? (b) Kendisi, öğrencileri ve onların sözüyle iman edenler hakkında ne diledi?

²⁵ İsa öğrencileri için dua ediyor (17:1-26). İsa Babasına duasında şu gerçeği dile getirir: “Sonsuz yaşama kavuşmak için, tek gerçek Tanrı olan Seni ve gönderdiğin İsa Mesih’i tanımaları gerekir” (17:3). Yeryüzünde kendisine verilen işi bitiren İsa, Babasından dünya var olmadan önce olduğu gibi yine onu yanında yüceltmesini diler. Babasının adını öğrencilerine açıkça bildirmiştir; O’ndan ‘Kendi adı uğruna onları gözetmesini’ ister (17:11). Onları dünyadan almasını değil, kötü olandan korumasını ve hakikat olan sözü aracılığıyla kutsamasını rica eder. İsa duasında, bu öğrencilerin sözüyle kendisine iman edenler için de yalvarır; “Böylece hepsi bir olsun, ben Seninle, Sen benimle birlik içinde olduğumuz gibi onlar da bizimle birlik içinde olsun ve dünya beni Senin gönderdiğine inansın” der (17:21). Ayrıca gökteki ihtişamlı konumuna onların da ortak olmasını diler, çünkü Babasının sevgisi onlarda da olsun diye O’nun adını öğrencilerine bildirmiştir.

26. İsa’nın tutuklanması ve yargılanması kayıtta nasıl anlatılır?

²⁶ Mesih yargılanıyor ve direğe geriliyor (18:1–19:42). İsa ve öğrencileri Kidron Vadisi’nin öte tarafındaki bir bahçeye giderler. Orada Yahuda yanında bir bölük askerle çıkagelir ve İsa’yı ele verir. İsa karşı koymaz, ancak Petrus bir kılıçla onu savunur. Bunun üzerine İsa “Babamın bana verdiği kâseyi içmeyeyim mi?” diyerek ona çıkışır (18:11). Sonra İsa’yı bağlayıp Başkâhin Kayafa’nın kayınpederi olan Hanna’ya götürürler. Yuhanna ile Petrus İsa’yı izlemektedir. Yuhanna sayesinde başkâhinin avlusuna girerler; Petrus orada Mesih’i tanıdığını üç kez inkâr eder. İsa önce Hanna tarafından sorgulanır, sonra Kayafa’nın önüne çıkarılır. Ardından Romalı vali Pilatus’un karşısına getirilir; Yahudilerden oluşan öfkeli bir kalabalık bağırıp çağırarak validen ona ölüm cezası vermesini ister.

27. (a) Pilatus krallık ve yetki konusunda hangi soruları sordu? İsa ona nasıl cevap verdi? (b) Krallık konusunda Yahudilerin tavrı neydi?

²⁷ Pilatus’un “Sen kral mısın?” sorusuna İsa şöyle cevap verir: “Kral olduğumu sen kendin söylüyorsun. Ben bunun için doğdum, hakikate şahitlik etmek için dünyaya geldim. Hakikatin tarafında yer alan herkes benim sesime kulak verir” (18:37). İsa’nın aleyhinde hiçbir gerçek kanıt bulamayan Pilatus onu serbest bırakmayı teklif eder; çünkü Fısıh’ta bir mahkûmu serbest bırakmak âdettir. Fakat Yahudiler İsa yerine haydut Barabbas’ın salıverilmesini ister. Pilatus İsa’yı kırbaçlatır ve tekrar serbest bırakma girişiminde bulunur. Fakat Yahudiler “Direğe ger! Direğe ger! . . . . Çünkü kendisinin Tanrı’nın oğlu olduğunu söylüyor” diye karşı çıkar (19:6, 7). Pilatus İsa’ya onu direğe germe yetkisi olduğunu söyleyince İsa şöyle karşılık verir: “Sana gökten bağışlanmış olmasaydı, bana bir şey yapmaya yetkin olmazdı” (19:11). Yahudiler yine “Öldür! Öldür! Direğe ger! . . . . Bizim Sezar’dan başka kralımız yok” diye bağırırlar (19:15). Bunun üzerine Pilatus direğe gerilmesi için İsa’yı onların eline teslim eder.

28. (a) Golgota’da neler oldu? (b) Hangi peygamberlik sözleri gerçekleşti?

²⁸ İsa’yı “Kafatası denilen yere” götürürler; oraya İbranice Golgota denmektedir. İsa’yı iki suçlunun arasında direğe gererler. Pilatus herkesin görüp anlaması için direğin üzerine İbranice, Latince ve Yunanca olarak “Nasıralı İsa, Yahudilerin Kralı” yazan bir yafta astırır (19:17, 19). İsa annesini Yuhanna’ya emanet eder ve kendisine verilen ekşi şaraptan biraz içtikten sonra “İşte tamamlandı!” diye haykırır. Sonra başını eğip son nefesini verir (19:30). Peygamberlik sözlerinin bildirdiği gibi, onu idam eden askerler giysileri için kura çeker, bacaklarını kırmaktan kaçınır ve böğrüne mızrak saplarlar (Mezm. 22:17, 18; 34:20; Zek. 12:10; Yuhn. 19:24, 32-37). Ardından Arimatealı Yusuf ve Nikodimos İsa’nın bedenini gömülmeye hazırlar, sonra da yakınlardaki yeni bir mezara koyarlar.

29. (a) İsa diriltildikten sonra öğrencilerine nasıl göründü? (b) İsa’nın Petrus’a son sözleri neye işaret etti?

²⁹ Diriltilen Mesih öğrencilerine görünüyor (20:1–21:25). Yuhanna Mesih’le ilgili kanıtlara yer verdiği kaydına sevinçli bir olayı, onun diriltilişini anlatarak son verir. Mecdelli Meryem mezarı boş bulur. Petrus ve diğer bir öğrenci (Yuhanna) oraya koşar, ancak sargılardan ve İsa’nın başına konulmuş bezden başka bir şey göremezler. Mezarın başında kalan Meryem önce iki melekle, sonra da bahçıvan zannettiği biriyle konuşur; adam “Meryem!” diye seslenince onun İsa olduğunu anlar (20:16). Sonra İsa kilitli kapılar ardında oturan öğrencilerine görünür; onlara kutsal ruh aracılığıyla alacakları güçten söz eder. O sırada orada olmayan Tomas olanlara inanmaz. Fakat sekiz gün sonra İsa yine görünür ve ona kanıtlar gösterir. Bunun üzerine Tomas “Efendim, Tanrım!” der (20:28). Günler sonra İsa Taberiye Gölü’nde tekrar öğrencileriyle bir araya gelir. Onların mucizevi şekilde balık yakalamasını sağlar ve birlikte kahvaltı ederler. Petrus’a üç kez kendisini sevip sevmediğini sorar. Petrus ısrarla onu sevdiğini söyleyince İsa “Kuzularımı otlat”, “Küçük koyunlarımı güt”, “Küçük koyunlarımı otlat” diyerek çok anlamlı bir karşılık verir (21:15-17). Sonra Petrus’un nasıl bir ölümle Tanrı’yı yücelteceğini bildirir. Petrus Yuhanna hakkında soru sorunca İsa “Ben gelene kadar onun kalmasını istiyorsam sana ne?” der (21:22).

KİTABIN YARARLARI

30. Yuhanna sevgi niteliğini nasıl özel olarak vurgular?

³⁰ Dolaysız anlatımı ve sonradan Mesih olan Söz hakkındaki özel ayrıntılarla çizdiği çekici portreyle okuyucuyu etkileyip ikna eden Yuhanna İncili, Tanrı’nın meshedilmiş Oğlunun sözlerini ve yaptıklarını mercek altına alır. Yuhanna “eğitimsiz, sıradan” biri olduğunu gösteren sade bir üslup ve sözcük dağarcığı kullansa da, ifadeleri çok etkilidir (Elçi. 4:13). İncilinin en çarpıcı kısımları arasında Baba ile Oğul arasındaki sıcak sevgiyi, ayrıca onlarla birlik içinde olan kişilerin de onlarla ilişkileri sayesinde yaşayacağı sevgiyi ve nimetleri anlatan sözleri vardır. Yuhanna “sevmek” fiilini ve “sevgi” sözcüğünü diğer üç incil kaydının toplamından daha fazla kullanır.

31. (a) Bu incil boyunca hangi ilişki vurgulanır? (b) İsa’nın Babasıyla ilişkisine dair en çarpıcı sözleri nerede buluruz?

³¹ “Başlangıçta” Söz ile Babası Tanrı arasındaki ilişki muhteşemdir (Yuhn. 1:1). Tanrı’nın isteğiyle “Söz, insan olup aramızda yaşadı ve biz onun ihtişamını gördük; öyle ki, bir babanın biricik oğluna bağışladığı bir ihtişam. O, lütufla doluydu ve hep hakikati konuştu” (1:14). İsa Yuhanna’nın kaydı boyunca Babasıyla ilişkisinde her zaman O’nun isteğine kayıtsız şartsız itaat eden ve boyun eğen biri olduğunu vurgular (4:34; 5:19, 30; 7:16; 10:29, 30; 11:41, 42; 12:27, 49, 50; 14:10). İsa’nın bu sıcak ilişkiyi en çarpıcı şekilde dile getiren sözleri Yuhanna 17. bölümdeki etkileyici duasında bulunur. O duasında Babasına yeryüzünde kendisine verdiği işi bitirdiğini bildirir ve şöyle der: “Şimdi Baba, dünya var olmadan önce ben yanındayken olduğu gibi, Sen de beni yanında yücelt” (17:5).

32. İsa takipçileriyle arasındaki ilişkiyi ve yaşam kazandıran nimetlerin insanlığa erişmesinde tek aracı olduğunu hangi ifadelerle gösterdi?

³² İsa’nın öğrencileriyle arasında nasıl bir ilişki vardır? Kayıtta İsa’nın, Tanrı’dan gelen nimetlerin onlara ve tüm insanlığa erişmesinde tek aracı olarak oynadığı role devamlı dikkat çekilir (14:13, 14; 15:16; 16:23, 24). İsa’dan “Tanrı Kuzusu”, “hayat ekmeği”, “dünyanın ışığı”, “iyi çoban”, “dirilme ve yaşam”, “yol, hakikat ve yaşam”, “gerçek asma” olarak söz edilir (1:29; 6:35; 8:12; 10:11; 11:25; 14:6; 15:1). İsa gerçek asma örneğiyle, takipçileri, kendisi ve Baba arasındaki harika birliği de anlatır. Onların çok meyve vermesi Babasını yüceltecektir. Takipçilerine şöyle der: “Baba beni sever, ben de sizi severim; siz de aynı şekilde benim sevgimde kalın” (15:9).

33. İsa duasında hizmetinin amacını nasıl dile getirdi?

³³ Daha sonra İsa, hem tüm sevgili öğrencilerinin hem de ‘onların sözüyle iman edenlerin’ kendisiyle ve Babasıyla birlik içinde olması için hararetle dua eder (17:20). Yehova’dan onları hakikat olan sözü aracılığıyla kutsamasını diler. İsa Babasına bu son duasında yeryüzündeki hizmetinin amacını mükemmel şekilde dile getirerek şöyle der: “Ben de Senin adını onlara bildirdim ve bildireceğim ki, bana duyduğun sevgi onlarda da olsun, ben de onlarla birlik içinde olayım” (17:26).

34. İsa dünyayı nasıl yenebileceğimiz konusunda hangi yararlı öğüdü verdi?

³⁴ İsa öğrencilerini dünyada bırakacak olsa da onlara bir yardımcı, yani “hakikat ruhunu” gönderecekti (14:16, 17). Ayrıca dünyayla ilişkileri hakkında yerinde bir öğüt verdi ve “ışığın oğulları” olarak dünyayı nasıl yenebileceklerini gösterdi (3:19-21; 12:36). İsa onlara şöyle dedi: “Siz benim sözlerime bağlı kalırsanız, gerçekten öğrencilerim olursunuz. Siz hakikati bileceksiniz ve hakikat sizi özgür kılacak” (8:31, 32). Karanlığın oğullarına ise şöyle dedi: “Siz babanız İblis’tensiniz ve babanızın arzularını yerine getirmek istiyorsunuz. O . . . . hakikat yolunda kalmadı. Çünkü içinde hakikat yoktur” (8:44). Öyleyse daima hakikat yolunda kalmaya, evet ‘Babaya ruhla ve hakikatle tapınmaya’ ve İsa’nın şu sözlerinden güç almaya kararlı olalım: “Cesur olun! Ben dünyayı yendim” (4:23; 16:33).

35. (a) İsa Tanrı’nın Krallığı hakkında nasıl bir tanıklıkta bulundu? (b) Yuhanna İncili mutlu ve minnettar olmamız için hangi nedeni gösterir?

³⁵ Tüm bunlar Tanrı’nın Krallığıyla da bağlantılıdır. İsa yargılanırken şöyle dedi: “Benim krallığım bu dünyaya ait değil. Krallığım bu dünyaya ait olsaydı, hizmetçilerim Yahudilerin eline verilmemem için mücadele ederdi. Fakat benim krallığım buradan değil.” Sonra Pilatus’un sorusuna şöyle cevap verdi: “Kral olduğumu sen kendin söylüyorsun. Ben bunun için doğdum, hakikate şahitlik etmek için dünyaya geldim. Hakikatin tarafında yer alan herkes benim sesime kulak verir” (18:36, 37). Bu sözlere kulak veren ve Kralla birlik içinde olarak ‘Tanrı’nın Krallığına girmek’ üzere ‘yeniden doğan’ kişiler gerçekten mutludur (3:3, 5). Çobanları olan krallarının sesini dinleyen ve yaşam kazanan “başka koyunlar” da çok mutludur (10:16). Yuhanna İncili’ni sağladığı için Yehova’ya minnettar olmalıyız, çünkü bu kayıt “İsa’nın Tanrı’nın Oğlu Mesih olduğuna iman etmeniz ve bu imanla, onun adıyla hayata kavuşmanız için yazılmıştır” (20:31).

[Dipnotlar]