‘Mukondwenge Nadi’

‘Musunge ciphikiro kwa Yehova . . . ntheura mukondwenge nadi.’—DUTERONOME 16:15.

 1. (a) Kasi Satana wakawuska nkhani wuli? (b) Nchivici ico Yehova wakayowoyerathu Adamu na Heva ŵakati ŵagaruka?

APO Satana wakapusika Adamu na Heva kuti ŵagalukire Mlengi wawo, wakawuska nkhani ziŵiri zakuzirwa. Yakwamba, wakati Yehova ni mutesi, nakuti wakuwusa makora yayi. Yaciŵiri, Satana wakati ŵanthu ŵakuteŵetera Ciuta kuti ŵasange waka candulo. Nkhani yaciŵiri iyi yikamanyikwa makora mu nyengo ya Yobu. (Genesis 3:1-6; Job 1:9, 10; 2:4, 5) Kweni Yehova wakacitapo kanthu mwaluŵiro kuti wamazge nkhani izi. Wakayowoyerathu umo wadumulirenge nkhani izi pambere Adamu na Heva ŵandacimbizgike mu munda wa Edeni. Wakayowoya kuti kwizenge “mphapu,” iyo para yalumika citende, yikenera kubwanya mutu wa Satana.—Genesis 3:15.

 2. Kasi Yehova wakavumbura vici vyakukhwaskana na umo wazamufiskira ucimi uwo wuli pa Genesis 3:15?

² Nyengo yikati yalutapo, Yehova wakavumbura vinandi vya ucimi uwu, kulongora kuti uzamufiskika nadi. Mwaciyelezgero, Ciuta wakaphalira Abrahamu kuti “mphapu” yizamufuma mu ŵazukuru ŵake. (Genesis 22:15-18) Mwa Yakobe, muzukuru wa Abrahamu, mukafuma mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli. Mu 1513 B.C.E., apo mafuko agha ghakazgoka mtundu, Yehova wakapeleka malango, ndipo ghanyake ghakati ŵacitenge viphikiro cilimika cilicose. Mpositole Paulosi wakati viphikiro ivi ukaŵa “muzgezge wa vyeneivyo vikwiza.” (Ŵakolose 2:16, 17; Ŵahebere 10:1) Vikimiranga vinthu vya munthazi ivyo Yehova wakanozga vyakukhwaskana na Mphapu. Ŵanthu ŵakakondwanga comene mu Israyeli pa nyengo ya viphikiro ivi. Para tingasambira za viphikiro ivi, cipulikano cithu cakuti ivyo Yehova walayizga vicitikenge cikurenge.

Mphapu Yikawoneka

 3. Kasi Mphapu yakulayizgika wakaŵa njani, ndipo wakalumika wuli citende?

³ Mphapu yakulayizgika yikawoneka pakati pajumpha vilimika vyakujumpha 4,000, kufuma apo Yehova wakayowoyera ucimi uwu. Mphapu iyi wakaŵa Yesu. (Ŵagalatiya 3:16) Pakuŵa munthu wakufikapo, Yesu wakagomezgeka kwa Ciuta mpaka nyifwa, ndipo uwu ukaŵa ukaboni wakuti ivyo Satana wakayowoya vikaŵa vyautesi. Mwakusazgirapo, pakuti Yesu wakaŵa wambura kwananga, nyifwa yake yikaŵa sembe yakuzirwa comene. Kwizira mu sembe iyi, Yesu wajura nthowa yakuti ŵana ŵakugomezgeka ŵa Adamu na Heva ŵawombokwe ku kwananga na nyifwa. Nyifwa ya Yesu pa khuni lakusuzgikirapo kukaŵa ‘kulumika citende’ kwa Mphapu yakulayizgika.—Ŵahebere 9:11-14.

 4. Kasi nchivici cikimiranga sembe ya Yesu?

⁴ Yesu wakafwa pa Nisani 14, 33 C.E.a Mu Israyeli, Nisani 14 likaŵa zuŵa la ciphikiro ca Paska. Cilimika cilicose pa zuŵa ili, mbumba yiliyose yikalyeranga pamoza cakurya ico pakaŵanga nyama ya mwanamberere wambura cilema. Mwakucita ntheura, Ŵaisrayeli ŵakakumbukiranga nchito ya ndopa za mwanamberere pakuthaska ŵana ŵawo ŵakwamba apo mungelo wakakoma ŵana ŵakwamba ŵa Ŵaeguputo pa Nisani 14, 1513 B.C.E. (Exodus 12:1-14) Mwanamberere uyu wakimiranga Yesu, uyo Paulosi wakamuyowoya kuti: “Paska lithu nalo liri kukomeka kale, ndilo Khristu.” (1 Ŵakorinte 5:7) Nga ni ndopa za mwanamberere uyo ŵakakomanga pa Paska, ndopa za Yesu zajura nthowa kuti ŵanandi ŵazakapone.—Yohane 3:16, 36.

‘Viluwuko vya Awo Ŵali Kugona mu Nyifwa’

5, 6. (a) Kasi Yesu wakawuka pauli, ndipo nchiphikiro wuli mu Dango ico cikimiranga ciwuka cake? (b) Kasi ciwuka ca Yesu cikaŵa cakuzirwa wuli kuti mazgu agho ghali pa Genesis 3:15 ghafiskike?

⁵ Pa zuŵa lacitatu, Yesu wakawuka kuti wakapeleke mtengo wa sembe yake kwa Ŵawiske. (Ŵahebere 9:24) Pakaŵa ciphikiro cinyake cakwimira ciwuka ca Yesu. Para lajumpha zuŵa la Nisani 14, zuŵa lakulondezgapo kukaŵanga Ciphikiro ca Cingwa Cambura Nthukumusi. Ndipo macero ghake, pa Nisani 16, Ŵaisrayeli ŵakizanga na mtolo wa vuna yakwamba ya balere, yeneiyo yikaŵanga vuna yakwamba mu Israyeli. Mupristi wakazungunyanga mtolo uwu pamaso pa Yehova. (Leviticus 23:6-14) Ntheura cikaŵa cakwenelera comene kuti pa zuŵa lenelili mu cilimika ca 33 C.E., Yehova wakakanizga Satana kuti wakomere nkhanira “kaboni [wake] wakugomezgeka na wakuneneska.” Pa Nisani 16, 33 C.E., Yehova wakawuska Yesu ku ŵakufwa na kumupa umoyo wauzimu wambura kufwa.—Civumbuzi 3:14; 1 Petros 3:18.

⁶ Yesu wakazgoka “viluwuko vya awo ŵali kugona [mu nyifwa].” (1 Ŵakorinte 15:20) Mwakupambana na ŵanyake awo ŵakawuka ku ŵakufwa, Yesu wakafwaso yayi. Kweni wakakwelera kucanya na kukhala ku woko lamalyero la Yehova, uko wakalindilira nyengo yakuti waŵe Fumu ya Ufumu wa Yehova kucanya. (Salmo 110:1; Milimo 2:32, 33; Ŵahebere 10:12, 13) Kwambira apo Yesu wakaŵira Fumu, wali na nkhongono zakubwanyira mutu wa mulwani mukuru, Satana, na kumuparanya pamoza na mphapu yake.—Civumbuzi 11:15, 18; 20:1-3, 10.

Ŵanji ŵa Mphapu ya Abrahamu

 7. Kasi Ciphikiro ca Masabata cikaŵanga wuli?

⁷ Yesu wakaŵa Mphapu iyo yikalayizgika mu Edeni, yeneiyo Yehova ‘waparanyirenge milimo ya Satana.’ (1 Yohane 3:8) Ndipouli, apo Yehova wakayowoya na Abrahamu, wakalongora kuti “mphapu” ya Abrahamu wakenera kuŵa munthu yumoza yayi. Yikenera kuŵa “nga ndi nyenyezi za kucanya, ndiposo nga ndi mcenga uwo uli mumphepete mwa nyanja.” (Genesis 22:17) Pakaŵa ciphikiro cinyakeso ico cikimiranga ŵanyake ŵa “mphapu” iyi. Mazuŵa 50 kufuma pa Nisani 16, Ŵaisrayeli ŵakaŵanga na Ciphikiro ca Masabata. Dango la ciphikiro ici likati: “[Mpaka] lifike zuŵa ilo likulondezga sabata lacinkhondi na ciŵiri mupendenge mazuŵa makhumi ghankhondi; apo ndipo mupelekenge sembe ya ufu uphya kwa Yehova. Mufume mu nyumba zinu na vingwa viŵiri [vya sembe yakuzungunya] vya vigaŵa khumi vya efa; viŵenge vya ufu uwemi vyakuphikika na nthukumusi; ndivyo vipasi vyakudanga kwa Yehova.”b—Leviticus 23:16, 17, 20.

 8. Kasi nchinthu wuli cikuru ico cikacitika pa Pentekoste 33 C.E.?

⁸ Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, Ciphikiro ca Masabata cikamanyikwanga kuti Pentekoste. (kufuma ku lizgu la Cigiriki ilo likung’anamura “makhumi ghankhondi”). Pa Pentekoste, 33 C.E., Musofi Mukuru pa wose, Yesu Khristu uyo wakawuka ku ŵakufwa wakapungulira mzimu utuŵa pa wumba ucoko wa ŵasambiri 120 awo ŵakawungana mu Yerusalemu. Ntheura ŵasambiri aŵa ŵakazgoka ŵana ŵa Ciuta ŵakuphakazgika na mzimu, ndiposo ŵabali ŵa Yesu Khristu. (Ŵaroma 8:15-17) Iwo ŵakazgoka mtundu wuphya wa “Ŵaisrayeli ŵa Ciuta.” (Ŵagalatiya 6:16) Kufuma pa ŵanthu ŵacoko waka ŵakuphakazgika, mtundu uwu ukenera kukura na kufika pa 144,000.—Civumbuzi 7:1-4.

9, 10. Pa Pentekoste, nchivici cikimiranga mpingo wa Ŵakuphakazgika?

⁹ Vingwa viŵiri vyakuphikika na nthukumusi ivyo mupristi wakazungunyanga pamaso pa Yehova pa zuŵa la Pentekoste, vikimiranga mpingo wa Ŵakhristu ŵakuphakazgika. Vingwa ivi vikaphikikanga na nthukumusi, kulongora kuti Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵaŵenge nayo nipera nthukumusi ya zakwananga izo ŵali kuhara. Ndipouli, mwaŵi wa kusendelera kwa Yehova ukaŵajulikira cifukwa ca sembe ya Yesu. (Ŵaroma 5:1, 2) Cifukwa wuli vingwa vikaŵanga viŵiri? Panji nchifukwa cakuti ŵana ŵa Ciuta ŵakuphakazgika na mzimu ŵakenera kufuma mu magulu ghaŵiri, lakwamba, Ŵayuda ndipo pamanyuma pake Ŵamitundu.—Ŵagalatiya 3:26-29; Ŵaefeso 2:13-18.

¹⁰ Vingwa viŵiri ivyo vikapelekekanga pa Pentekoste ŵakaphikiranga tirigu wa vuna yakwamba. Ntheura pera, Ŵakhristu ŵakubabika na mzimu ŵakucemeka ‘viluwuko vya vyakulengeka vyake.’ (Yakobe 1:18) Iwo mbakwamba kugowokereka na ndopa za Yesu, ntheura ŵali na mwaŵi wa kupokera umoyo wambura kufwa kucanya, kweneuko ŵamuwusa na Yesu mu Ufumu wake. (1 Ŵakorinte 15:53; Ŵafilipi 3:20, 21; Civumbuzi 20:6) Pakuŵa ŵana ŵakucanya, sonosono apa ‘ŵazamuwusa mitundu na ndodo ya cuma,’ ndipo ŵazamuwona umo Ciuta ‘wang’anyirenge Satana maluŵiro ku malundi ghawo.’ (Civumbuzi 2:26, 27; Ŵaroma 16:20) Mpositole Yohane wakati: “Ŵeneaŵa ndiwo ŵakulondezga Mwanamberere uko kose wakuya. Ŵeneaŵa ndiwo ŵakawomboleka mu ŵanthu kuŵa viluwuko kwa Ciuta na ku Mwanamberere.”—Civumbuzi 14:4.

Zuŵa Ilo Kuwombokwa Ndiyo Yikaŵa Nkhani

11, 12. (a) Kasi nchivici cikacitikanga pa Zuŵa la Mphepeska? (b) Kasi Ŵaisrayeli ŵakandulanga wuli na sembe ya ng’ombe na mbuzi?

¹¹ Pa zuŵa la khumi la mwezi wa Etanimu (uwo pamanyuma pake ukacemekanga Tishri),c Ŵaisrayeli ŵakakondweleranga ciphikiro ico cikimiranga nthowa iyo sembe ya Yesu yizamugwilira nchito. Pa zuŵa Mphepeska, mtundu wose ukizanga pamoza kuti mupristi waŵapelekere sembe mwakuti zakwananga zawo zigowokereke.—Leviticus 16:29, 30.

¹² Pa Zuŵa la Mphepeska, musofi mukuru wakakomanga ng’ombe yanalume yicoko. Para wanjira mu Malo Ghatuŵa Comene, wakamijanga ndopa zinyake za ng’ombe iyi kankhondi na kaŵiri panthazi pa cakuphepiskirapo, (cakubenekelera pa Likasa). Ici cikimiranga kupeleka ndopa kwa Yehova. Iyi yikaŵanga sembe yakuphepiskira zakwananga za musofi mukuru na “mbumba yake,” ŵasofi ŵacokoŵacoko, na Ŵalevi. Kufuma apo, musofi mukuru wakatoranga mbuzi ziŵiri. Wakakomanga mbuzi yimoza na kupeleka sembe ya uheni ‘wa ŵanthu.’ Ndopa zake zinyake wakamijanga panthazi pa cakubenekelera pa Likasa mu Malo Ghatuŵa Comene. Kufuma apo, mupristi mukuru wakaŵikanga mawoko pa mutu wa mbuzi yaciŵiri, na kuyowoya zakwananga za ŵana ŵa Israyeli. Para wamara, munthu yumoza wakalongozgeranga mbuzi iyi ku mapopa kuti yiŵe ngati yaluta nazo zakwananga za mtundu wa Israyeli.—Leviticus 16:3-16, 21, 22.

13. Kasi ivyo vikacitikanga pa Zuŵa la Mphepeska vikimiranga wuli ivyo Yesu wakucita?

¹³ Vinthu ivyo vikacitikanga kale vikalongoranga kuti Musofi Mukuru Yesu, wakujura nthowa yakuti zakwananga zigowokereke kwizira mu ndopa zake. Cakwamba, ndopa zake zikovwira ‘nyumba yauzimu,’ Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakukwana 144,000 kuti ŵaŵe ŵarunji ndiposo ŵakutuŵiskika pamaso pa Yehova. (1 Petros 2:5; 1 Ŵakorinte 6:11) Ili ndilo likaŵa ng’anamuro la sembe ya ng’ombe yanalume. Ntheura nthowa yili kuŵajulikira kuti ŵakapokere ciharo cawo kucanya. Caciŵiri, mtengo wa ndopa za Yesu ukovwira ŵanthu vikwi vinandi awo ŵali na cipulikano mwa Khristu. Sembe ya mbuzi yikimiranga mwaŵi uwu. Ŵanthu aŵa ŵazamutumbikika na umoyo wamuyirayira pano pa caru capasi, ciharo ico Adamu na Heva ŵakataya. (Salmo 37:10, 11) Na ndopa zake izo wakathiska, Yesu wakuyegha zakwananga za ŵanthu, umo mbuzi yamoyo mwakuyelezgera waka yikayegheranga zakwananga za Ŵaisrayeli kuluta nazo ku mapopa.—Yesaya 53:4, 5.

Kukondwa Pamaso pa Yehova

14, 15. Kasi pa Ciphikiro ca Misasa pakacitikanga vici, ndipo vikaŵakumbuskanga vici Ŵaisrayeli?

¹⁴ Kufuma pa Zuŵa la Mphepeska, Ŵaisrayeli ŵakakondweleranga Ciphikiro ca Misasa. Pa ciphikiro ici ŵakakondwanga comene kuluska pa viphikiro vyose mu cilimika. (Leviticus 23:34-43) Ciphikiro ici cikacitikanga kufuma pa 15 mpaka pa 21 mu mwezi wa Etanimu. Paumaliro wa ciphikiro ici, pa dazi la 22, kukaŵanga ungano wakupatulika. Ici cikaŵa cilongolero cakuti nyengo ya kulonga vuna yamara, ndipo sono yikaŵa nyengo ya kuwonga Ciuta cifukwa ca uwemi wake. Pa cifukwa ici, Yehova wakalangura ŵanthu awo ŵakakondweleranga kuti: ‘Yehova Ciuta winu tiwamutumbikeni mu vipasi vinu vyose, na mu milimo yinu yose ya mawoko ghinu, ntheura mukondwenge nadi.’ (Duteronome 16:15) Iyi yikwenera kuti yikaŵa nyengo yakukondweska nadi!

¹⁵ Pa ciphikiro ici, Ŵaisrayeli ŵakakhalanga mu misasa sabata yimoza. Ntheura ŵakakumbukanga kuti nyengo yinyake ŵakakhala mu misasa apo ŵakaŵa mu mapopa. Ciphikiro ici cikaŵapanga mwaŵi wa kughanaghanira kuti Yehova wakaŵapweleleranga pakuŵa dada wawo. (Duteronome 8:15, 16) Kweniso pakuti ŵasambazi na ŵakavu wuwo ŵakakhalanga mu misasa yakuyana waka, Ŵaisrayeli ŵakakumbuskikanga kuti pa ciphikiro, wose ŵakaŵa ŵakuyana waka.—Nehemiya 8:14-16.

16. Kasi Ciphikiro ca Misasa cikimiranga vici?

¹⁶ Ciphikiro ca Misasa cikaŵa ciphikiro ca nyengo ya vuna, ndipo yikaŵa nyengo ya kusekelera cifukwa ca kulonga. Ciphikiro ici cikimiranga nchito yakukondweska ya kuwunganiska awo ŵali na cipulikano mwa Yesu Khristu. Nchito ya kulonga iyi yikamba pa Pentekoste 33 C.E., apo ŵasambiri 120 ŵakaphakazgika na mzimu utuŵa kuŵa ku cigaŵa ca ‘usofi ŵatuŵa.’ Ŵaisrayeli ŵakakhalanga mu misasa nyengo yicoko waka, ntheura ŵakuphakazgika ŵakumanya kuti “mbakutandara waka” mu caru cambura kopa Ciuta ici. Iwo ŵakulindilira kuti ŵazamuluta kucanya. (1 Petros 2:5, 11) Mu “mazuŵa gha ku umaliro” agha, nchito ya kuwunganiska Ŵakhristu ŵakuphakazgika yili pafupi kumara, peneapo awo ŵakhalako kuti ŵakwaniske 144,000 ŵakuwunganiskika.—2 Timote 3:1.

17, 18. (a) Nchivici cikulongora kuti padera pa Ŵakhristu ŵakuphakazgika, pali ŵanyake awo ŵakwandula na sembe ya Yesu? (b) Kasi mbanjani lero awo ŵakwandula na ciphikiro cakuyelezgera ca Misasa, ndipo mphawuli apo cizamuŵa cakukondweska comene?

¹⁷ Wonani kuti pa ciphikiro ici, ng’ombe zanalume 70 zikapelekekanga sembe. (Maŵazgo 29:12-34) Nambara iyi, 70, yikwimira 7 kwandaniska na 10, ndipo manambara ghaŵiri agha mu Baibolo ghakwimira vinthu vyakufikapo vya kucanya na pasi. Ntheura sembe ya Yesu yizamuŵa yacandulo ku ŵanthu awo ŵali na cipulikano, ŵakufuma mu mafuko ghose 70 agho ghakafuma mwa Nowa. (Genesis 10:1-29) Mwakuyana na fundo iyi, lero nchito ya kuwunganiska yathandazgika, ndipo ŵanthu ŵa mitundu yose awo ŵali na cipulikano mwa Yesu ŵakulindilira kuzakakhala mu caru ca paradiso.

¹⁸ Mu mboniwoni, mpositole Yohane wakawona umo nchito ya kuwunganya iyi yikwendera lero. Cakwamba, wakapulika cipharazgo cakuyowoya za kudidimizga cimanyikwiro ŵakukhalako ŵa 144,000. Kufuma apo, wakawona “mzinda ukuru uwo pakaŵavye munthu wakamanya kupenda,” ukwimilira panthazi pa Yehova na Yesu, ndipo ukaŵa na “mani gha vinchindo mu mawoko ghawo.” Aŵa “ŵafuma mu cisuzgo cikuru” na kunjira mu caru ciphya. Nawo mbakutandara waka mu caru cakale ici, ndipo ŵakulindilira mwakukondwa nyengo iyo ‘Mwanamberere . . . wazamuŵaliska, ndipo wazamuŵalongozgera ku mbwibwi za maji gha umoyo.’ Nyengo iyo, “Ciuta wizamkufyura nkhanira masozi ghose ku maso ghawo.” (Civumbuzi 7:1-10, 14-17) Ciphikiro canadi ca Misasa cizamuŵa cakukondweska comene paumaliro wa Muwuso wa Vilimika Cikwi wa Khristu, apo ŵa mzinda ukuru na awo ŵazamuwuka ku ŵakufwa ŵazamupika umoyo wamuyirayira.—Civumbuzi 20:5.

19. Kasi tikwandula wuli para tikughanaghanira za viphikiro vya Ŵaisrayeli?

¹⁹ Nase tingaŵa ‘ŵakukondwa nadi’ para tikughanaghanira ng’anamuro la viphikiro ivyo Ŵayuda ŵakacitanga. Tikukondwa kuwona kuti Yehova wakapeleka vyakuwonerapo kuti walongore umo ucimi wa mu Edeni ukenera kufiskikira pacoko na pacoko. Lero tikumanya kuti Mphapu yili kuwoneka, nakuti yili kulumika kale ku citende. Sono Mphapu iyi ni Fumu kucanya. Kweniso ŵanandi ŵa 144,000 ŵagomezgeka kale mpaka nyifwa. Nchivici cakhalako? Kasi kwakhala nyengo yitali wuli kuti ucimi wose ufiskike? Ivi ndivyo tizamuwona mu nkhani yakulondezgapo.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mungalongosora?

• Kasi mwanamberere uyo ŵakakomanga pa Paska wakimiranga vici?

• Kasi Ciphikiro ca Pentekoste cikimiranga mulimo wuli wa kuwunganya?

• Kasi pa Zuŵa la Mphepeska pakacitikanga vici kulongora umo sembe ya Yesu yikugwilira nchito?

• Kasi Ciphikiro ca Misasa cikimira wuli mulimo wa kuwunganiska Ŵakhristu?

[Chati pa peji 24, 25]

(Mu magazini yakusindikizga ndimo vikuwoneka makora)

Cakucitika: Ivyo Cikimiranga:

↑

Mazuŵa 50

↓

[Vithuzithuzi pa peji 23]

Nga ni ndopa za mwanamberere uyo wakakomekanga pa Paska, ndopa za Yesu zikuwombora ŵanandi

[Vithuzithuzi pa peji 24]

Viluwuko vya vuna ya balere ivyo vikapelekekanga pa Nisani 16 vikimiranga ciwuka ca Yesu

[Vithuzithuzi pa peji 25]

Vingwa viŵiri ivyo ŵakapelekanga sembe pa Pentekoste vikimiranga mpingo wa Ŵakhristu ŵakuphakazgika

[Picturse on page 26]

Ciphikiro ca Misasa cikimiranga nyengo yakukondweska ya kuwunganiska ŵakuphakazgika na “mzinda ukuru” kufuma mu mitundu yose