Mahungu Lamanene Ma Fikelela Tindhawu Ta Le Makaya Ta Afrika Dzonga

NTSHUNGU lowu kariheke, maphorisa ya madzolonga, gasi yo humesa mihloti. Emalembeni ya sweswinyana, madoroba ni madoroba-nkulu ya Afrika Dzonga ma pfilunganyiwile hi madzolonga yo tano. Hambi ku ri tindhawu ta le makaya to saseka—laha vaaki lava tlulaka 40 wa tiphesente va tshamaka kona—ti onhiwe hi madzolonga ya swa tipolitiki. Hambi swi ri tano, exikarhi ka hinkwaswo leswi, Timbhoni ta Yehova ti ye emahlweni ti tivisa “evhangeli ya ku rhula.”—Vaefesa 6:15.

Hi malembe yo tala Timbhoni ti hlele tsima ro chumayela ra tin’hweti tinharhu ra lembe rin’wana ni rin’wana leri kongomisiwaka ngopfu eka vaaki va le makaya. Hi xikombiso, hi 1990 ku tlula 12 000 wa vahuweleri va Mfumo ku suka eka mabandlha ya 334 va nghenele tsima leri. Kavula, swihinga swo tala swi fanele swi hluriwa leswaku ku fikeleriwa vaaki va le makaya lava hangalakeke va le dzongeni wa Afrika.

Hi xikombiso, Timbhoni ti fanele ti langutana ni mindhavuko ni tindzimi to hambana-hambana swinene. A hi mpfangano, i tanani mi ta vona! Hi xikombiso, ku na varimi lava vulavulaka Xinghezi ni lava vulavulaka Xibunu, ku katsa ni Vapedi, Vasuthu, Vatsonga, Vatswana, Vavhenda, Maxhosa, ni Mazulu. Ntlawa wun’wana ni wun’wana wu na mahanyelo ya wona ni ririmi ra wona. Nakambe ku na mpfhuka lowukulu ni mapato yo celeka. Hinkwaswo leswi swi lava ku tinyiketela ni ku tirhisa ka nkarhi ni mali yo vonaka. Hambi swi ri tano, Yehova u ma katekisile swinene matshalatshala lama endliweke. I nge hi ku byelenyana hi ta maxangu ni minkateko ya xivumbeko lexi xi hlawulekeke xa ntirho wo chumayela.—Ringanisa Malakia 3:10.

“Xikolo Xa Sonto” Le Kazulu

Exivindzini xa le Kazulu leri nga exikarhi ka tropiki ku na gova leri enteke ra Nambu wa Umvoti. Loko u ri ehenhla ka mawa, wa swi kota ku vona tindlu (miti) leti fuleriweke hi byanyi ta Mazulu ti funengete ndhawu yo leha. Hi Sonto yin’wana hi 1984, vahuweleri vambirhi va Mfumo va tile eka gova leri hi pato ro jika-jika ni ra ritshuri. Ku hisa swinene ku tlhela ku va ni moya wo thamba lerova ndhawu yoleyo yi thyiwa vito ra ndhuma leri nge Kwa-Sathane (xivandla xa Sathana)—leri handle ko kanakana ri tekiweke eka dyondzo ya tihele leyi kondleteriwaka hi Diyavulosi!

Va tsakamile hi nyuku, vamakwerhu va tshinelele wansati loyi a vitaniwaka Doris, loyi a a fambisa ntlawa wa xikolo xa Sonto. Endzhaku ko twa rungula ra Mfumo, Doris xikan’we u rhambe Timbhoni leswaku ti vulavula ni ntlawa wa yena wa vantshwa va kwalomu ka 40. Vuyelo byi ve byihi? Hi vhiki leri nga landzela, vamakwerhu va tlhelele kona ni tikopi ta 70 ta Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele leswaku ti ta tirhisiwa exikolweni xa kwalaho. Mavhiki ma nga ri mangani, xiyimo xa xikolo xa Sonto a xi cinciwile xi va ntlawa wa dyondzo ya Bibele. Ematshan’wini ya tinsimu ta kereke, ku yimbeleriwe tinsimu ta Mfumo hi ndlela ya Vantima, hi ku hlangana ka mimpfumawulo loku tsakisaka. Hi ku hatlisa ntlawa wu kule wu tlula 60. Makwerhu un’wana u te: “A ku ri ntokoto lowu kufumetaka mbilu swonghasi ku hundzula xikolo lexi xa Sonto xi va ndhawu ya vugandzeri bya ntiyiso!”

Ekhwatini Leri Nga Ni Ritshuri

Hikwalaho ka ku katseka ka tikereke emadzolongeni ya swa tipolitiki, varimi vo tala va Valungu a va n’wi tshembi mani na mani loyi a va tshinelelaka a ri ni rungula ra Bibele. Xiya xiviko lexi xa ntlawa wa le Joni lowu nga teka riendzo ra kwalomu ka tikhilomitara ta 640 leswaku wu ya chumayela mahungu lamanene exiphen’wini xin’wana xa Transvaal.

“A hi ri karhi hi kongome en’walungwini ekhwatini leri hlanganeke ku lava ku ringana tiawara ta mune sweswi. A ku ri ni ndzhuti (mirage) epatwini leri ololokeke lowu a wu vangama ehansi ka dyambu ra le Afrika. Xikan’we-kan’we xikontiri xi hela kutani ku sungula gondzo ra ritshuri, ro celeka leri nga ni magoji. Eku heteleleni, ndlela ya sava yi hi yise epurasini.

“‘Avuxeni, Meneer [Nkulukumba],’ a hi xeweta murimi wo nyun’hwela.

“‘Ahee,’” a hlamula hi rito lerikulu. ‘Ndzi nga mi pfuna xana?’

“Endzhaku ko titivisa, hi hlamusele xivangelo xa ku ta ka hina. Loko ha ha heta ku vulavula a ba huwa a ku: ‘Mufundhisi wa mina u ndzi byerile hi n’wina! Hinkwenu mi Makhomunisi naswona mi Vaantikriste. Hatlisani mi huma laha purasini ra mina ndzi nga si . . . !’

“Langutelo ra murimi ri komba leswaku a nga endla dzolonga nkarhi wun’wana ni wun’wana. A ku ri hava lexi a hi ta endla xona, hi ehlekete ku famba ni ku ‘phumunha ntshuri emilengeni ya hina.’ (Matewu 10:14) Ku ni ritshuri ro tala lerova hi endla leswi hi xiviri.

“Eka purasi leri landzelaka, n’wangulo wa fana. Hi loko hi xiya leswaku riqingho ra kwalaho a ri ri karhi ri tirhisiwa hi mufundhisi wa Dutch Reformed la tshamaka kwalaho, loyi a a tsundzuxa ‘ntlhambi wa yena’ hi ta ‘khombo’ leri a ri ta kwalaho. Eku heteleleni hi hlangane ni murimi loyi, hambi leswi a a nga tsakeli, a ku: ‘Ina, mi nga vulavula ni vatirhi va mina.’

“A hi langutele sweswo hakunene. Ekusuhi ni murhi wa munga a ku ri na tindlu ta khume leti nga fuleriwa hi byanyi ivi ti pharhiwa hi misava, leti nga nyawuriki. Hi vona mahlo lama lavaka ku tiva ma hlometela hi le tindlwini loko hi ri karhi hi paka tibuku letinene eka bonete ya movha wa hina. A hi ri ni Tibibele, ni tibuku ta U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni, na Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele, ni tibroxara to hambana-hambana ti hetisisa nkombiso lowu. Un’wana wa vafana va le kusuhi u tsutsume a ya tivisa vaaki va le ximutanini lexi leswaku hi fikile. Hi ku hatlisa ntshungu lowu nga ringanaka 30 a wu hlengeletane ekusuhi ni movha ku ta twa rungula.

“Va tlangeriwe rungula leri rhekhodiweke hi Xitswana. Vona ndlela leyi vanhu lava va tsakeke ha yona ku twa mahungu lamanene ya Xikwembu ya Mfumo ni ntshembo wa Paradeyisi hi ririmi ra ka vona! Loko tibuku ti nyikeriwa va vulavula hi ndlela leyi kombisaka ku tsaka. Ku nga ri khale a hi nga ha ri na tibuku. Mukhalabye un’wana u lave ku xava ni thepi yo rhekhoda. Hi titwe hi tsakile loko va kombisa ku tlangela mahungu lamanene hi tindlela to tala letintsongo—ku n’wayitela ka tingana, ku khumba, ‘ku nkhensa’ ko olova.

“Hi ntolovelo wa vona, vana va endla rixaxa kutani va yimbelela risimu ro lela ra ndhavuko. Endzhakunyana, mapato ya magoji, ya ritshuri ni ku kanetiwa minkarhi yin’wana a swa ha vulanga nchumu. Matshalatshala ya hina a ma nga ri ya hava hakunene!”

Hosi Yi Nyikela Xileriso!

Vandla rin’wana ra le Soweto a ri averiwe ku ya chumayela eka mfumo xivongo wun’wana ekusuhi ni vuxa bya doroba ra Piet Retief. Hi nawu wa kwalaho, muendzi u rhanga a vika hi ta ku ta ka yena eka induna (hosi) ya ndhawu yoleyo. Vamakwerhu va fambisane ni lunghiselelo rero. Swi hlamarise swinene loko hosi yi va amukela hi ntsako kutani yi va nyika ni ndhawu ya byetlelo ekaya ka yona. Tlhandlakambirhi, yi tirhise xitempe xa yona xa ximfumo, ku tsala papila ro tivisa vahuweleri, leri a va fanele va famba na rona hi yindlu na yindlu. A ri ku: “Lava i vachumayeri va Mfumo wa Xikwembu. Va amukeleni etindlwini ta n’wina, mi va yingisela.”

Va angule hi xitalo lerova Timbhoni ti endla malunghiselelo yo nyikela nkulumo ya le rivaleni ejarateni ra yindlu ya hosi hi ndzhenga wolowo wa Sonto. “Holo” leyi pfulekeke a yi tele swinene, kutani tidyondzo ti pfuriwe ti tlhela ti pfariwa hi risimu ni xikhongelo. Mintokoto leyi fanaka ya vanhu lava tsakelaka yi kumiwile etindhawini tin’wana ta le makaya.

Un’wana munhu wo tano a ri Nathaniel, wa le mutini lowutsongo wa Pitsedisulejang ekusuhi ni xiphemu xa Bophuthatswana lexi biweke hi dyandza. A a ri muhluvukisi wa vanhu loyi a a dyondzisa vanhu va kwalaho ku byala swimilana kahle. A a navela ku hundzula kwandzasi leri ri va paradeyisi. Kambe loko a twa leswaku paradeyisi ya misava hinkwayo yi ta ta ku nga ri khale, mahlo ya yena ma pfuleka. Hi ku hiseka u tsale tsalwa rin’wana ni rin’wana leri vahuweleri va nga n’wi komba rona. Nathaniel u hatlise a hlanganisiwa ni bandlha ra le kusuhi, mpfhuka wa kwalomu ka 30 wa tikhilomitara.

Ku Pfuna Valavi Vo Tala Va Ntiyiso Hi Ntsako

“Yehova u hi kombise leswaku vusiwana a byi siveli munhu loyi a nga ni ndlala ya moya ku dyondza ntiyiso,” ku vula Monika, phayona, kumbe mutwarisi wa Mfumo wa nkarhi hinkwawo. A a ri un’wana wa ntlawa wa maphayona lowu a a wu chumayela emapurasini ya le timbaleni ta Orange Free State etiko-xikarhi. Xana maphayona ma ti twe njhani hi ku tiendla ma kumeka leswaku ma yisa mahungu lamanene eka vanhu lava? “A ku na lexi nga ringanaka ni leswi hi swi tokoteke.” va angurile. Hakunene, maphayona ma hakeriwile swinene hi tlhelo ra moya hinkwalaho ka matshalatshala ya wona.

Hambi ku ri ku tsandzeka ku hlaya a swi n’wi siveli munhu loyi a nga ni ndlala ya moya ku dyondza ntiyiso wa Matsalwa. Broxara leyi nga ni swifaniso leyi nge Tsakela Vutomi eMisaveni Hi Masiku! yi tlangeriwa swinene ngopfu-ngopfu hi lava nga kotiki ku hlaya kumbe lava swi kotaka ku hlayanyana. Lavatsongo ni lavakulu va kokiwa mahlo hi swifaniso swa mihlovo swa Paradeyisi. Mutirheli un’wana wa nkarhi hinkwawo loyi a pfunetaka ku kandziyisa tibuku to tano u xiyile: “Broxara leyi yi pfuna vanhu leswaku va vona Paradeyisi yi ri ya ntiyiso naswona yi kurisa xichavo xa vona xa ntumbuluko ni ku xixima Bibele.”

Hi xivangelo lexi fanaka, buku leyi nge Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele yi ve leyi rhandziwaka swinene. Eka ndhawu yin’wana ya mfumo-xivongo wa le Lebowa leyi nga yoxe, vamakwerhu vambirhi va xisati va moya va hlamarisiwe hi ku kuma leswaku mukhalabye, loyi a nga ha voniki kahle ni nsati wakwe a a va ri na kopi ya buku leyi hi ririmi ra Xipedi. Vatekani lava a a va yi tirhisa tanihi buku-mpfuno ku dyondzisa vana va ndhawu yoleyo. Naswona, buku leyi a yi hlayiwa swinene ni ku funghiwa lerova a yi handzuka. A a va tsakile swinene loko va kuma kopi leyintshwa!

Ina, tibuku ta Vukriste ti va pfuna swinene lava nga ni ndlala ya ntiyiso. Lexi tsakisaka, xiphemu lexikulu xa tibuku hinkwato leti kandziyisiwaka hi tindzimi to tala ta le dzongeni wa Afrika, xi humesiwa hi Sosayiti ya Watch Tower. Hi 1990 ntsena, 113 529 wa tibuku, tibroxara, ni timagazini leti nga humesiwa hi Sosayiti ti hangalasiwile etindhawini ta le makaya ta Afrika Dzonga.

Mihandzu Ya Ntirho

Xana mintokoto leyi leyinene ni ku fambisiwa ka tibuku swi tswale mihandzu leyi nga heriki etindhawini ta le makaya ta Afrika Dzonga? Ina, swi tano. Ku sukela hi 1989, mabandlha ya mune ni mintlawa ya kaye leyi nga yoxe yi vumbiwile hikwalaho ka ku twarisa mahungu lamanene emakaya ya Afrika Dzonga hi ku kongoma. Maphayona yo hlawuleka ya nkarhinyana, ni ya nkarhi hinkwawo ma endle xiphemu lexikulu xa ntirho lowu.

Xana wa ha n’wi tsundzuka Doris ni xikolo xakwe xa Sonto le nkoveni wa le Kazulu? Namuntlha, i Mbhoni ya Yehova leyi tinyiketeleke, leyi khuvuriweke. Nakambe, ntlawa lowu chivirikaka wa vahuweleri va Mfumo va kaye wu ya emahlweni wu endla nhluvuko wa moya kwalaho. Vo tala lavantshwa va hlanganyela eka tidyondzo leti khomeriwaka ekaya ra Doris, nkombo wa lava a a dyondza na vona Bibele va khuvuriwile entsombanweni wa muganga lowu nga khomeriwa le Durban hi December 1990.

Mihandzu yo tano yi kufumeta mbilu ni ku tsakisa vahuweleri va Mfumo eAfrika Dzonga. Va yingisa marito ya muapostola Pawulo: “Minkarhi hinkwayo loko swi koteka, a hi endleleni vanhu hinkwavo leswinene.” (Vagalatiya 6:10) Ina, malandza ya Yehova ma tiyimiserile ku fikelela vanhu hinkwavo va timbilu letinene, ku katsa ni lava tshamaka etindhawini ta le makaya ta ‘xiyenge lexi xa le kule xa misava.’—Mintirho 1:8.

[Mimepe/Swifaniso leswi nga eka tluka 24]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Lebowa

TRANSVAAL

Soweto

Piet Retief

Bophuthatswana

ORANGE FREE STATE