Kondwani na Umoyo Mwakopa Yehova
“Mopani Yehova, mwa ŵakupatulika ŵake, cifukwa awo ŵakumopa ntha ŵakusauka kanthu!”—SALMO 34:9.
1, 2. (a) Ni mwauli umo machalichi Ghacikhristu cautesi ghakulongosolera kopa Ciuta? (b) Ni mafumbo wuli agho tidumbiskanenge sono?
KANANDI para ŵaliska ŵa machalichi Ghacikhristu cautesi ŵakusambizga ŵanthu kopa Ciuta, ŵakuyowoya ivyo mu Malemba mulije. Ŵakuti Ciuta wakulanga ŵakwananga mwakuŵaponya ku moto, uko ŵakuphya kwamuyirayira. Cisambizgo ici cikupambana na ivyo Baibolo likusambizga pakuyowoya za Yehova kuti ni Ciuta wacitemwa ndiposo murunji. (Genesis 3:19; Duteronome 32:4; Ŵaroma 6:23; 1 Yohane 4:8) Pali ŵaliska ŵanyake awo ŵakusambizgaso mu nthowa yinyake. Ŵakuzunurapo yayi za kopa Ciuta. M’malo mwake, ŵakusambizga kuti Ciuta wakukondwa na munthu waliyose, kwali wakucita viheni panji yayi. Cisambizgo ici naco mulije mu Baibolo.—Ŵagalatiya 5:19-21.
2 Kweni Baibolo likuticiska kuti tiwopenge Ciuta. (Civumbuzi 14:7) Nakuti cisambizgo cakuti tiwopenge Ciuta cikuwuska mafumbo. Cifukwa wuli Ciuta wacitemwa wakukhumba kuti timopenge? Kasi wakukhumba kuti timopenge wuli? Kasi kopa Ciuta nkhwacandulo wuli kwa ise? Mafumbo agha ghazgolekenge peneapo tikulutilira kudumbiskana cipaturo 34 ca buku la Masalmo.
Cifukwa Ico Tikwenera Kopera Ciuta
3. (a) Kasi dango la kopa Ciuta mukuliwona wuli? (b) Cifukwa wuli awo ŵakopa Yehova mbakukondwa?
3 Pakuti Yehova ni Mlengi ndiposo Muwusi wa Cilengiwa Cose, iyo wakwenera kopeka nadi. (1 Petros 2:17) Ndipouli, ici cikung’anamura kutenthema nayo nga ni ciuta wankhaza yayi. Kweni kumopa mwakwenelera cifukwa ca umo waliri. Kweniso cikung’anamura kopa kumukwiyiska. Kopa Ciuta nchinthu capacanya comene kweniso cakunozga. Ni mphingo yayi, panji cinthu cakutenthemeska. Yehova, ni “Ciuta wacimwemwe.” Wakukhumba kuti ŵanthu awo wali kulenga ŵakondwenge. (1 Timote 1:11, NW) Kweni kuti tikondwe, tikwenera kulondezga ivyo Ciuta wakukhumba. Ku ŵanthu ŵanandi, ici cikung’anamura kuti ŵakwenera kusintha umoyo wawo. Wose awo ŵakusintha umoyo wawo ŵakusanga kuti mazgu gha Davide agha ngaunenesko: “Cetani ‘mwe! muwone kuti Yehova ndi muwemi, ngwamwaŵi munthu uyo wakumutamira Iye! Mopani Yehova, mwa ŵakupatulika ŵake, cifukwa awo ŵakumopa ntha ŵakusauka kanthu!” (Salmo 34:8, 9) Cifukwa cakuti ŵali paubwezi na Ciuta, wose awo ŵakopa Yehova ŵakusauka kanthu ako kakupeleka candulo camuyirayira yayi.
4. Kasi Davide na Yesu ŵakayowoya fundo wuli?
4 Wonani kuti mu nyengo yake, Davide wakacindika ŵanalume ŵake mwakuŵacema kuti “ŵakupatulika.” Iwo ŵakaŵa mu mtundu wakupatulika wa Ciuta. Kweniso ŵakalolera kufwa mwakuti ŵalondezge Davide. Nangauli ŵakacimbiranga Fumu Sauli, Davide wakaŵa na cisimikizgo cose kuti Yehova walutilirenge kuŵapa vyakukhumbikwira pa umoyo. Davide wakalemba kuti: “Tunkharamu tungasauka na kuziya; kweni awo ŵakupenja Yehova kuti tiŵasauke kanthu kawemi cara.” (Salmo 34:10) Yesu wakasimikizgira ŵasambiri ŵake fundo yakuyana waka.—Mateyu 6:33.
5. (a) Kasi ŵanandi mwa ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakaŵa ŵanthu ŵa mtundu wuli? (b) Ni ulongozgi wuli uwo Yesu wakapeleka pa nkhani ya kopa?
5 Ŵanthu ŵanandi awo ŵakategherezganga Yesu ŵakaŵa Ŵayuda ŵakavu ndiposo ŵakuyuyulika. Mwantheura, Yesu ‘wakaŵalengera citima, cifukwa ŵakakweŵeka na kuparanyika nga ndi mberere zambura muliska.’ (Mateyu 9:36) Kweni kasi ŵanthu ŵakuyuyulika aŵa ŵakatenge ŵaŵenge na cikanga kulondezga Yesu? Kuti ŵacite nthena, ŵakeneranga kopa Yehova, na kuleka kopa ŵanthu. Yesu wakati: “Mungopanga awo ŵakukoma thupi, ndipo ŵalive kumanya kucitaso kanthu kanyake. Lekani ndimusokani Uyo mumopenge: mopani Uyo wati wakoma thupi wali na nkhongono kuponya mu Gehena; inya nadi, nkhumunenerani, ndiyo mumopenge. Asi tumpeta tunkhonde tukugulika na tumakopara tuŵiri? ndipo palive kamoza ka ito kakuluwika pa maso gha Ciuta. Kweni masisi nagho gha mitu yinu ghali kupendeka ghose. Mungopanga: imwe muli ŵakuzirwa kwakuluska tumpeta tunandi.”—Luka 12:4-7.
6. (a) Ni mazgu wuli gha Yesu agho ghakukhozga Ŵakhristu? (b) Cifukwa wuli Yesu nchiyelezgero ciwemi pa nkhani ya kopa Ciuta?
6 Para awo ŵakopa Yehova ŵakucicizgika na ŵalwani ŵawo kuti ŵaleke kuteŵetera Ciuta, iwo ŵakukumbukira ulongozgi wa Yesu wakuti: “Yose uyo wandizomerenge panthazi pa ŵanthu, ndiyo Mwana wa Munthu wamuzomerenge panthazi pa ŵangelo ŵa Ciuta: kweni uyo wakundikana panthazi pa ŵanthu wamkukanika panthazi pa ŵangelo ŵa Ciuta.” (Luka 12:8, 9) Mazgu agha ghakukhozga comene Ŵakhristu, comene mu vyaru ivyo kusopa kwaunenesko nkhwakukanizgika. Ŵakhristu aŵa ŵakucita vinthu mwavinjeru ndipo ŵakulutilira kulumba Yehova pa maungano na mu uteŵeti wawo. (Milimo 5:29) Yesu wakutipa ciyelezgero ciwemi comene pa nkhani ya “kopa Ciuta.” (Ŵahebere 5:7) Pakuyowoya za Yesu, Mazgu gha ucimi ghakuti: “Mzimu wa Yehova wamkukhala pa iye, mzimu . . . wakopa Yehova. Tiwakondwere nako kumopa Yehova.” (Yesaya 11:2, 3) Mwantheura, Yesu ngwakwenelera nadi kutisambizga uwemi wa kopa Ciuta.
7. (a) Ni mwauli umo Ŵakhristu ŵakulondezgera pempho lakuyana na la Davide? (b) Kasi ŵapapi ŵangalondezga wuli ciyelezgero ciwemi ca Davide?
7 Wose awo ŵakulondezga umo Yesu wakacitiranga ndiposo awo ŵakupulikira visambizgo vyake, ndikuti ŵakupulikira pempho lakuyana na la Davide lakuti: “Zaninge mwa ŵana, tegherezgani kuno, tindimusambizgeni kumopa Yehova umo kuliri.” (Salmo 34:11) Davide wakazgoŵera kucema ŵanalume ŵake kuti “ŵana” cifukwa wakaŵa mulongozgi wawo. Davide wakawovwira ŵalondezgi ŵake mwauzimu kuti ŵakoleranenge mwakuti Ciuta waŵatemwe. Ici nchiyelezgero ciwemi comene ku ŵapapi awo Mbakaboni ŵa Yehova. Yehova waŵapa mazaza kuti ŵalere ŵana ŵawo ‘mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu.’ (Ŵaefeso 6:4) Usange zuŵa lililose ŵapapi ŵakudumbiskana na ŵana ŵawo vinthu vyauzimu na kusambira nawo Baibolo, ŵakuŵawovwira kuti ŵawope Yehova na kuŵa ŵakukondwa.—Duteronome 6:6, 7.
Umo Tingalongolera Kuti Tikopa Ciuta
8, 9. (a) Cifukwa wuli kopa Ciuta nkhwakukondweska? (b) Kasi kukora lulimi lwithu kukusazgapo vici?
8 Nga umo tawonera kale, kopa Yehova kukutipoka cimwemwe yayi. Davide wakafumba kuti: “Munthu uyo wakudoka umoyo ndinjani? Uyo wakukhumbiska mazuŵa ghanandi mwakuti wawonepo uwemi?” (Salmo 34:12) Nchakuwonekerathu kuti kopa Yehova ndiko kukupangiska kuti munthu waŵe na umoyo utali na kuwona uwemi. Ndipouli, nchipusu kuyowoya kuti, “Nkhopa Ciuta.” Kweni nchinonono kucita vinthu vyakulongora kuti tikumopa nadi. Mwantheura, Davide wakalutilira kulongosora umo nkharo yithu yingalongolera kuti tikopa Ciuta.
9 “Lulimi lwako lureke vya uheni, milomo yako yileke vya uryarya.” (Salmo 34:13) Pamanyuma pa kupeleka ulongozgi ku Ŵakhristu kuti ŵatemwanenge, mzimu wa Ciuta ukakhuŵirizga mpositole Petrosi kuti wawelezgepo mazgu gha mu Salmo 34. (1 Petros 3:8-12) Kukora lulimi lwithu ku viheni kukung’anamura kuleka kusesa ŵanyithu. M’malo mwake, nyengo zose tiyezgeyezgenge kukhozga ŵanyithu para tikuyowoya nawo. Kweniso, tiyezgeyezgenge kuŵa ŵacikanga na kuyowoya unenesko.—Ŵaefeso 4:25, 29, 31; Yakobe 5:16.
10. (a) Longosorani ng’anamuro la kuŵambara viheni. (b) Kasi kucita viwemi kukusazgapo vici?
10 “Fumako ku uheni, cita uwemi; penja cimango na kucilondezga.” (Salmo 34:14) Tikugega vinthu ivyo Ciuta wakukana, nga ni uzaghali, kuwona vithuzithuzi vya ŵanthu ŵambura kuvwara, unkhungu, kugomezga mizimu, zawe, uloŵevu, na kumwa panji kukhweŵa vinthu vyakuzweteska wongo. Kweniso tikukana vyakusanguluska ivyo vikulongora vinthu vyaunyankhasi ivi. (Ŵaefeso 5:10-12) M’malo mwake, tikumalira nyengo yithu pa kucita vinthu viwemi. Cinthu ciwemi comene ico tingacita nkhupharazga Ufumu nyengo zose na kusambizga ŵanthu Baibolo, kuŵawovwira kuti ŵazakapone. (Mateyu 24:14; 28:19, 20) Kucita uwemi kukusazgaposo kunozgekera maungano na kukasangikapo, kupeleka wovwiri wa ndarama ku nchito ya pa caru cose, kupwelelera Nyumba ya Ufumu, na kughanaghanira Ŵakhristu ŵanyithu awo mbakavu.
11. (a) Kasi Davide wakalondezga wuli ivyo wakasambizganga pa nkhani ya cimango? (b) Kasi mungacitaci kuti ‘mulondezge cimango’ mu mpingo?
11 Davide wakalongora ciyelezgero ciwemi pa nkhani ya kupenja cimango. Mwaŵi wakuti wangakoma Sauli wakaŵa nawo kaŵiri. Kweni nyengo zose izi, wakakana kulimbana nayo ndipo pamanyuma wakayowoya nayo mwanchindi mwakuti ŵaŵeso pa mtende. (1 Samuel 24:8-11; 26:17-20) Kasi mazuŵa ghano tikwenera kucita vici usange pali cinthu cinyake ico cikukhumba kutimbanizga mtende pa mpingo? Tikwenera ‘kupenja cimango na kucilondezga.’ Mwantheura, para tawona kuti ubwezi withu na musopi munyithu ukukhumba kunangika, tikulondezga ulongozgi wa Yesu wakuti: “Ukaphemane nanga na mbali wako.” Pamanyuma ndipo tikulutilira na vigaŵa vinyake vya kusopa kutuŵa.—Mateyu 5:23, 24; Ŵaefeso 4:26.
Kopa Ciuta Kuli na Vitumbiko Vinandi
12, 13. (a) Ni vyandulo wuli ivyo awo ŵakopa Ciuta ŵali navyo mazuŵa ghano? (b) Ni njombe wuli yikuru iyo sonosono apa ŵasopi ŵakugomezgeka ŵazamupokera?
12 “Maso gha Yehova ghakulaŵiska ŵarunji, makutu ghake ghakupulika nkhuto yawo.” (Salmo 34:15) Nkhani ya umo Ciuta wakaŵira na Davide yikulongora kuti mazgu agha ngaunenesko. Mazuŵa ghano, tili na cimwemwe cikuru ndiposo mtende mu mtima cifukwa cakuti tikumanya kuti Yehova wakutipwelelera. Tikusimikizga kuti nyengo zose watipenge ivyo tikusoŵerwa, nanga mphanyengo iyo tikwenjerwa. Nga umo Baibolo likayowoyerathu, tikumanya kuti sonosono apa, Ŵakhristu wose ŵaunenesko ŵawukilikenge na Gogi ndipo pamanyuma “zuŵa likuru na lakofya la Yehova” lizenge. (Joel 2:11, 31; Ezekiel 38:14-18, 21-23) Nanga vinthu vingazakahenipa wuli, kweni tikumanya kuti mazgu gha Davide agha ghazamufiskika pa ise: “Ŵarunji ŵakulira ndipo Yehova wakuŵapulika, na kuŵathaska mu visuzgo vyawo vyose.”—Salmo 34:17.
13 Cizamuŵa cakukondweska comene pa nyengo iyo kuwona Yehova wakukwezga zina lake! Tizamumucindika comene Ciuta kuluska kumanyuma kose, ndipo ŵakususka wose ŵazamuparanyika mwacikhozga soni. “Cisko ca Yehova cikwimikana na awo ŵakucita uheni, kuti ŵaleke kukumbukika mu caru.” (Salmo 34:16) Yizamuŵa njombe yikuru comene kuzakawombokwa na kunjira mu caru ciphya caurunji ca Ciuta!
Vilayizgo Ivyo Vikutovwira Kuzizipizga
14. Nchivici citovwirenge kuzizipizga nanga tingakumana na viphyo?
14 Panyengo yasono, tikwenera kuzizipizga kuti tilutilire kupulikira Yehova mu caru cinonono ici. Kopa Ciuta kukovwira comene kuti tipulikire. Cifukwa cakuti tili mu nyengo zinonono, ŵateŵeti ŵanyake ŵa Yehova ŵali na masuzgo gha zani muwone agho ghakuŵapyora mitima na kuŵagulura nkhongono. Ndipouli, ŵangaŵa na cisimikizgo cose kuti usange ŵakugomezga Yehova, waŵawovwirenge kuti ŵazizipizge. Mazgu gha Davide ghakupeleka cipembuzgo canadi. Igho ghakuti: “Yehova wali pafupi na awo mbakupyoka mu mtima, ndipo wakuponoska awo mbamzimu wakupera.” (Salmo 34:18) Davide wakalutilira kuyowoya mazgu ghakukhozga, wakati: “Viphyo vya murunji ni vinandi, kweni Yehova wakumusutula ku vyose.” (Salmo 34:19) Nanga tingaŵa na viphyo vinandi wuli, Yehova wali na nkhongono zakutiwombolera.
15, 16. (a) Kasi Davide wakapulika za viphyo wuli apo wakati wamara waka kulemba Salmo 34? (b) Nchivici citovwirenge kuzizipizga viyezgo?
15 Wakati wamara waka kulemba Salmo 34, Davide wakapulika ivyo vikawira ŵanthu ŵa mu Nob, apo Sauli wakaŵakoma. Pakati pa ŵanthu awo wakakoma pakaŵa ŵasofi ŵanandi. Maghanoghano ghakwenera kuti ghakamusuzga comene Davide cifukwa ca kumanya kuti Sauli wakakwiyira ŵanthu aŵa cifukwa cakuti iyo wakalutako. (1 Samuel 22:13, 18-21) Mwambura kukayika, Davide wakwenera kuti wakalomba Yehova kuti wamovwire, ndipo wakapembuzgika na cilindizga cakuti “ŵarunji” ŵazamuwuka kunthazi.—Milimo 24:15.
16 Lero, cilindizga cakuti ŵakufwa ŵazamuwuka cikutikhozga nase. Tikumanya kuti palije ico ŵalwani ŵithu ŵangacita cakuti citipweteke kwamuyirayira. (Mateyu 10:28) Davide wakasimikizga fundo yakuyana waka apo wakati: “Wakupwelera viwangwa . . . . vyose [vya murunji]; kuti capyokapo nanga nchimoza cara.” (Salmo 34:20) Comene mazgu agha ghakafiskikira Yesu. Nangauli Yesu wakakomeka mwankhaza, kweni pakaŵavya ciwangwa cake ico ‘cikapyokapo.’ (Yohane 19:36) Mazgu agha ghakufiskikaso mu nthowa yinyake. Lemba la Salmo 34:20 likutisimikizgira kuti nanga Ŵakhristu ŵakuphakazgika pamoza na ŵanyawo ŵa “mberere zinyake” ŵangakumana na viyezgo wuli, ŵapwetekekenge kwamuyirayira yayi. Mu kayowoyero kanyake, viwangwa vyawo vipyokenge yayi.—Yohane 10:16.
17. Kasi ni vici ivyo vikulindilira awo ŵakulutilira kutinkha ŵanthu ŵa Yehova?
17 Kweni ivyo vicitikirenge ŵaheni ni vinyake. Sonosono apa, ŵavunenge viheni ivyo ŵali kumija. “Uheni tiukome ŵaheni, ndipo awo ŵakutinkha ŵarunji tiŵasuskike.” (Salmo 34:21) Wose awo ŵakulutilira kususka ŵanthu ŵa Ciuta ŵazamuparanyika. Pa kuvumbukwa kwa Yesu Khristu, “ŵati ŵalangike na paraniko la muyirayira.”—2 Ŵatesalonika 1:9.
18. Ni mwauli umo “mzinda ukuru” wawombokwera kale, ndipo ukulindilira vici munthazi?
18 Salmo la Davide likumalizga na mazgu ghakupembuzga agha: “Yehova wakuwombola mzimu wa ŵateŵeti ŵake; ntha ŵasuskike nanga njumo awo ŵakumutamira.” (Salmo 34:22) Kuumaliro wa muwuso wake wa vilimika 40, Themba Davide likati: “[Ciuta] wawombora mzimu wane mu visuzgo vyane vyose.” (1 Mathemba 1:29) Nga ni Davide, sonosono apa, awo ŵakopa Yehova ŵalaŵiskenge kumanyuma na kukondwa kuti ŵawombokwa ku suzgo ya maghanoghano iyo munthu wakwananga wakuŵa nayo, ndiposo ku viyezgo vyawo vyose. Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵanandi ŵapokera kale njombe yawo kucanya. Panyengo yasono, “mzinda ukuru” uwo ukufuma ku mitundu yose ukukolerana na ŵabali ŵa Yesu awo ŵacali pa caru capasi pakuteŵetera Ciuta, ndipo pa cifukwa ici, ngutuŵa pamaso pa Yehova. Cifukwa nchakuti ŵali na cipulikano mu nkhongono yakuwombora ya ndopa za Yesu. Mu Muwuso wa Khristu wa Vilimika Cikwi, vyandulo vyose vya sembe yakuwombora vizamuŵajulikira, ŵazamuŵaso ŵakufikapo.—Civumbuzi 7:9, 14, 17; 21:3-5.
19. Kasi ŵa “mzinda ukuru” ŵasimikizga mtima kuti ŵacitengeci?
19 Cifukwa wuli “mzinda ukuru” wa ŵasopi ŵa Ciuta uzamusanga vyandulo vyose ivi? Cifukwa nchakuti wasimikizga mtima kuti ulutilirenge kopa Yehova, kumuteŵetera mwanchindi, na kumupulikira. Enya nadi, kopa Yehova kukupangiska kuti panyengo yasono umoyo uŵe wakunozga ndipo kukutovwira kuti ‘tikoreske umoyo uwo mbumoyo weneco.’—1 Timote 6:12, 18, 19; Civumbuzi 15:3, 4.
Kasi Mukukumbuka?
• Cifukwa wuli tikwenera kopa Ciuta, ndipo kumopa kukung’anamuraci?
• Kasi nkharo yithu yikwenera kuŵa wuli mwakuti tilongore kuti tikopa Ciuta?
• Ni vyandulo wuli ivyo vikuŵapo cifukwa ca kopa Ciuta?
• Ni vilayizgo wuli ivyo vikutovwira kuzizipizga?
[Cithuzithuzi pa peji 29]
Awo ŵakopa Yehova ŵakucita vinthu mwavinjeru para nchito yawo yakanizgika
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Cinthu ciwemi comene ico tingacitira ŵazengezgani ŵithu nkhuŵaphalirako makani ghawemi gha Ufumu