Simama ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe
“Nwananga . . . tiva Nungungulu wa dadani wa wena, u mu khozela hi mbilu [yontlhe].” — 1 KRO. 28:9.
HLOTA MIHLAMULO YA ZIWUTISO LEZI:
Xini a mbilu ya kufananisa?
Hi nga yi hlolisa kuyini a mbilu ya hina ke?
Xana hi nga maha yini kasi hi simama ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe?
1, 2. (a) Xiro muni xa miri lexi a kutala ka zikhati xi tiriswako hi ndlela yo fananisa lomu ka Biblia? (b) Hikuyini zi nga za lisima a kuva hi tiva a tlhamuselo wa kona ke?
A KUTALA ka zikhati, a Biblia gi wulawula hi ziro za miri wa munhu hi ndlela yo fananisa. Hi xikombiso, Joba i te ngalo: “A ku na kubiha mandleni ya mina.” Hosi Solomoni i wulile lezi: “A mubiko wu nene wu tiyisa marambu.” Jehova i lo tiyisa Ezekieli aku: “Nza nonohisa a ximombo xa wena.” Mupostoli Paule i byelilwe ku ngalo: “U wulawula a timhaka ti hlamalisako tindleveni ta hina.” — Joba 16:17; Mav. 15:30; Eze. 3:9; Miti. 17:20.
2 Hambulezo, ku na ni xiro xinwe xa miri wa munhu xi tiriswako nguvu hi ndlela yo fananisa a ku hunza zontlhe. Hi lexi xi kumbukilweko hi Hana wo tsumbeka mukhongelweni wakwe. I te ngalo: “A mbilu ya mina yi tsakela Jehova.” (1 Sam. 2:1) Kunene, a vatsali va Biblia va kumbuka mbilu xipimo xa 1.000 wa makhati, kutala ka makhati hi ndlela yo fananisa. Za lisima nguvu a kuva hi zwisisa a tlhamuselo wa mbilu leyi, hakuva a Biblia gi wula lezaku hi fanele ku yi hlayisa. — Gonza Mavingu 4:23.
XINI A MBILU YO FANANISA?
3. Hi nga wu tivisa kuyini a tlhamuselo wa gezu mbilu lomu ka Biblia? Fananisa.
3 Hambu lezi a Biblia gi nga hi nyikiko a tlhamuselo wa gezu “mbilu,” gona ga hi vuna ku tiva tlhamuselo wa yona. Hi ndlela muni? Kasi ku fananisa, alakanyela khurisi gi pendilweko hi mivala yo saseka ni ya tixakaxaka. Loku u nyima hi le kule u nga wona lezaku a mivala leyo ya tixakaxaka yi wumba a nchumu munwe wo saseka, kutani xithombe xo kari. Hi kufanana, loku hi cuwukisa khwatsi a matshamu lawa ku kumbukiwako a gezu “mbilu” lomu ka Biblia, hi ta zi wona lezaku ka matshamu lawo wontlhe, a gezu mbilu gi yimela nchumu wunwe. I nchumu muni ke?
4. (a) Xana lomu ka Biblia a “mbilu” yi yimela yini? (b) Xana a magezu ya Jesu ka Mateu 22:37 ma wula yini?
4 A vatsali va Biblia va tirisile a gezu “mbilu” na va wula a wumunhu. A gezu legi, gi patsa zilo zo kota kunavela ka hina, maalakanyo, kutiyimisela, mahanyela, wuzikoti, lexi xi kucako munhu ku maha nchumu wo kari, ni mixuvo ya hina. (Gonza Deuteronome 15:7; Mavingu 16:9; Mitiro 2:26.) Ku khwatsi hi lezi a bhuku go kari gi zi wulako, a mbilu leyi “ku wuliwa a wumunhu.” Ka makhati manwani, a gezu “mbilu” gi na ni tlhamuselo wutsongwani. Hi xikombiso, Jesu i te ngalo: “U ta ranza Hosi Nungungulu wa wena hi mbilu ya wena yontlhe, ni muhefemulo wa wena wontlhe, ni kupima ka wena kontlhe.” (Mat. 22:37) Ka vesi legi, a gezu “mbilu” gi wula a kutizwa, ni kunavela. Kota lezi a nga kumbuka mbilu, muhefemulo, ni kupima hi xinwe xinwe, Jesu i wa khanyisa lezaku hi fanele ku ranza Nungungulu hi mbilu ya hina, hi tlhela hi zi kombisa hi mahanyela ya hina na hi tirisa kupima ka hina. (Joh. 17:3; Efe. 6:6) Kanilezi, loku a “mbilu” yi kumbukiwa yoce yi yimela a wumunhu.
HIKUYINI HI FANELEKO KU HLAYISA MBILU YA HINA?
5. Hikuyini hi faneleko ku maha zontlhe zi nga ntanwini wa hina kasi hi tirela Jehova hi mbilu yontlhe ke?
5 Xungetano hi mbilu, Hosi Davida i mu alakanyisile a mhaka leyi Solomoni: “Nwananga Solomoni, tiva Nungungulu wa dadani wa wena, u mu khozela hi mbilu [yontlhe] ni kutsaka ka muhefemulo; hakuva Jehova wa kamba timbilu tontlhe, a tiva a timhaka tontlhe ta maalakanyo ya mbilu.” (1 Kro. 28:9) Kunene, Jehova Muhloli wa timbilu tontlhe, a ku patsa ni leyi ya hina wutsumbu. (Mav. 17:3; 21:2) Jehova wa khatala nguvu hi lezi a zi kumako timbilwini ta hina. Hikwalaho, hi na ni xigelo xo zwala xa ku lanzela a magezu ya Davida ya ku maha zontlhe hi zi kotako kasi hi tirela Jehova hi mbilu yontlhe.
6. Xini hi faneleko ku xi tiva xungetano hi kutiyimisela ka hina a ku tirela Jehova?
6 Hakunene, a mitiro ya hina yo hiseka leyi hi mahelako Jehova yi komba lezaku hi na ni kunavela ka hombe ka ku tirela Nungungulu hi mbilu yontlhe. Na hi kari hi maha lezo, a hi rivali lezaku a kucetelo wa tiko ga Satani ni kubyekelela ka kuonha ka nyama ya hina zi na ni ntamu wa hombe wa ku hehla a kunavela ka hina a ku tirela Nungungulu hi mbilu yontlhe. (Jer. 17:9; Efe. 2:2) Hikwalaho, hi fanele ku hlola mbilu ya hina xontlhe xikhati kasi hi tiyiseka lezaku a kutiyimisela ka hina a ku tirela Nungungulu a ku mbheli ntamu ke. Hi nga zi mahisa kuyini ke?
7. Xini xi kombako a matshamela ya mbilu ya hina ke?
7 Zi la su dlunya lezaku a wumunhu ga hina a gi woneki — a ku fana ni lezi a xinya, kutani mbilu ya sinya yi nga woniwiko. Hambulezo, khwatsi hi lezi Jesu a nga wula ka Kanelo ya le Xitsungeni lezaku a matshamela ya sinya hi ma tiva hi mihanzu ya yona, a mitiro ya hina hi yona yi kombako a matshamela ya lisine ya mbilu ya hina. (Mat. 7:17-20) A hi wulawuleni hi mitiro leyo ya lehandle.
NDLELA YA YI NENE YA KU HLOLA A MBILU YA HINA
8. Xana a magezu ya Jesu ka Mateu 6:33 ma yelanisa kuyini ni matshamela ya mbilu ya hina ke?
8 Na a nga se wulawula hi matshamela ya sinya, Jesu i kombile a vaingiseli vakwe lexi xi nga wa ta dlunyatisa lezaku va navela ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe. I te ngalo: “A kuranga lavani mufumo wakwe, ni kululama kakwe, zonake ku ta engetelwa ka nwina zontlhe lezi zilo.” (Mat. 6:33) Kunene, lexi hi xi rangisako wutomini ga hina hi xona xi kombako a kunavela ka hina, kupima ka hina, ni makungo yo eta lawa hi nga nawo mbilwini ya hina. Hikwalaho, a ku hlola lezi hi zi rangisako wutomini i ndlela ya yi nene nguvu ya ku tiva lezaku xana hi tirela Nungungulu hi mbilu yontlhe ke.
9. Xana Jesu i rambile a vavanuna vo kari lezaku va maha yini, niku a mihlamulo yabye yi komba yini ke?
9 Anzhako ka ku kuca a valanzeli vakwe lezaku ‘a kuranga va lava mufumo,’ ku mahekile a nchumu lowu wu nga dlunyatisa lezaku a matshamela ya mbilu ya munhu ma kombiwa khwatsi hi lezi a zi rangisako wutomini gakwe. Luka, a mutsali wa Ivangeli, i sangula ku hlawutela ximaho lexo hi ku wula lezaku Jesu “i lo tiyisa a nghohe yakwe yi kongoma a kuya le Jerusalema,” hambu lezi a nga zi tiva khwatsi lezi zi nga wa ta mu mahekela seyo. ‘Na a kari a famba ndleleni’ ni vapostoli vakwe, Jesu i lo kumana ni vavanuna zonake aku ka munwe ni munwani wabye: “Nzi lanzele.” A vavanuna lavo va wa ti yimisele a ku lanzela Jesu — kanilezi va wa lava ku ranga hi ku maha zokari. A munwe i te ngalo: “Nzi vumele nzi ya lahla dadani kusangula.” Loyi munwani i te ngalo: “Nzi ta ku lanzela, Hosi; kanilezi nzi vumele nzi ranga hi ku ya salisa a va le ndlwini ka hina.” (Luka 9:51, 57-61) Hi nga wona a kuhambana ku nga kona ka ku ti yimisela ka Jesu hi mbilu yontlhe ni magezu ya vavanuna lava va nga lava ku ranga hi ku ya ti mahela zabye! Hi ku rangisa a kunavela kabye, wutshanwini ga ku rangisa kuranza ka Nungungulu, va kombisile lezaku a mbilu yabye yi wa nga mbhelelangi ka Nungungulu.
10. (a) Xana a valanzeli va Kristu va te yini laha a nga va ramba? (b) Hi wihi a mufananiso wo koma lowu Jesu a nga wu hlawutela?
10 A ku hambana ni vavanuna lavo va nga lava ku maha vapizani, hina hi kombisile wutlhari ga hina hi ku vumela ku maha valanzeli va Jesu niku zalezi hi tirela Jehova siku ni siku. Hi ndlela leyi, hi komba lezi hi zi zwako mbilwini ya hina xungetano hi Jehova. Kanilezi, hambu lezi hi mahako mitiro ya bandla hi kuhiseka, ha hi ni xilaveko xa ku ti wonela ka lezi zi nga wa ta onha a matshamela ya mbilu ya hina. Zilo muni ke? Ka bhulo gwalego a vileko nago ni vavanuna lavo va nga lava ku maha vapizani, Jesu i kombile a khombo lego, aku: “A munhu loyi a khomako xikomu a kuya kurimeni, a tlhela a cuwuka lenzhako, a nga fanelwi hi mufumo wa Nungungulu.” (Luka 9:62) Hi gonza yini ka mufananiso lowu ke?
XANA HA “NAMARELA KA LEZI ZO SASEKA” KE?
11. Xana ku maheka yini hi murimi wa mufananiso wa Jesu, niku hikuyini?
11 Kasi hi zwisisa a xigonzo xi nga ka mufananiso wa Jesu, a hi alakanyeleni hi zilo zinwani zi mahekako kurimeni. Alakanyela a murimi wo kari loyi a khomekileko ntirweni wakwe. Kanilezi, laha a rimako i tshama hi ku pimisa za le kaya kakwe laha a maxaka ni vanghana va gako, vanwa, va kina, va hlekelela laha nzhutini. Wa va xuva! Anzhako ka ku rima xipanze xa hombe, a kunavela ka murimi loyi a zilo lezi zo tsakisa kuhanyeni kakwe kuya ku kula laha ka kuza ku mu susumeta ku hunzuluka a ‘cuwuka zilo za lenzhako.’ Hambu lezi ka ha seleko ntiro wa hombe wa kuva a wu maha kala kuza a byala a simu lego, a kupima ka murimi loyi ku sangula ku enza zonake a nga ha tiri hi kufaneleko. Kunene, a mutholi wakwe i na ni xigelo loku a khunguvanyeka hi lezi a murimi loyi a tsanzekako ku timisela.
12. Xana a mufananiso wa Jesu xungetano hi murimi wu fananisa kuyini ni xiyimo xa maKristu yo kari nyamutlha?
12 Makunu a hi woneni lezi a mhaka leyi yi fanisako zona ni lezi zi mahekako nyamutlha. A murimi a nga ha yimela a muKristu wihi ni wihi loyi a wonekisako ku khwatsi i tiyile kanilezi na a babya hi tlhelo ga moya. Kasi a mufananiso lowu wu zwala khwatsi, a hi alakanyeleni hi makabye wo kari loyi a tshamako na a khomekile wutirelini. Kanilezi, hambu lezi a yako mitlhanganweni ya bandla ni ntirweni wa simu i tshama hi ku pimisa zilo zo kari za tiko lezi a alakanyako ku zi ta mu nyika litsako kuhanyeni loku. A mbilu yakwe a yi suki ka zilo lezo, hikwalaho wa zi xuva nguvu. Hi kugumesa, anzhako ka kutirela Jehova hi malembe yo hlaya, a kunavela kakwe a zilo lezo za tiko kuya ku kula laha ka kuza ku mu susumeta ku hunzuluka a ‘cuwuka zilo za lenzhako.’ Hambu lezi a ha faneleko ku maha zo tala wutirelini, a nga ‘khomisisi a mhaka ya wutomi,’ zonake a sangula ku loloha ntirweni wa Nungungulu. (Fil. 2:16) Kunene, Jehova “a Nwinyi wa kutshovela” wa bayiseka hi lezi a muKristu loyi a tsanzekako ku timisela. — Luka 10:2.
13. Zi wula yini a ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe ke?
13 A xigonzo xi la su dlunya. Kunene, za dzunzeka loku hi maha a mitiro leyo yo saseka ni yi khesekako yo kota kuya mitlhanganweni ya bandla ni ntirweni wa simu. Kanilezi a ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe a hi lezo ntsena. (2 Kro. 25:1, 2, 27) Loku a mbilu ya muKristu ya ha simama ku ranza zilo za “lenzhako” — ku nga zilo zo kari za tiko zi nyikako litsako kuhanyeni loku — i le khombyeni ga ku lahlekelwa hi kuzwanana kakwe na Nungungulu. (Luka 17:32) Hi ta ‘fanelwa hi mufumo wa Nungungulu’ ntsena loku hakunene hi ‘venga lezi za kubiha; hi namarela ka lezi zo saseka.’ (Rom. 12:9; Luka 9:62) Hikwalaho, ngha hina hontlhe hi nga tsiki ni xinwe tikweni legi ga Satani xi hi tsanzekisa ku maha a kuranza ka Nungungulu hi mbilu yontlhe, hambu loku a nchumu lowo wu tsakisa kutani kuva ni xivuno xo kota kwihi. — 2 Kor. 11:14; gonza Va Le Filipi 3:13, 14.
TSHAMA NA U TLHARIHILE!
14, 15. (a) Xana Satani i zamisa kuyini ku onha a matshamela ya mbilu ya hina? (b) Nyika mufananiso wu kombako lezaku a mano ya Satani ma na ni mhango ya hombe.
14 A ku ranza Jehova zi hi kucile a ku ti hendleleta kakwe. Kusukela kwalaho, a kutala ka hina hi ta na hi tirela Jehova hi mbilu yontlhe hi malembe. Hambulezo, Satani a nga hi tsikelangi magumo; wa ha simama ku hlota a mbilu ya hina. (Efe. 6:12) Phela Satani wa zi tiva lezaku hi nga ta ku halahala hi fularela Jehova hi kutsopeta ka tihlo. Hikwalaho, i tirisa “a za tiko” lezaku a chela gome timbilwini ta hina kasi hi tsika ku tirela Nungungulu hi kutsongwani-kutsongwani. (Gonza Marku 4:18, 19.) Hikuyini a mano lawa ya Satani ma phasako a vanhu vo tala ke?
15 Kasi hi hlamula a xiwutiso lexi, ti alakanyele na u lera a bhuku go kari hi kandiya ya yiswa, kanilezi a kandiya leyo yi timeka hi xitshuketi. Kota lezi u seleko munyameni, u tekela ku zi wona lezaku ku mahekile xo kari zonake u valeta kandiya leyo hi yinwani ya yiswa. A kuwonekela ku tlhela ku tata yindlu kambe. Ka wusiku gi lanzelako, wa ti lerela a bhuku ga wena hi kandiya yaleyo. Kanilezi, handle ka ku zi tiva, kuta wokari a ta susa a kandiya leyi ya yiswa a yi valeta hi yinwani yi nga ni tihwetana na yi tira. Xana u wa ta ku wona kuhambana? Kuzilava ne. Ahati loku hi manziko wa kona kuta munhu a ta susa kandiya leyi yi nga ni tihwetana na yi tira a yi valeta hi yinwani ya kalanyana a ku hunza yona ke? Kuzilava u wa nga ta ku wona kuhambana. Hikuyini? A kuwona ka kandiya ku hungulilwe kutsongwani-kutsongwani laha kaku ne a wu zi wonangi. Hi ku fanana, a mikucetelo ya tiko ga Satani yi hungula a kuhiseka ka hina kutsongwani-kutsongwani. Loku lezo zi maheka, zi ta ku khwatsi hi loku Satani a humelela ka mano yakwe ya ku hungula a kuhiseka ka hina ka mbilu yontlhe ka ku tirela Jehova loku ku nga ha fananiswako ni kandiya ya yiswa, zonake a ku valeta hi nchumu wunwani. Loku a nga tlharihi, a muKristu ne a nga nge zi woni lezaku a kuhiseka kakwe ku hungukile. — Mat. 24:42; 1 Ped. 5:8.
A MUKHONGELO NGWA LISIMA
16. Hi nga ti vikelisa kuyini ka mano ya Satani ke?
16 Xana hi nga ti vikelisa kuyini ka mano ya Satani kasi hi simama ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe? (2 Kor. 2:11) Hi fanele ku khongela. Paule i kucile a maKristu-kulobye lezaku ma tiya maku nde kasi ma “fela ku zi kota ku hlula a mano ya Satani.” I lo engeta aku: “Khongelani zikhati zontlhe hi mikhongelo ni kukombela.” — Efe. 6:11, 18; 1 Ped. 4:7.
17. Xana a mikhongelo ya Jesu yi hi gonzisa yini?
17 Kasi hi yima hiku nde loku hi yimisana na Satani, hi fanele ku pimanyisa Jesu mhakeni ya ku khongela, loyi a kombileko lezaku i wa hi ni kunavela ka hombe ka ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe. Hi xikombiso, wona lezi Luka a tsalileko xungetano hi lezi Jesu a nga khongelisa zona ni wusiku ga mahlweni ka kufa kakwe. I te ngalo: “Na hi kubayisekeni ka hombe, i lo kombela hi kutikisa.” (Luka 22:44) Jesu i wa sina a khongele hi mbilu yontlhe, kanilezi ka khati legi, laha a nga kumana ni xiringo xa hombe wutomini gakwe laha misaveni, “i lo kombela hi kutikisa.” Jehova i lo hlamula a mukhongelo wakwe. A xikombiso xa Jesu xi hi gonzisa lezaku a mikhongelo ya hambana hi kutika. Hikwalaho, loku hi yimisana ni ziringo za hombe nguvu, ni loku hi lwisana ni mano ya Satani yo fihlala nguvu hi fanele ku khongela “hi kutikisa” nguvu kasi Jehova a hi vikela.
18. (a) Zini hi faneleko ku ti wutisa xungetano hi mukhongelo, niku hikuyini? (b) Zilo muni zi khumbako a mbilu ya hina, niku zi yi khumbisa kuyini? (Wona kwadru ka phajina 22.)
18 Xana a mikhongelo leyo yi ta hi vunisa kuyini? Paule i te ngalo: “Timhakeni tontlhe tivisani a mixuvo ya nwina ka Nungungulu hi kukombela ni kukhongotela, na mu kari mu bonga. Zonake a kurula ka Nungungulu, loku ku nga hiko na kupimiwa, ku ta hlayisa a timbilu ta nwina.” (Fil. 4:6, 7) Hakunene, hi fanele ku khongela hi kukhanzakanya ni kutikisa kasi hi simama ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe. (Luka 6:12) Hikwalaho, ti wutise, ‘Xana nza khongela hi kukhanzakanya ni kutikisa ke?’ (Mat. 7:7; Rom. 12:12) A hlamulo wa wena hi wona wu to komba lezaku hakunene wa xuva ku tirela Nungungulu hi mbilu yontlhe ke.
19. Zini u ti yimiseleko ku maha kasi u simama ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe ke?
19 Kota lezi hi zi wonileko, lezi hi zi rangisako wutomini ga hina hi zona zi kombako a matshamela ya mbilu ya hina. Hi fanele ku ti wonela kasi ni xinwe xa lezi hi zi siyileko nzhako ge hambu mano ya Satani zi nga hi yiveli a kutiyimisela ka hina a ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe. (Gonza Luka 21:19, 34-36.) Hikwalaho, a ku fana na Davida, hi simama ku kombela ka Jehova hiku: “Maha mbilu ya mina yi chava vito ga wena.” — Tis. 86:11.
[Kwadru ka phajina 22]
ZILO ZINHARU ZI NGA NI NTAMU HEHLA KA MBILU YA HINA
A ku fana ni lezi hi mahako zokari kasi a mbilu ya hina ya xiviri yiva ni wutomi gi nene, hi fanele ku maha xo kari kambe kasi hi hlayisa a mbilu ya hina yo fananisa. A hi woneni a zilo lezi za zinharu:
1 Zakuga: A mbilu ya hina yi fanele ku kuma zakuga lezi zi nyikako wutomi gi nene. Hi kufanana, hi fanele ku nyika a mbilu ya hina yo fananisa a zakuga za moya zo enela lezi zi nyikako wutomi gi nene hi ku maha xigonzo xa munhu wutsumbu, kuehleketa, ni kuya mitlhanganweni hi kukhanzakanya. — Tis. 1:1, 2; Mav. 15:28; Maheb. 10:24, 25.
2 Mitiro ya ku tiyisa miri: Kasi a mbilu ya hina yiva ni wutomi gi nene, ka zikhati zo kari hi fanele ku maha mitiro leyi yi yi kurumetako lezaku yiba hi kuhatlisa. Hi kufanana, a ku tira sinwini hi kuchivirika — kuzilava hi ku ti karata lezaku hi engetela a ntiro wa hina — zi maha lezaku a mbilu ya hina yo fananisa yiva ni matshamela ma nene. — Luka 13:24; Fil. 3:12.
3 Lomu hi tshamako kona: A tiko legi gi nga chaviko Nungungulu legi hi hanyako ni ku tira ka gona, gi gape tshikelela a mbilu ya hina ya xiviri ni yo fananisa. Hambulezo, hi nga hungula a nzhwalo lowo hi ku mbheta xikhati xo tala ni maKristu-kulori, lawa hakunene ma khatalako hi hina ni ku tirela Jehova hi mbilu yontlhe. — Tis. 119:63; Mav. 13:20.