“Wa ndzi randza ku hundza lezvi ke?”

1, 2. Andzhako ka ku mbheta wusiku gontlhe na a kukuta, cigondzo muni a ci kumileko Pedro?

NTLHANU wa vapizani ni vambiri va Jesu va wa mbhetile wusiku gontlhe na va kukuta Bimbini ga Galilea. Kanilezvi va wa nga kumangi nchumu. Gi wa cile makunu, niku Jesu loyi a nga vhuxilwe hi ka vafileko, i wa yimile le handle, a va cuwukisela. Hi kulandzela ‘aku ngalo kabye: Tlhomekani a likoka hi tlhelo ga cinene ga ngalava, mu ta zvi kuma. Laha va nga li tlhomeka kona, va wa nga zvi koti a ku li koka hi kota ya kutala ka zvidluwani.’ — Johani 21:1-6.

² Jesu i no va nyika cibaba ni zvidluwani a vapizani vakwe kasi va fihlula hi zvona. Hi kulandzela a hundzuluka a wutisa Simoni Pedro aku: “Simoni n’wana Johani, wa ndzi randza ku hundza lezvi ke?” Jesu i wa zvi tiva lezvaku Pedro wa zvi randza ku kukuta. Kuzvilava Jesu i wa wutisa Pedro ku wa mu randza nguvhu Jesu ni lezvi a gondzisako ku hundza a ntiro wakwe wa ku kukuta ke. Pedro a hlamula aku: ‘Hosi, wa zvi tiva ku ngalo ndza ku randza.’ (Johani 21:15) Kusukela ka siku lego, Pedro i kombile lezvaku hakunene i wa mu randza Jesu. I kombisile lirandzo lakwe hi Kristu hi ku tshama a khomekile hi ntiro wa kuchumayela, a tlhela ava ciro ca lisima ca bandla ga wuKristu.

 3. Zvini lezvi a maKristu ma faneleko ku ti wonela?

³ Hi gondza yini ka lezvi Jesu a nga wutisa Pedro? Hi gondza lezvaku hi fanele ku ti wonela ku tsika lirandzo la hina hi Kristu li titimela. Jesu i wa zvi tiva lezvaku a wutomi tikweni legi gi wa ta bindza niku hi wa ta karateka hi tlhela hi kumana ni zvikarato. Ka mufananiso wakwe wa muxwanyi, Jesu i wulile lezvaku a vanhu vo kari va wa ta amukela a “mhaka ya Mufumo” niku kusanguleni va wa ta hiseka. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, ‘a kukaratekela a zvilo zva tiko, ni kukhohlisa ka cuma’ ku wa ta “tlimba mhaka,” niku a vanhu lavo va wa ta nyima ku hiseka. (Mateu 13:19-22; Marku 4:19) Loku hi nga ti woneli, a zvikarato zva wutomi ga siku ni siku zvi nga colopetela a ntiro wa hina ka Jehovha. Hikwalaho Jesu i tlharihisile vapizani vakwe aku: ‘Ti woneleni, kasi a timbilu ta n’wina ti nga bindziwi hi limito ni kupopiwa, ni kukaratekela ka loku kuhanya.’ — Luka 21:34.

 4. Cini ci to hi vhuna ku tiva lezvaku a lirandzo la hina hi Kristu la ha tiyile ke? (Wona mufota kusanguleni ka ndzima.)

⁴ A ku fana na Pedro, hinawu hi nga komba lezvaku ha mu randza Kristu hi ku rangisa a ntiro wa kuchumayela wutomini ga hina. Hi nga zvi tivisa kuyini lezvaku ha simama hi maha lezvo ke? Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Cini ndzi ci randzako nguvhu wutomini ga mina? Xana a litsako la mina lita hi ku tirela Jehovha kutani hi ka yin’wani mitiro?’ Kasi hi kuma mihlamulo ya zviwutiso lezvo, a hi woneni zvipandze zvinharu zva wutomi zvi nga titimelisako a lirandzo la hina hi Kristu: ku nga ntiro wa kutihanyisa, ni zvihungato, ni titshomba.

 5. Wutihlamuleli muni legi a tihloko ta mingango ti nga nago?

⁵ Pedro i wa nga kukuti hi ku zvi randza basi. I wa maha lezvo kasi ku hlayisa ngango wakwe. Nyamutlha kambe, Jehovha i lava lezvaku a tihloko ta mingango ti hlayisa mingango ya tona. (1 Timote 5:8) Ti fanele ku tira kasi ku maha lezvo. Kanilezvi, masikwini lawa yo gumesa, a ntiro wa kutihanyisa wu nga vanga kukarateka ka hombe.

 6. Hikuyini a ntiro wa kutihanyisa wu nga vangako kukarateka ka hombe?

⁶ A kutala ka zvikhati a vanhu va lavako ntiro va tele nguvhu ku hundza mitiro yi nga kona. Hi kota ya lezvo, a vanhu vo palisana kasi ku kuma ntiro. A votala va ti wona na va kurumeteka ku tira tihora to tala, kasi lezvo va hola zvimalana. Zvalezvi a tikoponi ti zama ku maha zvotala hi vatiri vatsongwani. Hikwalaho a vatiri va karateka nguvhu, va karala, hambu ku babya. Hi ku chava ku luza ntiro wabye, a vanhu vo tala va ti karatela ku maha ni cihi leci a vatholi vabye va ci lavako.

7, 8. a) Hi mani hi tsumbekako nguvhu ka yena? b) Cigondzo muni ca lisima ci kumilweko hi makabye wo kari wa le Tailandia xungetano hi ntiro wakwe?

⁷ Kota maKristu, hi tsumbeka nguvhu ka Jehovha ku hundza munhu mun’wani, a ku patsa ni mutholi wa hina. (Luka 10:27) A ntiro wa kutihanyisa i ndlela ya ku kuma zvilo lezvi zvi lavekako kasi ku hanya ni ku hi vhuna ku chumayela. Kanilezvi loku hi nga ti woneli, a ntiro wa hina wu nga colopetela a wukhozeli ga hina. Hi nga gondza ka tshango ga makabye wo kari wa le Tailandia. I te: “A ntiro wa mina wa ku lungisa mikomputadhori wu wa tsakisa nguvhu, kanilezvi wu wa lava ku ndzi tira yi nga chayi. Kota wuyelo ga kona, wu wa nga ndzi siyeli cikhati ca ku khatalela zvilo zva moya. Hi kugumesa, ndzi wonile lezvaku kasi ndzi rangisa Mufumo, ndzi fanele ku cica ntiro wa mina. Zvini a mahileko?

⁸ I tlhamusela lezvi: “Andzhako ka lembe na ndzi alakanyela, ndzi bohile kuva muxavisi wo fambafamba wa sorvete. Kusanguleni, zvi ndzi bindzele nguvhu zvi tlhela zvi ndzi mbheta ntamu. Loku ndzi kumana ni lava ndzi nga tira navo, va wa ndzi hleka va tlhela va ndzi wutisa ku hikuyini ndzi nga zvi wona na zvi hi chukwana ku xavisa sorvete a ku hundza ku lungisa mikomputadhori lomu ka hofisa yi nga ni ar-condicionado. Ndzi khongele ka Jehovha, ndzi kombela lezvaku a ndzi vhuna ku yimisana nazvo ni ku tatisa makungo ya mina ya kuva ni cikhati co engeteleka ca ku maha mitiro ya moya. Hi cikhatanyana, a zvilo zvi no sangula ku chukwata. Ndzi yile ndzi tiva khwatsi a sorvete yi nga randziwa hi vaxavi ndzi tlhela ndzi buvha nguvhu kumaheni ka sorvete. Hi laho, a sorvete ya mina yi wa xaviwa yi mbhela siku ni siku. Hi lisine, ndzi wa kuma mali yo hundza leyi ndzi nga yi kuma hi ku lungisa mikomputadhori. Zvi ndzi engetele litsako hakuva a ndza ha karateki a ku fana ni lezvi ndzi nga karatekisa zvona ntirweni wa mina wa kale. Niku a ca hombe hi ku zvalezvi ndzi tizwa na ndzi hi kusuhani na Jehovha.” — Gondza Mateu 5:3, 6.

 9. Hi nga maha yini kasi hi simama hiva ni mawonela yo ringanisela hi ntiro wa kutihanyisa?

⁹ A ku tira zva vhuna niku Jehovha wa tsaka loku hi tira hi kutikarata. (Mavingu 12:14) Kanilezvi a hi faneli ku tsika ntiro wa hina wa kutihanyisa wu maha wa lisima nguvhu ku hundza ku tirela Jehovha. Na a wulawula hi lezvi zvi lavekako kasi hi hanya, Jesu i te: ‘A kuranga lavani Mufumo wakwe, ni kululama kakwe, zvonake ku ta engetelwa ka n’wina zvontlhe lezvi zvilo.’ (Mateu 6:33) Hi nga zvi tivisa kuyini lezvaku hi na ni mawonela yo ringanisela hi ntiro wa kutihanyisa? Hi nga ti wutisa lezvi: ‘Xana ndzi tsakiswa nguvhu hi ntiro wa mina wa kutihanyisa ku hundza lowu wa Nungungulu ke?’ A ku ehleketa hi ciwutiso leci zvi nga hi vhuna ku tiva khwatsi lezvi hakunene hi zvi randzako.

10. Cigondzo muni ca lisima leci Jesu a hi gondzisileko?

¹⁰ Jesu i hi gondzisile lezvi hi faneleko ku zvi rangisa wutomini ga hina. Ka khati go kari, i endzele vavasati vambiri, Maria na Marta. Neti a nga chikela, Marta i sangulile ku mu longisela zvakuga, kanilezvi Maria i no tshama kusuhani na Jesu a mu ingisela na a gondzisa. Marta i no khala aku Maria wa mu tsikela mitiro. Jesu a byela Marta aku: ‘Maria i hlawulile a ciavelo co saseka, leci ci ta nga kala ci nga tekiwi ka yena.’ (Luka 10:38-42) Hi magezu lawo, Jesu i nyikile cigondzo ca lisima nguvhu. Kasi hi nga colopetelwi hi zvilaveko zva hina hi tlhela hi komba lezvaku ha mu randza Kristu, hi fanele ku hlawula ‘a ciavelo co saseka.’ Lezvo zvi wula ku contlhe cikhati a wunghana ga hina na Jehovha gi fanele kuva gona ga lisima nguvhu wutomini ga hina.

11. Zvini lezvi a Bhiblia gi zvi wulako xungetano hi kuhumula?

¹¹ Hi tshama na hi khomekile wutomini, hikwalaho zva laveka kuta na hi humula. Lomu ka Bhiblia hi gondza lezvi: ‘Ci hava cilo ca chukwana ka munhu ku hundza lezvaku aga, anwa, ni kuva a muhefemulo wakwe wu tsakela ntiro wakwe.’ (Mutshawuteli 2:24) Jesu i wa zvi tiva ku zva lisima ku a vapizani vakwe va humula. Hi cikombiso, andzhako ka ku tira nguvhu kuchumayeleni, Jesu i va byelile lezvi: ‘Tanani, hiya ciwuleni, hi ya tshama hoce, kasi ma humula kutsongwani.’ — Marku 6:31, 32.

12. Hikuyini hi faneleko ku ti wonela mhakeni ya zvihungato? Nyika cikombiso.

¹² A zvihungato zvi nga hi vhuna ku humuta miri ni ku pepisa hloko. Kanilezvi hi fanele ku ti wonela kasi a kutihungata ku nga mahi kona ka lisima nguvhu wutomini ga hina. Ka zana ga malembe go sangula, a votala va wa hi ni maalakanyo lawa: ‘A hi geni, hinwa, hakuva mandziko hi tafa.’ (1 Va Le Korinte 15:32) A maalakanyo lawo ma tolovelekile kambe nyamutlha. Hi cikombiso, a jaha go kari ga le mupela-gambo wa Europa gi sangulile kuta mitlhanganweni ya wuKristu. Kanilezvi gi wa randza nguvhu zvihungato laha ka kuza gi tsika ku hlengela ni Timboni ta Jehovha. Hambulezvo, hi ndzhako ka cikhati, i wonile lezvaku a ku randza nguvhu zvihungato zvi mu vangele zvikarato zvo tala. I sangulisile ku gondza Bhiblia, a tlhela hi kufamba ka cikhati a sangula ku chumayela mahungu yo saseka. Andzhako ka ku bhabhatiswa, i te: “Leci ndzi ti layako hi cona hi lezvi ndzi nga luza cikhati co tala na ndzi nga se zvi zwisisa lezvaku a ku tirela Jehovha zvi nyika litsako la hombe ku hundza ku hlongolisela a zvihungato zva tiko legi.”

13. a) Nyika cikombiso ci kombako lezvaku a hi zvi nene ku ti hungata ku hundza mpimo. b) Cini ci nga hi vhunako kuva ni mawonela yo ringanisela xungetano hi zvihungato?

¹³ A kutihungata ku fanele ku hi vhuna ku pepisa hloko ni ku wuyisela mitamu. Kanilezvi, cikhati muni hi faneleko ku ci mbheta na hi ti hungata? Kasi hi kuma hlamulo wa ciwutiso leco, hi nga ehleketa hi cikombiso leci: A vanhu vo tala va zvi randza kuga tikarusu ni wulombe kutani zvilo zvin’wani zvo tsombela. Kanilezvi ha zvi tiva ku loku hi tshamela kuga zvilo lezvo, zvi nga hi vangela mababyi. Loku hi lava ku hanya khwatsi, hi fanele kuga zvakuga zvi vhunako lomu nyameni. A zvihungato zvonawu zvi tshamisile zvezvo. Loku hi mbheta cikhati co leha na hi ti hungata, zvi ta onha a wunghana ga hina na Jehovha. Cini ci nga hi vhunako ku tiva lezvaku hi na ni mawonela yo ringanisela xungetano hi zvihungato kutani ahihi? A cin’we ca zvilo hi nga mahako ku hlawula vhiki, hi tsala a ntsengo wa tihora hi ti mbhetileko na hi maha zvilo zvi yelanako ni ku tirela Jehovha, zvo kota kuva kona mitlhanganweni ya wuKristu, ku chumayela, ni ku gondza Bhiblia. Andzhako ka lezvo, hi nga tsala a tihora hi ti mbhetileko ka vhiki galegi ga gin’we na hi ti hungata hi zvilo zvo kota ku bela bhola, ku sixtira televhizawu, kutani ku bela migemi lomu ka michini. Loku hi ringanisa tihora leto, zvini hi zvi wonako? Xana zvi kona hi faneleko ku zvi cica? — Gondza Va Le Efesusi 5:15, 16.

14. Cini ci nga hi vhunako ku hlawula zvihungato zva zvi nene?

¹⁴ Jehovha i hi tsika hi ti hlawulela zvihungato, a tlhela a tsika tihloko ta mingango ti hlawula a zvihungato zva mingango ya tona. Lomu ka Bhiblia, Jehovha i hi nyika matshinya ya milayo ma hi kombako a maalakanyo yakwe. A matshinya lawo ya milayo ma hi vhuna ku maha zviboho zva zvi nene.a (Wona tlhamuselo wa lahasi.) A zvihungato zva zvi nene ‘cinyikiwo ca Nungungulu.’ (Mutshawuteli 3:12, 13) Lisine lezvaku a zvihungato zvi randziwako hi mun’we zvi hambene ni lezvi zvi randziwako hi mu’wani. (Va Le Galatia 6:4, 5) Kanilezvi kova ni cihi leci hi hlawulako ku ti hungata hi cona, hi fanele ku ti wonela. Jesu i te: “Laha yi nga kona tshomba ya wena, kwalaho yi tava kona ni mbilu ya wena.” (Mateu 6:21) A ku randza Hosi ya hina, Jesu, zvi hi kuca ku ehleketa, ni ku wulawula, ni ku maha zvilo hi ndlela yi kombako lezvaku a Mufumo ngwa lisima nguvhu ka hina a ku hundza nchumu wun’wani. — Va Le Filipi 1:9, 10.

15, 16. a) A titshomba ti ngava ntlhamu hi ndlela muni? b) Wusungukati muni ga wutlhari hi nyikilweko hi Jesu xungetano hi titshomba?

¹⁵ A vanhu vo tala nyamutlha a va lavi ku sala ndzhako ka zvilo zvo kota tinguwo, tiselulari, mikomputadhori, ni zvilo zvin’wani zva ha hi ku humesiwako. Va thapelwe hi moya wa ku randza titshomba, gi nga hanyela gi nyikako nguvhu lisima a titshomba ni mali ku hundza zvilo zvontlhe lezvi zvin’wani. Kota muKristu, cini ci nga ca lisima nguvhu ka wena? Ti wutise lezvi: ‘Xana ndza mbheta cikhati co leha na ndzi ehleketa hi mimovha ya ha hi ku humesiwako kutani timodha ta tinguwo a ku hundza leci ndzi ci mbhetako na ndzi longisela mitlhangano ya bandla? Xana ndza khomeka nguvhu hi mitiro ya siku ni siku laha ka kuza ndzi salelwa hi cikhati citsongwani ca ku khongela kutani ku lera Bhiblia ke?’ Loku hi nga ti woneli, a ku randza titshomba zvi nga tshuka zviva zvona zva lisima nguvhu ka hina a ku hundza ku randza Kristu. Hi fanele ku ehleketa hi magezu ya Jesu yaku: “Tlharihani, mu chava a timbilu ta makangwa.” (Luka 12:15) Hikuyini a wulileko lezvo?

¹⁶ Jesu i wulile lezvaku ‘a ku na munhu a zvi kotako ku tirela tihosi timbiri.’ A tlhela aku: ‘A mu zvi koti ku tirela Nungungulu ni Mamona,’ kutani titshomba. A zvi koteki ku tirela Jehovha hi ntamu wa hina wontlhe na hi kari hi hlongolisela titshomba. Jesu i tlhamusele lezvi zvi nga humelelako loku a munhu a maha lezvo. I te: ‘I ta venga yin’we, a randza yin’wani, kutani i ta namarela ka yin’we, a kanyisa yin’wani.’ (Mateu 6:24) Kota lezvi hi nga mbhelelangiko, hi fanele ku simama hi hilwa ni ‘kunavela ka nyama ya hina,’ a ku patsa ni ku randza titshomba.— Va Le Efesusi 2:3.

17. a) Hikuyini a vokari zvi va karatelako kuva ni mawonela yo ringanisela xungetano hi titshomba? b) Cini ci hi vhunako kulwa ni moya wa ku hlongolisela titshomba?

¹⁷ A vanhu vo tala va karatekela nguvhu ku tatisa kunavela kabye ni ku ti tsakisa laha ka kuza zvi va karatela kuva ni mawonela yo ringanisela hi titshomba. (Gondza 1 Va Le Korinte 2:14.) Kota lezvi va kalako va nga ehleketi khwatsi hi zvona, zvi nga ha va karatela ku wona a kuhambana ka zvo saseka ni zvo biha. (Maheberu 5:11-14) A kunavela kabye ko lava titshomba kuya mahlweni ku kula. Niku laha va yako va ti kuma, vaya va ti hlongolisela nguvhu. (Mutshawuteli 5:10) Kanilezvi hi nga zvi kota kulwa ni maalakanyo lawo. A ku gondza Mhaka ya Nungungulu siku ni siku zvi nga hi nyika ntamu wa ku hlula a moya wa ku hlongolisela titshomba. (1 Pedro 2:2) Jesu i wa ehleketa hi wutlhari ga Jehovha, niku lezvo zvi mu vhunile ku ala a zviringo zva Sathani. (Mateu 4:8-10) Hinawu, loku hi lava ku ala ku hlongolisela titshomba, hi fanele ku tirisa wutlhari ga Jehovha wutomini ga hina. Loku hi maha lezvo hi ta komba Jesu lezvaku ha mu randza nguvhu ku hundza titshomba.

18. Zvini u ti yimiseleko ku maha?

¹⁸ A cikhati leci Jesu a nga wutisa Pedro aku, “Wa ndzi randza ku hundza lezvi ke?” i wo mu gondzisa lezvaku a ku tirela Jehovha zvi fanele kuva zvo ranga wutomini. Wona lezvaku a vito ga Pedro gi wula ku “Ribye.” A matshamela yo hlamalisa ya Pedro ma fananisiwa ni ribye. (Mitiro 4:5-20) Hinawu nyamutlha, hi lava lezvaku a lirandzo la hina hi Kristu li tiya. Hikwalaho hi ta maha khwatsi loku hi teka a ntiro wa kutihanyisa, ni zvihungato, ni titshomba hi zvi veka ka wutshamu ga zvona wutomini ga hina. Loku hi maha lezvo, hi ta fana na Pedro, hiku: ‘Hosi, wa zvi tiva ku ngalo ndza ku randza.’