Tiphine Hi Vutomi U Ri Karhi U Chava Yehovha
“Chavani Yehovha, n’wina vakwetsimi vakwe, hikuva lava n’wi chavaka a va pfumali nchumu.”—PISALEMA 34:9.
1, 2. (a) Hi tihi tindlela timbirhi leti hambaneke leti Vujagana byi langutaka ku chava Xikwembu ha tona? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa sweswi?
VAFUNDHISI va Vujagana lava dyondzisaka leswaku vanhu va fanele va chava Xikwembu, hakanyingi va dyondzisa sweswo exisekelweni xa dyondzo leyi nga sekeriwangiki ematsalweni ya leswaku Xikwembu xi xupula vadyohi hilaha ku nga heriki etiheleni. Dyondzo yo tano yi hambana ni leswi Bibele yi swi dyondzisaka malunghana na Yehovha, Xikwembu xa rirhandzu ni vululami. (Genesa 3:19; Deteronoma 32:4; Varhoma 6:23; 1 Yohane 4:8) Vafundhisi van’wana va Vujagana va dyondzisa hi ndlela yin’wana. A va lavi ku vulavula hi mhaka ya ku chava Xikwembu. Ematshan’weni ya sweswo, va dyondzisa leswaku Xikwembu xi amukela un’wana ni un’wana ku nga khathariseki leswaku u hanya vutomi bya njhani. Nakambe sweswo a hi swona leswi Bibele yi swi dyondzisaka.—Vagalatiya 5:19-21.
2 Entiyisweni, Bibele yi hi khutaza leswaku hi chava Xikwembu. (Nhlavutelo 14:7) Dyondzo leyi yi pfuxa swivutiso. Ha yini Xikwembu lexi nga ni rirhandzu xi lava leswaku hi xi chava? I ku chava ka muxaka muni loku laviwaka hi Xikwembu? Ku chava Xikwembu ku nga hi pfuna njhani? Hi ta kambisisa swivutiso leswi loko hi ya emahlweni ni ku tlhuvutsa Pisalema ya vu-34.
Lexi Endlaka Leswaku Hi Chava Xikwembu
3. (a) U xi languta njhani xileriso xo chava Xikwembu? (b) Ha yini lava chavaka Yehovha va tsakile?
3 Leswi a nga Muvumbi ni Mufumi la Tlakukeke wa vuako hinkwabyo, Yehovha u faneriwa hi ku chaviwa. (1 Petro 2:17) Hambiswiritano, ku chava koloko a hi ku rhurhumela xikwembu xa tihanyi. I ku xixima leswi Yehovha a nga xiswona. Nakambe i ku chava ku n’wi hlundzukisa. Ku chava Xikwembu swa phyuphyisa, a swi tshikileli munhu kumbe ku n’wi chavisa. Yehovha, “Xikwembu lexi tsakeke” u lava leswaku vanhu va yena va tiphina hi vutomi. (1 Timotiya 1:11) Hambiswiritano, leswaku hi endla tano, hi fanele hi hanya hi ku pfumelelana ni swilaveko swa Xikwembu. Eka vo tala, sweswo swi vula ku cinca ndlela leyi va hanyaka ha yona. Hinkwavo lava cincaka vutomi bya vona, va vona ku hetiseka ka marito ya mupisalema Davhida lama nge: “N’wina nantswani mi vona leswaku Yehovha hi lonene; wa tsaka munhu la tiyeke emirini la tumbelaka eka yena. Chavani Yehovha, n’wina vakwetsimi vakwe, hikuva lava n’wi chavaka a va pfumali nchumu.” (Pisalema 34:8, 9) Hinkwavo lava chavaka Yehovha a va pfumali nchumu hikuva va ni vuxaka lebyinene na Xikwembu.
4. Hi xihi xitiyisekiso lexi Davhida na Yesu va xi nyikeleke?
4 Xiya leswaku Davhida u vitane vavanuna vakwe leswaku i “vakwetsimi,” tanihi leswi a swi tolovelekile enkarhini wa yena. A va ri swirho swa tiko ro kwetsima ra Xikwembu. Nakambe a va hoxa vutomi bya vona ekhombyeni hi ku landzela Davhida. Hambileswi a va ri eku balekeni ka Hosi Sawulo, Davhida a a tiyiseka leswaku Yehovha u ta hambeta a va nyika swilaveko swa xisekelo. Davhida u tsarile: “Swinghalana leswi nga ni ntshiva a swi ri ni swakudya switsongo naswona swi khomiwe hi ndlala; kambe loko ku ri lava lavaka Yehovha, a va nge pfumali nchumu lexinene.” (Pisalema 34:10) Yesu u nyike valandzeri vakwe xitiyisekiso lexi fanaka.—Matewu 6:33.
5. (a) Xana valandzeri vo tala va Yesu a va ri vanhu va muxaka muni? (b) Hi yihi ndzayo leyi Yesu a yi nyikeleke malunghana ni ku chava?
5 Vo tala lava a va yingisela Yesu a va ri vanhu lava pfumalaka, Vayuda va xiyimo xa le hansi. Kutani, Yesu u va “[twele] vusiwana, hikuva a [va] vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.” (Matewu 9:36) Xana vanhu volavo va xiyimo xa le hansi a va ta va ni xivindzi xo landzela Yesu? Leswaku va endla tano, a va fanele va hlakulela moya wa ku chava Yehovha, ku nga ri vanhu. Yesu u te: “Mi nga va chavi lava dlayaka miri endzhaku ka sweswo va nga swi koti ku endla swo tlula sweswo. Kambe ndzi ta mi komba loyi mi nga ta n’wi chava: Chavani loyi endzhaku ko dlaya a nga ni matimba yo hoxa eGehena. Ina, ndza mi byela, Yoloye n’wi chaveni. Ntlhanu wa swindzingiri swi xavisiwa hi timali timbirhi ta nsimbi ta ntiko lowutsongo, a hi swona ke? Kambe ku hava ni xin’we xa swona lexi rivalekaka emahlweni ka Xikwembu. Kambe ni misisi ya tinhloko ta n’wina yi hlayiwile hinkwayo. Mi nga chavi; mi ni risima ro tlula swindzingiri swo tala.”—Luka 12:4-7.
6. (a) Hi wahi marito ya Yesu lama tiyiseke Vakreste? (b) Ha yini Yesu a ri xikombiso lexinene ngopfu xo kombisa ku chava Xikwembu?
6 Loko lava chavaka Yehovha va sindzisiwa hi valala va vona leswaku va tshika ku tirhela Xikwembu, va nga ha tsundzuka ndzayo ya Yesu: “Un’wana ni un’wana loyi a vulaka leswaku u ni vun’we na mina emahlweni ka vanhu, N’wana wa munhu na yena u ta vula leswaku u ni vun’we na yena emahlweni ka tintsumi ta Xikwembu. Kambe loyi a ndzi alaka emahlweni ka vanhu u ta ariwa emahlweni ka tintsumi ta Xikwembu.” (Luka 12:8, 9) Marito lawa ma tiyise Vakreste, ngopfu-ngopfu ematikweni lawa vukhongeri bya ntiyiso byi yirisiweke eka wona. Vakreste volavo va hambeta va dzunisa Yehovha hi vukheta eminhlanganweni ya Vukreste ni le vutirhelini bya vona bya nsimu. (Mintirho 5:29) Yesu u veke xikombiso lexinene ngopfu xo kombisa “nchavo . . . lowu nga ni vukwembu.” (Vaheveru 5:7) Loko ri vulavula hi yena, Rito ra vuprofeta ri te: “Moya wa Yehovha wu ta tshama ehenhla ka yena, moya. . . wa ku chava Yehovha; naswona yena u ta tiphina hi ku chava Yehovha.” (Esaya 11:2, 3) Hikwalaho, Yesu u faneleka swinene leswaku a hi dyondzisa vuyelo bya ku chava Xikwembu.
7. (a) Vakreste va angula njhani eka xirhambo xo fana ni xa Davhida? (b) Vatswari va nga xi landzela njhani xikombiso lexinene xa Davhida?
7 Hinkwavo lava landzelaka xikombiso xa Yesu ni lava yingisaka tidyondzo takwe, entiyisweni va amukela xirhambo xo fana ni xa Davhida: “N’wina vana tanani, ndzi yingiseni; ndzi ta mi dyondzisa ku chava Yehovha.” (Pisalema 34:11) A swi tolovelekile eka Davhida ku vitana vavanuna vakwe a ku, “vana” hikuva a va n’wi teka a ri murhangeri wa vona. Davhida hi byakwe u pfune valandzeri vakwe leswaku va chava Xikwembu, va va ni vun’we leswaku va amukeriwa hi Xikwembu. Lexi i xikombiso lexinene eka Vakreste lava nga vatswari! Yehovha u va nyike vulawuri malunghana ni vana va vona va majaha ni vanhwanyana leswaku va “[hambeta va] va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Vatswari va pfuna vana va vona leswaku va tsakela ku chava Yehovha hi ku bula na vona hi timhaka ta moya ni ku dyondza Bibele na vona minkarhi hinkwayo.—Deteronoma 6:6, 7.
Ku Hanya Hi Ku Chava Xikwembu
8, 9. (a) Ha yini ku hanya hi ku chava Xikwembu swi tsakisa swinene? (b) Ku hlayisa ririmi ra hina swi katsa yini?
8 Hilaha swi boxiweke hakona eku sunguleni, ku chava Yehovha a swi hi tekeli ntsako. Davhida u vutisile: “I mani munhu la tsakeke evuton’wini, la rhandzaka masiku lama ringaneke leswaku a vona leswinene?” (Pisalema 34:12) Swi lo dlaa, leswaku ku chava Yehovha i nchumu wa nkoka leswaku munhu a hanya nkarhi wo leha a tsakile kutani a vona leswinene. Hambiswiritano, swa olova leswaku munhu a ku, “Ndzi chava Xikwembu.” A swi olovi ku swi kombisa hi mahanyelo ya hina. Hikwalaho, Davhida u ya emahlweni a hlamusela ndlela leyi hi nga kombisaka ha yona leswaku hi chava Xikwembu.
9 “Hlayisani ririmi ra n’wina eka leswo biha, ni milomu ya n’wina eku vulavuleni ka vuxisi.” (Pisalema 34:13) Muapostola Petro u huhuteriwile leswaku a tshaha xiyenge lexi xa Pisalema 34 endzhaku ko laya Vakreste leswaku va hanyisana hi rirhandzu. (1 Petro 3:8-12) Ku hlayisa ririmi ra hina eka swilo swo biha swi vula leswaku hi papalata ku hangalasa rihlevo leri vavisaka. Ematshan’weni ya sweswo, minkarhi hinkwayo hi ta lwela ku vulavula swilo leswi akaka ni van’wana. Ku tlula kwalaho, hi ta lwela ku vula ntiyiso hi nga chavi nchumu.—Vaefesa 4:25, 29, 31; Yakobo 5:16.
10. (a) Hlamusela leswi swi vulaka swona ku fularhela leswo biha. (b) Ku katseka yini eku endleni ka swilo leswinene?
10 “Fularhelani swo biha, kutani mi endla leswi nga swinene; lwelani ku kuma ku rhula, mi ku landzelela.” (Pisalema 34:14) Hi papalata swilo leswi Xikwembu xi swi vengaka, swo tanihi ku tikhoma loko biha ka rimbewu, swifaniso swo navetisa rimbewu, ku yiva, vungoma, madzolonga, vudakwa ni ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha. Nakambe hi papalata vuhungasi lebyi kombisaka swilo swo tano leswi nyenyetsaka. (Vaefesa 5:10-12) Ematshan’weni ya sweswo, hi tirhisa nkarhi wa hina hi endla leswinene. Nchumu lowunene ngopfu lowu hi nga wu endlaka i ku hlanganyela nkarhi na nkarhi entirhweni wo chumayela hi Mfumo ni ku endla vadyondzisiwa, hi pfuna van’wana leswaku va ponisiwa. (Matewu 24:14; 28:19, 20) Ku endla leswinene swi katsa ku lunghiselela ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste, ku nyikela eka ntirho wa misava hinkwayo, ku khathalela Holo ya hina ya Mfumo ni ku khathalela swilaveko swa Vakreste lava pfumalaka.
11. (a) Davhida u ma hetisise njhani marito yakwe malunghana ni ku rhula? (b) U nga endla yini leswaku u ‘landzelela ku rhula’ evandlheni?
11 Davhida u veke xikombiso lexinene xo kondletela ku rhula. U pfulekeriwe hi nkarhi wo dlaya Sawulo kambirhi. Eka minkarhi leyi yimbirhi, u papalate madzolonga kutani endzhaku a vulavula hi xichavo na hosi, hi xikongomelo xo kondletela ku rhula. (1 Samuwele 24:8-11; 26:17-20) Namuntlha ku nga endliwa yini loko ku va ni leswi lavaka ku kavanyeta ku rhula evandlheni? Hi fanele hi ‘lwela ku kuma ku rhula, hi ku landzelela.’ Kutani, loko hi vona onge vuxaka bya hina ni mupfumeri-kulorhi byi ni mahlwehlwe, hi yingisa ndzayo ya Yesu leyi nge: “Rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu.” Kutani hi ya emahlweni ni timhaka tin’wana ta vugandzeri bya ntiyiso.—Matewu 5:23, 24; Vaefesa 4:26.
Ku Chava Xikwembu Swa Vuyerisa Swinene
12, 13. (a) Lava chavaka Xikwembu va vuyeriwa hi yini namuntlha? (b) Hi byihi vuyelo byo tsakisa lebyi vagandzeri vo tshembeka va nga ta byi kuma ku nga ri khale?
12 “Mahlo ya Yehovha ma le henhla ka lavo lulama, ni tindleve takwe ti yingisa xirilo xa vona xo kombela mpfuno.” (Pisalema 34:15) Ndlela leyi Xikwembu xi tirhisaneke na Davhida ha yona yi tiyisekisa leswaku marito lawa i ntiyiso. Namuntlha hi ni ntsako lowukulu ni ku rhula hikuva ha swi tiva leswaku Yehovha wa hi khathalela. Ha tiyiseka leswaku minkarhi hinkwayo u ta enerisa swilaveko swa hina, hambiloko hi ri ehansi ka ntshikilelo lowukulu. Ha swi tiva leswaku ku nga ri khale, vagandzeri hinkwavo va ntiyiso va ta hlaseriwa hi Gogo wa Magogo kutani va vona ‘siku leri chavisaka ra Yehovha,’ hilaha ku profetiweke hakona. (Yuwele 2:11, 31; Ezekiyele 38:14-18, 21-23) Ku nga khathariseki xiyimo lexi hi nga ta langutana na xona enkarhini wolowo, marito ya Davhida ma ta hetiseka eka hina: “Va huwelerile, Yehovha a swi twa, kutani a va kutsula emaxangwini ya vona hinkwawo.”—Pisalema 34:17.
13 Swi ta tsakisa hakunene enkarhini wolowo ku vona Yehovha a vangamisa vito rakwe leri tlakukeke! Timbilu ta hina ti ta n’wi chava ku tlula eku sunguleni, kutani vakaneti hinkwavo va ta herisiwa. “Xikandza xa Yehovha xi nyenya lava endlaka swo biha, xi ta endla leswaku ku nga ha vulavuriwi ha vona emisaveni.” (Pisalema 34:16) Swi ta tsakisa swinene ku ponisiwa hi ndlela yoleyo hi nghena emisaveni leyintshwa yo lulama ya Xikwembu!
Switshembiso Leswi Hi Pfunaka Ku Tiyisela
14. I yini lexi nga ta hi pfuna ku tiyisela hambiloko hi ri emaxangwini?
14 Hi nkarhi lowu fanaka, leswaku hi hambeta hi yingisa Yehovha emisaveni leyi onhakeke ni ya rivengo swi lava ku tiyisela. Ku chava Xikwembu swi ta hi pfuna swinene leswaku hi yingisa. Hikwalaho ka minkarhi ya mangava leyi hi hanyaka eka yona, malandza man’wana ya Yehovha ma hanya eswiyin’weni swo tika swinene leswi endlaka leswaku ma tshama ma nga tsakanga. Hambiswiritano, ma nga tiyiseka leswaku loko ma titshega hi Yehovha, u ta ma pfuna leswaku ma tiyisela. Marito ya Davhida ma chavelela hakunene: “Yehovha u le kusuhi ni lava va tshovekeke mbilu; ni lava va pfotlokeke emoyeni wa va ponisa.” (Pisalema 34:18) Lexi khutazaka, Davhida u ye emahlweni a ku: “Makhombo ya lowo lulama ma tele, kambe Yehovha wa n’wi kutsula eka wona hinkwawo.” (Pisalema 34:19) Hambi ho weriwa hi makhombo ya ntsandza-vahlayi, Yehovha u ni matimba yo hi kutsula.
15, 16. (a) Hi rihi khombo leri Davhida a tweke ha rona endzhakunyana ko qambha Pisalema 34? (b) I yini lexi nga ta hi pfuna ku tiyisela miringo?
15 Endzhakunyana ko qambha Pisalema 34, Davhida u twe hi ta khombo leri weleke vaaki va le Nobo, loko Sawulo a va dlayetela xikan’we ni vaprista vo tala. U fanele a ve ni gome lerikulu loko a tsundzuka leswaku ku kariha ka Sawulo ku vangiwe hileswi yena a yeke eNobo! (1 Samuwele 22:13, 18-21) A swi kanakanisi leswaku Davhida u kombele mpfuno eka Yehovha, naswona u chaveleriwe hi ntshembo wa ku pfuxiwa ka “lava lulameke” enkarhini lowu taka.—Mintirho 24:15.
16 Namuntlha ntshembo wo pfuxiwa ka vafi wa hi tiyisa na hina. Ha swi tiva leswaku valala va hina a va nge hi vavisi hilaha ku nga heriki. (Matewu 10:28) Davhida u kombise ku tiyiseka loku fanaka hi marito lawa: “U rindza marhambu hinkwawo ya munhu [wo lulama]; ni rin’we ra wona a ri tshovekanga.” (Pisalema 34:20) Ndzimana leyi yi hetiseke hi ku kongoma eka Yesu. Hambileswi Yesu a dlayiweke hi ndlela ya tihanyi, a ri kona rhambu rakwe leri nga “pfotlosiwa.” (Yohane 19:36) Ku engetela kwalaho, Pisalema 34:20 ya hi tiyisekisa leswaku hambiloko Vakreste lava totiweke ni “tinyimpfu tin’wana” va langutana ni ndzingo wihi na wihi, a va nge vaviseki hilaha ku nga heriki. Marhambu ya vona a ma nge pfotlosiwi hi ndlela yo fanekisela.—Yohane 10:16.
17. Hi rihi khombo leri nga ta wela vanhu lava nga hundzukiki lava vengaka vanhu va Yehovha?
17 Eka lavo homboloka, xiyimo xi hambanile. Ku nga ri khale, va ta tshovela vubihi lebyi va byi byaleke. “Khombo ri ta dlaya lowo homboloka; lava vengaka lowo lulama va ta voniwa nandzu.” (Pisalema 34:21) Hinkwavo lava hambetaka va kaneta vanhu va Xikwembu va ta langutana ni khombo lerikulu. Loko Yesu Kreste a humelela, va ta “kuma nxupulo wa vuavanyisi bya ku loviseriwa makumu.”—2 Vatesalonika 1:9.
18. Xana lava “ntshungu lowukulu” ana se va kutsuriwe njhani, naswona va ta humeleriwa hi yini enkarhini lowu taka?
18 Pisalema ya Davhida yi gimeta hi marito lawa lama chavelelaka: “Yehovha u kutsula moya-xiviri wa malandza yakwe; naswona a nga kona la tumbelaka eka yena la nga ta voniwa nandzu.” (Pisalema 34:22) Eku heleni ka vulawuri byakwe bya malembe ya 40, Hosi Davhida u te: “[Xikwembu xi] kutsule moya-xiviri wa mina wu huma emaxangwini hinkwawo.” (1 Tihosi 1:29) Ku fana na Davhida, lava chavaka Yehovha ku nga ri khale va ta kota ku tsundzuka swa le ndzhaku kutani va tsaka hileswi va kutsuriweke eka nandzu wihi na wihi lowu va wu kumeke hikwalaho ka xidyoho kutani va ponisiwa eka miringo hinkwayo. Ana se Vakreste vo tala lava totiweke va yi kumile hakelo ya vona ya le tilweni. Lava “ntshungu lowukulu” lava humaka ematikweni hinkwawo va tirhela Xikwembu swin’we ni masalela ya vamakwavo va Yesu, kutani va amukeleka eka Yehovha. Va kota ku endla tano hikuva va ni ripfumelo eka ngati leyi halatiweke ya Yesu leyi kotaka ku ponisa. Hi nkarhi wa Mfumo lowu taka wa Kreste wa Gidi ra Malembe, va ta vona vuyelo lebyi heleleke bya gandzelo ra nkutsulo eka vona vini, loko va endliwa lava hetisekeke.—Nhlavutelo 7:9, 14, 17; 21:3-5.
19. Xana swirho swa “ntshungu lowukulu” swi tiyimisele ku endla yini?
19 Ha yini mikateko leyi hinkwayo yi ta kumiwa hi “ntshungu lowukulu” wa vagandzeri va Xikwembu? Hikuva va tiyimisele ku hambeta va chava Yehovha, va n’wi tirhela hi xichavo ni ku n’wi yingisa swi huma embilwini. Kunene, ku chava Yehovha swi tisa ntsako evuton’wini sweswi, naswona swi hi pfuna ku “khomelela swinene evuton’wini bya xiviri”—ku nga vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu.—1 Timotiya 6:12, 18, 19; Nhlavutelo 15:3, 4.
Wa Tsundzuka Xana?
• Ha yini hi fanele hi chava Xikwembu, naswona swi vula yini ku xi chava?
• Ku chava Xikwembu ku fanele ku ma khumba njhani mahanyelo ya hina?
• Hi byihi vuyelo lebyi tisiwaka hi ku chava Xikwembu?
• I switshembiso swihi leswi hi pfunaka leswaku hi tiyisela?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
Lava chavaka Yehovha va tirhisa vutlhari loko ntirho wo chumayela wu yirisiwile
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Nchumu lowunene ngopfu lowu hi nga wu endlelaka vaakelani va hina i ku va byela mahungu lamanene ya Mfumo