Hosi Davhida Ni Vuyimbeleri

VITO leri nge Davhida, wanuna wa vutshila loyi a hanyeke kwalomu ka malembe ya 3 000 lama hundzeke, ri hi tsundzuxa hi vuyimbeleri lebyi a byi ri kona eminkarhini ya Bibele. Entiyisweni, swo tala swa leswi hi swi tivaka hi vuyimbeleri bya khale, swi kumeka eka rhekhodo ya Bibele leyi vulavulaka hi mintirho ya Davhida—ku sukela loko a ha ri murisi lontsongo ku fikela loko a va hosi ni muhleri.

Ku ni swo tala leswi hi nga swi dyondzaka hi vuyimbeleri lebyi a byi ri kona eminkarhini ya Bibele hi ku kambisisa vutomi bya Davhida. Hi xikombiso, i swichayachayana swa muxaka muni leswi a swi tlangiwa naswona i tinsimu ta muxaka muni leti a ti yimbeleriwa? Xana vuyimbeleri a byi ri ni xiphemu xihi evuton’wini bya Davhida ni le tikweni hinkwaro ra Israyele?

Ndhawu Ya Vuyimbeleri eIsrayele Wa Khale

Minkarhi yo tala ku fambisana ni marito ya risimu ro karhi swi ku tsundzuxa hi miloti leyi fambisanaka na rona. Bibele yi ni marito yo tala ya tinsimu to hambana-hambana, leti to tala ta tona ti nga tiviwiki. Hambileswi ti nga tiviwiki, swi tikomba onge a ti tsakisa swinene. Ririmi ro tlhokovetsela leri tirhisiweke ebukwini ya Tipisalema ri hi komba leswaku vuyimbeleri lebyi a byi ri kona emahlweni ka ku tsariwa ka yona a byi ri bya xiyimo xa le henhla swinene.

Hambileswi a ku ri ni swichayachayana swo tala leswi a swi tirhisiwa, Bibele a yi vulavuli ngopfu hi swona. (Vona bokisi leri nge “Swichayachayana Swa Le Minkarhini Ya Bibele.”) Hambi ku ri haripa leyi a yi tirhisiwa hi Davhida a swi tiviwi leswaku a yi ri ya muxaka muni. Nilokoswiritano, Vaisrayele hi vona va nga sungula ku endla swichayachayana swo tala, swo tanihi tiharipa leti nga dumangiki ni tin’wana leti endliweke hi mapulanga ya risima.—2 Tikronika 9:11; Amosi 6:5.

Kambe nchumu lowu hi nga tiyisekaka ha wona hileswaku vuyimbeleri a byi ri bya nkoka evuton’wini bya Vaheveru, ngopfu-ngopfu loko va gandzela Xikwembu. Vuyimbeleri a byi tlangiwa loko ku vekiwa tihosi, eminkhubyeni ya vukhongeri niloko ku ri ni tinyimpi. A byi tlangiwa endlwini ya vuhosi, emicatweni ni loko mindyangu yi hlanganile naswona hi nkarhi wa minkhuvo ya ku tshoveriwa ka madiriva ni mavele, a byi endla leswaku vanhu va tsaka. Khombo ra kona, hileswi a byi tlangiwa ni le tindhawini leti nga ni ndhuma yo biha. Loko humba yi olele nkuma, vuyimbeleri a byi chavelela lava feriweke.

Le Israyele, vuyimbeleri a byi tirhisiwa ni le ka swiendlakalo swin’wana. A byi tekiwa tanihi lebyi phyuphyisaka mianakanyo naswona a byi endla leswaku vaprofeta va tshama va xalamukile loko swi ta etimhakeni leti fambisanaka ni vugandzeri. Elixa u amukele nkongomiso wa Yehovha endzhaku ka loko a chayeriwe xitende. (2 Tihosi 3:15) Minkarhi yin’wana a byi tirhiseriwa ku tivisa vanhu hi swiendlakalo swa nkoka. Loko vanhu va twa mpfumawulo wa timhalamhala timbirhi ta silivhere, a va swi tiva leswaku wu va tivisa hi ku thwasa ka n’weti ni hi minkhuvo yin’wana. Hi siku ra Yubili, mpfumawulo wa mhalamhala a wu tivisa mahlonga hi ta ku ntshunxiwa ka wona ni ku tlhelela ka wona ematikweni ya rikwavo ni le tindlwini ta wona. Mawaku ntsako lowu mahlonga wolawo a ma va na wona loko ma twa mpfumawulo wa ku ntshunxiwa ka wona leswaku ma tlhelela eka rikwavo ni ku tlheriseriwa nhundzu ya wona!—Levhitika 25:9; Tinhlayo 10:10.

Vaisrayele van’wana swi nga ha endleka leswaku a va ri ni vutshila etimhakeni ta vuyimbeleri. Entiyisweni, hi ku ya hileswi kovotliweke hi Vaasiriya, Hosi Senakeribi u kombele Hosi Hezekiya leswaku a n’wi nyika vayimbeleri va xinuna ni va xisati. A swi tikomba onge hi vona lava a va famba emahlweni etimhakeni ta vuyimbeleri. Kambe Davhida a a va tlula hinkwavo.

Muyimbeleri La Nga Ni Vutshila

Davhida a a ri ni vutshila hikuva a a ri muyimbeleri tlhelo mutlhokovetseri. Ku tlula hafu ya buku ya tipisalema yi tsariwe hi yena. Loko a ha ri mufana, a a ri murisi naswona leswi a a tlharihile u kote ku rhekhoda ndlela leyi varisi a va risa ha yona eBetlehema. A swi n’wi tsakisa ku twa mati lama khulukaka ya swinambyana swin’we ni ku rila ka swinyimpfana loko swi twa rito rakwe. Hikwalaho ko khumbiwa hi “vuyimbeleri” byo saseka lebyi a byi n’wi rhendzerile, u teke haripa yakwe kutani a sungula ku yimbelela a dzunisa Xikwembu. Ntokoto lowu a veke na wona loko a ha ri murisi wu n’wi susumetele ku tsala risimu leri nga eka Pisalema 23!

Loko Davhida a ha ri jaha, a yi chaya kahle haripa lerova ku vulavuriwa kahle ha yena eka hosi Sawulo, loyi a nga n’wi teka leswaku a ta hamba a n’wi chayela yona. Loko Sawulo a tshikilelekile ni ku pfilunganyeka emianakanyweni, Davhida a a n’wi chayela haripa yakwe naswona vuyimbeleri bya Davhida byi n’wi phyuphyisile. Mianakanyo yo biha leyi Sawulo a ri na yona yi nyamalarile naswona a nga ha karhateki ha nchumu.—1 Samuwele 16:16.

Vuyimbeleri lebyi Davhida a a byi rhandza swinene naswona byi endla leswaku a tsaka, minkarhi yin’wana a byi n’wi vangela swiphiqo. Siku rin’wana loko Davhida na Sawulo va ri karhi va vuya endzhaku ka loko va hlule Vafilista, Sawulo u twe tinsimu ta ku hlula leti tsakisaka. Vavasati a va yimbelela va ku: “Sawulo u dlaye magidi yakwe, kambe Davhida u dlaye makume yakwe ya magidi.” Loko Sawulo a twa leswi, u hlundzukile naswona u sungule ku va ni mavondzo lerova “ku sukela esikwini rero ku ya emahlweni, . . . a a tshamela ku languta Davhida hi tihlo ro biha.”—1 Samuwele 18:7-9.

A Susumetiwa Hi Vuyimbeleri

Vuqambhi bya Davhida lebyi a a byi huhuteriwe hi Xikwembu a byi vuyerisa hi tindlela to tala. Tipisalema takwe ti katsa tinsimu ta ku anakanyisisa ni ta vurisi. Tin’wana a ti ri ta ku dzunisa kasi tin’wana a ti vulavula hi swiendlakalo swo karhi leswi tlhandlamaneke, tin’wana a ti vulavula hi ntsako lowu a wu va kona loko ku tshoveriwa madiriva kasi tin’wana a ti vulavula hi vukulu bya ku khanguriwa ka yindlu ya vuhosi, tin’wana a ti vulavula hi swilo swa le nkarhini lowu hundzeke leswi a swi tsundzukiwa kasi tin’wana a ti vulavula hi ntshembo, tin’wana a ti vulavula hi swikombelo. (Vona Pisalema 32, 23, 145, 8, 30, 38, 72, 51, 86 swin’we ni marito ya tona yo rhanga.) Endzhaku ka loko Sawulo na Yonathani va file, Davhida u tsale risimu leri vitaniwaka “Vurha,” leri sungulaka hi marito lama nge: “Oho Israyele, ku saseka ku dlayeriwe etindhawini ta wena leti tlakukeke.” Marito ya risimu leri ma kombisa leswaku a a nga tsakanga. Kutani u nga swi vona leswaku Davhida a a swi kota ku kombisa ndlela leyi a titwaka ha yona hi tindlela to hambana-hambana, hi marito ni hi ku tlanga vuyimbeleri hi haripa yakwe.—2 Samuwele 1:17-19.

Leswi a a tshama a tsakile, Davhida a a rhandza vuyimbeleri byo nandziha ngopfu. Loko a tisa areka ya ntwanano eSiyoni, u tlula-tlule ni ku cina hi matimba yakwe hinkwawo leswaku a tlangela xiendlakalo xexo. Rungula ra Bibele ri kombisa leswaku vuyimbeleri lebyi a nga byi tlanga a byi tsakisa swinene. Hi mahlo ya mianakanyo, xana wa swi vona leswi a swi ri eku endlekeni? Leswi a swi n’wi tsakisanga nsati wakwe Mikala. Kambe Davhida a a nga ri na mhaka na swona sweswo. A a rhandza Yehovha naswona vuyimbeleri lebyi a a byi rhandza swinene byi n’wi susumetele ku tlula-tlula emahlweni ka Xikwembu xakwe.—2 Samuwele 6:14, 16, 21.

Leswi a a vona onge leswi a nga swi endla a swi enelanga, Davhida u ti kombise a ri ni vutshila hi ku tlhela a tiendlela swichayachayana swin’wana leswintshwa. (2 Tikronika 7:6) Kutani a nga kona loyi a a ri ni nyiko yo fana ni ya Davhida loko ku tiwa etimhakeni ta vuyimbeleri, hikuva a a endla swichayachayana, a a ri mutlhokovetseri, muqambhi ni muyimbeleri. Kambe Davhida u endle ni swin’wana swo tlula sweswo.

Vuyimbeleri eTempeleni

Davhida a a swi kota ku hlela vuyimbeleri ni ku yimbelela endlwini ya Yehovha. Emahlweni ka vayimbeleri va 4 000 u veke Asafa, Hemani na Yedutani (naswona Yedutani swi nga ha endleka leswaku a a vitaniwa hi vito ra Ethani). U tlhele a va hlanganisa ni valanguteri van’wana va 288, lava a va letela ntlawa lowu hinkwawo ni ku wu langutela. Loko ku endliwa minkhuvo yinharhu leyikulu ya lembe ni lembe, vayimbeleri lava va 4 000 a va ri kona. Hakunene khwayere yoleyo a yi yimbelela tinsimu to tsakisa swinene!—1 Tikronika 23:5; 25:1, 6, 7.

Etempeleni a ku yimbelela vavanuna ntsena. Xiga lexi nge “eka Vanhwanyana,” exinghenisweni xa Pisalema 46, xi kombisa leswaku marito ya vayimbeleri ni swichayachayana swa kona a swi ri ni pongo. A va yimbelela swin’we hilaha swi kombisiweke hakona eka 2 Tikronika 5:13 leyi nge: ‘Vayimbeleri a va hlanganile va va swin’we.’ Tin’wana ta tinsimu leti, a ti ri miloti ku fana ni leti nga eka Pisalema ndzima 3 ni le ka tipisalema tin’wana ta Davhida naswona minkarhi yin’wana a ti katsa ni leti tlangiwaka hi ku phindha-phindha, to fana ni leti nga eka Pisalema 42:5, 11 na 43:5. Tinsimu leti yimbeleriwaka hi ntlawa wun’we kumbe yimbirhi na tona a ti rhandziwa swinene. Leswi hi nga swi vona kahle eka Pisalema 24, leyi hi nga kanakaniki leswaku yi qambhiwe hi Davhida loko a tisa areka ya ntwanano eSiyoni.—2 Samuwele 6:11-17.

Hambiswiritano, ku yimbelela a ku nga ri ka Valevhi ntsena. Vanhu hinkwavo a va yimbelela loko va ya eYerusalema enkhubyeni wa lembe ni lembe. Kumbexana marito lama nge “Risimu Ra Ku Tlhandluka” ma kombetela eka vona. (Pisalema 120 ku ya eka 134) Hi xikombiso, eka Pisalema 133 Davhida u bumabumele Vaisrayele hikwalaho ka vun’we lebyi va byi kombiseke hi nkarhi wolowo. U sungule hi marito lama nge: “Waswivo! Mawaku ndlela leyi swi nga swinene ha yona ni ku tsakisa ha yona loko vamakwavo va tshama swin’we hi vun’we!” Ringeta ku anakanya hi risimu leri nga landzela marito wolawo!

Vuyimbeleri Ni Vugandzeri Bya Yehovha

N’we-xa-khume xa Bibele hinkwayo xi vumbiwa hi tinsimu naswona buku ya Tipisalema yi khutaza vanhu hinkwavo leswaku va yimbelela tinsimu to dzunisa. (Pisalema 150) Vuyimbeleri byi nga pfuna munhu leswaku a rivala maxangu lawa a langutanaka na wona evuton’wini naswona ku yimbelela swi nga horisa mbilu leyi tshovekeke. Hi hala tlhelo, Bibele yi khutaza vanhu lava tsakeke leswaku va yimbelela tipisalema.—Yakobo 5:13.

Munhu a nga swi kota ku kombisa ripfumelo rakwe ni ndlela leyi a xi rhandzaka ha yona Xikwembu hi ku yimbelela. Evusikwini bya le mahlweni ka ku dlayiwa kakwe, Yesu ni vaapostola vakwe va gimete paseka ya vona hi ku yimbelela. (Matewu 26:30) Ehleketa ndlela leyi rito ra N’wana wa Davhida a ri ri ha yona loko a yimbelela, phela u dyondze ku yimbelela loko a ri exiluvelweni xa Xikwembu ematilweni! Swi nga ha endleka leswaku a va yimbelela Tipisalema ta ku Dzunisa, leti nga eka Pisalema 113 ku ya eka 118. Loko vaapostola va yimbelerile hambileswi a va nga swi tivi leswi nga ta endleka, swi nga ha endleka leswaku Yesu yena a a yimbelela hi rito ra le henhla swinene a ku: “Ndza swi rhandza, hikuva Yehovha wa ri twa Rito ra mina ni xikombelo xa mina. . . . Mapindza ya rifu ma ndzi rhendzerile ni swiyimo leswi karhataka swa Sheol swi ndzi kumile. . . . ‘Oho Yehovha, ponisa moya-xiviri wa mina!’”—Pisalema 116:1-4.

Vanhu a hi vona lava sunguleke vuyimbeleri. Bibele yi vulavula hi vuyimbeleri bya le matilweni, laha swivumbiwa swa moya swi chayaka tiharipa to fanekisela naswona swi yimbelelaka tinsimu to dzunisa swi ri exiluvelweni xa Yehovha. (Nhlavutelo 5:9; 14:3; 15:2, 3) Yehovha Xikwembu hi yena loyi a nga nyika vanhu vuswikoti byo yimbelela, u endle leswaku timbilu ta vona ti rhandza vuyimbeleri naswona u va khutaza leswaku va phofula ndlela leyi va titwaka ha yona loko va tlanga swichayachayana swo karhi kumbe loko va yimbelela. Vanhu lava nga ni ripfumelo, va teka vuyimbeleri byi ri nyiko ya nkoka eka tinyiko hinkwato leti humaka eka Xikwembu.—Yakobo 1:17.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 27]

“Hi siku ra ku tsaka ka n’wina ni hi minkarhi ya n’wina leyi vekiweke . . . mi fanele mi yimba timhalamhala.”—TINHLAYO 10:10

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 28]

“Yehovha i Murisi wa mina. A ndzi nge pfumali nchumu. U ndzi etlerisa emadyelweni lama nga ni byanyi byo tala; u ndzi kongomisa etindhawini to wisela leti kumaka mati kahle.”—PISALEMA 23:1, 2

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 29]

“Lava a va dzunisa Yehovha hi swichayachayana a va ri 4 000 lava Davhida a vulavuleke ha vona, ‘Ndzi va endleleleswaku va dzunisa.’”—1 TIKRONIKA 23:4, 5

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 29]

Davhida u kombise ndlela leyi a titwaka ha yona hi marito ni hi ku yimbelela

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 30]

“Dzunisani Yah! N’wi dzuniseni hi xingomana ni hi ncino wa ku rhendzeleka. Hinkwaswo leswi hefemulaka—a swi dzunise Yah.”—PISALEMA 150:1, 4, 6

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 28]

Swichayachayana Swa Le Minkarhini Ya Bibele

Swichayachayana swa switende a swi katsa swingomana, tiharipa ni miluko ya khume ya swichayachayana. (Pisalema 92:3) A swi fambisana ni Alamoti ni Xeminiti, ku nga swiga leswi kumbexana swi kombetelaka eka tinotsi ta le henhla ni ta le hansi. (1 Tikronika 15:20, 21, nhlamuselo ya le hansi ya NW) Ku engetela eka swingelengele leswi baka pongo ni swichayachayana leswi tirhisaka moya, a ku tirhisiwa ni tinanga, switiringo ni timhalamhala naswona swilo leswi hinkwaswo a swi “twala ngopfu.” (2 Tikronika 7:6; 1 Samuwele 10:5; Pisalema 150:3, 4) Loko ku nyiketeriwa tempele, timhalamhala ni vayimbeleri a va “humesa mpfumawulo wun’we.” (2 Tikronika 5:12, 13) Leswi swi kombisa leswaku a va yimbelela risimu rin’we naswona a va fambisana. Swichayachayana swin’wana a swi katsa swingomana, swichayachayana leswi a swi tlangiwa loko vanhu va ri ni gome swin’we ni swin’wana ni “mixaka hinkwayo ya swichayachayana swa ntsandza wa yunipa.” A ku tirhisiwa ni swiphambati leswitsongo swa “mpfumawulo wa miloti” ni leswikulu leswi vuriwaka “swiphambati leswi bananisiwaka.”—2 Samuwele 6:5; Pisalema 150:5.

[Swifaniso]

Leswi nga laha henhla: Swi sukela eka Areka ya Tito, Rhoma, Italiya ni timhalamhala leti nga tekiwa etempeleni ya le Yerusalema hi 70 C.E. Swingwece leswi endliweke hi lembe ra 130 C.E., swi kombisa swichayachayana leswi Vayuda a va swi tirhisa

[Xihlovo Xa Kona]

Coins: © 2007 by David Hendin. All rights reserved.