Mareferensiya ya Xibukwana xa Minhlanganu ya Mahanyelo ni Ntirho
7 KUYA KA 13 KA JANEIRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MINTIRHO 21-22
“Akuyendliwe Kurhandza” ka Yehovha
“Akuyendliwe Kurhandza” ka Yehovha
Loko Filipi aha tshame na Pawulo kaya ka yena, kufike muyeni lweyi a ahloniphiwa ngopfu swinene, kunga Agabu. Hinkwavo lava ava li kaya ka Filipi avaswi tiva leswaku Agabu a ali muprofeta hikuva a ke a profeta hita ndlala loko kaha fuma hosi Klawudiyu. (Mint. 11:27, 28) Swinga yendleka vati vutise leswi: ‘Se Agabu anga va a lava yini la? Kunga va lihi rungula leli ahi tiselaka lona?’ Loko vahamu cuvukisisa, Agabu a teke vamba la Pawulo, kunga nchumu xa kufana ni bandhi lexi ava peta male ni swin’wani ka xona. Hi vamba lolelo, Agabu ati bohe a mavoko ni minenge ivi a sungula kuvulavula. A vule rungula la ntikelo swinene; ate: ‘Moya Wokwetsima wuvula leswi: Wanuna lweyi bandi leri ringa ra yena, Vayuda vatamubohisa xiswoleswi le Yerusalema, vamunyiketa mavokweni ya vamatiko.’ — Mintirho 21:11.
A wuprofeta li kombise leswaku Pawulo aata ya Yerusalema. Li tlhele liswi veka livaleni leswaku a ndlela leyi aata hanyisana ha yona ni Vayuda ayita hetelela yi yendle leswaku a nyiketiwa “mavokweni ya vamatiko.” A wuprofeta leli liva tlhave swinene hinkwavo lava ava li ndlwini. Luka a tsale leswi: “Loko hitwa mhaka leyi, hina ni va ndjangu wolowo hikhongotela Pawulo leswaku angatshuki atlhantukela Yerusalema. Kambe Pawulo ahlamula, aku: ‘Xana miyendla yini loko mirila hi mukhuva lowu niku nitlhava mbilu ke? Kasi mina anitilungiselanga kubohiwa ntsena, kambe ni tilungisele ni kuyafela vito ra Hosi Yesu Yerusalema.’” — Mintirho 21:12, 13.
“Akuyendliwe Kurhandza” ka Yehovha
Pimisa hi leswi: Luka ni vamakwerhu van’wani, va ringeta kutsimbisa Pawulo leswaku anga yi Yerusalema. Van’wani vata ni kurila yinga chayi. A nkhatalelo ni lirhandzu leli vamu kombaka lona Pawulo, swimu susumetele kuva byela leswi hi ndlela ya wunene: ‘minitlhava mbilu’; kumbe hilaha wuhundzuluxeli lin’wani li vulaka ha kona: ‘mini tshova mbilu’. Kambe Pawulo anga cincanga mapimo; kufana ni nkama lowu anga kumana ni vamakwerhu va le Tiyatiri, anga pfumelelanga leswaku amihloti ni kusindzisa ka vona swimu godolisa. Hikolaho ava hlamusele xivangelo leximu yendlaka a lava kuya. Wanga vona xivindzi ni kutiyimisela loku aku kombiseke! Pawulo a be a gimeta ati yimisela kuya Yerusalema hilaha Yesu na yena a yendleke ha kona. (Hev. 12:2) Phela Pawulo aangoti lavela kuya dlayiwa, kambe loko leswo aswo humelela, ka yena aataswi teka kuli lunghelo kufela kuva mulandzeli wa Kreste.
“Akuyendliwe Kurhandza” ka Yehovha
Se vamakwerhu va yangule njhani? Hi kusonga hinga vula leswaku hi ndlela leyi kombisaka xihlonipho. Hi lerha leswi: “Loko hivona leswaku angapfumeli kukholwisiwa, hiswitshika, kutani hiku: ‘Akuyendliwe kurhandza ka Hosi [Yehovha]!’” (Mint. 21:14) Hinkwavo lava ava ringeta kuyendla leswaku Pawulo anga yi Yerusalema ava zanga va khomelela ka mavonelo ya vona vinyi. Va pfumelele leswaku kuyendleka kurhandza ka Yehovha hi kuyingisa Pawulo ni kumu tshika a famba, hambiloko kuyendla leswo aswitava karhatela swinene. Pawulo a asungula pfhumbha leli alita hetelela li mbombise wutomi la yena. Leswo aswitava swimu vevukelile loko varhandziwa va yena avanga ringetanga kumu godolisa ni kumu heta ntamu.
Lavetela Xuma xa Moya
‘Yingisani Swoswi Kutihlamulela ka Mina’
Nakambe Pawulo aanga holivisi munhu ka lava ava titwa va chunsekile kuyingisa minkhuva ya Vayuda, yofana ni kutsimbisa kutirha hi Savata ni kuyala kudla mixaka yokarhi ya swakudla. (Rhom. 14:1-6) Naswona anga vekanga swinawanawani ka mhaka ya kusoka kumbe kuyimba. Pawulo a sokise hambi Timotiya leswaku Vayuda vangamu xondzokeli Timotiya tani hi leswi papayi wa yena a ali Mugriki. (Mint. 16:3) A xiboho xa kusoka axi siyeliwa munhu hi yexe. Hikolaho Pawulo a tsalele Vagalatiya aku: ‘Kuyimba kumbe kuva munhu wokala angayimbanga, aswivuli nchumu, kambe lexinga xona i kupfumela loku kutirhaka hi rirhandzu.’ (Gal. 5:6) Kambe akuva munhu a soka leswaku ata kota kuva hansi ka Nawu kumbe kuseketela mukhuva wolowo tani hi ndlela yova munhu a kota kuyamukeliwa hi Xikwembu, aswi kombisa kupfumala lipfumelo.
Kambe hambileswi swivulavula swoleswo aswinga li na xisekelo, Vayuda lavanga Vakreste avangadli li rhelela hikolaho ka swona. Hikolaho, a madoda ma nyike Pawulo nkongomiso lowunge: ‘Hi ni vavanuna vamune kola, lavatiboheke hi kufunga; famba na vona, utibasisa na vona, uvahakelela leswilavekaka, leswaku vatakota kubzevuliwa tinhloko; kutani hinkwavu vatativa leswaku akutiyanga ni mhaka ni yin’we ya leti vangabzeliwa tona hi tlhelo ra wena, kambe vatativa leswaku na wena ulandza Nawu, ni leswaku wawu hlayisa.’ — Mintirho 21:23, 24.
Pawulo anga va aswi twisisisile leswaku a nhloko ya mhaka akunga li swivulavula leswi aswi twiwa mayelana na yena, kambe aku li ndlela leyi Vayuda lavanga Vakreste ava hisekela Nawu wa Moxe ha yona. Hambileswo, aati yimisele kutirhisana na vona, ntsena loko swinga lwisani ni matshinya ya minawu ya Bibele. Nakungase yendleka leswo, Pawulo a atsale aku: ‘Ka lava vanga hansi ka Nawu ni tiyendlile lweyi anga hansi ka wona, hambileswi mina hi nexe ningaliki hansi ka Nawu, leswaku nitakota kukoka lava vangahansi ka Nawu.’ (1 Kor. 9:20) Hi kuyelana ni leswo, Pawulo a tirhisanile ni madoda ya le Yerusalema naswona a tiyendle “lweyi anga hansi” ka nawu. Leswi Pawulo angaswi yendla, swihi siyela xikombiso hina namuntlha, xa leswaku hi tiveka hansi ka madoda naswona hinga sindzisi leswaku a swilo swi yendliwa hi kuya hi vonelo la hina. — Hev. 13:17.
nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 22:16 ka nwtsty
hlampsa swidjoho swa wena hi kuvitana vito la yena: kumbe ‘ubasisiwa aswidjohweni swa wena, hi kukhongela vito ra yena.’ A munhu anga hlampsiwa swidjoho swi suka ka yena hi kuvitana vito la Yesu, kunga li hi kukhuvuliwa matini ntsena. Leswo swi vula kuva munhu ava ni lipfumelo ka Yesu naswona ali kombisa hi mintirho ya Wukreste. — Min 10:43; Yk 2:14, 18.
14 KUYA KA 20 KA JANEIRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MINTIRHO 23-24
“A Hehliwa Leswaku A Vanga Mpfilumpfilu ni Kupfuxa Madzolonga”
“Tiyisa Mbilu!” kumbe “Vana ni Xivindzi!”
A xikhutazo lexi Pawulo a nyikiweke xona xi fike hi nkama. Hi xamundzuku xa kona a Vayuda lava tlulaka 40 “vayendle makungu, vatiboha hi kufunga, vaku: ‘Hingakala hingadji ni kunwa, loko hingasi dlaya Pawulo.’” A “makungu” lawa vama yendleke mayi kombise kahle ndlela leyi avati yimisele ha yona kudlaya mupostola lweyi. Hi kupimisa ka vona, avati byela leswaku loko kungu la vona lokala linga humeleli akuta va xirhuku kumbe xipoyilo lexikulu ka vona. (Mint. 23:12-15) A kungu la vona, hilaha vaprista ni madoda va boheke ha kona, aku li kuvitana Pawulo leswaku a ya hubyeni ya Sanedri leswaku vayamu thethisa hi xikongomelo xo lava kutiva tin’wani mayelana na yena. Kambe loko vaha li ndleleni, avapfukeli ava lava kufika va nyima na Pawulo ndleleni vamu hlupha ivi vamu dlaya.
Kambe a ntukulu wa Pawulo ama twile makungu ya vona ivi a gidjima aya byela Pawulo. Kutani Pawulo amu byela leswaku a afanele a ya byela Muroma Klawudiyo Lisiya murhangeli wa masonchwa. (Mint. 23:16-22) Hakunene Yehovha wava rhandza vampsha, lava kufana ni ntukulu wa Pawulo lweyi vito la yena hingali tiviki, va vaka ni xivindzi xa kurhangisa wuhlayiseki la vanhu va Xikwembu awuton’wini la vona naswona va yendleka hinkwaswo leswi vangaswi kotaka kuva va rhangisa ta Mfumu hi kutshembeka.
“Tiyisa Mbilu!” kumbe “Vana ni Xivindzi!”
Loko a li Khezariya, Pawulo a “ahlayisiwa ndlwini ya vuhosi ya Heroda” na a nyimela leswaku lavamu hehlaka va fika hi Yerusalema. (Mint. 23:35) Va fike ndzhaku ka ntlhanu wa masiku; aku li Ananiya Muprista Lwenkulu, muvulavuli wa le livaleni lweyi a vitaniwaka Tertulo ni ntlawa wa madoda yokarhi. Tertulo a sungule hi kuvula marito lama dzimaka Felikisi timpapa hikolaho ka leswi aswi yendlelaka Vayuda; a ayendla leswo hi xikongomelo xomu khuzela ni kulava kutsakeliwa hi yena. Loko se a nghena mhakeni, Tertulo a sungule hi kuvula leswi mayelana na Pawulo: ‘munhu lweyi avanga mpfilumpfilu. Apfuxa madzolonga xikarhi ka Vayuda hinkwavu lavayakeke kwihi na kwihi misaveni; hi yena lweyi anga nhloko ya djondzo leyohambuka ya Vanazareta. Naswona, aringetile kunyamisa Tempele [hikolaho] Himukhomile.’ A Vayuda lavan’wani “vayime na Tertulo, vatiyisa, vaku: ‘Kunene hi swoswo.’” (Mint. 24:5, 6, 9) Phela akupfukela mfumu, kuva munyimeli wa vaduki lavanga ni khombo ni kunyakapfalisa tempele, leswo aku li swihehlo swa kuchavisa swinene leswi aswita yendla leswaku hambi munhu a dlayiwa hikolaho ka swona.
“Tiyisa Mbilu!” kumbe “Vana ni Xivindzi!”
Pawulo ahi vekele xikombiso lexinene lexi hingaxi landzelaka loko hi yisiwa amahlweni ka wuhosi hikolaho ka wugandzeli la hina kumbe loko hi hehliwa hi swilo swofana ni leswaku hi hlohlotela vanhu leswaku va pfukela wuhosi kumbe leswaku hi chumayela ‘djondzo yohambuka’ leyinga ni khombo. Pawulo anga zanga a ringeta kukhuzela hosi hilaha Tertulo a yendleke ha kona. A tame a rhulile ni kukombisa xihlonipho. Hi xichavu, a nyikele wumboni la ntiyiso hi ndlela leyi twisisekaka. Pawulo a vule leswaku ‘Vayuda van’wana va tiko ra Aziya’, lavangamu hehla leswaku a nyakapfalisa tempele avanga li kona nileswaku hi kuya hi nawu ava fanele va va kona leswaku ava twa loko va vula wumboni la leswi vamu hehlaka hi swona. — Mint. 24:18, 19.
14 Lexi xiyekaka ngopfu, hileswaku Pawulo anga tshikanga kuva chumayela. Hi xivindzi, a tlhele ava byela leswaku a apfumela ka kupfuxiwa ka vafi, kunga mhaka leyi ayi pfuxe gudjegudje loko a li mahlweni ka huvu ya Sanedri. (Mint. 23:6-10) Pawulo a kandzihise ntshembo wa kupfuxiwa ka vafi loko ati nyimelela. Hayini? Hikuva a anyikela wumboni mayelana na Yesu ni kupfuxiwa ka Yena — kunga nchumu lexi vakaneti volavo avangaxi pfumeli. (Mint. 26:6-8, 22, 23) Phela a mhaka ya kupfuxiwa ka vafi ayi dludlisa tinhloko swinene. Kambe lexi axi putikisa ngopfu ximusi, aku li kukholwa ka Yesu ni kupfuxiwa ka yena.
Lavetela Xuma xa Moya
nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 23:6 ka nwtsty
Ni Mufarisi: Van’wana va vayingiseli avamu tiva Pawulo. (Min 22:5) Avatava vaswi twisisile leswaku loko Pawulo ati vitana n’wana wa Vafarisi, a akombisa kupfumela ka leswaku a kulisiwi hi ndhavuku wa Vafarisi kufana na vona. Vaswi twisisile leswaku Pawulo aanga vulavuli mavunwa, hikuva Vafarisi va le Sanedri avaswi tiva leswaku khale ka yena, Pawulo a ali Mufarisi kambe a hundzuke Mukreste wa kuhiseka. Kambe ka xiyimo lexi, loko Pawulo ati vitana Mufarisi aswita twisisiwa hi ndlela yin’wana. Pawulo a atwanana ni Vafarisi hikuva na vona ava pfumela ka kupfuxiwa ka vafi amatshan’wini ya kutwanana ni Vasaduki lava avanga pfumeli. Kutani hi mayendlela lawa, Pawulo aati twananisa ni Vafarisi lava avamu yingisile. Ingi Pawulo a anyimela leswaku loko ati twananisa ni Vafarisi aswita yendla leswaku swirho swin’wana swa Sanedri swi pfumelelana ni marito ya yena. Kunene a rhengu la yena li be kona. (Min 23:7-9) Ndlela leyi Pawulo a tinyimeleleke ha yona la ka Mintirho 23:6 ya fanana ni leyi a tinyimeleleke ha yona loko se a li phambeni ka Hosi Agripa. (Min 26:5) Niloko a tsalela Vakrestekulorhi aFilipiya na a li Roma, Pawulo a tlhele a phindha mhaka ya leswaku a kulisiwe tani hi Mufarisi. (Flp 3:5) Nakambe ya hlamalisa ndlela leyi Vakreste van’wani lava ava li Vafarisi va hlamuseliwaka ha yona ka Min 15:5. — Vona nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 15:5.
nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 24:24 ka nwtsty
Drusila: N’wana wa xisati wa wunharhu tlhelo xigumandzeni xa Heroda lweyi a phatiwaka ka Mintirho 12:1, kunga Heroda Agripa I. A psaliwe kolomuya ka lembe la 38 E.C. naswona a ali makwavo wa Agripa II na Bernike. (Vona nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 25:13 ni glossário, “Herodes” ka nwt-TPO.) Mufumi Felikisi a ve nuna wa yena wa wumbirhi. Drusila a sungule a tekiwa hi Hosi ya Siriya Aziz wa le Emesa kambe va game va dlaya wukati, a gama aya tekiwa hi Felikisi kolomuya ka 54 E.C., kumbe loko a li ni kolomuya ka 16 wa malembe. Swinga yendleka leswaku a ali kona loko Pawulo a vulavula phambeni ka Felikisi “hi ta kululama, ni ta kutikhoma, ni ta kuthethisiwa lokungatata”. (Min 24:25) Loko a hundzisele xitshamo xa wufumi ka Festo, Felikisi a siye Pawulo a djele “hikuva aanavela kukhensiwa hi Vayuda.” Van’wana va vula leswaku a yendle leswo hi kulava kutsakisa nsati wa yena lontsongo lweyi a ali Muyuda. — Min 24:27.
21 KUYA KA 27 KA JANEIRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MINTIRHO 25-26
“Pawulo A Yendla Xikombelo xa Kuya ka Khezari A Gama A Chumayela Hosi Heroda Agripa”
“Nikombela Kuthethisiwa hi Khezari”
Pawulo aata ve a dlayiwile hikuva Festo a anavela kutsakisa Vayuda. Hikolaho Pawulo a tirhise mfanelo ya yena yova muyaki wa Roma; a byele Festo aku: ‘Niyimile hubzeni ya Khezari; hi kona laha nifanelaka kuthethisiwa kona; loko vali Vayuda, anivadjohelanga, hilaha uswitivaka hakona na wena. . . . Nikombela [kuya] thethisiwa hi Khezari.’ Loko xikombelo lexi xi yendliwa, aswingaha koteki kuxi cinca kumbe kuxi susa. Festo a veke mhaka leyo a livaleni hi kuvula aku: ‘ukombelile kuthethisiwa hi Khezari, utaya le ka Khezari.’ (Mint. 25:10-12) Hi kukombela kuya twiwa hi huvu leyi tlakukeke, Pawulo ava vekele xikombiso Vakreste va ntiyiso namuntlha. Loko vakaneti va ringeta ‘kukunguhata maxangu hi kutirhisa nawu,’ a Timboni ta Yehovha ti tirhisa malunghiselelo ya nawu wa tiko kulwela mahungu yotsakisa. — Pis. 94:20.
“Nikombela Kuthethisiwa hi Khezari”
Hi xihlonipho, Pawulo a khense Hosi Agripa hi leswi amu nyikeke mukhandlu wa kuti nyimelela; a tiyisekise leswaku waswi tiva leswaku a Hosi ya yi tiva mindhavuku hinkwayo ya Vayuda ni kukwetlembetana loku aku li kona xikarhi ka vona. Pawulo a game a hlamusela ta wutomi la yena la khale aku: ‘Avukhongelini bya ka hina, hi leswaku [hi] ntlawa wa Vafarisi.’ (Mint. 26:5) Tani hi Mufarisi, Pawulo a anyimele kuvona Mesiya. Kambe swoswi, tani hi Mukreste, aswi kombisa hi ndlela ya xivindzi leswaku Yesu Kreste i Mesiya lweyi kunga khale a nyimeliwile. Xivangelo xa kuva Pawulo a thethisiwa hi siku lelo hileswaku yena ni lava avamu hehla ava pfumela ka nchumu xin’we — leswaku a xitshembiso lexi Xikwembu xixi tshembiseke vakokwana va vona axita hetiseka. Leswo swi yendle leswaku Agripa aswi tsakela swinene kuyingisela leswi Pawulo a alava kuswi vula.
Loko a yanakanya hi khale ka yena na aha xanisa Vakreste, Pawulo a te: ‘Na mina khale, anipimisa leswaku nifanele kulwa swinene ni vito ra Yesu wa Nazareta . . . Anivanyenya ngopfu [valandzeli va Yesu], nikondza niyavaxanisa ni le madoropeni ya le handle.’ (Mint. 26:9-11) Phela Pawulo aango hundzeleta timhaka. Vanhu votala avaswi tiva leswaku Pawulo a xanise Vakreste hi ndlela ya tihanyi. (Gal. 1:13, 23) Swinga yendleka Agripa a tivutisile leswaku ‘I yini lexinga yendla wanuna lweyi a cinca?’
Marito ya Pawulo lama landzelaka ma hlamule xivutiso lexo: ‘[Loko ni li karhi ni ya Damaska, nwt], na nili ni matimba ya Vaprista lavakulu ni swileriso swa vona, a nili ndleleni hi nkarhi wa nhlekanhi, wena hosi, kutani nivona kuvonakala loku kutlulaka ka djambu, kuhuma tilweni, kunirhendzela swin’we ni lava avafamba na mina. Hi wela hansi hinkwerhu; kutani nitwa rito leringe ka mina hi ririmi ra Xiheberu: “Sawulo, Sawulo, unixanisela yini? Swanonon’hwa ka wena kukhadlanya xisungunhu.” Mina niku: “U mani, Hosi?” Hosi yihlamula yiku: “Hi mina Yesu, lweyi umuxanisaka.”’ — Mint. 26:12-15.
Naswingase yendleka leswi, Pawulo ‘a akhadlanya kumbe kukhavetela xisungunhu’ hi ndlela yofanekisela. Tani ni leswi xiharhi lexi tirhisiwaka kurima kumbe kurhwala nhundzu axitati vavisa loko axo khavetela nhonga ya murisi leyinga ni ponta ya simbi leyi tlhavaka, Pawulo aati tlhava kumbe kuti vavisa hi tlhelo la moya hi kulwa ni kurhandza ka Xikwembu. Loko a humelele ka Pawulo axitaratwini lexi yaka Damaska, Yesu lweyi a pfuxiweke a yendle leswaku wanuna lweyi, lweyi a ani mbilu leyinene kambe a lahlekeke, a cinca mapimiselo ya yena. — Yoh. 16:1, 2.
Pawulo a yendle kucinca lokukulu awuton’wini la yena. Loko a vulavula na Agripa a te: “Aniyalanga kuyingisa mahlori lawa mahumaka tilweni. Nisungulile hi va le Damaska ni va le Yerusalema, ni ya mahlweni tikweni hinkwaru ra Yudeya, ni le ka vamatiko, na nivakhongotela kuhundzuka, vatlhelela ka Xikwembu, kutani vatirha mintirho leyifambelanaka ni kuhundzuka ka vona.” (Mint. 26:19, 20) Kuringana malembe yotala, Pawulo a hetisise ntirho lowu Yesu Kreste amu nyikeke wona ka xivono xa ninhlikanhi. Xana vuyelo li ve lihi? Lava yamukeleke mahungu yotsakisa lawa Pawulo ama chumayeleke va tisolile ivi va tshika matikhomela ya vona yobiha ni kunga tshembeki ivi va hundzukela ka Xikwembu. Vanhu volavo va ve vayaki tiko lavanene, lava hloniphaka nawu ni kupfuneta leswaku kuva ni kurhula ni nsirhelelo atikweni.
Kambe swoleswo hinkwaswo aswi vulanga nchumu ka Vayuda lava ava kaneta Pawulo. Pawulo a te: ‘Hi tona timhaka leti Vayuda va ni khomeleke tona Tempeleni, varingeta kunidlaya. Kambe nipfuniwile hi Xikwembu kufikela siku ra namuntlha, kutani swoswi niyimile kola na nili karhi nihumesa vumboni ka lavatsongo ni ka lavakulu.’ — Mint. 26:21, 22.
Tani hi Vakreste va ntiyiso, ‘minkama hinkwayo hi fanele hi tshama hi tilungiselile kutihlamulela’ ta lipfumelo la hina. (1 Pet. 3:15) Loko hi vulavula hita lipfumelo la hina ni vayavanyisi kumbe vafumi, swingahi pfuna kutirhisa mayendlela lawa Pawulo ama tirhiseke loko a vulavula na Agripa na Festo. Hi xichavo hingava hlamusela ndlela leyi ntiyiso wa Bibele wunga yampsisa wutomi la hina ha yona — wutomi la hina ni la lava yamukelaka rungula la hina — hi kuyendla leswo, hinga fikelela timbilu ta vona.
“Nikombela Kuthethisiwa hi Khezari”
Kambe Pawulo a hlamule mufumi aku: “Anihlanyi, wena Fexto lweyi uchavisekaka, kambe marito lawa nimavulaka i marito ya ntiyiso, marito lamatwalaka; hosi yitiva swinene timhaka leti, kutani nitivula mahlweni ka yona na ningachavi nchumu . . . We hosi Agripa, xana upfumela vaprofeta ke? Naswitiva leswaku wa vapfumela.” Agripa aku ka Pawulo: “Hi nkamanyana awuta va u ni kucetele leswaku ni va Mukreste!” (Mint. 26:25-28) Marito lawa, ahiswi tivi kumbe ama sukela mbilwini, kambe ma kombisa leswaku a wumboni la Pawulo li fikelele mbilu ya hosi.
Lavetela Xuma xa Moya
nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 26:14 ka nwtsty
Kukhadlanya kumbe kukhavetela xisungunhu: A xisungunhu i nhonga leyinga ni ponta ya nsimbi leyi tlhavaka, leyi tirhisiwaka kukhayima swiharhi. (Vay 3:31) Marito lamange “kukhadlanya xisungunhu” i xihlayahlaya lexi kumiwaka ka mabuku ya matimu ya Vagriki. Xihlayahlaya lexi xi kombisa nkuzi leyinga ni nkanu leyi yalaka kukongomisiwa hi xisungunhu, kutani yiti betetela ka xona la kakuva yiti vavisa. Na yena Sawulo a atikhoma hi ndlela ya nkanu na angase va Mukreste. Hi kulwa ni valandzeli va Yesu, lava ava seketeliwa hi Yehovha Xikwembu, Pawulo a ali kusuhi ni kutivavisa ngopfu swinene. (Fananisa ni Min 5:38, 39; 1Tm 1:13, 14.) Ka Eklesiasta 12:11 rito lelinge “xisungunhu” li tirhisiwa hi ndlela yofanekisela, na li kombetela ka marito ya wutlhari lama susumetelaka muyingiseli kuyingisa xilayo.
Glossário
Xisungunhu. Nhonga ya kuleha leyinga ni ponta ya nsimbi leyi tlhavaka, leyi tirhisiwaka hi varisi kukongomisa swihari. Xisungunhu xi fanisiwa ni marito ya munhu wotlhariha lama susumetaka muyingiseli wa yena kulandza xilayo xa wutlhari. Marito lamange “kukhadlanya xisungunhu” ma hlamusela leswi humelelaka loko homu ya xinuna kumbe nkuzi leyinga ni nkanu leyi yalaka kukongomisiwa hi nhonga yiti betetela ka yona la kakuva yiti vavisa. — Min 26:14; Vay 3:31.
w03 15/11 matl. 16-17 par. 14
Pfuna Van’wana Kuyamukela Rungula la Mfumo
Pawulo aaswi tiva leswaku Agripa aati vula Muyuda. Hi kutiva leswaku Agripa a ativa wukhongeli la Xiyuda, Pawulo a hlamusele leswaku kuchumayela ka yena akunga katsi ‘kuvula timhaka tin’wana, loko tingali leti Moxe ni Vaprofeta vangavula leswaku titahumelela’ mayelana ni lifu la Mesiya ni kupfuka ka yena. (Mint. 26:22, 23) Pawulo a vutise Agripa hi kukongoma aku: “We hosi Agripa, xana upfumela vaprofeta ke?” Hiloko tiku tliri! Loko a ate anga pfumeli ka Vaprofeta, ndhuma ya yena yova mupfumeli wa Xiyuda ayita chakisiwa. Kambe loko a ayo wa pfumelelana ni marito ya Pawulo aata va a pfumela mahlweni ka vanhu leswaku a pfumelelana ni mupostola lweyi. Kutani aata voniwa a li Mukreste. Hi wutlhari, Pawulo a hlamule xivutiso xa yena n’winyi hi kuvula aku: ‘Naswitiva leswaku wa vapfumela.’ Xana mbilu ya Agripa yimu susumetele kuvula yini? A hlamule aku: “Hi nkamanyana awuta va u ni kucetele leswaku ni va Mukreste!” (Mint. 26:27, 28) Hambileswi Agripa anga zangiki hi kuva Mukreste, marito ya Pawulo mamu khumbe mbilu hi ndlela yokarhi. — Vaheveru 4:12.
28 KA JANEIRO KUYA KA 3 KA FEVEREIRO
XUMA XINGA KA RITO LA XIKWEMBU | MINTIRHO 27-28
“Pawulo A Tluta A Ya Roma”
‘Aku na Munhu ka N’wina Lweyi Angatalahlekeliwa hi Vutomi bya Yena’
Swinga yendleka Pawulo a achumayela votala lava ava li ka boti mayelana ni “xitshembiso lexi vatatana vanyikiweke xona hi Xikwembu”. (Mint. 26:6; Kol. 1:5) Kambe, tani hi leswi aswiti komba ingi boti alita mbombomela, Pawulo ava chavelelile hi kuva byela leswaku vata pona. A te: ‘Ntsumi ya Xikwembu yitikombisile ka mina vusikwini lebyi . . . , yiku “Pawulo, ungatshuki uchava, hikuva ufanele kuyayima mahlweni ka Khezari; kutani tiva leswaku Xikwembu xikunyikile vanhu hinkwavu lavafambaka na wena . . . leswaku uvaponisa.”’ Pawulo ava khongotelile aku: ‘Hikolaho vavanuna, tiyisani timbilu, hikuva ni ni kutshemba ka Xikwembu leswaku switava hilaha nibyeliweke hakona. Ntsena hitaya hiyacukumetiwa xihlaleni xin’wana.’ — Mint. 27:23-26.
‘Aku na Munhu ka N’wina Lweyi Angatalahlekeliwa hi Vutomi bya Yena’
Kuyendleke leswaku lava hulukeke vaye vaya humela ka xihlala xa Melita, adzongeni wa Silikiya. (Vona kwadru ka tluka 209 lelinge “Xana Xihlala xa Melita xi Kumeka Kwihi?” hi Xitsonga.) Vanhu va xihlala lexo lava ava vulavula lirimi lin’wana, vava kombe “timpsalu letohlamalisa”. (Mint. 28:2) Hambileswi avangava tivi, vava tshivelele ndzilo vahundzi lava avaha kufika aribuweni la lwandle nava tsakamile ni kutwa xirhami. Ndzilo lowo wuva pfune kukufumela ka xirhami ni mpfula leyi ayi na. Naswona wu pfule mukhandlu leswaku kuhumelela hlori lokarhi.
‘Aku na Munhu ka N’wina Lweyi Angatalahlekeliwa hi Vutomi bya Yena’
Publiyo wanuna lweyi a aganyile a atshama kolaho. Swinga yendleka leswaku a ali murhangeli wa Muroma wa xihlala xa Melita. Luka amu hlamusela tani hi ‘ndhuna ya xihlala,’ hi kukongoma a tirhisa xithopo lexi kumiweke xi tsaliwile ka maribye mambirhi axihlaleni xolexo. Publiyo a kombise malwandla hi kuyamukela Pawulo ni lava ava li na yena masiku manharhu kaya ka yena. Hambiswilitano, papayi wa Publiyo a avabya. Luka a tlhela a hlamusela xiyimo lexi axi li kona hi kuhelela. A tsale leswaku mbabyi ‘ayiyetlelile, miri wa yona wuhisa ni kukhomiwa hi le ndzeni’, kunga ndlela leyi munhu a titwaka ha yona loko a khomiwa hi mavabyi lawa. Pawulo a khongelile a gama amu tlhanteka mavoko, hiloko a dahiwa. Hi kuhlamalisiwa hi hlori leli, vayaki va muganga va sungule kutisa timbabyi tin’wana leswaku ti dahiwa va tlhela va tisa tinyiko ka Pawulo ni lava ava li na yena. — Mint. 28:7-10.
“Kunyikela Wumboni hi Kuhelela”
Loko Pawulo ni lava ava li na yena va fika aRoma, “apfumeleliwa kuva ni yindlo ya yena yexe, atshama ni sochwa leri rimurindzaka.” (Mint. 28:16) Leswaku munhu lweyi a pfaleliweke ndlwini angaswi koti kubaleka, a abohiwa hi chini leli ali tlhela li bohiwa ka sochwa leli alimu rindza. Hambiswilitano, Pawulo a ali muchumayeli wa Mfumu naswona a chini alingatamu pfala nomu leswaku anga chumayeli. Kutani ndzhaku ka masiku manharhu loko a humulile, a vitane vakulukumba va Vayuda va Roma leswaku ati tivisa ka vona ni kuva chumayela.
Lavetela Xuma xa Moya
nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 27:9 ka nwtsty
siku lerikulu ra kutitsona swakudja: Kumbe “kutitsona swakudla ka nguva ya xixikana.” Hi kukongoma: “kutitsona swakudla.” Rito la Xigriki leli vulaka ‘kutitsona swakudla’ li kombetela ka xileriso xin’we ntsena xa kutitsona swakudla, lexinga hansi ka Nawu wa Moxe, kunga kutitsona swakudla loku yelanaka ni Siku la Kukombela Kurivaleliwa swidjoho, la lembe ni lembe, leli tlhelaka li vitaniwa Yom Kippur (Hi Xiheveru kunga, yohm hak·kip·pu·rim’, “siku la hakelo”). (Lv 16:29-31; 23:26-32; Tin 29:7; vona Glossário, “Dia da Expiação.”) Xiga lexinge: “miti xanisa”, lexi tirhisiweke kuyelana ni siku la kurivaleliwa, hakanyingi xi hlamusela kuva munhu a yendla swilo swo hambanahambana leswi kombisaka kutiyala, leswi katsaka kutitsona swakudla. (Lv 16:29.) Kutirhisiwa ka xiga lexinge: ‘kutitsona swakudja’ ka Min 27:9, kuseketela matwisisela ya leswaku kutiyala loku akuyendliwa hi Siku la Kukombela Kurivaleliwa akukatsa kutitsona swakudla. Kutitsona swakudla ka Siku la Kukombela Kurivaleliwa akuyendliwa akuheleni ka Setembro kumbe akusunguleni ka Outubro.
nhlamuselo yodjondza ha yona ya Min 28:11 ka nwtsty
swikwembu swa mahahla: Hi kuya hi swihitana swa Vagriki ni Varoma, ‘swikwembu swa mahahla’ kumbe “Vana va Zewusi” (Di·oʹskou·roi, hi Xigriki) aswi vitaniwa Castor na Pólux, vana va mahahla va xikwembu lexi vitiwaka Zewusi (Júpiter) na Leda hosi ya xisati ya Sparta. Akukholwiwa leswaku swikwembu leswi swa mahahla, aswi sirhelela vatluti va maboti loko va langutana ni nghozi kumbe va lahleka alwandle ni swin’wana. Marito lamange ‘swikwembu swa mahahla’ kumbe “Vana va Zewusi” i wumboni lin’wana leli kombaka leswaku rungula leli li tsaliwe hi munhu lweyi a hanyeke hi nkama wa swiyendlakalo swoleswo.