Ntumbuluko Wu Paluxa Vutlhari Bya Yehovha

“Timfanelo ta xona leti nga vonakiki . . . ti xiyeka hi swilo leswi endliweke.”—RHOM. 1:20.

 1. Xana vutlhari bya misava byi va siya va ri njhani vanhu vo tala namuntlha?

RITO “vutlhari” a ri tirhisiwi kahle. Van’wana va vula leswaku munhu wo karhi u tlharihile, ntsena hi leswi a nga ni vutivi byo tala. Kambe, vanhu lava tekiwaka va ri tintlhari emisaveni leyi a va swi koti ku nyika vanhu nkongomiso lowu va endlaka va tiva leswaku va hanyela yini. Ku ri na sweswo, lava va pfumelaka ku kongomisiwa hi vona va hetelela va “ndlengandlengisiwa hi magandlati ni ku yingayingisiwa hi mheho yin’wana ni yin’wana ya ku dyondzisa hi mano ya vanhu.”—Efe. 4:14.

2, 3. (a) Ha yini Yehovha ‘a tlharihe ku tlula vanhu hinkwavo’? (b) Vutlhari bya Xikwembu byi hambana njhani ni vutlhari bya misava?

² Lava va kumaka vutlhari bya ntiyiso, lebyi Xihlovo xa byona ku nga Yehovha Xikwembu, swilo swi va fambela kahle swinene! Bibele yi hi byela leswaku Yehovha ‘u tlharihe ku tlula vanhu hinkwavo.’ (Rhom. 16:27) U swi tiva hinkwaswo swilo leswi vumbiweke ni ndlela leyi swi vumbiweke ha yona ni leswaku swi endliwe rini. Milawu hinkwayo ya ntumbuluko—leyi vanhu va yi tirhisaka loko va endla ndzavisiso—yi endliwe hi Yehovha. Hikwalaho, leswi vanhu va swi tshubulaka a swi n’wi hlamarisi naswona a nga nyanyuriwi hi tidyondzo ta filosofi ya vanhu leti tekiwaka ti ri leti tlakukeke. “Vutlhari bya misava leyi i vuphukuphuku eka Xikwembu.”—1 Kor. 3:19.

³ Bibele yi vula leswaku Yehovha ‘u nyika malandza yakwe vutlhari.’ (Swiv. 2:6) Vutlhari bya Xikwembu bya twisiseka, a byi fani ni tifilosofi ta vanhu. Byi endla vanhu va va ni mianakanyo leyi hlutekeke, va va ni vutivi lebyi kongomeke ni ku twisisa. (Hlaya Yakobo 3:17.) Muapostola Pawulo u tsakisiwe hi vutlhari bya Yehovha. U tsale a ku: “Mawaku ku enta ka rifuwo ni vutlhari ni vutivi bya Xikwembu! Vuavanyisi bya xona a byi lavisiseki, ni tindlela ta xona a ti landzeleriseki!” (Rhom. 11:33) Leswi Yehovha a tlhariheke ku tlula vanhu hinkwavo, ha tiyiseka leswaku milawu ya yena yi hi pfuna leswaku hi hanya vutomi lebyinene. Yehovha hi yena ntsena a swi tivaka kahle leswi hi swi lavaka leswaku hi tshama hi tsakile.—Swiv. 3:5, 6.

Yesu—“Mutirhi La Nga Ni Vuswikoti”

 4. I yini xin’wana lexi xi nga hi pfunaka leswaku hi vona vutlhari bya Yehovha?

⁴ Vutlhari bya Yehovha swin’we ni timfanelo ta yena tin’wana leti tlakukeke, swa vonaka eka swilo leswi a swi endleke. (Hlaya Varhoma 1:20.) Mintirho ya Yehovha ku sukela eka leyikulu ku ya eka leyitsongo, yi kombisa vumunhu bya yena hi tindlela to hambana-hambana. Kun’wana ni kun’wana laha hi nga langutaka kona—ematilweni kumbe emisaveni leyi nga ehansi ka mikondzo ya hina—hi vona vumbhoni bya leswaku ku ni Muvumbi wo tlhariha ku tlula vanhu hinkwavo ni la nga ni rirhandzu. Hi nga dyondza swo tala ha yena hi ku xiya swilo leswi a swi endleke.—Ps. 19:1; Esa. 40:26.

5, 6. (a) I mani un’wana la veke ni xandla eku tumbuluxeni, handle ka Yehovha? (b) I yini leswi hi nga ta swi kambisisa naswona ha yini?

⁵ Yehovha a a nga ri yexe loko a ‘tumbuluxa matilo ni misava.’ (Gen. 1:1) Bibele yi vula leswaku khale swinene a nga si vumba swilo leswi vonakaka, u vumbe munhu wa moya loyi a tirhiseke yena ku vumba “swilo leswin’wana hinkwaswo.” Xivumbiwa xexo xa moya i N’wana wa Xikwembu la tswariweke a ri yexe—“mativula ya ntumbuluko hinkwawo”—loyi hi ku famba ka nkarhi a hanyeke emisaveni a ri munhu wa nyama la vitaniwaka Yesu. (Kol. 1:15-17) Ku fana na Yehovha, Yesu na yena u ni vutlhari. Kahle-kahle eka Swivuriso ndzima 8 u hlamuseriwa a ri ximunhuhatwa xa vutlhari. Ndzima leyi ya Bibele yi tlhela yi vula leswaku Yesu i “mutirhi [wa Xikwembu] la nga ni vuswikoti.”—Swiv. 8:12, 22-31.

⁶ Xisweswo, ntumbuluko lowu hi wu vonaka wu hi komba vutlhari bya Yehovha ni bya Mutirhi wakwe la nga ni Vuswikoti, ku nga Yesu. Wu hi dyondzisa tidyondzo ta nkoka. A hi kambisiseni swikombiso swa mune swa swilo leswi tumbuluxiweke leswi eka Swivuriso 30:24-28 ku vuriwaka leswaku hi “ntumbuluko swi tlharihile.”a

Leswi Hi Nga Swi Dyondzaka Eka Ku Gingiriteka Ka Vusokoti

7, 8. Hi byihi vuxokoxoko lebyi ku tsakisaka hi vusokoti?

⁷ Loko hi kambisisa xivumbeko ni mintirho ya swilo leswi swi tekiwaka swi ri “switsongo ngopfu emisaveni,” hi kuma dyondzo yo karhi. Hi xikombiso, xiya vutlhari bya ntumbuluko bya vusokoti.—Hlaya Swivuriso 30:24, 25.

⁸ Ku ni vusokoti bya ntsandza-vahlayi lebyi tirhaka hi ku tiyimisela ehenhla ni le hansi ka misava. Vusokoti byi tshama eswikhundlheni swo hambana-hambana naswona eka xikhundlha xin’wana ni xin’wana ku ni mixaka minharhu ya vusokoti: tihosi-kati, ta xinuna ni lebyi nga vatirhi. Ntlawa wun’wana ni wun’wana wu ni ndlela leyi wu hoxaka ha yona xandla eku khathaleleni ka swilaveko swa vusokoti byebyo hinkwabyo. Vusokoti byin’wana bya le Amerika Dzonga lebyi tiviwaka hi ku khatlulela matluka, byi vitaniwa murimi la nga ni vutshila. Xitsotswana lexi xi nonisa, xi byala ni ku tsemeta swimilana swa xona lerova swi hetelela swi humese swo tala swinene. Valavisisi va kume leswaku vusokoti lebyi lebyi tirhaka ku fana ni murimi wa vutshila byi tirha hi ku ya hi leswaku ku laveka swakudya swo tanihi kwihi.b

9, 10. Xana hi ku tekelela njhani ku gingiriteka ka vusokoti?

⁹ Ku na leswi hi nga swi dyondzaka eka vusokoti. Byi hi dyondzisa leswaku hi fanele hi tirha hi ku tiyimisela loko hi lava ku kuma vuyelo lebyinene. Bibele yi hi byela leswi: “Yana eka vusokoti, wena lolo; vona tindlela ta byona kutani u tlhariha. Hambileswi byi nga riki na ndhuna, murhangeri kumbe mufumi, byi lunghiselela swakudya swa byona hi ximumu; byi va byi hlengelete swakudya swa byona hi nkarhi wa ntshovelo.” (Swiv. 6:6-8) Yehovha na Yesu, Mutirhi wakwe la nga ni Vuswikoti, va gingiriteka. Yesu u te: “Tata wa mina u ya emahlweni a tirha ku fikela sweswi, na mina ndzi ya emahlweni ndzi tirha.”—Yoh. 5:17.

¹⁰ Na hina hi fanele hi gingiriteka tanihi leswi hi nga vatekeleri va Xikwembu na Kreste. Ku nga khathariseki leswaku xiavelo xa hina hi xihi enhlengeletanweni ya Xikwembu, hinkwerhu hi fanele hi “va ni swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi.” (1 Kor. 15:58) Hikwalaho, i swinene leswaku hi landzela xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeke Vakreste va le Rhoma, lexi nge: “Mi nga lolohi entirhweni wa n’wina. Mi pfurha hi moya. Mi va mahlonga ya Yehovha.” (Rhom. 12:11) A hi tikarhateli mahala loko hi endla ku rhandza ka Yehovha hikuva Bibele ya hi tiyisekisa: “Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona.”—Hev. 6:10.

Ku Sirheleriwa Hi Tlhelo Ra Moya

11. Hlamusela swilo swo karhi leswi xiyekaka eka mbila.

¹¹ Mbila i xin’wana xa swihadyana leswitsongo lexi nga hi dyondzisaka dyondzo ya nkoka. (Hlaya Swivuriso 30:26.) Yi fananyana ni mpfundla kambe yi ni tindleve letitsongo ni milenge yo koma. Xihadyana lexi xi tshama laha ku nga tala maribye. Xi pfuniwa hi mahlo ya xona lama vonaka swinene ni mincele leyi xi tumbelaka eka yona loko xi vona vahlaseri. Timbila ti tshama hi mintlawa naswona leswi swi endla leswaku ti hlayiseka ni ku kufumetana hi vuxika.c

12, 13. I yini lexi hi nga xi dyondzaka eka mbila?

¹² I yini lexi hi nga xi dyondzaka eka mbila? Xo sungula, xihadyana lexi xi ni vuxiyaxiya. Xi ma tirhisa kahle mahlo ya xona lama vonaka swinene leswaku xi tisirhelela eka vahlaseri naswona xi tshama ekusuhi ni ncele leswaku xi ta hatla xi tsutsumela kona ku ya tumbela. Hilaha ku fanaka, na hina hi fanele hi va ni vuxiyaxiya hi tlhelo ra moya leswaku hi kota ku vona makhombo lama nga kona emisaveni leyi ya Sathana. Muapostola Petro u tsundzuxe Vakreste a ku: “Hlayisani mianakanyo ya n’wina leyi hlutekeke, mi hiteka. Xirha xa n’wina, Diyavulosi, xa famba-famba ku fana ni nghala leyi vombaka, yi lava wa ku n’wi dya.” (1 Pet. 5:8) Loko a ha ri laha misaveni, Yesu u tshame a hitekile, a lwisana ni matshalatshala wahi ni wahi ya Sathana yo lava ku N’wi endla a dyoha. (Mat. 4:1-11) Yesu u va vekele xikombiso lexinene valandzeri vakwe!

¹³ Ndlela yin’wana ya ku tshama hi xalamukile i ku kuma nsirhelelo wa moya lowu Yehovha a hi nyikaka wona. A hi fanelanga hi honisa ku dyondza Rito ra Xikwembu ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste. (Luka 4:4; Hev. 10:24, 25) Ku tlula kwalaho, leswi timbila ti tshamaka hi mintlawa, na hina hi fanele hi va ni vun’we ni Vakreste-kulorhi leswaku hi “ta khutazana.” (Rhom. 1:12) Loko hi amukela nsirhelelo lowu Yehovha a hi nyikaka wona, hi kombisa leswaku hi pfumelelana na mupisalema Davhida, loyi a tsaleke a ku: “Yehovha i ribye ra mina ni khokholo ra mina ni Muponisi wa mina. Xikwembu xanga i ribye ra mina. Ndzi ta tumbela eka xona.”—Ps. 18:2.

Ku Tiyisela Ehansi Ka Nkaneto

14. Hambileswi njiya yin’we yi nga hlamarisiki munhu, i yini lexi nga vuriwaka hi tinjiya to tala?

¹⁴ Hi nga dyondza swo karhi eka njiya. Njiya leyi leheke kwalomu ka ntlhanu wa tisentimitara, loko yi ri yin’we a yi hlamarisi, kambe loko ti tele ta hlamarisa swinene. (Hlaya Swivuriso 30:27.) Tanihi leswi ti dyaka swinene, tinjiya leti to tala ti nga mbumburhela nsimu hinkwayo leyi se yi lunghekeleke ku tshoveriwa. Bibele yi vula leswaku pongo ra tinjiya leti hahaka ri fana ni ra makalichi lama tsutsumaka swin’we ni pongo ra malangavi ya ndzilo lama hisaka mahlanga. (Yuw. 2:3, 5) Vanhu va hise nhova leswaku va herisa tinjiya to tala leti taka, kambe hakanyingi leswi a swi pfuni nchumu. Ha yini? Tinjiya leti faka ti wela ehenhla ka ndzilo kutani ti wu tima, naswona leswi swi endla leswaku tinjiya letin’wana ti ya emahlweni ti hanya. Hambileswi ti nga riki na hosi, ti tirha ku fana ni vuthu leri hlelekeke, ti hlula swihinga hinkwaswo.d—Yuw. 2:25.

15, 16. Xana vahuweleri va Mfumo va manguva lawa va fana ni tinjiya hi ndlela yihi?

¹⁵ Muprofeta Yuwele u pimanise ntirho wa malandza ya Yehovha ni ndlela leyi tinjiya ti endlaka ha yona. U tsale a ku: “Va tsutsuma kukota vavanuna lava nga ni matimba. Va tlhandluka erirhangwini kukota vavanuna va nyimpi. Un’wana ni un’wana wa vona u ya etindleleni takwe, a va hundzuluki emintileni ya vona. A va susumetani. Va hambeta va famba, kukota munhu la tiyeke emirini endleleni yakwe; loko van’wana vo tshuka va wa exikarhi ka miseve, lavan’wana a va hambuki.”—Yuw. 2:7, 8.

¹⁶ Vuprofeta lebyi byi va hlamusela kahle vatwarisi va Mfumo wa Xikwembu va manguva lawa! A ri kona ‘rirhangu’ ra nkaneto leri va siveleke entirhweni wa vona wo chumayela. Ku ri na sweswo, va tekelela Yesu, la yeke emahlweni a endla ku rhandza ka Xikwembu hambiloko vo tala va n’wi langutela ehansi. (Esa. 53:3) Ina, Vakreste van’wana va ‘wile exikarhi ka miseve’ hi ku dlayeriwa ripfumelo ra vona. Nilokoswiritano, ntirho wo chumayela wu ye emahlweni naswona nhlayo ya vahuweleri va Mfumo yi tshama yi ri karhi yi engeteleka. Kahle-kahle, nxaniso minkarhi yin’wana wu endle leswaku mahungu lamanene ma fika ni le ka vanhu lava hi ntolovelo a va nga ta ri kuma rungula ra Mfumo. (Mint. 8:1, 4) Loko u ri entirhweni wa wena wo chumayela, xana u phikelela ku fana ni tinjiya—hambiloko u nga laviwi kumbe u kanetiwa?—Hev. 10:39.

“Namarhela Leswi Nga Swinene”

17. Ha yini milenge ya xipululu yi swi kota ku khomelela etindhawini leti rhetaka?

¹⁷ Xipululu xi vonaka xi nga chavi ku wa. (Hlaya Swivuriso 30:28.) Kahle-kahle, vativi va sayense va hlamala loko va vona vuswikoti bya xikokovi lexi byo khandziya makhumbi ni byo famba esilingini leyi rhetaka. Xana xi swi endlisa ku yini? A xi na swinamarheti emilengeni. Xikunwana xin’wana ni xin’wana xa xipululu lexi xi ni swimbhovana leswi nga ni magidi ya swivoyana. Ximbhovana xin’wana ni xin’wana xi ni swivoyana swa kwalomu ka madzana leswi nga ni xivumbeko lexi langutekaka ku fana ni tisosara. Swivoyana leswi swi endla xipululu xi kota ku khomelela xi nga wi hambiloko xi famba enghilazini! Hi ku tsakisiwa hi vuswikoti lebyi bya xipululu, vakambisisi va vula leswaku loko ko endliwa xinamarheti lexi namarhelaka ku fana ni milenge ya xipululu, xi nga va xinamarheti xa matimba swinene.e

18. Hi nga tiyiseka njhani leswaku minkarhi hinkwayo hi “namarhela leswi nga swinene”?

¹⁸ Hi nga dyondza yini eka xipululu? Bibele ya hi tsundzuxa: “Nyenyani leswi hombolokeke, mi namarhela leswi nga swinene.” (Rhom. 12:9) Nkucetelo wo biha lowu nga tala emisaveni leyi ya Sathana wu nga hi endla hi tshika ku namarhela misinya ya milawu ya Xikwembu. Hi xikombiso, ku tolovelana ni lava va nga yi namarheliki milawu ya Xikwembu—ku nga ha va ku ri exikolweni kumbe entirhweni kumbe hi vuhungasi byo biha—swi nga hi endla hi nga ha tiyimiseli ku endla leswi lulameke. U nga swi pfumeleli sweswo swi humelela eka wena! Rito ra Xikwembu ra tsundzuxa: “U nga vi la tlhariheke ematihlweni ya wena.” (Swiv. 3:7) Ku ri na sweswo, landzela ndzayo ya vutlhari leyi Muxe a yi nyikeke vanhu va Xikwembu va le minkarhini ya khale: “U fanele u chava Yehovha Xikwembu xa wena. U fanele u tirhela yena, u n’wi namarhela.” (Det. 10:20) Loko hi namarhela Yehovha hi ta va hi tekelela Yesu loyi ku vuriweke leswi ha yena: “U rhandze ku lulama, naswona u venge ku kala nawu.”—Hev. 1:9.

Leswi Hi Swi Dyondzaka Eka Ntumbuluko

19. (a) Hi tihi timfanelo ta Yehovha leti u ti vonaka eka swilo leswi a swi tumbuluxeke? (b) Xana vutlhari bya Xikwembu byi nga hi vuyerisa njhani?

¹⁹ Hilaha hi swi voneke hakona, timfanelo ta Yehovha ti vonaka kahle eka swilo leswi a swi endleke, naswona swilo leswi a swi tumbuluxeke swi tlhela swi hi dyondzisa swilo swa nkoka. Loko hi ya hi kambisisa mintirho ya Yehovha, vutlhari byakwe byi ya byi hi hlamarisa. Ku xiyisisa vutlhari bya Xikwembu, hi ta va lava tsakeke swinene sweswi naswona hi ta sirheleleka enkarhini lowu taka. (Ekl. 7:12) Ina, hi ta ku vona hi ku kongoma ku hetiseka ka xitiyisekiso lexi kumekaka eka Swivuriso 3:13, 18 leyi nge: “Wa tsaka munhu la kumeke vutlhari, ni munhu la kumaka ku twisisa. I murhi wa vutomi eka lava va khomelelaka eka byona, naswona va ta vuriwa lava tsakeke lava va khomelelaka swi tiya eka byona.”

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

Hi yihi dyondzo leyi hi yi kumaka eka . . . 

• vusokoti?

• mbila?

• njiya?

• xipululu?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Xana u gingiriteka ku fana ni vusokoti lebyi khatlulelaka matluka?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 17]

Timbila ti titwa ti sirhelelekile loko ti tshame hi mintlawa. Xana na wena u endla tano?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 18]

Ku fana ni tinjiya, Vakreste va tiyisela ensin’wini

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Vakreste va namarhela leswi nga swinene ku fana ni xipululu loko xi namarhela endhawini yo karhi

[Xihlovo Xa Kona]

Stockbyte/Getty Images