Tinhla Ta Bibele Eklesiasta 1:1–12:14

‘Chava Xikwembu Xa Ntiyiso U Hlayisa Milawu Ya Xona.’

Eka siku ni nguva leyi, ku chava ni ku yingisa Xikwembu, hi laha ku hlawulekeke, a swi xiyiwa swi nga pfuni nchumu. Kambe buku ya Eklesiasta (Xiheveru, Qo·heʹleth, muhlengeleti), leyi tsariweke kwalomu ka malembe ya 3 000 lama hundzeke hi Hosi Solomoni (1:1), yi hlamusela vuhava bya matshalatshala ya vanhu lawa ya honisaka xikongomelo xa Xikwembu.

Leswi endlaka leswaku buku leyi yi tsakisa ngopfu i swihloko swo tala leswi mutsari a swi kambisisaka—vutlhari ni vulawuri bya munhu, rifuwo ra swilo leswi vonekaka ni mintsako, xivumbeko xa vukhongeri ni swin’wana. Swilo leswi hinkwaswo i vuhava, hikuva a swi tshami hi masiku. Hi tlhelo rin’wana, ku anakanyisisa ha swona swi yisa mianakanyo leyi tlhariheke eka makumu man’we: ‘Chava Xikwembu xa ntiyiso, u hlayisa milawu ya xona, hikuva hi yona mfanelo hinkwayo ya munhu.’—Eklesiasta 12:13.

“Hikwaŝo I V̌uhav̌a!”

Hlaya tindzima 1 na 2. Loko ku ringanisiwa ni mindzhendzeleko leyi nga heriki ya ntumbuluko, ku phikelela hinkwako ka munhu ka hundza naswona i ka xinkarhana (1:4-7). Hambi yi ri mintirho leyikulu ya muhlengeleti yi fanele ku hundziseriwa eka un’wana loyi kumbexana a nga riki wa nkoka ngopfu (2:18, 19). “Vuhava,” hi Xiheveru, swi vula “nkahelo” kumbe “moya.”

◆ 1:9—Xana “a ku na le’šintŝha e hansi ka dyambu” hi ndlela yihi?

Eka ku rhendzeleka ka ntumbuluko ka ku hanya ka siku na siku loku dyambu ri vangamaka ehenhla ka kona, a ku na lexintshwa hi laha ku heleleke. Hambi swi ri swilo ‘Ieswintshwa’ leswi endliweke i ku tirhisiwa ka milawu leyi Yehova ana se a yi tirhiseke eku vumbeni. Kambe “e hansi ka dyambu” Yehova u humelerise minhluvuko leyintshwa ya moya leyi khumbaka vanhu.—Vona Xihondzo xo Rindza, March 1, 1987, matluka 27-9.

◆ 2:2—Xana swi hoxile ku titsakisa?

E-e, a swi hoxanga. Ku hleka, kumbe ku titsakisa, swi nga ha susa mianakanyo eka swiphiqo swa munhu swa xinkarhana, kambe swiphiqo a swi heli. Kutani ku ringeta ku kuma ntsako wa ntiyiso hi ku tirivatisa i “ku hunguka”; a swi pfuni nchumu. Hi ku fanana, “ku ṭaka” a ku swi tlhantlhi swiphiqo swa vutomi. Ku tiphyuphyisa ni mintsako xisweswo swi hambana ni ntsako lowu humaka eka ku va ni nkateko wa Yehova ehenhla ka ntirho wa munhu.—2:24.

Dyondzo eka Hina: Hi fanele ku hlayisa xitsundzuxo xa Solomoni naswona hi nga phikeleli mimpfuno ya swilo leswi vonekaka ni mintokoto leyintshwa leyi nyanyulaka tanihi pakani leyikulu ya vutomi. Kambe, hi fanele ku va ‘Iavanene emahlweni ka Yehova’ hi ku n’wi yingisa. Kutani hi ta tsakela mikateko ya yena ya “v̌utlhari, ni ku tiv̌a, ni ku ṭaka.”—2:26.

Nkarhi Wa Swilo Hinkwaswo

Hlaya tindzima 3 na 4. Solomoni a a nga kurisi langutelo ro vhumba ra vutomi (3:1-9). Kambe, a a komba ntsena leswaku munhu a nge cinci leswi Xikwembu xi swi fambisaka (3:14). Emhakeni leyi, vanhu a va antswi ku tlula swihari (3:19-21). Kutani langutelo ro tirhisana (4:9-12) ri pfuna ngopfu ku tlula moya wo phikizana (4:4).

◆ 3:11—Xana Xikwembu xi endlile “hikwaŝo ši sasekile hi nkari wa ŝona” hi ndlela yihi?

Rito ‘ku saseka’ nakambe ri vula “vunene, leswi faneleke, leswi lulameke.” Hi nkarhi wa swona, ndhawu leyi faneleke leyi eka yona ntirho wun’wana ni wun’wana wa Xikwembu wu fanekelaka xikongomelo xa yena wu ta hlavuteriwa. Xikwembu xi endle swilo swo tala swi “sasekile” eka vanhu. Hi xikombiso, u nyike vanhu masungulo lama hetisekeke aEdeni. U vhumbe ku ta ka Mbewu leyi ponisaka loko vanhu va wele exidyohweni. Enkarhini lowu faneleke, Xikwembu xi rhumele Mbewu. Naswona, ‘Ieyi sasekeke’ ku tlula hinkwaswo, Yehova u endle Mbewu yi va Hosi ya Mfumo wa Yena.

◆ 4:6—Xana Solomoni a a twarisa vutomi byo olova?

E-e. Kambe Solomoni u xiye leswaku ntirho wa matimba ni nhluvuko leswaku ku bindzuriwa hakanyingi swi yisa eka mphikizano ni nkwetlembetano (4:4). Nakambe, leswi swi nga vanga swiphiqo hambi ku ri ku hatla u fa. (1 Timotiya 6:9, 10) Kutani, langutelo leri ringaniselaka i yini? Aneriseka hi mpfuno lowuntsongo lowu fambisanaka ni ku rhula, ematshan’wini yo kurisa bindzu leri fambisanaka ni ku karhateka ni maxangu.

Dyondzo eka Hina: Lowu i nkarhi wo lava Mfumo wa Xikwembu ku sungula ematshan’wini ya ku navela mintsako ya munhu hi xiyexe (3:1). Hi fanele ku tirhisana ni Vakristekulorhi ematshan’wini yo tihambanisa (4:9-12). Hi ndlela yoleyo, hi nga amukela mpfuno ni xikhutazo lexi lavekaka ku nga khathariseki ku xaniseka ni nkaneto.

Vugandzerl Bya Ntiylso Bya Anerlsa

Hlaya tindzama 5 na 6. Tanihi leswi Yehova a nga wa matimba hinkwawo, hi fanele ku languta vuxaka bya hina na yena byi ri lebyikulu, hi nga endli hi vuphukuphuku ivi hi rindzela leswaku a amukela “gandzelo” ra hina (5:1, 2). Munhu loyi a chavaka Xikwembu u amukela ku aneriseka hi ku tirhisa rifuwo ra yena ra swilo leswi vonekaka, kambe loyi a swi hlengeletaka a nga kumi ku tsaka.—Ringanisa 5:18-20 na 6:2, 3.

◆ 5:2—Xana xitsundzuxo lexi xi tirha njhani?

Hi fanele hi nyikela timbilu ta hina eka Xikwembu, kambe hi fanele ku tivonela eka marito lama nyanyulaka, lama nga riki ni mianakanyo hikwalaho ka vukulu ni matimba ya yena. (Psalma 62:8) Ematshan’wini yo phatlulela, hi fanele ku tirhisa swiga swo olova, leswi humaka embilwini. (Matewu 6:7) Hi marito ya ntlhanu ntsena yo koma ya Xiheveru, Muxe u kombelele Meriyamu naswona u amukele nhlamulo leyi tsakisaka.—Tinhlayo 12:13.

◆ 6:9—Xana leswi “anakanyiwaka hi mbilu” i yini ke?

Xiga lexi xi kombetela eka ku lavisisa loku nga heriki ko anerisa ku navela loku nga ta ka ku nga hetiseki. Leswi swi hambanisiwa ni “Ie’ŝi v̌oniwaka hi mahlo,” hi leswaku, ku langutana ni swa xiviri. Xisweswo, ku tiva leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga tisaka ku cinca ka xiviri, hi fanele ku aneriseka naswona hi nga pfumeleli ku navela loku nga riki ka xiviri kumbe loku nga kumekiki leswaku ku hi tekela ku rhula.

Dyondzo eka Hina: Endhawini ya hina ya vugandzeri, hi fanele ku tikhoma hi ku xiximeka lokunene naswona hi fanele ku yingisela (5:1). Nakambe hi fanele ku hatlisela ku hetisisa ndzhwalo wa hina emahlweni ka Yehova. Loko hi tekile, leswi swi katsa ku hetisisa ku hlambanya ka hina ka vukati.—5:4.

Marito Ya Vutlhari

Hlaya tindzima 7 na 8. Muhlengeleti u xiya mbuyelo lowu vavisaka wa rifu (7:1-4) ni nkoka wa vutlhari (7:11, 12, 16-19); utlhelaatshinya hi ta wansati wo biha (7:26). Xitsundzuxo xa nyikeriwa eka timhaka to tanihi ku endla hi vutlhari eka vafumi (8:2-4) ni ku ka u nga hlundzukisiwi hi ku pfumala ka vululami.—8:11-14.

◆ 7:28—Xana marito lawa ya tsongahata vavasati?

Swi vonaka onge mpimo wa mahanyelo lowu a wu ri kona a wu ri ehansi swinene. Xisweswo, Solomoni a a vulavula ehenhleni ka ku kala ka vavanuna kumbe vavasati vo lulama enkarhini wolowo. Exikarhi ka gidi ra vanhu, a swi nonon’hwa ku kuma wanuna un’we wo lulama, naswona a swi nonon’hwa ngopfu ku kuma wansati un’we wo lulama. Hambi swi ri tano, Bibele yi vulavula hi “nsati lonene” ni “wansati wa matimba.” (Ruti 3:11; Swivuriso 31:10) Nakambe ndzimana leyi yi nga ha va yi ri vuprofeta, hikuva a ku si tshama ku va ni wansati loyi a nyikeke Yehova ku yingisa loku hetisekeke, kasi ku tshama ku va ni wanuna wo tano—Yesu Kriste.

◆ 8:8—Xana muhlengeleti a a vulavula hi yini laha?

A a vulavula hi rifu. Ku hava munhu la nga sivelaka matimba ya vutomi ku huma etiseleni ta yena leswaku a hlwerisa siku ra ku fa. Eka nyimpi leyi Iwiwaka ni nala wa hina la tolovelekeke rifu, ku hava munhu loyi a nga ntshunxekaka kumbe loyi a nga cincisaka. (Psalma 49:7-9) Hambi va ri vabihi ni makungu ya vona yo homboloka va nge poni rifu.

Dyondzo eka Hina: Hambi leswi rifuwo ra swilo leswi vonekaka ri veke pakani ya vutomi ya lavo tala, i vutlhari bya Xikwembu ntsena lebyi nga yisaka eka vutomi lebyi nga heriki. (7:12; Luka 12:15) Ku navela ‘masiku lamanene ya khale’ swi nge hi antswiseli timhaka (7:10). Kambe, hi ta “endleriwa leŝinene” loko ntsena hi hambeta hi chava Xikwembu.—8:5, 12.

Mimbuyelo Ya Vutomi

Hlaya tindzima 9 na 10. Vutomi bya vangama, naswona Xikwembu xi lava leswaku hi byi tsakela (9:4, 7). Tanihi leswi hi nga riki na vulawuri bya vuyelo bya vutomi (9:11, 12), swa antswa ku yingisela vutlhari bya Xikwembu, hambi leswi vanhu vo tala va nga byi tlangeriki (9:17). Hikwalaho ka ku nga tiyiseki ka vutomi, hi fanele ku hlayisa timbilu ta hina (10:2), hi xiyaxiya eka hinkwaswo leswi hi swi endlaka, kutani hi endla hi vutlhari lebyi tirhaka.—10:8-10.

◆ 9:1—Xana mintirho ya valulami yi njhani evokweni ra Xikwembu?

Hambi leswi khombo ri welaka lava tlhariheke ni lava lulameke, leswi swi humelela ntsena hi mpfumelelo wa Xikwembu, naswona a nge va fularheli. Hi “voko” ra Xikwembu, kumbe matimba lama tirhisiweke, vanhu lavo lulama va nga ntshunxiwa eka ndzingo kumbe va tiyisiwa leswaku va wu tiyiselela. (1 Vakorinto 10:13) Ku tsundzuka mhaka leyi swi nga chavelela nandza wa Yehova loko swihinga swi humelela.

◆ 10:2—Xana mbilu yi le vokweni ra xinene hi ndlela yihi?

‘Voko ra xinene’ hakanyingi ri kombisa xiyimo xo amukeleka. (Matewu 25:33) Kutani ntiyiso wa leswaku mbilu ya munhu la tlhariheke yi le “vokweni ra yena ra xinene” wu kombisa leswaku yi n’wi susumetela ku phikelela ndlela ieyinene, leyi amukelekaka. Kambe xiphukuphuku xi pfumala nsusumeto lowunene naswona xi endla hi vuphukuphuku na hi vubihi. Mbilu ya xona yi ri ‘evokweni ra ximatsi’ swi kombisa leswaku xi susumetiwa ku landzelela ndlela yo homboloka.

Dyondzo eka Hina: Tanihi leswi rifu ra xihatla ri nga welaka un’wana ni un’wana wa hina (9:12), hi fanele ku tirhisa vutomi bya hina entirhweni wa Yehova kumbexana rifu ra hina ri nga tshuka ri yimise swilo hinkwaswo (9:10). Nakambe hi fanele hi va ni vutshila entirhweni wa hina hikuva ku tsandzeka, hambi ku ri eka swilo swo tano swo olova tanihi ku cela khele kumbe ku pandzela rihunyi, swi nga va leswi vavisaka eka hina ni le ka van’wana.—10:8, 9.

Xikongomelo Xa Vuntshwa Ni Vutomi

Hlaya tindzima 11 na 12. Hinkwerhu hi fanele ku hanana ni ku teka goza leri nga kanakanisiki (11:1-6). Vantshwa lava tirhisaka nkarhi ni matimba ya vona kahle eku tirheleni ka Muvumbi va nge tisoli endzhakunyana evuton’wini (11:9, 10). Kambe, va ta aneriseka hi ku tsakisa Xikwembu va nga si lahlekeriwa hi rihanyo ni matimba ya vona.—12:1-7; vona Xihondzo xo Rindza xa Xinghezi xa December 15, 1977, tluka 746.

◆ 11:1—Ku vuriwa yini hi ku ‘cukumeta vuswa bya wena’?

Vuswa i swakudya swa vutomi. Ku byi cukumeta ‘ematini’ i ku hambana ni nchumu wa nkoka ngopfu. Kambe, “u ta tlhela u byi kuma,” hikuva munhu la hananaka u ta hakeriwa hi ndlela leyi nga languteriwangiki.—Luka 6:38.

◆ 12:12—Hikwalaho ka yini ku ri ni langutelo ro tano ro biha malunghana ni tibuku?

Loko ti ringanisiwa ni Rito ra Yehova, tivholumo leti ‘nga heriki’ ta misava ti tamele ku anakanya ka munhu ntsena. Vunyingi bya ku anakanya loku byi kombisa mianakanyo ya Sathana. (2 Vakorinto 4:4) Entiyisweni, ‘ku tinyiketela lokukulu’ eka swilo swo tano swa nyama swi humesa swintsongo leswi nga swa nkoka lowu nga heriki.

Dyondzo eka Hina: Ku fana na Solomoni, hi fanele ku anakanyisisa hi leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka ehenhleni ka vutomi. Kutani ku tiyimisela ka hina ko chava ni ku yingisa Xikwembu ku ta tiyisiwa. Ku tiva leswaku Yehova u khumbeka ngopfu ehenhleni ka hina (12:13, 14) swi hi tshineta ekusuhi nayena.

Hikwalaho, onge hi nga ‘chava Xikwembu xa ntiyiso, hi hlayisa milawu ya xona.’ Lowu i ndzhwalo wa hina naswona wu ta hi tisela ntsako lowu nga heriki.