Hi Ta Famba Hi Vito Ra Yehovha Hi Masiku!
“Hi ta famba hi vito ra Yehovha Xikwembu xa hina hilaha ku nga riki na makumu, hi masiku.”—MIKIYA 4:5.
1. Hi wahi marungula lama hlamuseriweke eka Mikiya tindzima 3 ku ya eka 5?
KU NI leswi Yehovha a a lava ku swi byela vanhu vakwe, kutani u rhume Mikiya muprofeta wa yena. Xikwembu a xi tiyimisele ku xupula vadyohi. A xi ta khawurisa Vaisrayele hikwalaho ka vugwinehi bya vona. Kambe lexi tsakisaka, Yehovha a a ta katekisa lava fambaka hi vito rakwe. Marungula wolawo ma vekiwe hi ndlela leyi kongomeke eka tindzima 3 ku ya eka 5 ta vuprofeta bya Mikiya.
2, 3. (a) Varhangeri va Israyele a va fanele va kombisa mfanelo yihi, kambe xana kahle-kahle vona a va endla yini? (b) U nga swi hlamusela njhani swiga-ririmi leswi tirhisiweke eka Mikiya 3:2, 3?
2 Muprofeta wa Xikwembu u te: “Ndzi kombela mi yingisa, n’wina varhangeri va Yakobe na n’wina tindhuna ta yindlu ya Israyele. Xana a hi ntirho wa n’wina ku tiva vululami?” Ina, wolowo i ntirho lowu a wu languteriwe eka vona, kambe xana vona a va endla yini hakunene? Mikiya u te: “N’wina lava vengaka leswinene, lava rhandzaka vubihi, lava yevulaka nhlonge ya vanhu ni nyama ya vona emarhambyini; n’wina lava dyeke nyama ya vanhu va mina, lava yevuleke nhlonge ya vona, kutani mi pfotlosele marhambu ya vona, mi va phyandlasela ku fana ni leswi swi nga embiteni leyikulu ni ku fana ni nyama endzeni ka mbita yo sweka ha yona.”—Mikiya 3:1-3.
3 Lexi hlamarisaka, varhangeri a va tshikilela swisiwana, ku nga vanhu lava nga kotiki ku tilwela! Lava va tweke Mikiya loko a vulavula a va swi twisisa kahle swiga-ririmi leswi tirhisiweke laha. Loko ku swekiwa nyimpfu leyi dlayiweke, a yi rhanga hi ku yevuriwa kutani yi tsemeleriwa. Minkarhi yin’wana a ku tshoviwa marhambu ku humesiwa mongo wa kona. Nyama ni marhambu a swi swekiwa hi mbita leyikulu, yo tanihi leyi Mikiya a vulavulaka ha yona. (Ezekiyele 24:3-5, 10) Lexi i xifaniso lexinene xa ndlela leyi vanhu a va cinisiwa gija ha yona hi varhangeri va vona lava a va bihe timbilu enkarhini wa Mikiya!
Yehovha U Langutele Leswaku Hi Kombisa Vululami
4. Yehovha a a hambana njhani ni varhangeri va Israyele?
4 A ku ri ni ku hambana lokukulu exikarhi ka Murisi wa rirhandzu, ku nga Yehovha, kun’we ni varhangeri va Israyele. Leswi varhangeri lava a va nga ri na vululami, a va tsandzeka ku endla ntirho wa vona wa ku sirhelela tinyimpfu. Ematshan’weni ya sweswo, a va dyelela tinyimpfu leti to fanekisela, va nga ti kombisi vululami, naswona hi ku ya hi Mikiya 3:10, a va ti komba maxangu hi “swiendlo swo halata ngati.” Xana hi nga dyondza yini eka xiyimo lexi?
5. Yehovha u langutele yini eka lava nga ni vutihlamuleri exikarhi ka vanhu vakwe?
5 Xikwembu xi langutele leswaku lava va nga ni vutihlamuleri exikarhi ka vanhu va xona va tirhisa vululami. Malandza ya Yehovha ya ntiyiso ma endla sweswo namuntlha. Ku tlula kwalaho, sweswo swi fambisana ni nhlamuselo ya Esaya 32:1, leyi nge: “Waswivo! Hosi yi ta fuma hi ku tshembeka; kasi tihosana, ti ta va tihosana hi vululami.” Kambe, xana xiyimo a xi ri njhani enkarhini wa Mikiya? “Lava vengaka leswinene, lava rhandzaka vubihi” a va hambeta va nga kombisi vululami.
I Swikhongelo Swa Vamani Leswi Hlamuriwaka?
6, 7. Hi yihi yinhla ya nkoka leyi kandziyisiwaka eka Mikiya 3:4?
6 Xana vanhu vo homboloka va le nkarhini wa Mikiya a va ta langutela ku amukeriwa hi Yehovha? Nikatsongo! Mikiya 3:4 yi ri: “Va ta kombela mpfuno eka Yehovha, kambe a nge va hlamuli. U ta va tumbetela xikandza xa yena enkarhini wolowo, hilaha va endleke vubihi hakona emintirhweni ya vona.” Leswi swi kandziyisa yinhla ya nkoka swinene.
7 Yehovha a nge swi hlamuli swikhongelo swa hina loko hi phikelela hi endla xidyoho. Sweswo swi tano ni loko hi hanya vutomi bya mikoka mimbirhi, hi tumbeta swidyoho swa hina ivi hi endla onge hi tirhela Xikwembu hi ku tshembeka. Hi ku ya hi Pisalema 26:4, Davhida u yimbelerile a ku: “A ndzi tshamanga ni vanhu lava nga riki na ntiyiso; naswona a ndzi ngheni ni vanhu lava va fihlaka leswi va nga swona.” Yehovha a nga kali a tikarhata hi ku hlamula swikhongelo swa vanhu lava lwisanaka ni Rito ra yena hi vomu!
Moya Wa Xikwembu Wu Hi Nyika Matimba
8. Vaprofeta va mavunwa va le nkarhini wa Mikiya va lemukisiwe ha yini?
8 Varhangeri va timhaka ta moya etikweni ra Israyele a va mbombomele va twelela emikhuveni yo homboloka! Vaprofeta va mavunwa a va endla leswaku vanhu va Xikwembu va kayakaya hi tlhelo ra moya. Varhangeri va makwanga a va huwelela va ku “Ku Rhula,” kambe entiyisweni a va katekisa nyimpi yo lwa ni hinkwavo lava a va va tsona swakudya. Yehovha u te: “Hikokwalaho mi ta va ni vusiku, kambe xivono a xi nge vi kona; mi ta va ni munyama, kambe a mi nge hlahluvi. Kunene dyambu ri ta va ehenhla ka vaprofeta, siku ri fanele ri va munyama ehenhla ka vona. Lava va vonaka swivono va boheka ku khomiwa hi tingana, kunene vavhumbhi va ta nyuma. Va ta boheka ku funengeta malepfu ya le henhla ka nomu.”—Mikiya 3:5-7a.
9, 10. Swi vula yini ku “funengeta malepfu ya le henhla ka nomu,” naswona ha yini Mikiya a a nga ri na xivangelo xa ku endla tano?
9 Hikwalaho ka yini a va fanele va “funengeta malepfu ya le henhla ka nomu”? Vanhu va le nkarhini wa Mikiya a va endla sweswo hileswi a va khomiwe hi tingana. A swi fanerile leswaku vanhu lava vo biha va khomiwa hi tingana. “Ku hava nhlamulo leyi humaka eka Xikwembu” yi ya eka vona. (Mikiya 3:7b) Yehovha a nga swi yingiseli swikhongelo swa vanhu vo homboloka lava tikurisaka.
10 Mikiya a a nga ri na xivangelo xa ku “funengeta malepfu ya le henhla ka nomu.” A a nga ri na tingana. Yehovha u hlamule swikhongelo swa yena. Xiya Mikiya 3:8 laha muprofeta wo tshembeka a nga te: “Hi tlhelo lerin’wana, mina ndzi tele matimba, hi moya wa Yehovha, ni vululami ni matimba.” Wa nga vona ndlela leyi Mikiya a tlangeleke ha yona hileswi evutirhelini bya yena hinkwabyo lebyi a byi endleke hi ku tshembeka a a “tele matimba, hi moya wa Yehovha” minkarhi hinkwayo! Sweswo swi n’wi nyike matimba ya ku “byela Yakobe swiendlo swa yena swa ku pfukela na Israyele xidyoho xakwe.”
11. Vanhu va ma kuma njhani matimba yo twarisa marungula ya Xikwembu?
11 Mikiya a a lava matimba lamakulu leswaku a chumayela rungula ra Xikwembu ra vuavanyisi lebyi fehlaka. A a lava moya wa Yehovha kumbe matimba ya yena lamakulu. Ku vuriwa yini hi hina? Hi nga hetisisa ntirho wa hina wo chumayela ntsena loko Yehovha a hi tiyisa hi moya wa yena lowo kwetsima. Matshalatshala ya hina ya ku chumayela a ma nge yi helo loko hi phikelela hi endla xidyoho. Loko hi endla tano Xikwembu a xi nge hi hlamuli loko hi kombela leswaku xi hi nyika matimba ya ku endla ntirho lowu. Hakunene a hi nge swi koti ku twarisa marungula ya vuavanyisi ya Tata wa hina wa le tilweni loko “moya wa Yehovha” wu nga ri kona eka hina. Tanihi leswi swikhongelo swa hina swi yingisiwaka nileswi hi pfuniwaka hi moya lowo kwetsima, hi kota ku vula rito ra Xikwembu hi xivindzi ku fana na Mikiya.
12. Ha yini vadyondzisiwa vo sungula va Yesu ‘va hambete va vulavula rito ra Xikwembu hi vurhena lebyi heleleke’?
12 Kumbexana u tsundzuka mhaka leyi nga eka Mintirho 4:23-31. A hi nge a wu ri un’wana wa vadyondzisiwa va Yesu va lembe-xidzana ro sungula. Swifamona swi lava ku pfala milomu ya valandzeri va Kreste. Kambe vanhu lava vo tshembeka va khongela eka Hosi ya vona leyi Lawulaka va ku: “Yehovha, xiyisisa minxungeto ya vona, u pfumelela mahlonga ya wena leswaku ma hambeta ma vula rito ra wena hi vurhena lebyi heleleke.” Vuyelo byi va byihi? Loko va khongerile, ndhawu leyi va hlengeletaneke eka yona yi ninginika, kutani hinkwavo va tala moya lowo kwetsima va vula rito ra Xikwembu hi vurhena. Onge na hina hi nga vulavula na Yehovha hi xikhongelo, hi tshemba mpfuno wa yena wa moya lowo kwetsima, loko hi hetisisa vutirheli bya hina.
13. A ku ta endleka yini hi muti wa Yerusalema ni wa Samariya, naswona ha yini?
13 Ehleketa nakambe hi nkarhi wa Mikiya. Hi ku ya hi Mikiya 3:9-12, varhangeri lava nga ni nandzu wa ngati a va avanyisa hi swifumbarheriso, vaprista a va letela hi ku hakeriwa, kasi vaprofeta va mavunwa a va hlahluva hi xikongomelo xo kuma mali. A swi hlamarisi leswi Xikwembu xi hlambanyeke leswaku Yerusalema lowu nga ntsindza wa Yuda a wu “ta va tinhulu ta marhumbi”! Leswi vugandzeri bya mavunwa ni mahanyelo yo biha a swi leme ni tiko hinkwaro ra Israyele, Mikiya u huhuteriwe ku lemukisa leswaku Xikwembu a xi ta endla muti wa Samariya wu va “nhulu ya marhumbi.” (Mikiya 1:6) Kahle-kahle muprofeta loyi u hanye a kondza a vona ku hetiseka ka vuprofeta bya ku lovisiwa ka Samariya hi mavuthu ya Vaasiriya hi 740 B.C.E. (2 Tihosi 17:5, 6; 25:1-21) Swi le rivaleni leswaku a swi ta koteka hi matimba ya Yehovha ntsena ku twarisa marungula lawa ya matimba ehenhla ka Yerusalema na Samariya.
14. Vuprofeta lebyi nga eka Mikiya 3:12 byi hetiseke njhani, naswona sweswo swi fanele swi hi khumbisa ku yini?
14 Vayuda a va nga ta byi balekela nikatsongo vuavanyisi bya Yehovha lebyi fehlaka. Ku hetisisa vuprofeta lebyi tsariweke eka Mikiya 3:12, muti wa Siyoni a wu ta “rimiwa ku fana ni nsimu.” Namuntlha ha swi tiva leswaku swilo leswi swi humelele loko Vababilona va lovisa tiko ra Yuda na muti wa Yerusalema hi 607 B.C.E. Leswi swi humelele malembe yo tala swinene endzhaku ka loko Mikiya a swi profetile, kambe a a tiyiseka leswaku swi ta humelela. Kunene na hina hi fanele hi tiyiseka leswaku mafambiselo lawa yo homboloka ya swilo ma ta hela hi “siku ra Yehovha” leri profetiweke.—2 Petro 3:11, 12.
Yehovha A Lulamisa Timhaka
15. U nga byi hlamusela njhani vuprofeta lebyi nga eka Mikiya 4:1-4 hi marito ya wena?
15 Loko hi languta endzhaku, hi kuma leswaku sweswi Mikiya u tisa rungula leri tsakisaka ra ntshembo. Marito lama kumekaka eka Mikiya 4:1-4 ma khutaza swinene! Hi ku komisa, Mikiya u ri: “Exiphen’wini xo hetelela xa masiku ntshava ya yindlu ya Yehovha yi ta simekiwa yi tiya ehenhla ka tintshava, kunene yi ta tlakuseriwa ehenhla ka switsunga; kutani vanhu va fanele va khitikanela eka yona. . . . Kunene u ta avanyisa exikarhi ka vanhu vo tala, a lulamisa timhaka ta matiko [ya matimba] ya le kule swinene. Kutani va ta fula mabanga ya vona ma va swikomu ni mafumu ya vona ma va swikhutulo. A va nge ri tlakusi banga, tiko rin’wana ku lwa ni tiko rin’wana, naswona a va nge he dyondzi nyimpi. Entiyisweni va ta tshama, un’wana ni un’wana ehansi ka murhi wakwe wa vhinya ni le hansi ka nkuwa wakwe, a ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka; hikuva nomu wa Yehovha wa mavuthu wu swi vurile.”
16, 17. Mikiya 4:1-4 yi hetiseka njhani namuntlha?
16 I vamani “vanhu vo tala” ni “matiko [ya matimba]” lawa ku vulavuriwaka ha wona laha? A hi matiko ni mimfumo ya misava leyi. Ematshan’weni ya sweswo, vuprofeta lebyi byi tirha eka vanhu vo huma ematikweni hinkwawo lava sweswi va endlaka ntirho wo kwetsima hi vun’we entshaveni ya Yehovha ya vugandzeri bya ntiyiso.
17 Hi ku fambisana ni vuprofeta bya Mikiya, ku nga ri khale vugandzeri lebyi tengeke bya Yehovha byi ta va kona hi ku helela emisaveni hinkwayo. Namuntlha vanhu lava nga ni “mboyamelo lowunene eka vutomi lebyi nga heriki” va dyondzisiwa tindlela ta Yehovha. (Mintirho 13:48) Yehovha u avanyisa ni ku lulamisa timhaka ta moya eka vapfumeri lava seketelaka Mfumo. Va ta pona ‘nhlomulo lowukulu’ va va swirho swa “ntshungu lowukulu.” (Nhlavutelo 7:9, 14) Leswi va fuleke mabanga ya vona ma va swikomu, hambi ku ri namuntlha va hanyisana hi ku rhula ni vapfumeri-kulobye lava nga Timbhoni ta Yehovha swin’we ni vanhu van’wana. Swa tsakisa hakunene ku va un’wana wa vona!
Hi Tiyimisele Ku Famba Hi Vito Ra Yehovha
18. ‘Ku tshama ehansi ka murhi wa wena wa vhinya ni wa nkuwa’ swi fanekisela yini?
18 Namuntlha ku chava ku leme tinhla ta mune ta misava, kambe ha tsaka hileswi vo tala va dyondzaka tindlela ta Yehovha. Hi wu langutele hi mahlo-ngati nkarhi lowu nga kusuhi lowu ha wona vanhu vo tano hinkwavo lava rhandzaka Xikwembu va nga ta ka va nga ha dyondzi nyimpi kambe va titshamela ehansi ka murhi wa vona wa vhinya ni wa nkuwa. Hakanyingi minkuwa a yi byariwa emasin’wini ya vhinya. (Luka 13:6) Ku tshama ehansi ka murhi wa wena wa vhinya ni wa nkuwa swi fanekisela swiyimo swo rhula, leswinene kun’we ni vuhlayiseki. Hambi ku ri sweswi, vuxaka bya hina na Yehovha byi hi nyika ku rhula ka mianakanyo ni ku titwa hi hlayisekile emoyeni. Loko ku va ni swiyimo swo tano ehansi ka Mfumo, a hi nge chavi nchumu naswona hi ta titwa hi hlayisekile hi ku helela.
19. Swi vula yini ku famba hi vito ra Yehovha?
19 Loko hi lava ku amukeriwa ni ku katekisiwa hi Yehovha, hi fanele hi famba hi vito ra yena. Leswi swi kandziyisiwe hi matimba eka Mikiya 4:5, laha muprofeta a nge: “Vanhu hinkwavo, un’wana ni un’wana u ta famba hi vito ra xikwembu xakwe; kambe loko ku ri hina, hi ta famba hi vito ra Yehovha Xikwembu xa hina hilaha ku nga riki na makumu, hi masiku.” Ku famba hi vito ra Yehovha a hi ku vula ntsena leswaku i Xikwembu xa hina. A swi vuli ku ya eminhlanganweni ya Vukreste ni le ntirhweni wa ku chumayela hi ta Mfumo ntsena, hambileswi sweswo na swona swi nga swa nkoka. Loko hi famba hi vito ra Yehovha, swi vula leswaku hi tinyiketele eka yena naswona hi ringeta ku n’wi tirhela hi ku tshembeka, hikwalaho ka rirhandzu leri humaka embilwini. (Matewu 22:37) Tanihi vagandzeri va Yehovha Xikwembu xa hina, kunene hi tiyimisele ku famba hi vito ra yena hilaha ku nga heriki.
20. I yini leswi profetiweke eka Mikiya 4:6-13?
20 Sweswi xiya marito ya vuprofeta eka Mikiya 4:6-13. “N’wana wa Siyoni wa nhwanyana” a a ta boheka ku ya evuhlongeni “eBabilona.” Swi endleke hi ndlela yoleyo eka vaaki va Yerusalema hi lembe-xidzana ra vunkombo B.C.E. Nilokoswiritano, vuprofeta bya Mikiya byi kombisa leswaku masalela a ma ta tlhelela eYuda naswona loko ku pfuxiwa muti wa Siyoni, Yehovha a a ta tiyiseka leswaku u pfotlosela valala va wona.
21, 22. Mikiya 5:2 yi hetiseke hi ndlela yihi?
21 Mikiya ndzima 5 yi profeta swiendlakalo swin’wana leswi hlamarisaka. Hi xikombiso, xiya leswi vuriwaka eka Mikiya 5:2-4. Mikiya u profete leswaku Mufumi la vekiweke hi Xikwembu—“loyi masungulo yakwe ma sukelaka eminkarhini yo sungula”—a a ta huma eBetlehema. A a ta fuma tanihi murisi “hi ntamu wa Yehovha.” Tlhandlakambirhi, Mufumi loyi a a ta va lonkulu, ku nga ri eIsrayele ntsena, kambe “ku ya fika emakumu ka misava.” Vanhu va misava swi nga va tikela ku n’wi tiva kambe eka hina a swi tano.
22 I mani munhu wa nkoka swinene la tshameke a velekiwa eBetlehema? Naswona i mani loyi a a ta va “lonkulu ku ya fika emakumu ka misava”? A ku na un’wana handle ka Mesiya, Yesu Kreste! Loko Heroda Lonkulu a vutise vaprista lavakulu ni vatsari leswaku Mesiya a a ta velekeriwa kwihi, va n’wi hlamule va ku: “EBetlehema wa Yudiya.” Va tlhele va tshaha marito ya Mikiya 5:2. (Matewu 2:3-6) Ni vanhu van’wana lava tolovelekeke a va yi tiva mhaka leyi, hikuva Yohane 7:42 yi tshaha marito ya vona loko va ku: “Xana Tsalwa a ri vulanga leswaku Kreste u huma eka vana va Davhida, ni le Betlehema eximutanini lexi Davhida a a tshama eka xona?”
Ku Phyuphyisiwa Ka Ntiyiso Ka Vanhu
23. I yini leswi endlekaka sweswi, leswi hetisisaka Mikiya 5:7?
23 Mikiya 5:5-15 yi vulavula hi ku hlula ka Vaasiriya lava ku khana ka vona a ku nga ta tlhaveriwa hi dyambu, yi tlhela yi profeta leswaku Xikwembu a xi ta tirihisela eka matiko lama nga yingisiki. Mikiya 5:7 yi tshembisa ku tlheriseriwa ka masalela lama hundzukeke ya Vayuda etikweni ra rikwavo, kambe marito wolawo ma tirha ni le nkarhini wa hina. Mikiya u te: “Lava va seleke va Yakobe, va fanele va fana ni mberha leyi humaka eka Yehovha exikarhi ka vanhu vo tala, va fana ni mpfula leyikulu ehenhla ka swimila.” Xikombiso xexo xo tsakisa xi tirhiseriwe ku profeta leswaku masalela ya Yakobe kumbe Israyele wa moya a ma ta va nkateko wa vanhu lowu humaka eka Xikwembu. “Tinyimpfu tin’wana” ta Yesu leti nga ni ntshembo wa ku hanya emisaveni ti tsakela ku tirha swin’we ni masalela ya namuntlha ya “Israyele wa Xikwembu,” ti ma pfuna ku phyuphyisa van’wana hi tlhelo ra moya. (Yohane 10:16; Vagalatiya 6:16; Sofaniya 3:9) Mayelana ni leswi, ku ni yinhla yo karhi leyi hi faneleke hi anakanya ha yona. Tanihi vachumayeri va Mfumo, hinkwerhu hi fanele hi tlangela lunghelo leri hi nga na rona ra ku byela van’wana rungula leri phyuphyisaka hakunene.
24. Hi tihi tinhla leti nga eka Mikiya ndzima 3 ku ya eka 5 leti ku tsakiseke?
24 Xana u dyondze yini eka tindzima 3 ku ya eka 5 ta vuprofeta bya Mikiya? Kumbexana u dyondze tinhla to tanihi leti: (1) Xikwembu xi langutele leswaku lava va nga ni vutihlamuleri exikarhi ka vanhu va xona va tirhisa vululami. (2) Yehovha a nge swi hlamuli swikhongelo swa hina loko hi phikelela eku endleni ka xidyoho hi vomu. (3) Hi nga kota ku hetisisa ntirho wa hina wa ku chumayela ntsena loko Xikwembu xi hi tiyisa hi moya wa xona lowo kwetsima. (4) Leswaku hi amukeleka eka Yehovha, hi fanele hi famba hi vito ra yena. (5) Tanihi vachumayeri va Mfumo, hi fanele hi tlangela lunghelo leri hi nga na rona ra ku byela vanhu rungula leri phyuphyisaka hakunene. Ku nga va ni tinhla tin’wana leti u ti tsakeleke. I yini swin’wana leswi hi nga swi dyondzaka ebukwini leyi ya Bibele ya vuprofeta? Xihloko lexi landzelaka xi ta hi pfuna leswaku hi kuma tidyondzo leti nga hi pfunaka eka tindzima timbirhi to hetelela ta vuprofeta bya Mikiya lebyi tiyisaka ripfumelo.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Xikwembu xi langutele yini eka lava va nga ni vutihlamuleri exikarhi ka vanhu va xona?
• Ha yini xikhongelo ni moya lowo kwetsima swi ri swa nkoka eka ntirho lowu hi wu endlelaka Yehovha?
• Vanhu va “famba hi vito ra Yehovha” hi ndlela yihi?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Xana u nga xi hlamusela xifaniso xa Mikiya xa mbita yo sweka ha yona?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 16]
Ku fana na Mikiya, hi hetisisa vutirheli bya hina hi vurhena