Ku Tihungasa—Tsakela Mimpfuno Ya Kona, Papalata Mintlhamu Ya Kona

“A ku na le’šo saseka e ka munhu le’ši tlulaka ku dya ni ku nwa, ni ku lav̌ela [moya-xiviri] wa yena e ku tiṭakela hi ku tira ka yena.”—EKLESIASTA 2:24.

 1. Vukongomisi bya Xikwembu byi pfuna vanhu va xona hi tindlela tihi malunghana ni ku tihungasa?

VUKONGOMISI bya Yehovha byi nyika malandza ya yena mimbuyelo yo tala. Hi nga vona leswi emhakeni ya ku tihungasa. Vukongomisi bya yena byi pfuna Vakreste ku papalata ku swi hundzeleta eka mavonelo ya munhu hi xiyexe. Vanhu van’wana va vukhongeri lava hundzeletaka swinene minsivelo ya maambalelo ni mahanyelo va languta ku titsakisa hinkwako ku ri xidyoho. Hi tlhelo rin’wana, vanhu vo tala va hlongorisa ku titsakisa hambi loko ku lwisana ni milawu ni misinya ya milawu ya Yehovha.—Varhoma 1:24-27; 13:13, 14; Vaefesa 4:17-19.

 2. I yini lexi eku sunguleni xi kombiseke langutelo ra Xikwembu hi ku tihungasa?

² Kutani ke, xana ku vuriwa yini hi vanhu va Xikwembu? Vo tala lava sungulaka ku dyondza Bibele swa va hlamarisa loko va dyondza leswaku kahle-kahle Xikwembu xi vumbe vanhu va ri ni vuswikoti byo tsakela vutomi. Xi nyike vatswari va hina vo sungula ntirho leswaku va wu endla—kambe hayi ntirho lowu phirhaka, lowu tshikelelaka, lowu tirhiwaka hi vanhu vo tala lava nga hetisekangiki. (Genesa 1:28-30) Anakanya hi tindlela to tala letinene leti hinkwavo lava hanyaka eparadeyisini ya laha misaveni va nga ta ti kuma ti tsakisa. Anakanya hi ntsako wa vona loko va hlalela swiharhi leswi swi nga ta ka swi nga vi na nxungeto kun’we ni swifuwo swo hambana-hambana leswi swi nga ta va xiphemu xa vutomi bya siku na siku! Naswona va ta va ni swakudya leswinene swonghasi leswi nga ta kumeka eka “miri ya tinšaka hikwato le’yi nav̌etaka mahlo, ni le’yi nanḍihaka”!—Genesa 2:9; Eklesiasta 2:24.

 3-5. (a) Ku tihungasa ku fanele ku fikelela xikongomelo xihi? (b) Hi nga tiyiseka njhani leswaku Xikwembu a xi sivelanga Vaisrayele ku kuma ntsako?

³ Mintirho yoleyo entiyisweni yi nga langutiwa tanihi ku tihungasa, loku xikongomelo xa kona eParadeyisini xi nga ta va xi fana ni xa ku tihungasa ka sweswi: ku nga ku phyuphyisa ni ku vuyetela matimba ya wena leswaku u ta endla mintirho (ntirho) leyi engetelekeke leyi tswalaka mihandzu. Loko ku tihungasa ku endla leswi, ka vuyerisa. Xana sweswo swi vula leswaku vagandzeri va ntiyiso va nga hlela nkarhi evuton’wini bya vona leswaku va tihungasa hambi va nga si hanya eParadeyisini? Ina. Malunghana ni ku tihungasa exikarhi ka vanhu va Yehovha va nkarhi wa khale, Insight on the Scriptures yi ri:

⁴ “Ku titsakisa ni ku tirivatisa ka Vaisrayele a swi hlamuseriwi ngopfu erhekhodweni ya Bibele. Hambi swi ri tano, yi swi kombisa swi ri leswi faneleke ku langutiwa tanihi leswi faneleke ni leswi lavekaka loko swi pfumelelana ni misinya ya milawu ya vukhongeri ya tiko. Swivumbeko leswikulu swa ku tirivatisa a ku ri ku tlanga swichayachayana swa vuyimbeleri, ku yimbelela, ku cina, ku bula, kun’we ni mintlangu yin’wana. Ku endla mawetana ni ku vutisa swivutiso swo nonon’hwa a swi rhandziwa ngopfu.—Vaav. 14:12.”—Vholumo 1, tluka 102.

⁵ Loko Davhida a vuya a hlurile, vavasati va Vaheveru a va tirhisa switende ni swingomana loko va khana (Xiheveru, sa·chaqʹ). (1 Samuel 18:6, 7) Rito ra Xiheveru kahle-kahle ri vula “ku hleka,” naswona ku hundzuluxela kun’wana ku vulavula hi “vavasati lava baka nkulungwani.” (Byington, Rotherham, The New English Bible) Loko ku karhi ku rhurhisiwa Areka, ‘Davhida ni yindlu hinkwayo ya Israyele a va ri karhi va khana emahlweni ka Yehovha hi tinxaka hinkwato ta swichayachayana.’ Mikala, nsati wa Davhida, a a ri ni langutelo leri nga fanelangiki, hikuva u kanete ku hlanganyela ka Davhida emintirhweni ya ku tihungasa. (2 Samuwele 6:5, 14-20) Xikwembu xi vhumbhe leswaku vabohiwa lava vuyeke hi le Babilona a va ta hlanganyela eka mintirho leyi fanaka yo titsakisa.—Yeremiya 30:18, 19; 31:4; ringanisa Pisalema 126:2.

 6. Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki ma hi pfuna njhani eku languteni ka hina ka ku tihungasa?

⁶ Na hina hi fanele hi lava ku ringanisela ehenhleni ka ku tihungasa. Hi xikombiso, xana ha swi xiya leswaku Yesu a a nga ri munhu la titsonaka mintsako? U tinyike nkarhi wo dya swakudya leswi phyuphyisaka, tanihi “nkhuvo lowukulu” lowu Levhi a wu endleke. Naswona loko vanhu lava tixiyaka tanihi lava lulameke va n’wi sorile hikwalaho ko dya ni ku nwa, Yesu u ale malangutelo ni tindlela ta vona. (Luka 5:29-31; 7:33-36) Tsundzuka ni leswaku u ve kona eka nkhuvo wa vukati ni ku pfuneta eminkhubyeni. (Yohane 2:1-10) Makwavo wa Yesu hi manana, Yuda, u boxa leswaku Vakreste a va ‘rhandza minkhuvo,’ leswi handle ko kanakana ku nga swakudya leswi vanhu lava sweleke a va swi dya ni ku va ni xinakulobye lexi tsakisaka, lexi ntshunxekeke.—Yuda 12.

Ku Tihungasa Hi Nkarhi Lowu Faneleke Ni Ndhawu Leyi Faneleke

 7. Rito ra Xikwembu ri swi khutaza njhani ku ringanisela malunghana ni ku tihungasa?

⁷ Eklesiasta 10:19 yi vulavula kahle hi ‘xinkwa lexi nyikaka vatirhi ntsako ni vhinyo leyi endlaka leswaku vutomi byi tsakisa.’ Sweswo a swi twali onge hi loko ku tihungasa a ku hoxile kumbe ku biha hi ntumbuluko, a swi tano ke? Kambe buku leyi fanaka yi ri: “Šilo šiṅwana ni šiṅwana ši ni nkari wa šona. . . . Nkari wu kona wa ku rila, wu kona nkari wa ku hleka; nkari wu kona wa ku kolola, wu kona nkari wa ku tšina.” (Eklesiasta 3:1, 4) Ina, hambi leswi yi nga avanyisiki ku tihungasa loku faneleke, Bibele yi hi nyika switsundzuxo. Switsundzuxo leswi swi katsa ku tihungasa loku faneleke hi tlhelo ra nkarhi ni mpimo wa kona. Nakambe yi hi tsundzuxa hi mintlhamu leyi humeleleke hi ku phindha-phindha eku tihungaseni loku endliwaka hi mintlawa leyikulu.—2 Timotiya 3:4.

 8, 9. Ha yini nkarhi lowu hi hanyaka eka wona ni xiavelo xa hina lexi hi nyikiweke hi Xikwembu swi fanele swi khumba ku tihungasa?

⁸ Hi xiye leswaku Vayuda lava vuyaka hi le Babilona—lava a va ri ni ntirho lowukulu lowu a va fanele ku wu endla—a va ta hlanganyela eku tiphyuphyiseni loku tsakisaka. Kambe Yeremiya eku sunguleni u vule leswaku a a nga ta ‘tshama ni ntlawa wa vanghana lava va endlaka mafenya kumbe ku sungula ku tsaka.’ (Yeremiya 15:17) A a averiwe hi Xikwembu ku nyikela rungula ra ku xupuriwa loku a ku tshinela, kutani a ku nga ri nkarhi lowu faneleke eka yena leswaku a titsakisa.

⁹ Vakreste namuntlha va averiwe ku twarisa rungula ra Xikwembu ra ntshembo, ni ku twarisa ku avanyisa ka xona ehenhla ka mafambiselo lama hombolokeke ya Sathana. (Esaya 61:1-3; Mintirho 17:30, 31) Xisweswo swi fanele ku va erivaleni leswaku a hi fanelanga ku pfumelela ku tihungasa ku va loku rhangaka emahlweni evuton’wini bya hina. Hi nga fanisa yinhla leyi hi munyu kumbe swilungi swo hlawuleka leswi nandzihisaka swakudya. Xana u nga chela swilungi swo tala swonghasi lerova ni nantswo wa swakudya hi swoxe wu nga ha twali? Hakunene a swi tano! Ku pfumelelana ni marito ya Yesu lama nga eka Yohane 4:34 na Matewu 6:33, lexi xi nga xa nkoka swinene eka hina—swakudya swa hina—ku fanele ku va ku endla ku rhandza ka Xikwembu. Kutani ku tirivatisa ku fana ni swilungi. Ku fanele ku phyuphyisa ni ku nyika matimba, hayi ku karharisa kumbe ku heta matimba.

10. Ha yini hinkwerhu ka hina hi fanele ku tlhela hi kambisisa ku tihungasa ka hina malunghana ni mpimo wa nkarhi lowu hi wu hetaka?

¹⁰ Kambe yima u anakanya: Xana a hi vanhu vo tala lava vulaka leswaku nkarhi ni nyingiso lowu va wu nyikelaka eku tihungaseni wu ringaniseriwile? Loko a va titwa hi ndlela leyi hambaneke, ingi va endle ndzulamiso. Xana leswi a swi kombisi swona leswaku un’wana ni un’wana wa hina u fanele a yima a kambisisa swinene, leswaku ku tihungasa kahle-kahle ku teka xivandla xihi evuton’wini bya yena? Xana ku nga ha va ku ri nchumu lowukulu evuton’wini bya hina handle ko swi xiya? Hi xikombiso, xana nkarhi wun’wana ni wun’wana loko hi vuya ekaya hi pfulela TV handle ko swi xiya? Xana hi sungule ku endla xiyimiso xo hlayisa nkarhi lowo tala wa ku tihungasa vhiki na vhiki, tanihi Ravuntlhanu wun’wana ni wun’wana ni vusiku kumbe Mugqivela wun’wana ni wun’wana ni vusiku? Xana hi titwa hi hele matimba loko nkarhi wolowo wu fika, kambe hi tshame ekaya, ku ri hava ku tihungasa loku kunguhatiweke? Swivutiso swin’wana swimbirhi swi ri: Hi siku ra le ndzhaku ko tihungasa, xana hi kuma leswaku hi tshame byi kondza byi va vusiku kumbe ku chayela mpfhuka wo leha lerova hi karhala, kumbexana swi hi tikela swinene ku hlanganyela kahle evutirhelini bya Vukreste kumbe ku tirhela loyi a hi tholeke hi mfanelo? Loko ku tihungasa ka hina ku va ni vuyelo byebyo nkarhi na nkarhi kumbe hi ku phindha-phindha, xana i ku titsakisa loku faneleke ni loku ringaniseriweke?—Ringanisa Swivuriso 26:17-19.

11. Ha yini ku tlhela hi anakanyisisa hi muxaka wa ku tihungasa ka hina swi fanerile?

¹¹ Nakambe swi nga va swinene leswaku hi tlhela hi anakanya hi muxaka wa ku tihungasa ka hina. Ku va ka hina malandza ya Xikwembu a hi xitiyisekiso xa leswaku ku tihungasa ka hina ku fanerile. Xiya leswi muapostola Petro a swi tsaleleke Vakreste lava totiweke loko a ku: “Tshikani ku endla leswi tsakeriwaka hi vamatiko, hikuva swi ringene loko mi swi endlile eminkarhini leyi hundzeke. Khale a mi hanya hi ku endla swa manyala, hi ku navela ku titsakisa, hi ku pyopyiwa, ni makolo, ni ku va swilovekelo, ni ku gandzela swikwembu swa hava leswi nga lavekiki.” (1 Petro 4:3) A a nga hehli vamakwavo hi ku tekelela leswi lava a va ri emisaveni a va swi endla. Kambe ku xalamuka i swa nkoka eka Vakreste (va nkarhi wolowo ni va sweswi) hikuva munhu a nga phasiwa hi ku olova hi ku tihungasa loku nga ni khombo.—1 Petro 1:2; 2:1; 4:7; 2 Petro 2:13.

Xalamukela Mintlhamu

12. Petro wo Sungula 4:3 yi kombisa ntlhamu wa muxaka muni?

¹² Xana i ntlhamu wa muxaka muni lowu hi faneleke ku wu xalamukela? Entiyisweni Petro u boxe “ku pyopyiwa, ni makolo, ni ku va swilovekelo.” Muhlamuseri wa Mujarimani u hlamusele leswaku marito ya Xigriki lama tirhisiweke laha “ngopfu-ngopfu a ma tirha eku nweni ka vanakulobye enkhubyeni.” Profesa wa le Switzerland u tsale leswaku mikhuva yoleyo a yi tolovelekile hi nkarhi wolowo, a ku: “Nhlamuselo ya kona yi fanele yi fambelana ni vanhu lava hlanganeke kumbe hambi ku ri mintlawa leyi tolovelekeke laha mintirho leyi khomisaka tingana leyi hlamuseriweke a yi endliwa kona.”

13. Ku tirhisiwa ka xihoko eku tihungaseni ku ve ntlhamu hi ndlela yihi? (Esaya 5:11, 12)

¹³ Ku va ni swakunwa swa xihoko eku tihungaseni loku hlanganyeriwaka hi vanhu vo tala ku phase vo tala. Bibele a yi swi yirisi ku tirhisa swakunwa swo tano hi ku ringanisela. Hi xikombiso, Yesu u endle vhinyo enkhubyeni wa vukati eKana. A ku nga nwiwi ku tlula xikalo, hikuva Yesu a a hlayisa xitsundzuxo xa Xikwembu xo papalata ku va exikarhi ka vanhu lava nwaka ku tlula mpimo. (Swivuriso 23:20, 21) Kambe xiya mhaka leyi: Mufambisi wa nkhuvo wolowo u vule leswaku eminkhubyeni yin’wana a ku rhanga ku keriwa vhinyo leyinene ‘ivi loko vanhu va pyopyiwile, ku keriwa vhinyo leyi nga riki yinene ngopfu.’ (Yohane 2:10) Kutani a swi tolovelekile leswaku Vayuda va pyopyiwa eminkhubyeni ya vukati leyi eka yona a ku kumeka vhinyo leyo tala eka hinkwavo.

14. Vakreste lava endzeriweke va nga hlangavetana hi tindlela tihi ni ntlhamu lowu swakunwa swa xihoko swi nga vaka na wona?

¹⁴ Hi laha ku faneleke, Vakreste van’wana lava endzeriweke va endle xiboho xo nyikela vhinyo, byalwa ni swakunwa swin’wana swa xihoko loko vona hi voxe va kota ku lawula leswi vaendzi va vona va nyikiwaka kumbe ku dya swona ntsena. Loko ntlawa wu kule lerova loyi a endzeriweke a nga swi koti ku wu lawula hi laha ku faneleke, tanihi nkhuvo wa vukati wa Vayuda lowu boxiweke, swakunwa swo tala swa xihoko swi nga va ntlhamu lowu nga ni khombo. Ku nga ha va ku ri na munhu loyi a lwisaneke na xiphiqo xa ku nwa ku kondza a xi hlula. U nga swi vona leswaku ku kumeka ka swakunwa swa xihoko loku nga lawuriwiki eka mani na mani ku nga n’wi ringa leswaku a nwa ku tlurisa xikalo kutani a onha xiendlakalo lexi hi ku helela. Mulanguteri loyi nakambe a nga tatana eJarimani u vule leswaku ndyangu wa yena wa pfuneka eku tihungaseni ni vapfumeri-kulobye. Kambe u engetele leswaku ku tlhekeka loku nga vaka kona ka swiphiqo a ku kula swinene loko byalwa byi kumeka hi ku olova.

15. Vukongomisi lebyinene bya ku tihungasa byi nga fikeleriwa njhani?

¹⁵ Nkhuvo wa vukati wa le Kana a wu ri na “mufambisi wa nkhuvo.” (Yohane 2:8) Leswi a swi vuli swona leswaku ndyangu lowu nga hlanganela swakudya endlwini ya wona kun’we ni ntlawa wo karhi kumbe lowu tihungasaka ni van’wana wu fanele ku veka mufambisi. Wanuna wa ndyangu u ta va ni vutihlamuleri byo lawula xiendlakalo xo tano. Kambe hambi ntlawa wa kona wu vumbiwe hi mindyangu yimbirhi ntsena kumbe ku tlula, swi fanele ku vonaka leswaku un’wana u ni vutihlamuleri eka leswi swi endlekaka. Vatswari vo tala va kambisisa leswi loko n’wana wa vona wa xinuna kumbe wa xisati a rhambiwa ku ya eku tihungaseni. Va vutisa loyi a nga ta endzeriwa leswaku i mani loyi a nga ta lawula xiendlakalo hinkwaxo, a tlhela a va kona ku fikela emakumu. Vatswari lava nga Vakreste va tlhele va lulamisa xiyimiso xa vona vini leswaku va va kona leswaku vanhu lavakulu ni lavantshwa va ta tsakela xinakulobye lexikulu.

16. Swiringanyeto leswinene malunghana ni mpimo wa lava nga kona eku tihungaseni hi swihi?

¹⁶ Rhavi ra Canada ra Sosayiti ya Watch Tower ra tsala: “Xitsundzuxo lexi yelanaka ni ku hika nhlayo ya vanhu lava vaka kona eku tihungaseni xi twisisiwe hi vakulu va nga ri vangani tanihi lexi vulaka leswaku loko ku va ni vanhu vo tala eswakudyeni swa le nkhubyeni wa vukati swi lwisana ni xitsundzuxo lexi. Va fikelele makumu ya leswaku loko hi tsundzuxiwa ku endla leswaku nhlayo ya vanhu lava taka eku tihungaseni yi va yitsongo, yi lawuleka, swi ta va swi hoxile loko ku va ni vanhu va 200 kumbe 300 eswakudyeni swa nkhuvo wa vukati.”a Ematshan’wini yo kandziyisa nhlayo leyi voniwaka hi munhu hi xiyexe ku tlula mpimo, nyingiso lowukulu wu fanele ku nyikeriwa eka vulawuri lebyi faneleke, ku nga khathariseki leswaku i vangani lava nga ta va va ri kona kwalaho. Mpimo wa vhinyo leyi Yesu a yi nyikeleke wu kombisa leswaku i ntlawa wukulukumbanyana wa lava a va ri kona enkhubyeni wa vukati le Kana, kambe handle ko kanakana a wu lawuriwa hi laha ku faneleke. Minkhuvo yin’wana ya nkarhi wolowo a yi nga lawuriwi hi laha ku faneleke; nhlayo ya vona kumbexana hi yona a yi vanga leswaku vulawuri byi nga koteki. Loko ku hlangane vanhu vo tala, ku ni mphikamakaneta leyikulu, hikuva swa olova ku tienerisa hi ku pyopyiwa eka lava tsaneke, lava voyameleke eku nweni ku tlula mpimo. Eku tihungaseni loku nga lawuriwiki, va nga ha endla swilo leswi kanakanisaka.—1 Vakorinto 10:6-8.

17. Ku ringanisela ka Mukreste ku nga kombisiwa njhani loko ku kunguhatiwe ku tihungasa?

¹⁷ Vulawuri lebyinene eku tihungaseni byi katsa ku kunguhatiwa ni ku lunghiseleriwa ka swona. Leswi a swi lavi ku nyikiwa nhloko-mhaka leyi nga rivalekiki leswaku swi endla ku tihungasa loku ku va loku hlawulekeke ni loku nga ta tsundzukiwa, kambe ku ri loku ku nga ta tekelela mintlawa ya misava yo tihungasa, hambi i mincino leyikulu leyi lava cinaka va ambalaka swiambalo swo hlawuleka kumbe mintlawa leyi ambalaka swiambalo leswi yi hundzulaka. Xana u nga anakanya Vaisrayele vo tshembeka eTikweni leri Tshembisiweke va ri karhi va kunguhata ku tihungasa, laha hinkwavo a va fanele ku ambala tanihi vahedeni va le Egipta kumbe etikweni rin’wana? Xana a va ta kunguhata mincino leyi fambisanaka ni mintlhaveko kumbe vuyimbeleri lebyi pfumisaka nhloko lebyi a byi tolovelekile eka vahedeni? Le Ntshaveni ya Sinayi, va phasiwile hi vuyimbeleri ni mincino leyi kumbexana a yi hangalakile ni ku toloveleka aEgipta. Ha yi tiva ndlela leyi Xikwembu ni nandza wa xona la vupfeke Muxe va xiyeke ku tihungasa koloko ha yona. (Eksoda 32:5, 6, 17-19) Hikwalaho, loyi a endzeriweke kumbe loyi a lawulaka xiendlakalo xa ku tihungasa u fanele ku xiya loko ku ta va ni ku yimbelela kumbe ku cina; kutani loko swi ri tano, u fanele ku tiyiseka leswaku swi pfumelelana ni misinya ya milawu ya Vukreste.—2 Vakorinto 6:3.

18, 19. I ku twisisa kwihi loku hi nga ku kumaka eka ku va Yesu a rhambiwe enkhubyeni wa vukati, naswona hi nga swi tirhisa njhani leswi?

¹⁸ Xo hetelela, hi tsundzuka leswaku ‘Yesu ni vadyondzisiwa va yena va rhambiwile enkhubyeni wa vukati.’ (Yohane 2:2) Hambi swi ri tano, Mukreste kumbe ndyangu wo karhi wu nga endzela van’wana leswaku va ya tihungasa, va akana. Kambe eka swiendlakalo swa ku tihungasa leswi kunguhatiweke, ntokoto wu kombisa leswaku ku boha ka ha ri emahlweni leswaku i vamani lava nga ta va kona swi pfuna ku sivela swiphiqo. Nkoka wa leswi wu kandziyisiwe hi nkulu wa le Tennessee, U.S.A., loyi a kuriseke vana va xinuna ni va xisati lava nga evutirhelini bya nkarhi hinkwawo. Loko yena kumbe nsati wa yena va nga si amukela xirhambo, kumbe ku nyika vana va vona mpfumelelo wo va kona, a a tihlanganisa ni loyi a endzeriwaka ku tiyiseka leswaku lava va nga ta va kona va tiveka ka ha ri emahlweni. Ndyangu wa yena wu sirheleriwe eka mintlhamu leyi weleke van’wana eku tihungaseni loku pfumelelaka un’wana ni un’wana, ku nga ha va ku tihungasa hi swakudya, pikiniki kumbe vutiolori, tanihi ku tlanga bolo.

¹⁹ Yesu a nga swi khutazanga ku rhamba ntsena maxaka, vanghana va khale kumbe vanhu va malembe lama fanaka kumbe swiyimo leswi fanaka hi tlhelo ra swa timali eku tihungaseni. (Luka 14:12-14; ringanisa Yobo 31:16-19; Mintirho 20:7-9.) Loko u hlawula lava u va rhambaka hi vukheta, swa olova ku katsa Vakreste lava nga ni malembe ni swiyimo swo hambana-hambana. (Varhoma 12:13; Vaheveru 13:2) Va nga ri vangani va vona va nga ha va lava tsaneke hi tlhelo ra moya kumbe vanhu lavantshwa lava nga pfunekaka eku hlanganeni ni Vakreste lava vupfeke.—Swivuriso 27:17.

Ku Tihungasa Loku Faneleke

20, 21. Ha yini ku tihungasa ku nga fanelaka kahle evuton’wini bya hina?

²⁰ Swi fanerile eka hina tanihi vanhu lava chavaka Xikwembu ku yisa nyingiso eku tihungaseni ka hina ni ku xiya leswaku ku fanerile ni leswaku hi ringanisela mpimo wa nkarhi lowu hi wu tirhiselaka swona. (Vaefesa 2:1-4; 5:15-20) Mutsari wa Eklesiasta loyi a huhuteriweke u titwe hi ndlela yoleyo loko a ku: “Nḍi ḍunisa ku ṭaka, nḍi ku: A ku na le’ši sasekeke ka munhu e hansi ka dyambu, loko ku nga ri ku dya, ni ku nwa, ni ku tiṭakela; hi leši a ši siyeriweke, e ku tikarateni ka yena hi masiku hikwawo ya ku hanya ka yena, lawa Šikwembu ši ṅwi nyikeke wona e hansi ka dyambu.” (Eklesiasta 8:15) Ku tsaka ko tano loku ringaniseriweke ku nga phyuphyisa miri ni ku pfuna ku hlangavetana ni swiphiqo ni ku karhateka, leswi tolovelekeke emafambiselweni ya namuntlha.

²¹ Hi xikombiso, phayona ra le Austria ri tsalele munghana wa khale ri ku: “Siku rin’wana hi ve ni riendzo lerinene ro ya eku tihungaseni. Kwalomu ka 50 wa hina hi kongome etiveni leritsongo kusuhi na Ferlach. Makwerhu B—— u rhange emahlweni hi vhene ya yena leyi a yi rhwele switofu swinharhu swo oxa, switulu swo petsiwa, matafula, hambi ku ri tafula ro tlangela eka rona thenisi. Hi tiphinile swinene. Makwerhu un’wana wa xisati a a ri na kositina ya xipiyano, kutani ku ve ni tinsimu to tala ta Mfumo. Vamakwerhu lavatsongo ni lavakulu, va tiphinile hi xinakulobye lexi.” A a ri ni mianakanyo leyinene ya ku tirivatisa loku a ku lawuriwa kahle, loku a ku nga ri na mintlhamu yo tanihi ku nwa ku tlula mpimo kumbe mahanyelo yo tilawula.—Yakobo 3:17, 18.

22. Loko hi tihungasa, i xitsundzuxo xihi lexi un’wana ni un’wana wa hina a faneleke ku xi anakanya nkarhi na nkarhi?

²² Pawulo u hi khutaze ku tivonela leswaku hi nga hluriwi hi ku navela ka nyama leyi nga hetisekangiki, hambi ku ri ku endla makungu lama hi yisaka emiringweni. (Varhoma 13:11-14) Sweswo swi katsa makungu ya ku tihungasa. Loko hi tirhisa xitsundzuxo xa yena eka sweswo, hi ta swi kota ku papalata swiyimo leswi endleke leswaku van’wana va wa emoyeni. (Luka 21:34-36; 1 Timotiya 1:19) Ku ri na sweswo, hi vutlhari hi ta hlawula ku tihungasa lokunene loku nga ta hi pfuna ku hlayisa vuxaka bya hina na Xikwembu. Xisweswo hi ta pfuneka eku tihungaseni loku nga xiyiwaka tanihi yin’wana ya tinyiko letinene ta Xikwembu.—Eklesiasta 5:18.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Hi Dyondze Yini Xana?

◻ Hi rihi langutelo leri ringaniseriweke leri hi ri kumaka eBibeleni ehenhleni ko tsakela ku tihungasa?

◻ Ha yini ku fanele ku anakanyiwa hi mhaka ya nkarhi ni muxaka wa ku tihungasa?

◻ Hi swihi swilo swin’wana leswi Mukreste loyi a endzeriweke a nga swi endlaka leswaku a tivonela eka mintlhamu?

◻ Loko ku tihungasa ku fanerile naswona ku ringaniseriwile, xana ku nga va endlela yini Vakreste?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Loyi a endzeriweke kumbe mufambisi wa ku tihungasa u na vutihlamuleri byo vona leswaku vaendzi a va phasiwi