Gamaliel—Tarsuslu Saul’un Öğretmeni

KALABALIK derin bir sessizliğe gömüldü. Onlar, sadece birkaç dakika önce resul Pavlus’u neredeyse öldürüyorlardı. Tarsuslu Saul olarak da bilinen bu kişi, Romalı askerler tarafından kurtarılmış ve şimdi Yeruşalim’deki mabedin yanındaki merdivende, halkla yüz yüze bulunuyordu.

Pavlus, susmaları için eliyle işaret ederek, İbranice konuşmaya başladı ve şunları söyledi: “Kardeşler ve babalar, şimdi size olan müdafaamı dinleyin. . . . . Ben Kilikya Tarsusunda doğmuş bir Yahudiyim, fakat Gamalielin ayakları dibinde bu şehirde yetiştirildim, ve bugün hepinizin olduğu gibi, Allah için gayretli olarak atalar şeriatinin sıkılığına göre terbiye olundum.”—Resullerin İşleri 22:1-3.

Pavlus, yaşamı tehlikedeyken, neden savunmasına Gamaliel tarafından eğitilmiş olduğunu söyleyerek başladı? Gamaliel kimdi ve ondan öğretim almış olmak neleri kapsıyordu? Bu eğitim, İsa’nın takipçisi resul Pavlus olduktan sonra bile Saul’u etkiledi mi?

Gamaliel Kimdi?

Gamaliel tanınmış bir Ferisiydi. Ferisilerin öğrettiği Yahudilikte iki büyük düşünce ekolünden birini kurmuş olan Yaşlı Hillel’in torunuydu.a Hillel’in öğretim yöntemi, rakibi Şammay’ınkinden daha hoşgörülü olarak görüldü. MS 70’te Yeruşalim’deki mabet yıkıldıktan sonra, Bet Hillel (Hillel’in Evi), Bet Şammay’a (Şammay’ın Evi’ne) tercih edildi. Mabedin yıkılmasıyla birlikte diğer tüm mezhepler yok olduğundan, Hillel’in Evi Yahudiliğin resmi ifadesi oldu. Bet Hillel’in kararları çoğunlukla, Talmud’un temeli olan Mişna’daki Yahudi kanununa dayanak olmuştur; Gamaliel’in nüfuzunun da Bet Hillel’in sağladığı üstünlükte büyük bir etken olduğu anlaşılıyor.

Gamaliel’e o denli saygı duyuluyordu ki, rabbiden daha yüksek olan rabban unvanıyla çağrılan ilk kişi o oldu. Gerçekte Gamaliel öylesine saygın bir kişi oldu ki Mişna ondan şöyle söz eder: “Yaşlı Rabban Gamaliel öldükten sonra Tora’ya saygı ortadan kalktı, saflık ve dindarlık [harfi anlamı: “ayrılmış olma durumu”] öldü.”—Sotah 9:15.

Gamaliel’den Öğretim Aldı—Nasıl?

Resul Pavlus kalabalığa, ‘Gamaliel’in ayakları dibinde yetiştirildiğini’ söylerken, ne demek istedi? Gamaliel gibi bir öğretmenin öğrencisi olmak neleri kapsıyordu?

Amerika Yahudi İlahiyat Fakültesinden Profesör Dov Zlotnick bu eğitim hakkında şunları yazıyor: “Sözlü kanunun doğruluğu, bu nedenle güvenilirliği neredeyse tamamen üstat-öğrenci ilişkisine bağlıdır: kanunu öğretirken üstat tarafından gösterilen özen ve öğrencinin onu öğrenmedeki sıkı dikkati. . . . . Öğrencilerin bu nedenle, bilginlerin ayakları dibinde oturmaları . . . . ‘ve onların sözlerini kana kana içmeleri’ ısrarla teşvik edildi.”—Avot 1:4, Mişna.

Emil Schürer, A History of the Jewish People in the Time of Jesus Christ adlı kitabında, birinci yüzyılda rabbi denen öğretmenlerin yöntemleri konusunda bizi aydınlatıyor. Şunları yazıyor: “Daha ünlü Rabbiler çoğunlukla, çok çeşitli ve zengin ‘sözlü kanun’ hakkında kapsamlı bilgileri olması için etraflarına öğrenmeye arzulu çok sayıda genç toplarlardı. . . . . Eğitim, yorulmak bilmez sürekli bir bellek alıştırmasını içeriyordu. . . . . Öğretmen, karara varmaları için öğrencilerin önüne birkaç hukuk sorusu koyar ve onların bunları cevaplamasına fırsat verir veya kendisi cevaplardı. Ayrıca öğrencilerin de soru sormalarına izin verilirdi.”

Rabbilere göre, öğrencilerin karşılaması gereken standartlar, sadece geçer bir not almaktan çok daha yüksekti. Böyle öğretmenlerin eğitimi altındakiler şöyle uyarılıyordu: “Biri öğrendiklerinden tek bir harf unutursa—Kutsal Yazılara göre bu bir ölüm kalım meselesidir.” (Avot 3:8) “Bir damla su sızdırmayan sıvalı bir kuyu” gibi olan öğrenci en büyük övgüyü alırdı. (Avot 2:8) O zamanlar İbranice ismiyle, Tarsuslu Saul olarak bilinen Pavlus’un Gamaliel’den aldığı eğitim, böyle bir eğitimdi.

Gamaliel’in Öğretilerinin Ruhu

Gamaliel, Ferisilerin öğretimiyle uyumlu olarak, sözlü kanuna iman geliştirmeye teşvik etti. Böylece o, ilham edilmiş Kutsal Yazıların yerine rabbi geleneklerine daha çok önem verdi. (Matta 15:3-9) Mişna, Gamaliel’den alıntı yaparak şöyle der: “Tahmin yoluyla fazladan ondalık vermeyiniz, bu nedenle bir öğretmene [bir rabbiye] gidin ve kuşkularınızdan kurtulun.” (Avot 1:16) Bu, İbranice Kutsal Yazıların ne yapılması gerektiğini açıkça söylemediği durumlarda, kişinin karar vermek üzere kendi mantığını kullanamayacağı ya da vicdanını dinlemeyeceği anlamına geliyordu. Bunun yerine, kendi adına karar verecek yeterlik sahibi bir rabbi bulacaktı. Gamaliel’e göre, bir kimse ancak bu şekilde günah işlemekten kaçınırdı.—Romalılar 14:1-12 ile karşılaştırın.

Bununla birlikte, Gamaliel genellikle dinsel konulardaki hukuki kararlarında daha hoşgörülü ve liberal tutumuyla dikkati çekti. Örneğin, “[kocasının ölümüne] tek bir şahidin tanıklık etmesi durumunda bir kadının tekrar evlenmesine izin verilmesi” kararında kadınlara anlayış gösterdi. (Yevamot 16:7, Mişna) Ayrıca, Gamaliel dul kalacak kadını korumak üzere boşanma mektubu verme konusuna birçok kısıtlama getirdi.

Bu tutum Gamaliel’in İsa Mesih’in ilk takipçileriyle olan ilişkilerinde de görülür. Resullerin İşleri kitabı diğer Yahudi liderlerin, vaaz etme nedeniyle tutuklanan İsa’nın resullerini öldürmeye çalıştıklarını anlatırken şunları der: “Şeriat müderrisi, ve bütün kavmın muteber tuttuğu Gamaliel denilen bir Ferisi, Millet meclisinde kalktı, ve resulleri biraz dışarı çıkarsınlar diye emretti. Ve onlara dedi: Ey İsrail erleri, bu adamlar hakkında yapmak üzre olduğunuz şeyden dolayı sakının. . . . . Size derim: Bu adamlardan vazgeçin, ve onları bırakın ki, Allaha karşı da cenk ediciler olmıyasınız.” Gamaliel’in önerisine kulak verildi ve resuller serbest bırakıldı.—Resullerin İşleri 5:34-40.

Bu Eğitimin Pavlus İçin Önemi Neydi?

Pavlus, MS birinci yüzyılın rabbi denen en büyük öğretmenlerinin birinden eğitim öğretim almıştı. Kuşku yok ki, resul Pavlus’un Gamaliel’den söz etmesi, Yeruşalim’deki kalabalığın onun konuşmasına özel bir dikkat göstermesine neden oldu. Fakat o, onlara Gamaliel’e göre çok daha üstün bir Öğretmen, yani Maşiah olan İsa hakkında konuştu. Şimdi kalabalığa Gamaliel’in öğrencisi olarak değil, İsa’nın öğrencisi olarak hitap ediyordu.—Resullerin İşleri 22:4-21.

Gamaliel tarafından eğitilmek, Pavlus’un İsa’nın bir takipçisi olarak verdiği öğretimi etkiledi mi? Kutsal Yazılar ve Yahudi kanunu hakkında aldığı sıkı eğitim, İsa’nın takipçisi bir öğretmen olarak Pavlus’a büyük olasılıkla yarar sağladı. Ancak, Mukaddes Kitapta bulunan, Pavlus’un ilham altında yazdığı mektuplar onun, Gamaliel’in Ferisilere özgü inancının özünü reddettiğini açıkça gösterir. Pavlus, Yahudi hemcinslerini ve başkalarını, Yahudilikteki rabbilere ya da insan ürünü geleneklere değil, İsa Mesih’e yönlendirdi.—Romalılar 10:1-4.

Eğer Pavlus, Gamaliel’in öğrencisi olmaya devam etmiş olsaydı, büyük bir saygınlığa sahip olacaktı. Gamaliel’in etrafındaki diğer kişiler Yahudiliğin geleceğinin belirlenmesine katkıda bulundular. Örneğin, büyük olasılıkla Pavlus’un okul arkadaşı olan, Gamaliel’in oğlu Şimeon Roma’ya karşı girişilen Yahudi isyanında büyük bir rol oynadı. Gamaliel’in torunu II. Gamaliel, mabedin yıkılmasından sonra, Sanhedrin’i Yavne’ye getirerek otoritesini tekrar kurdu. II. Gamaliel’in torunu Yehuda ha-Nasi, günümüze dek Yahudi düşünce yapısının temel taşı olmuş Mişna’nın derleyicisidir.

Tarsuslu Saul, Gamaliel’in bir öğrencisi olarak Yahudilikte çok seçkin bir kişi olabilirdi. Fakat böyle bir kariyerle ilgili olarak Pavlus şunları yazdı: “Benim için kâr olan şeyleri Mesih için zarar saydım. Evet, kendisi uğruna her şeyi zayettiğim Rabbim İsa Mesih bilgisinin yüksekliğinden ötürü, gerçekten her şeyi zarar sayıyorum, ve süprüntü sayıyorum, ta ki Mesihi kazanayım.”—Filipililer 3:7, 8.

Pavlus, Ferisilik kariyerini reddedip İsa Mesih’in bir takipçisi olarak, eski öğretmeninin “Allaha karşı cenk ediciler” olmaktan sakınma tavsiyesini hayata geçiriyordu. Pavlus, İsa’nın öğrencilerine eza etmeyi bırakarak Tanrı’ya karşı savaşmaya son verdi. Böylece, Mesih’in bir takipçisi olarak o, ‘Tanrı’nın iş arkadaşlarından’ biri oldu.—I. Korintoslular 3:9.

Hakiki Hıristiyanlığın mesajı günümüzde Yehova’nın gayretli Şahitleri tarafından ilan edilmeye devam ediyor. Pavlus gibi, onların birçoğu yaşamlarında çarpıcı değişiklikler yaptılar. Bazıları, gerçekten “Allahtan” olan bir işe, yani Gökteki Krallığı vaaz etme faaliyetine daha büyük ölçüde katılmak için gelecek vaat eden kariyerlerini bile bıraktı. (Resullerin İşleri 5:39) Onlar, eski öğretmeni Gamaliel’in değil de Pavlus’un örneğini izlemekten çok mutlular.

[Dipnot]

[Sayfa 28’deki resim]

Tarsuslu Saul, resul Pavlus olarak tüm milletlerden insanlara iyi haberi ilan etti