Xana U Nga Wu Hlayisisa Kuyini Ngango?

 1. Hikuyini a ku hlayisa ngango zi karatako nguvu inyamutlha?

A MATSHAMELA ya tiko legi ma cica, nguvunguvu wutomini ga ngango. Lezi zi nga kari zi woniwa kota zilo zo toloveleka kutani za ntumbuluko ka 40 kutani 50 wa malembe nzhako a zi tali ku amukelwa inyamutlha. Hi kota ya lezo, a ku hlayisa ngango hi kuhumelela zi ngava xikarato xa hombe. Hambulezo, loku a wusungukati ga Mitsalo gi lanzelwa, wa zi kota a ku yimisana ni xikarato lexo.

 2. Matshamela muni ma yelanako ni za kutihanyisa lawa ma vangako zikarato ngangweni?

² Inyamutlha a vanhu vo tala a va ha tsaki hi wutomi go hehuka, gi hanyiwako hi wungango. Kota lezi a tikoponi ta wuxavisi ta tiko ti yako mahlweni ti humesa zilo zo tala ti tlhela ti tirisa a wuzikoti ga tona ga ku haxa mahungu lezaku ti zama a ku koka vanhu, a vadadani ni vamamani va timiliyoni va mbheta tihora to tala ntirweni kasi va zi kota ku xava zilo lezo. A vanhu vanwani va timiliyoni va yimisana ni yimpi ya siku ni siku ya ku ti kumela zitsongwani za ku ti hanyisa. Vona va fanele ku mbheta xikhati xo leha ntirweni a ku hunza tolovelo, kuzilava na va tira ka matshamu mambiri, na va lwela ntsena a ku tatisa a zilaveko zabye. Kanilezi a vanwani va wa ta tsaka hi ku kuma ntiro, kota lezi a kuvumaleka ka mitiro ku nga xikarato xi hangalakileko misaveni yontlhe. Ina, a wutomi a gi tali ku olova ka mingango ya masikwana lawa, kanilezi a matshinya ya milayo ya Biblia ma zi kota ku vuna a mingango lezaku yi ti mahela za chukwana nzeni ka makotela ya yona.

 3. Hi gihi a tshinya ga nayo legi mupostoli Paule a gi tlhamuseleko, niku xana a ku gi tirisa ku nga vunisa kuyini munhu lezaku a humelela kuhlayiseni ka ngango?

³ Mupostoli Paule i hunzile hi ka tshikelelo wa ku vumala a za kutihanyisa. A xikhati lexi a nga yimisana nawo, yena i lo gonza nchumu wa lisima, lowu a wu tlhamuselako papilweni gakwe ka munghana wakwe Timote. Paule wa tsala: “A hi tangi na nchumu laha misaveni, zi te dlunya lezaku a hi zi koti ku teka nchumu loku hi suka ka yona. Loku hi hi ni zakuga ni kuambala, ngha hi eneliswa ha zona.” (1 Timote 6:7, 8) Hi lisine, a ngango wu lava zo tala a ku hunza ntsena zakuga ni kuambala. Wonawo wu lava wutshamu go hanya ka gona. A vana va lava xikola. Niku ku na ni mimuri ni zilo zinwani zi faneleko ku hakhelwa. Hambulezo, a tshinya ga nayo gi nga magezwini ya Paule ga tira. Loku hi xalala hi ku enelisa a zilaveko za hina wutshanwini ga ku navela lezi hi zi lavako, a wutomi gi ta hehuka.

4, 5. Xana a ku alakanyela za manziko ni ku boha zilo na ka ha hi mahlweni zi nga vunisa kuyini kuhlayiseni ka ngango?

⁴ A ginwani tshinya ga nayo gi vunako gi kumeka mufananisweni wa Jesu. Yena i te ngalo: “Hi wihi wa nwina, loyi a lavako ku aka likhokhola, a nga rangiko hi ku tshama a hlayela ntsengo, aku kutani i nawo lowu a ta nga mbhetisa ha wona ke?” (Luka 14:28) Jesu laha i wulawula hi ku alakanyela za manziko, ku boha zilo na ka ha hi mahlweni. Hi zi wonile ka xipimo xi hunzileko lezi a tshinya legi ga nayo gi vunisako zona a patswa wa vanhu vaswa lava va alakanyelako ku nghenela wukati. Niku anzhako ka muchado, gona kambe ga vuna kuhlayiseni ka ngango. A ku alakanyela za manziko mhakeni leyi zi patsa a ku tiva a matirisela ya mali, ku boha a ku tirisa a titshomba ti nga kona hi wutlhari na ka ha hi mahlweni. Hi mamahela lawo a ngango wa zi kota ku wonelela a matirisela ya mali, ku ti vekela mali tlhelweni kasi ku yi tirisela zilo za lisima nguvu siku ni siku kutani viki ni viki, wu nga hanyi hi lezi wu kalako wu nga hi nazo.

⁵ Matikweni yo kari, a ku tiva matirisela ya mali zi nga ha wula a ku ala kucetelo wa ku pemba mali leyi yi tlhelisiwako na yi pswalile kasi ku xava zilo zi nga lavekiko. Ka manwani, zi nga ha wula a ku ti khoma kutiriseni ka makhadi ya ku xava zilo hi mangava. (Mavingu 22:7) Zi nga ha wula kambe a ku ala kunavela ka xitshuketi ka ku xavetela — ku xava nchumu hi lezi u wu wonako na u nga rangangi hi ku alakanyela a zilaveko za wena ni wuyelo. Ku nga hi lezo ntsena, a ku tiva matirisela ya mali ku ta komba lezaku a ku xakela mali hi makangwa kubeleni ka tibheja, kudzaheni ka fole, ni kunweni ka ku hunza mpimo zi veka mhangweni a xiyimo xa ngango hi tlhelo ga za kutihanyisa, a ku fana ni lezi zi lwisanako ni matshinya ya milayo ya Biblia. — Mavingu 23:20, 21, 29-35; Va Le Roma 6:19; Va Le Efesusi 5:3-5.

 6. Zinene muni za Mitsalo lezi zi vunako lava va hanyako wusiwaneni na va nga zi lavi?

⁶ Hambulezo, ku nga wuliwa yini hi lava va hanyako wusiwaneni na va nga zi lavi? Vona va zi kota ku chavelelwa hi lezaku a xikarato lexi xi hangalakileko misaveni yontlhe xa xikhatanyana ntsena. Misaveni yiswa leyi yi tshinelako hi kuhatlisa, Jehova i ta mbheta a wusiwana zinwe ni kubiha kontlhe loku ku vangako hlomulo vanhwini. (Tisimu 72:1, 12-16) Na zi nga se maheka lezo, a maKristu ya lisine, hambu loku ma hi zisiwana nguvu, a ma tizwi na ma nga hi na kutsumba, hakuva ma kholwa ka xitsumbiso lexi xa Jehova: “Cima nzi nga ta ku tsika, hambu ku ku siya.” Hikwalaho, a mukholwa wa zi kota ku wula lezi hi kutiya: “Hosi [Jehova] hi muvuni wa mina, nzi nga ta chava.” (Maheberu 13:5, 6) Masikwini lawa yo nonoha, Jehova wa seketela vakhozeli vakwe hi tindlela to tala a xikhati lexi va hanyako hi matshinya yakwe ya milayo na va rangisa a Mufumo wakwe wutomini gabye. (Mateu 6:33) A kutala ka vona va tiyisa mhaka leyo, na va wula, hi magezu ya mupostoli Paule: ‘A ka matshamu wontlhe ni ka matshamela wontlhe nzi gonzile a ku xalala, hambu nzi xura kutani nzizwa ndlala, hambu ku taleliwa kutani ku vumala. Nza zi kota ku maha zilo zontlhe hi kota ya loyi a nzi tiyisako.’ — Va Le Filipi 4:12, 13, NM.

 7. Hi wahi a magezu ya Jesu lawa loku ma tirisiwa, ma ta nga vuna a ku hlayisa ngango hi kuhumelela?

⁷ Kusuhani ka ku gumesa a wutireli gakwe laha misaveni, Jesu i te ngalo: “U ta ranza wakelene na wena kota lezi u ti ranzako wena.” (Mateu 22:39) A ku tirisa a wusungukati legi ngangweni zi vuna hi mpimo wa hombe nguvu kuhlayiseni ka ngango. Kasi hi vamani a vaakelani va hina vo ranzeka nguvu ni va laha kusuhani loku ku nga hi lava hi hanyako navo ngangweni — vanuna ni vasati, vapswali ni vana? Xana a ziro za ngango zi nga kombisanisa kuyini liranzo?

 8. Xana a liranzo li nga kombisiswa kuyini laha ngangweni?

⁸ A yinwe ndlela hi ku a xiro xinwe ni xinwani xi maha xipanze xa xona xi faneleko mitirweni ya ngango. Hikwalaho, a vanana va fanele ku gonzisiwa a ku vekisa zilo anzhako ka kuva va zi tirisile, kani kova tinguwo kutani zilo zo hlakana ha zona. Zi nga ha teka xikhati ni ntamu a ku lulamisa mubhedi mixo ni mixo, kanilezi za vuna nguvu kuhlayiseni ka zilo ngangweni. Hakunene, a wufenze go kari, ga xikhatanyana, gi ta dzuka gi woneka, kanilezi vontlhe va zi kota ku tira zinwe kasi ku hlayisa a muti na wu sasekile, zinwe ni ku hlaza zibya anzhako ka kuga. A wulolo, a kutitsakisa, a moya wa kutinonohisa, ni wa kuala zi khumba vanwani hi ndlela yo biha. (Mavingu 26:14-16) Hi tlhelo ginwani, a moya wa kuxalala, ni wa kutiyimisela ku tira wu nyika ntamu a ngango wu nga ni litsako. “Nungungulu wa ranza loyi a nyikako na a xalele.” — 2 Va Le Korinte 9:7.

9, 10. (a) I nzhwalo muni lowu wu rwaliwako hi wasati laha mutini, niku xana wu nga hehukisiswa kuyini? (b) Mawonela muni yo ringanisela xungetano hi ntiro wa laha mutini lawa ma nyikiwako?

⁹ A kukhatala ni liranzo zi ta vuna a ku potsa a tshamela legi gi nga xikarato xa hombe mingangweni yo kari. Hi ntumbuluko, a vamamani hi vona va nga xipanze-tshinya xa wutomi ga ngango. Va hlayisa vana, va basisa muti, va hlaza tinguwo ta ngango, va xava ni ku bhika zakuga. Matikweni yo kari, a vavasati hi tolovelo va tira kambe masinwini, va xavisa zilo bazarini, kutani ku vunetela hi tindlela tinwani kasi ku engetela mali ngangweni. Hambu matikweni lawa a kale zi nga kala zi nga hi tolovelo, a zilaveko zi kurumeta a vavasati va timiliyoni va nga wukatini lezaku va lava mitiro le handle. A sati tlhelo mamani loyi a tirako hi kutikarata ka matshamela lawa yo hambanahambana i fanele ku dzunziwa. A ku fana ni “wasati nene” a tlhamuselwako lomu ka Biblia, yena munhu wa ku tira hi zigingi. “A ngagi zakuga za wulolo.” (Mavingu 31:10, 27) Hambulezo, lezo a zi wuli lezaku a wasati hi yena yece a zi kotako ku tira laha mutini. Anzhako ka kuva a nuna ni sati va tirile siku gontlhe le handle, xana a sati i fanele ku rwala yece a nzhwalo wa ku tira laha mutini kuveni a nuna ni ziro zontlhe za ngango vo humula? Ne ni kutsongwani. (Ringanisa 2 Va Le Korinte 8:13, 14.) Hi xikombiso, loku mamani a lava ku bhika, a nga ha tsaka loku a ziro zinwani za ngango zi mu vuna a ku longisela hi ku veka meza, ku xava zo kari, kutani ku basisabasisanyana yindlu. Hakunene, vontlhe va zi kota ku hlengela ka wutihlamuleli legi. — Ringanisa Va Le Galatia 6:2.

¹⁰ A vo kari va nga ha wula lezi: “Lomu nzi hanyako kona a wanuna a nga mahi mitiro leyo.” Lezo zi nga hava lisine, kanilezi xana zi wa nga tava zi nene a ku khatalelanyana a mhaka leyi? A xikhati lexi Jehova Nungungulu a nga tumbuluxa a ngango, a nga layangi lezaku a mitiro yo kari yi wa ta mahiwa hi vavasati ntsena. Ka xikhati xo kari, laha a wanuna wo tsumbeka Abrahama a nga enzelwe hi mitsumi ya Jehova yo hlawuleka, yena wutsumbu i vunetele kulongiseleni ni kuphameleni ka zakuga a nyika vaenzi. (Genesisi 18:1-8) A Biblia gi nyika wusungukati legi: “A vavanuna va fanele ku ranza a vasati vabye kota lezi va ranzako a mimiri yabye.” (Va Le Efesusi 5:28) Loku ku hi lezaku a kumbheleni ka siku a nuna i karele niku i lava ku humula, xana a hi lisine lezaku a sati yenawu i ti zwisa zalezo, kuzilava ni ku hunza? (1 Pedro 3:7) Makunu, xana zi wa nga tava zi nene ni xikombiso xa liranzo loku a nuna a vunetela mitirweni ya laha mutini? — Va Le Filipi 2:3, 4.

11. Hi ka ndlela muni leyi Jesu a nyikileko a xikombiso xi nene ka xiro xinwe ni xinwani xa ngango?

¹¹ Jesu hi yena xikombiso xa xi nene ka zontlhe xa loyi a xalalisileko Nungungulu a tlhela a neha litsako ka vanghana vakwe. Hambu lezi cima a nga chadangiko, Jesu xikombiso xi nene ka vanuna, a ku fana ni ka vasati ni vanana. I te ngalo ha yena nwinyi: ‘A N’wana wa munhu a nga telangi ku ta tirelwa, kanilezi a ku ta tirela’ vanwani. (Mateu 20:28) A hi kutsaka ku nga ni mingango leyi a ziro za yona zontlhe zi hlakulelako a mawonela lawo!

12. Zini lezi Jehova a zi lavako ka lava va mu tirelako?

¹² A ginwani tshinya ga nayo ga Biblia legi gi nga vunako kuhlayiseni ka ngango gi kumeka ka 2 Va Le Korinte 7:1. Kwalomo ha gonza: “A hi ti hlazeni kunyenyezeni kontlhe ka miri ni moya.” Lava va lanzelako magezu lawa ma pimisilweko va amukeleka ka Jehova, loyi a lavako “kukholwa [“kukhozela,” NM] ku basileko, loku ku nga hiko na kusoleka.” (Jakobe 1:27) Niku a mingango yabye ya amukela makatekwa ma yelanako ni lezo.

13. Hikuyini a kubasa ku hi ka lisima kuhlayiseni ka ngango?

¹³ Hi xikombiso, a Biblia ga hi tiyisa lezaku a siku gata laha a mababyi ni tinghumbe zi ta nga fuva. Xikhatini lexo, “a ku na muaki ni munwe a ta ngaku: Nza babya!” (Isaya 33:24; Kuvululelwa 21:4, 5) Hambulezo, kala xikhatini lexo, a mingango yontlhe yi ta yimisana ni mababyi xikhati ni xikhati. Hambu Paule na Timote va babyile. (Va Le Galatia 4:13; 1 Timote 5:23) Kanilezi, a titlhari ta ku chuma mababyi ti wula lezaku a mababyi yo tala ma potseka. A mingango yi tlharihileko ya pona a mababyi yo kari ma potsekako loku yona yi ti vikela ka kungahlazeki ka miri ni ka moya. A hi woneni a ku zi mahisiwa kuyini. — Ringanisa Mavingu 22:3.

14. Xana a kubasa ka mahanyela ku nga vikelisa kuyini a ngango ka mababyi?

¹⁴ A kubasa ka moya ku patsa a kubasa ka mahanyela. Kota lezi zi tivekako nguvu, a Biblia gi vuvumisa a milayo ya mahanyela yo tlakuka gi tlhela gi kona a tixaka tontlhe ta ku hlengela masango handle ka wukati. “A zirembi, . . . ni zibhayi, ni lava va ti mahako vavasati, ni lava va ti bihisako ni vanwani vavanuna, . . . va nga taga a tshomba ya mufumo wa Nungungulu.” (1 Va Le Korinte 6:9, 10) A ku lanzela a milayo leyi yi tiyileko za lisima nguvu ka maKristu lawa ma hanyako tikweni legi go biha ga nyamutlha. A ku maha lezo zi xalalisa Nungungulu zi tlhela zi vuna a ku vikela ngango ka mababyi ma thapeliswako hi ziro za wubeleki yo kota SIDA, buva, xibhokota, ni clamídia. — Mavingu 7:10-23.

15. Nyika xikombiso xa kuvumaleka ka kubasa ka miri loku ku zi kotako ku vanga mababyi ma potsekako.

¹⁵ ‘A ku ti hlaza kunyenyezeni kontlhe ka miri’ ku vuna a ku vikela ngango ka mababyi manwani. A mababyi yo tala ma vangiwa hi kuvumaleka ka kubasa ka miri. A xikombiso xa hombe nguvu ku dzaha. A ku dzaha a ku chakisi ntsena a mahahu, tinguwo, ni moya kanilezi ku babyisa vanhu kambe. A vanhu va timiliyoni vafa lembe ni lembe hi kota ya ku dzaha fole. Ehleketa hi mhaka leyi, lembe ni lembe a vanhu va timiliyoni ngha va nga babyangi va tlhela vafa na xi nga se chikela xikhati loku va wa potsile a ‘kunyenyezisa loko ka miri’!

16, 17. (a) Hi wihi a nayo wu nyikilweko hi Jehova lowu wu vikeleko a vaIsraeli ka mababyi yo kari? (b) Xana a tshinya legi gi seketelako a nayo wa Deuteronome 23:12, 13 gi nga tirisiswa kuyini mingangweni yontlhe?

¹⁶ Wona xinwani xikombiso. Ka xipimo xa 3.500 wa malembe ma hunzileko, Nungungulu i lo nyika Nayo wakwe ka tiko ga Israeli lezaku va lulamisa a wukhozeli gabye ni wutomi gabye ga siku ni siku hi mpimo wo kari. A Nayo lowo wu vunile a ku vikela a tiko ka mababyi hi ku yimisa a milayo-tshinya yo kari ya basiselelo. A wunwe wa milayo leyo wu wa yelana ni wutshamu ga ku hoxa kona a chaka ga vanhu, legi gi nga fanele ku seletelwa khwatsi le kule ni wugovelo kasi a wutshamu legi a vanhu va nga hanya ka gona gi nga chakiswi. (Deuteronome 23:12, 13) A nayo lowo wa kale wa ha hi wu nene. Hambu ni nyamutlha a vanhu va babya va tlhela vafa hi lezi va nga wu lanzeliko.a

¹⁷ Maringano ni tshinya legi gi nga seketela a nayo lowo wa Israeli, a wutshamu ga xipetso ni xikoti xa ngango — kani kova nzeni kutani handle ka yindlu — gi fanele ku tshama na gi basile ni ku hlaziwa hi mimuri. Loku a xikoti xi nga tshami na xi basile ni ku fenengetiwa, a tinhongani ti ta tala kwalomo ti tlhela ti hangalasa a zitsongwatsongwani matshanwini manwani ya muti — ni ka zakuga lezi hi gako! Ku nga hi lezo ntsena, a vanana ni vahombe va fanele ku hlamba mandla yabye anzhako ka kuya wutshanwini lego. Loku va nga mahi lezo, va ta neha zitsongwatsongwani mimirini yabye. Hi kuyelana ni dokodela wo kari wa le França, a ku hlamba mandla “ka ha hi xinwe xa zitiyisekiso za chukwana za ku ti vikela ka mababyi yo kari ya lomu nzeni, ya kuhefemula, kutani ya hlonge.”

18, 19. Hi wahi mawonela ma nyikiwako ya ku hlayisa muti na wu basile hambu ka wuakelwani gi nga wusiwaneni?

¹⁸ Hi lisine, a kubasa ka karata ka wuakelwani legi gi nga wusiwaneni. A wo kari a ma tivako khwatsi a matshamu lawo i tlhamuselile lezi: “A kuhisa ka hombe ku karatisa nguvu a ntiro wa kubasisa. A mabhubhutsa ya lithuri ma fenengeta a tifa tontlhe ta yindlu hi tsutsungwani. . . . A kuengeteleka ka xihatla ka vanhu lomu madoropeni, a ku fana ni matshamu manwani ya le tlhaveni, zonawo zi veka wutomi mhangweni. A misele ya ku fambisa mati ya chaka yi vululekileko, tinhulu ta chaka gi nga wolelwiko, zikoti zi teleko hi chaka zi tirisiwako hi vanhu vo tala, makondlo ma tako ni mababyi, mahele, ni tinhongani za woneka nguvu.”

¹⁹ A ku hlayisa kubasa hasi ka matshamela lawa za karata. Hambulezo, ku fanele ku khatalelwa. A sabawu ni mati ni ntirwanyana wutsongwani a zi duri a ku hunza ku hakhela mimuri ni xipitali. Loku u hanya ka wutshamu go fana ni lego, ti karate hi laha u zi kotako ha kona kasi ku hlayisa a yindlu ni muti wa wena na zi basile ni ku nga hi na macimba ya zihari. Loku a ndlela leyi yi yako mutini wa wena yi tala kuva ni madhaka zikhatini za tivula, xana a wu nge hangalaseli ziribyana kutani ku veketela maribye kasi a madhaka ma nga chikeli ndlwini? Loku ku bohilwe zilato kutani masandalia, xana a ma nge tlhatlhiwi mahlweni ka kuva loyi a bohileko a nghena ndlwini? Ahandle ka lezo, u fanele ku veka mati kule ni chaka. Ku alakanyiwa lezaku timiliyoni timbiri ta vanhu hi wutsongwani ga kona lava va fako lembe ni lembe va dawa hi mababyi ma yelanako ni mati ya chaka ni ku nga hi na basiselelo.

20. Kasi muti wu basa, hi vamani va faneleko ku hlengela a wutihlamuleli lego?

²⁰ A ntiro wa ku basisa muti wu lumba vontlhe — mamani, dadani, vana, ni vapfhumba. A mamani wo kari a nga ni ntlhanu wa vana ni vanharu le Quénia i te ngalo: “Vontlhe va gonzile a ku maha xipanze xabye.” A muti wo basa, wo kala wufenze wu nehela wudzunzo a ngango wontlhe. A vingu go kari ga le Espanha gi ngalo: “A ku na kulwisana xikari ka wusiwana ni kubasa.” Kani munhu i tshama ka yindlu ya hombe nguvu, ka yindlu yo toloveleka, ka xiyindlwana, kutani baraka, a kubasa hi kona ku nga tshinya ga wutomi gi nene ngangweni.

21. Hi kuyelana ni Mavingu 31:28, xini xi to vuna a ku neha litsako ngangweni?

²¹ A xikhati lexi gi wulawulako hi wasati nene, a bhuku ga Mavingu gi ngalo: “A vanana vakwe va vuka va mu vitana a katekileko, ni nuna wakwe kambe wa mu dzunza.” (Mavingu 31:28) Hi gihi a khati go gumesa legi u nga dzunza a xiro xa ngango wa wena? Hakunene, hi fana ni tisinya xikhatini xa kusangula ka ximumu laha ti longileko ku pfepfa loku ti kuma kukufumela ni nzhongo. Makunu na hinawu hi lava a kukufumela ka kudzunziwa. Za vuna ka sati a ku tiva lezaku a nuna wakwe wa tsakela a ntiro wa yena wa kutikarata ni kukhatala kakwe ka liranzo ni lezaku a nga mu kanyisi. (Mavingu 15:23; 25:11) Niku za tsakisa loku a sati a dzunza nuna wakwe hi kota ya ntiro wakwe wa le handle ni wa laha mutini. A vana vonawo va nengela loku a vapswali vabye va va dzunza hi kutikarata kabye laha mutini, xikoleni, kutani bandleni ga wuKristu. Niku a hi kutala ka lezi zi tatiswako hi kubonga kutsongwani! Xana zi karata yini a ku wula ku: “Nzi bongile”? A zi karati, kanilezi a wuyelo ga zona kunengeleni ka ngango gi ngava ga hombe.

22. Zini zi lavekako lezaku a ngango wu “tiyisiwa,” niku xana lezo zi nga kotekisa kuyini?

²² Hi zigelo zo tala, a ku hlayisa ngango a zi hehuki. Hambulezo, zona zi nga mahiwa hi kuhumelela. A vingu go kari ga Biblia gi ngalo: “A yindlu yi akiwa hi wutlhari, yi tiyisiwa hi kupimisisa.” (Mavingu 24:3) A wutlhari ni kupimisisa zi nga kumiwa loku vontlhe laha ngangweni va ti karatela ku gonza a kuranza ka Nungungulu va tlhela va ku tirisa wutomini gabye. Hakunene, a litsako ngangweni li koteka hi kutikarata!