Kutikitira Mwauzimu mu Ucekuru
‘Awo ŵali kupandika mu nyumba ya Yehova, . . ŵakupasa vipasi ndipera mu ucekuru, ŵakutikitira.’—SALMO 92:13, 14.
1, 2. (a) Kasi kanandi ucekuru ukulongosoreka wuli? (b) Kasi Malemba ghakulayizga kuti nchivici cizamucitikira masuzgo agho ghaŵapo cifukwa ca kwananga kwa Adamu?
KASI nchivici cikwiza mu maghanoghano ghinu para mwapulika lizgu lakuti ucekuru? Ni thupi la mankhwanda? Kutondeka kupulika makora? Kucepa nkhongono? Panji masuzgo ghanyake agho ghakulongosoreka pa Mupharazgi 12:1-7, agho ghakwiza mu “mazuŵa ghaheni”? Usange ni nthena, nchiwemi kukumbuka kuti fundo zakulongosora ucekuru izo zazunurika mu cipaturo 12 ca buku la Mupharazgi, ni khumbo la Yehova Ciuta yayi, kweni vikucitika cifukwa ca kwananga kwa Adamu.—Ŵaroma 5:12.
2 Kukhwima pa iko kwekha ni thembo yayi, cifukwa vilimika vikwenera kujumphapo kuti munthu walutilire kuŵa wamoyo. Nakuti kukura na kukhwima ni vinthu vyakukondweska ku vyamoyo vyose. Masuzgo agho ghaŵapo kwa vilimika 6,000 cifukwa ca kwananga na kuleka kufikapo kwa ŵanthu ghamalenge sonosono. Nga umo Ciuta wakakhumbiranga pakwamba, ŵanthu ŵakupulikira ŵazamusangwa na umoyo wamuyirayira kwambura kusuzgika na ucekuru ndiposo nyifwa. (Genesis 1:28; Civumbuzi 21:4, 5) Pa nyengo iyo, “nanga njumoza wa ŵenecaru tiwanene, ‘Ndalwara.’” (Yesaya 33:24) Mucekuru waliyose wazamuwelera ku “mazuŵa gha uphya wake,” ndipo munofu wake ‘uzamuŵa nga ngwa mwana.’ (Job 33:25) Kweni pa nyengo yasono, ŵacekuru ŵakwenera kulimbana na kwananga uko tili kuhara kwa Adamu. Ndipouli, ŵateŵeti ŵa Yehova ŵatumbikika mwapadera apo ŵakucekura.
3. Nimwauli umo Ŵakhristu ‘ŵangapasira vipasi ndipera mu ucekuru, na kutikitira’?
3 Mazgu gha Ciuta ghakutisimikizgira kuti ŵanthu awo ‘ŵali kupandika mu nyumba ya Yehova, . . . ŵakupasa vipasi ndipera mu ucekuru, ŵakutikitira.’ (Salmo 92:13, 14) Wamasalmo wakayowoya mazgu ghakuyelezgera agha kuti walongore fundo yakuzirwa yakuti ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Ciuta ŵangalutilira kukura mwauzimu, kutikitira, na kuthaza nangauli nkhongono zikucepa. Ivyo ŵakacita ŵacekuru ŵanji awo ŵakuzunurika mu Baibolo na ivyo ŵacekuru ŵanji ŵakucita mazuŵa ghano, vikulongora kuti fundo iyi njaunenesko.
“Wakafumangamo mu Tempele Cara”
4. Kasi mprofeti mucekuru Hana wakalongora wuli kujipeleka kwa Ciuta, ndipo wakatumbikika wuli?
4 Ghanaghanirani umo mprofeti mwanakazi Hana wakacitiranga. Apo wakaŵa na vilimika 84, “kuti wakafumangamo mu tempele cara, wakasopanga na kuziŵizga kurya ndipo na maŵeyelero usiku na muhanya.” Hana wakakhalanga kutali na tempele cifukwa awiske ŵakaŵa ŵa fuko la Levi yayi, kweni la “Aseri.” Ghanaghanirani waka umo Hana wakeneranga kufwilirapo kuti wasangikenge pa tempele zuŵa lililose kwambira pa visopo vya mulenji mpaka vya mise. Ndipouli, Hana wakatumbikika comene cifukwa ca kujipeleka kwake. Wakaŵa na mwaŵi wa kuwona Yesu apo Yosefe na Mariya ŵakiza nayo kuzakamupeleka kwa Yehova nga umo Dango likayowoyeranga. Wakati wawona Yesu, Hana ‘wakawonga Ciuta, ndipo wakadumbanga za Yesu kwa wose awo ŵakalindiliranga kuwombokwa kwa Yerusalemu.’—Luka 2:22-24, 36-38; Maŵazgo 18:6, 7.
5, 6. Nimwauli umo ŵacekuru ŵanandi mazuŵa ghano ŵakulongolera mzimu wa nga ni uwo ukaŵa na Hana?
5 Mazuŵa ghano, ŵacekuru ŵanandi ŵakucita nga ni Hana. Ŵakusangika pa maungano nyengo zose, ŵakulomba mwakufumira pasi pa mtima kuti kusopa kwaunenesko kuye panthazi, kweniso ŵakuŵa na khumbo la kupharazga makani ghawemi. Mbali munyake wa vilimika vya m’ma 80, uyo wakufika pa maungano nyengo zose pamoza na muwoli wake wakati: “Tili na cizgoŵi ca kufika pa maungano. Tikukhumba yayi kuŵa ku malo ghanyake. Uko kuli ŵanthu ŵa Ciuta ndiko nase tikukhumba tiŵenge. Ndiko tikuwona kuti tikuŵa ŵakuvikilirika.” Ici nchiyelezgero cakukhozga comene kwa tose.—Ŵahebere 10:24, 25.
6 “Para pali cinthu cauzimu cakuti nane ningacitako, nkhuwoneseska kuti nacitako.” Ndimo wakayowoyera Jean, uyo ni cokoro ca vilimika vya m’ma 80. Wakayowoyaso kuti: “Yikuŵapo nyengo iyo nkhuŵa wacitima, kweni nkhukhumba yayi kuti waliyose waŵenge na citima cifukwa ca ine.” Wakulongosora mwacimwemwe umo wakukondwera para wakuluta mu vyaru vinyake kukacita vinthu vyauzimu. Pa ulendo wake wa sonosono uwo wakaluta kukasangwa ku caru cinyake, wakaphalira awo wakaluta nawo kuti, “nkhukhumbaso kuwona vinthu vinyake yayi, kweni nkhukhumba kuluta mu uteŵeti wa m’munda.” Nangauli Jean wakacimanyanga yayi ciyowoyero ca mu caru ico, kweni wakacitiska ŵanthu kuti ŵaŵe na khumbo la kupulika uthenga wa mu Baibolo. Kweniso kwa vilimika vinandi wateŵetera mu mpingo wa kutali uwo mukakhumbikwiranga wovwiri, nangauli wakeneranga kusambira ciyowoyero cinyake na kwenda ora limoza kuti wakasangike pa maungano.
Kujitangwaniska na Vinthu Vyauzimu
7. Apo Mozesi wakaŵa mucekuru, kasi wakalongora wuli kuti wakakhumbanga kukhozga ubwezi wake na Ciuta?
7 Munthu wakumanya tunandi para wakhala vilimika vinandi. (Job 12:12) Kweni kukura mwauzimu kukuthemba pa unandi wa vilimika yayi. Mwantheura, m’malo mwa kuthemba pa ivyo ŵakasambira kumasinda, ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Ciuta ŵakuyezgayezga ‘kukura mu umanyi’ nyengo zose. (Zintharika 9:9) Mozesi wakaŵa na vilimika 80 apo Yehova wakamupa mulimo. (Exodus 7:7) Mu nyengo ya Mozesi, kufika vilimika ivi kukuwoneka kuti kukaŵa kupusu yayi, lekani wakalemba kuti: “Vilimika vya umoyo withu vili makhumi ghankhondi na ghaŵiri, panji makhumi ghankhondi na ghatatu cifukwa ca nkhongono.” (Salmo 90:10) Ndipouli, Mozesi wakajiwona kuti wangatondeka kusambira cifukwa ca ucekuru yayi. Wakati wateŵetera Ciuta vilimika vinandi na kusangwa na vitumbiko vinandi ndiposo kucita milimo yikuru, Mozesi wakaŵeyelera Yehova kuti: “Mundilongore nthowa yinu, kuti ndimumanyeni Imwe.” (Exodus 33:13) Nyengo zose Mozesi wakakhumbanga kukhozga ubwezi wake na Yehova.
8. Nimwauli umo Daniyele wakatangwanikiranga na vinthu vyauzimu apo wakaŵa mu vilimika vya m’ma 90, ndipo wakatumbikika wuli?
8 Nangauli mprofeti Daniyele wakwenera kuti wakaŵa na vilimika vya m’ma 90, wakasandanga nipera malemba ghatuŵa. Ivyo wakasanda “mu mabuku,” agho ghakwenera kuti ghakaŵa mabuku gha Leviticus, Yesaya, Yeremiya, Hoseya, na Amosi, vikamukhuŵirizga kuti waŵeyelere Yehova mu lurombo. (Daniel 9:1, 2) Ciuta wakazgora lurombo ulu mwa kumulongora mboniwoni yakukhwaskana na kwiza kwa Mesiya ndiposo umo kusopa kwaunenesko kukeneranga kuzakaŵira munthazi.—Daniel 9:20-27.
9, 10. Kasi ŵanji ŵacita vici kuti ŵatangwanikenge na vinthu vyauzimu?
9 Nga ni Mozesi na Daniyele, nase tingayezgayezga kuti titangwanikenge na vinthu vyauzimu kuyana na umo tingafiskira. Ŵanandi ndimo ŵakucitira. Worth, uyo ni mulara wa mpingo, wali na vilimika vya m’ma 80, kweni wakuyezgayezga kuti waryenge cakurya cose ico “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wakupeleka. (Mateyu 24:45) Iyo wakuti: “Nkhuwutemwa comene unenesko, ndipo cikunikondweska comene kuwona umo ungweru waunenesko ukuŵaliraŵalira.” (Zintharika 4:18) Fred, uyo waŵa muteŵeti wa nyengo zose kwa vilimika vyakujumpha 60, nayo wakuwona kuti nchakukhozga mwauzimu kudumbiskana fundo za mu Baibolo na Ŵakhristu ŵanyake. Iyo wakuti, “Nkhwenera kuwona mazgu gha mu Baibolo kuŵa ghankhongono comene. Usange mukukhumba kuti Baibolo liŵe lankhongono mu umoyo winu, londezgani ivyo likuyowoya. Usange vyose ivyo mukusambira mukuviwona kuŵa ‘cilongolero ca mazgu gheneco,’ mbwenu mulondezgenge fundo zicoko waka yayi. Muzamuwona kuti fundo zose zikukolerana.”—2 Timote 1:13.
10 Ucekuru ukupangiska munthu kuti watondeke kusambira vinthu viphya yayi. Ŵanthu ŵa vilimika vya m’ma 60, 70, nanga ni 80 ŵasambira kuŵazga na kulemba. Ŵanji ŵasambira nanga ni viyowoyero vinyake. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵanyake ŵasambira viyowoyero vinyake kuti ŵapharazge makani ghawemi ku ŵanthu ŵa mitundu yakupambanapambana. (Marko 13:10) Harry na muwoli wake ŵakaŵa na vilimika vya m’ma 60 apo ŵakaghanaghana kusamira ku cigaŵa ico ŵakuyowoya Ciphwitikizi. Harry wakaphalira muwoli wake kuti: “Tiye tiyezge, pakuŵavya ico cikuŵa cipusu para munthu wacekura.” Cifukwa ca citatata na kufwilirapo, ŵakamba kusambizga ŵanthu Baibolo mu Ciphwitikizi. Kweniso Harry wayowoyapo nkhani mu Ciphwitikizi pa maungano gha Cigaŵa kwa vilimika vinandi.
11. Nchifukwa wuli tikudumbiskana ivyo ŵacekuru ŵakugomezgeka ŵacita?
11 Mbunenesko kuti ni waliyose yayi uyo wali na nkhongono panji uyo ukhaliro ukumuzomerezga kucita nthena. Ipo nchifukwa wuli tikudumbiskana ivyo ŵacekuru ŵanyake ŵacita? Cilato nchakuti ŵacekuru wose ŵacitenge ndendende nga umo ŵacekuru aŵa ŵacitira yayi. Kweni ncha kukumbuska fundo iyo mpositole Paulosi wakalembera Ŵakhristu Ŵacihebere pakuyowoya za ŵalara ŵakugomezgeka ŵa mpingo kuti: “Para mwaghanaghana na umaliro wa umoyo wawo, londezgani cipulikano cawo.” (Ŵahebere 13:7) Para tikughanaghanira ciyelezgero ico ŵacekuru aŵa ŵalongora, tingakhuŵirizgika kuti nase tilondezge cipulikano cawo cakukhora ico cikuŵatuma kuti ŵateŵetere Ciuta. Pakulongosora ico cikumukhuŵirizga, Harry, uyo sono wali na vilimika 87, wakuti: “Nkhukhumba kuti vilimika vyane ivyo vyakhalako nivigwiliskire nchito mwahara pa kuteŵetera Yehova.” Fred, uyo wazunurika mu ndime ya 9, ngwakukhorwa comene na uteŵeti wake wa pa Beteli. Iyo wakuti: “Wamunthu ukwenera kumanya umo ungateŵetera makora Yehova na kulutilira kumuteŵetera.”
Ŵakujipeleka Nangauli Mbacekuru
12, 13. Kasi Barzilai wakalongora wuli kuti wakaŵa wakujipeleka kwa Ciuta nangauli wakaŵa mucekuru?
12 Cikuŵa cakusuzga kucita vinthu vinyake para munthu wacekura. Ndipouli, nchamacitiko kujipeleka kwa Ciuta nangauli ukhaliro ungasintha. Barzilai Mugileadi, nchiyelezgero ciwemi pa nkhani iyi. Apo wakaŵa na vilimika 80, wakalongora lusungu lwapadera comene kwa Davide na ŵasilikari ŵake mwa kuŵapa cakurya na malo ghakugona pa nyengo iyo Davide wakacimbiranga Abisalomu. Apo Davide na ŵasilikari ŵake ŵakaweleranga ku Yerusalemu, Barzilai wakaŵapelekezga mpaka pa mronga wa Yordani. Davide wakapa mwaŵi Barzilai wakuti waŵe yumoza wa ŵa mu nyumba yake yacifumu. Kasi Barzilai wakati wuli? Wakati: “Ndili na vilimika makumi ghankhondi na ghatatu, . . . kasi ine nda muteŵeti winu ndingalaŵa ico nkhurya na kumwa? Kasi ndingamanya kupulikaso mazgu gha kwimba kwa ŵanalume na kwa ŵanakazi? . . . Kweni wona pano muteŵeti winu Cimhamu; ndiye wambukenge na sekuru wane themba na kumucitira cose ico nchiwemi kwa imwe.”—2 Samuel 17:27-29; 19:31-40.
13 Nangauli wakaŵa mucekuru, Barzilai wakayezgayezga kuti wawovwire themba lakusankhika na Yehova. Wakamanyanga kuti vyakurya vikaleka kumunowera kweniso wakaŵa na suzgo la kupulika cifukwa ca ucekuru, kweni wakasinginika yayi. M’malo mwake, wakazomerezga kuti Cimhamu ndiyo walute m’malo mwa iyo. Ivyo Barzilai wakacita apa, vikalongora kuti wakaŵa na mtima wambura kujighanaghanira yekha. Nga ni Barzilai, ŵacekuru ŵanandi mazuŵa ghano ŵakulongora mzimu wambura kujighanaghanira ŵekha ndiposo wakupa. Ŵakuyezgayezga kucita ivyo ŵangafiska kuti ŵakhozgere kusopa kwaunenesko, cifukwa ŵakumanya kuti “na zisembe za ntheura Ciuta wakukondweskeka nkhanira.” Ni thumbiko likuru kuŵa na ŵacekuru ŵakugomezgeka nga ni aŵa.—Ŵahebere 13:16.
14. Kasi ucekuru wa Davide ukupangiska wuli mazgu gha pa Salmo 37:23-25 kuŵa ghankhongono comene?
14 Nangauli ukhaliro wa Davide ukasinthanga nyengo na nyengo, kweni wakaŵa na cigomezgo nipera kuti Yehova wakutaya yayi ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. Wakati wakhala pacoko kufwa, Davide wakata sumu iyo sono ni Salmo 37. Muŵe nga mukuwona Davide wakughanaghanira vinthu vyakumanyuma na kwimba sumu na bango lake, kuti: “Mendero gha muwemi nga kwa Yehova, Iye ndiye wakukhozga mweneuyo wakuca naye; nanga wawe pasi kuti tiwawire nkhanira cara, cifukwa Yehova wakumukolelera na woko lake. Nkhaŵa mwanici ndipo sono ndili mucekuru, kweni ndilije kuwona murunji kuti wasidika, panji mphapu yake kulomba vyakurya.” (Salmo 37:23-25) Yehova wakawona kuti nchakwenelera kuti mu Salmo ili muzunulike ucekuru wa Davide. Ici cikupangiska mazgu ghakufumira pasi pa mtima agha kuŵa ghankhongono comene.
15. Nimwauli umo mpositole Yohane wakalongolera ciyelezgero ciwemi pa nkhani ya kugomezgeka nangauli wakaŵa mucekuru?
15 Mpositole Yohane nayo nchiyelezgero ciwemi ca ŵanthu awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka nangauli ŵakacekura. Wakati wateŵetera Yehova kwa vilimika pafupifupi 70, wakaŵikika mu jere pa cirwa ca Patmo “cifukwa ca mazgu gha Ciuta na cisimikizgo ca Yesu.” (Civumbuzi 1:9) Kweni mulimo wake ukaŵa kuti undamare. Nakuti mabuku ghose gha mu Baibolo agho Yohane wakalemba, wakaghalemba kuucekuru. Apo wakaŵa pa cirwa ca Patmo, wakalongoreka mboniwoni yakofya ya vinthu vyakunthazi, ndipo wakayilemba makora comene. (Civumbuzi 1:1, 2) Yohane wakughanaghanirika kuti wakasutulika apo Themba Nerva likawusanga caru ca Roma. Pamanyuma pake, ca m’ma 98 C.E., apo mutepanji wakaŵa na vilimika 90 panji 100, Yohane wakalemba buku na makalata ghatatu agho ghakumanyikwa na zina lake.
Lumbiri Lwambura Kumara lwa Kuzizipizga
16. Kasi awo ŵakutondeka kuyowoya panji kupulika ŵangalongora wuli kuti mbakujipeleka kwa Yehova?
16 Masuzgo gha mu thupi ghangiza mu nthowa zakupambanapambana. Mwaciyelezgero, ŵanji ŵakutondeka kuyowoya panji kupulika makora. Ndipouli, ŵacali kukumbuka citemwa ca Ciuta na lusungu lwake. Nangauli ŵangatondeka kuyowoya na mlomo wawo, kweni mu mtima ŵakuyowoya kwa Yehova kuti: “A! ndimanche kutemwa dango linu! ndilo languruko lane muhanya wose.” (Salmo 119:97) Yehova wakumanya awo ‘ŵakulanguruka pa zina lake,’ ndipo wakuŵawonga comene cifukwa ŵakupambana na wumba wa ŵanthu ŵanyake awo ŵakuŵikako mahara yayi ku nthowa zake. (Malaki 3:16; Salmo 10:4) Nchakupembuzga comene kumanya kuti Yehova wakukondwa na viwemi ivyo tikughanaghana mu mtima withu.—1 Midauko 28:9; Salmo 19:14.
17. Kasi awo ŵateŵetera Yehova kwanyengo yitali ŵasanga cinthu wuli cakuzirwa comene?
17 Cinthu cinyake ico tikwenera kuluwa yayi nchakuti awo ŵateŵetera Yehova mwakugomezgeka kwa vilimika vinandi, ŵapanga lumbiri lwambura kumara lwakuti mbakuzizipizga, ndipo ici nchithu cakuzirwa comene kweniso cingasangika mu nthowa yinyake yiliyose yayi. Yesu wakati: “Mu uzizipizgo winu mwamkwandulira mizimu yinu.” (Luka 21:19) Kuzizipizga nkhwakukhumbikwa comene kuti munthu wazakapokere umoyo wamuyirayira. Imwe “mwacita khumbo la Ciuta” ndipo mwalongora kugomezgeka mu umoyo winu wose, mungalindilira “layizgano” ili.—Ŵahebere 10:36.
18. (a) Kasi ni vici ivyo Yehova wakukondwa navyo mu ŵacekuru? (b) Kasi mu nkhani yakulondezgapo tizamudumbirana vici?
18 Yehova wakuzirwiska comene uteŵeti winu wakufumira pasi pa mtima mwambura kupwelerako kuti mukucita vinandi panji vicoko. Nangauli ‘wunthu wa kuwaro’ ukuvukupara, kweni ‘wunthu wa mukati’ ungazgokaso uphya zuŵa na zuŵa. (2 Ŵakorinte 4:16) Tikukayika yayi kuti Yehova wakuwonga comene ivyo muli kucita kumanyuma, ndipo nchakuwonekerathu kuti wakuwongaso comene ivyo mukucita sono cifukwa ca zina lake. (Ŵahebere 6:10) Mu nkhani yakulondezgapo tizamuwona umo kugomezgeka kwa ŵacekuru kukukhwaskira ŵanji.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi ŵacekuru mazuŵa ghano ŵangasambiraci kwa Hana?
• Cifukwa wuli ucekuru ungatondeska munthu yayi kucita ivyo wangafiska?
• Nimwauli umo ŵacekuru ŵangalongolera kuti mbakujipeleka kwa Ciuta?
• Kasi Yehova wakuwona wuli uteŵeti uwo ŵacekuru ŵakucita?
[Vithuzithuzi pa peji 25]
Ŵacekuru ŵanandi ŵalongora ciyelezgero ciwemi mwa kwiza ku maungano nyengo zose, kupharazga mwamwamphu, na kukhumbisiska kusambira