Munganyolorera Luso Lwinu lwa Kukumbukira Vintu

YEHOVA CIUTA wakalenga wongo wa muntu wakuŵa na nkongono yakuziziswa ya kukumbukira. Iye wakawupanga kuŵa malo ghakusungiramo vintu ivyo vingakumbukikaso kwambura kuruwa vintu vyakuzirwa ivyo vili kusungikamo. Wongo ukapangika mwakukolerana na khumbo la Ciuta lakuti ŵantu ŵaŵe na umoyo kwamuyirayira.—Sal. 139:14; Yoh. 17:3.

Kweni mungaghanaghana kuti vintu vinandi ivyo mukuvimanya vingaruwika. Para mukukhumba kuvikumbukira mukuwona kuti vili kuruwika kale. Kasi mungacitaci kuti munyolorere luso lwinu lwa kukumbukira vintu?

Kuŵa wakukondwa ncintu cakuzirwa comene kuti tinyolorere luso lwithu lwa kukumbukira vintu. Usange cizgoŵi cithu cingaŵa ca kupwererera vintu, kutemwa ŵantu na vintu ivyo vikucitika, mbwenu tizamuciskika. Cizamuŵa cipusu kwa ise kukondwa para tikuŵazga panji kutegherezga ku vintu vyakuzirwa.

Mwakanandi ŵantu ŵalije suzgo pakukumbukira mazina gha ŵanyawo. Kweni, nga Mbakristu, tikumanya kuti ŵantu mbakuzirwa comene—Ŵakristu ŵanyithu, ŵantu awo tikucita na sambiro la Baibolo, na ŵanji awo tikugwira nawo ncito peneapo tikucita vintu vyakukhumbikwira mu umoyo. Kasi ncici ico cingatovwira kukumbukira mazina gha ŵanyithu? Mpostole Paulos wakakumbukira mazina 26 gha ŵantu awo ŵakaŵa mu mpingo uwo wakawulembera karata. Citemwa cake pa iwo kuti cikarongereka cifukwa cakuti wakaŵamanya mazina pera cara, kweniso wakazunuraso vintu vinyake vyakukhwaskana na ŵanandi ŵa iwo. (Rom. 16:3-16) Ŵalaŵiliri ŵa dera ŵanyake ŵa Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakukumbukira makora mazina gha ŵabali, nangauli ŵakwendera mpingo na mpingo sabata yiliyose. Kasi ncici ico cikuŵavwira? Iwo kanandi ŵakuyezgayezga kuzunura zina la muntu peneapo ŵakuyowoyeskana panyengo yakwamba. Iwo ŵakuyezgayezga kumanya zina la muntu na cisko cake. Mwakusazgirapo, iwo ŵakumalira nyengo yinandi na ŵantu ŵakupambana-pambana mu uteŵeti wa munda ndiposo panyengo ya cakurya. Para mwakumana na muntu pa nyengo yakwamba, kasi muzamukumbukira zina lake? Cakwamba mukwenera kuŵa na cifukwa ciweme cakulikumbukira zina ilo; ndipo yezgani kugwiriskira ncito masacizgo agho ghaperekeka.

Kukumbukira ivyo mukuŵazga nako nkhwakukhumbikwa. Ni vici ivyo vingamovwirani kunyolorera cigaŵa ici? Cikondwelero na kupulikiska makora vyose nvyakovwira. Temweseskani comene ivyo mukuŵazga na kupereka pwererero likuru pa ivyo. Palije ico mungakumbuka usange maghanoghano ghinu ghali kunyake peneapo mukuŵazga. Mukupulikiska makora para mukukolezganiska cimanyisko cipya na vintu ivyo mukuvimanya panji cimanyisko ceneico muli naco kale. Jifumbani kuti: ‘Ni mwauli ndiposo mpauli apo nkhwenera kugwiriskira ncito cimanyisko ici mu umoyo wane? Ni mwauli umo ningacigwiriskilira ncito kovwira muntu munyake? Mukupulikiska makora para mukuŵazga sentensi na sentensi mu malo mwa kuŵaza lizgu na lizgu. Muzamusanga ng’anamuro lake na kumanya fundo zikuru, mwanteura cikuŵa cipusu kukumbukira.

Nkhwanta za masambiro zikudidimizga za kukhumbikwa kwa kuweleramo mu ivyo mukaŵazga. Kafukufuku uyo wakacitika pa koleji linyake, pulofesa wa pa koleji iyo wakalongosora kuti kuweleramo mwaluŵiro kwa miniti yimoza mu ivyo mukuŵazga kungasazgirapo kaŵiri unandi wa mahara agho muli nagho kale. Mwanteura panyengo iyo mwamara waka kuŵazga, panji vigaŵa vikuru vya nkani iyo mukuŵazga, weleranimo mu mtima fundo zikuru kuti zikhazikike mu maghanoghano ghinu. Ghanaghanirani umo mungalongosolera mu mazgu ghinu na ghinu fundo yiliyose yipya iyo mwasambira. Mwa kujikumbuska panyuma pa kuŵazga fundo, muzamusazgiraposo unandi wa nyengo kuti mukumbukire fundo iyo.

Ndipo mu mazuŵa ghakurondezgapo, yezgani kuweleramo mu ivyo mukaŵazga mwakuphalirako ŵanyinu. Mungaphalira fundo izo ciŵaro ca mbumba, yunji mu mpingo, munyinu wa ku ncito, munyinu wa ku sukulu, mzengezgani, panji waliyose uyo mungakumana nayo mu uteŵeti wa m’munda. Mungayowoyanga fundo zikuru pera cara kweniso vifukwa vya mu Malemba ivyo vikukolerana na fundo izo. Para mukucita nteura muzamusanga candulo, muzamukhazikiska vintu vyakuzirwa mu maghanoghano ghinu ndipo vizamovwiraso ŵanji.

Mwakusazgirapo pa kuweleramo mu ivyo mwaŵazga na kuphalira ŵanji, muzamuwona kuti nkhwacandulo kuranguruka pa vintu ivyo mukasambira. Awo ŵakalemba Baibolo, Davide na Asafu ŵakacita ici. Asafu wakayowoya kuti: “Tindijikumbuske na milimo ya Yehova; enya, ndikumbukenge vyakuzizwiska vinu vya kale. Tindighanaghaneso na milimo yinu yose, na kuranguruka na vyankongono vinu.” (Sal. 77:11, 12) Mwakuyana waka Davide wakalemba kuti: ‘Nkumurangurukani mu ulonda wa usiku,’ ndiposo “Nkukumbuka mazuŵa gha mwaka; nkuranguruka na ivyo vyose mwavicita.” (Sal. 63:6; 143:5) Kasi mukucita ivi?

Kuranguruka kwanteura uku kweneuko mukughanaghanira za milimo ya Yehova, mikhaliro yake, na ivyo wakukhumba, kuzamucita vinandi kuruska kumovwirani waka kukumbukira fundo. Usange mukuyezgayezga kughanaghana mwanteura, kuzamupangiska kuti vintu vyakuzirwa vikhazikike mu mtima winu. Kuzamuwumba wuntu winu wa mukati. Vintu ivyo muzamukumbukira vizamuŵa vyakufumira pasi pa mtima.—Sal. 119:16.

Para tikukhumba kukumbukira unenesko wakukhwaskana na milimo ya Yehova na vintu ivyo Yesu Kristu wakayowoya, kuti tilije covwiro cara pa nkani iyi. Pa usiku wakuti namacero wafwenge, Yesu wakaphalira ŵarondezgi ŵake kuti: ‘Vyeneivi ndayowoya namwe, ndicali namwe. Kweni [movwiri, NW], mzimu utuŵa, weneuwo Ŵadada ŵati ŵautumenge mu zina lane, uzamkumusambizgani vyose, na kumukumbuskani vyose ivyo ndayowoya namwe.’ (Yoh. 14:25, 26) Ŵantu ŵanyake awo ŵakaŵapo ŵakaŵa Mateyu na Yohane. Kasi mzimu utuŵa ukaŵa movwiri nadi kwa iwo? Enya nadi! Panyuma pa vyaka vinkondi na vitatu, Mateyu wakamalizga kulemba nkani yakwamba yakuyowoya za umoyo wa Kristu, kusazgapo vyakucitika vyambura kuruwika vya nga ni Cisambizgo ca pa Lupiri na fundo zakukhwaskana na kuŵapo kwa Kristu na umaliro wa kaŵiro ka vintu. Vikati vyajumpapo virimika 65 panyuma pa nyifwa ya Yesu, mpostole Yohane wakalemba makani ghake ghawemi, kusazgamo fundo izo Yesu wakayowoya pa usiku wa umaliro weneuwo ŵapostole ŵakacezga na Fumu pambere yikaŵa yindafwe. Kwambura kukayika Mateyu na Yohane ŵakakumbukiranga makora vintu ivyo Yesu wakayowoya na kucita peneapo ŵakaŵa naye, kweni mzimu utuŵa ukacita ncito yikuru comene pakuŵawovwira kuti ŵareke kuruwa fundo zakuzirwa izo Yehova wakakhumbanga kuti zilembeke mu Mazgu ghake.

Kasi mzimu utuŵa ukovwiraso ŵantu ŵa Ciuta mazuŵa ghano? Enya! Mzimu utuŵa ukutikumbuska cara vintu ivyo tindasambirepo, kweni ukutovwira kuti tikumbukire vintu vyakuzirwa ivyo tikasambira. (Luka 11:13; 1 Yoh. 5:14) Ndipo para wovwiri ukukhumbikwa, nkongono zithu za kaghanaghaniro zikuyezgayezga ‘kukumbukira mazgu agho ghakayowoyeka kale na Ŵaprofeti ŵatuŵa, na dango la Fumu na Mponoski.’—2 Pet. 3:1, 2.

Yehova wakacenjezga Ŵaisrayeli mwakuwerezga-werezga kuti: ‘Mungaruwanga cara.’ Iye wakakhumbanga kuti iwo ŵakumbukirenge cintu cilicose cara. Kweni ŵakeneranga cara kupwererera comene vyakukhumba vyawo na kuruwa milimo ya Yehova iyo wakacita. Iwo ŵakeneranga kukumbukira kuti Yehova wakaŵaponoska peneapo mungelo wakakomanga ŵana ŵauŵere wose mu Egupto ndiposo peneapo Yehova wakajura na kujara Nyanja Yiswesi, ndipo Faro na ŵasilikari ŵake ŵakabira mu maji. Ŵaisrayeli ŵakenera kukumbukira kuti Ciuta wakaŵapa Dango lake pa Lupiri lwa Sinai ndiposo kuti wakaŵarongozga mu mapopa mupaka mu Caru ca Layizgano. Ŵakeneranga cara kuruwa cifukwa cakuti vintu ivi vikenera kurutirizga kuŵakhozga pa umoyo wawo wa zuŵa na zuŵa.—Dute. 4:9, 10; 8:10-18; Ex. 12:24-27; Sal. 136:15.

Ise nase tikwenera kupwererera comene kuti tileke kuruwa. Peneapo tikuzizipizga masuzgo gha umoyo, tikwenera kumukumbuka Yehova, kukumbukira za mtundu uwo Ciuta wali ndiposo na citemwa ico wakarongora kwizira mu cawanangwa ca Mwana wake, mweneuyo wakapereka ciwombolero cifukwa ca zakwananga zithu mwakuti tizakaŵe na umoyo uwemi wamuyirayira muntazi. (Sal. 103:2, 8; 106:7, 13; Yoh. 3:16; Rom. 6:23) Kuŵazga Baibolo mwakukhazikika na kuzgorapo pa maungano gha mpingo ndiposo kunjizgikamo mu uteŵeti wa munda kuzamupangiska kuti tikumbukirenge unenesko wakuzirwa uwu.

Para mukukhumba kupanga cakusanka, cikuru panji cicoko, kumbukirani unenesko wakuzirwa uwu kuti uciske kaghanaghaniro kinu. Mungaruwanga cara. Laŵiskani kwa Yehova kuti wamurongozgeni. Mu malo mwa kuwona vintu mu ntowa yambura kwenelera panji kugomezga kaghanaghaniro ka mtima kambura kufikapo, jifumbani kuti ‘Kasi ni urongozgi wuli panji dango lakufuma mu Mazgu gha Ciuta apo nkhwenera kuzika cakusanka cane?’ (Zinth. 3:5-7; 28:26) Mungakumbuka cara vintu ivyo mundaŵazgepo panji kupulika. Kweni peneapo mukukura mu cimanyisko cakufikapo na kumutemwa Yehova, unandi wa cimanyisko ceneico mzimu wa Ciuta ungamovwirani kukumbukira cizamukura, ndipo citemwa cinu pa Yehova cimuciskaninge kuti mucite vintu mwakukolerana na ico.