Iŵani Ŵaluso Kweni Ŵambura Kusunkunyika

LUSO likuwoneka umo muntu wakucitira na ŵanyake kuti waleke kuŵakhuŵazga. Kukusazgapo kumanya nyengo ya kuyowoyera cintu ndiposo umo mungayowoyera cintu ico. Ici kuti cikung’anamura kutondeka kuyowoya cintu caunenesko yayi, nesi kubendezga fundo. Kuŵa waluso kuti kukung’anamura kuŵa na wofi na muntu yayi.—Zinth. 29:25.

Vipambi vya mzimu ndivyo vikovwira muntu kuti waŵe waluso. Anteura, muntu uyo wakucita vintu mwa citemwa wakukhumba yayi kuti wakwiyiske ŵanyake, kweni wakukhumba kuti waŵawovwire. Muntu uyo ngwalusungu na wakujicefya ngwakuzika pakucita vintu. Muntu uyo ngwakutemwa mtende wakucita vintu vyakupangiska kuti waŵe paubwezi na ŵanyake. Kwali ŵantu ŵangaŵa ŵakali wuli, muntu uyo ngwakuzizipizga wakucita vintu na ŵantu ŵanteura awo mwakuzika.—Gal. 5:22, 23.

Ndipouli, mwambura kupwerererako umo mungapharazgira makora uthenga wa mu Baibolo, ŵantu ŵanyake ŵasuskenge nipera. Cifukwa ca kuhenipa mtima kwa Ŵayuda ŵanandi ŵa mu virimika vya mu handiredi lakudanga, Yesu Kristu wakaŵa kwa iwo “libwe lakukhuŵazga, na jarawe laciphizgo.” (1 Pet. 2:7, 8) Pakuyowoya za mulimo wake wa kupharazga Ufumu, Yesu wakati: “Nkizira kuponya moto pa caru.” (Luka 12:49) Ndipo uthenga wa Ufumu wa Yehova, weneuwo ukuyowoya za kukhumbikwa kwakuti ŵantu ŵamanye ufumunkuru wa Mlengi wawo, ukukhwaska muntu waliyose. Ŵantu ŵanandi ŵakususka uthenga wakuti sono-sono apa Ufumu wa Ciuta uzamufumiskapo mgonezi uheni uwu. Nangauli vili nteura, ise mwakupulikira Ciuta tirutilizgenge kupharazga. Ndipouli, peneapo tikucita nteura, tikwenera kukumbukira urongozgi wa mu Baibolo uwu: “Usange ndimo kungaŵira, muŵe na mtende na ŵantu ŵose, kwakuyana na umo mungamanyira.”—Rom. 12:18.

Pharazgani Mwamahara. Pakuŵa mipata yakupambana-pambana iyo tikupharazgira ŵanji pakuyowoya za cipulikano cithu. Tikucita nteura para tili mu uteŵeti wa m’munda, kweniso tikuyezgayezga kupenja mipata kuti tipharazgire ŵabali ŵithu, awo tikugwira nawo ncito na awo tikusambira nawo. Mu mipata yanteura iyi, kuyowoya mwaluso nkhwakukhumbikwa.

Usange tikupharazga uthenga wa Ufumu nga ni para tikucenya muntu, mbwenu ŵantu ŵangaukana uthenga. Para iwo ŵangaŵa kuti ŵandapempe wovwiri na kuleka kuwukhumba, iwo ŵangakwiya na ivyo tikuyowoya cifukwa cakuti tikuwoneska nga ni para tikukhumba kuŵanyolorera. Kasi ni mwauli umo tingatceŵera kuti ŵaleke kughanaghana uheni? Tikwenera kusambira luso lwa kudumbiskana mwaubwezi.

Yezgayezgani kuti muyambiske cidumbirano mwakuyowoya nkani iyo njakukondweska kwa munyinu. Usange muntu uyo mukudumbirana naye ni mbali winu, munyinu wakugwira naye ncito, panji munyinu wa kusukulu, mungaŵa kuti mukuvimanya kale vintu ivyo wakuvitemwa. Nanga kungaŵa kuti mundakumanepo na muntu uyo, mungayowoya nkani iyo ŵantu ŵanandi ŵakuyiyowoya mu cikaya cinu. Nkani zanteura izo ndizo zikurongora ivyo vili mu maghanoghano gha ŵantu. Para mukupharazga ku nyumba na nyumba, iŵani maso. Vidoŵiro vya mu nyumba, vyakuseŵereska ŵana, vintu vyakukhwaskana na kusopa, mazgu panji vithuzithuzi vyakubatika pa galimoto iyo yili panyumba vingarongora nkani iyo yingakondweska mweneko wa nyumba. Para mweneko wa nyumba wafumira kuwalo, tegherezgani ivyo wayowoyenge. Ivyo wayowoyenge vingayana panji kupambana na ivyo mwamughanaghaniranga, kweni vingamovwirani kumanya ivyo mukwenera kuyowoya kuti mupharazge kwa iye.

Peneapo cidumbirano cikurutilira, muphalirani fundo zakufumira mu Baibolo na mu vyakupharazga vyakusambilira Baibolo ivyo vikukolerana na nkani iyo mukudumbirana. Lekani kuyowoya comene mwekha. (Muph. 3:7) Mupani mupata mweneko wa nyumba kuti wayowoyepo usange ngwakunweka na cidumbirano. Rongorani kukondweskeka na ivyo wakuyowoya na maghanoghano ghake. Kacitiro aka kangamupani mwaŵi wakuti muyowoye mwamahara.

Pambere mundayowoye, ghanaghanirani umo munyinu wangawonera ivyo muyowoyenge. Buku la Zintharika 12:8, NW, likurumba “mlomo wamahara.” Mazgu gha Cihebere agho ghagwiriskirika ncito apa ghakung’anamuraso kumanya ndiposo kucenjera. Anteura, mahara ghakusazgapo kucenjera pakuyowoya, ndipo ici cikucitika mwakughanaghanira danka makora nkani iyo muyowoyenge kuti mucite mwamahara. Vesi 18 la Zintharika 12 likuticenjezga kuti titceŵe kuyowoya ‘mazgu gha mawara agho ghali nga ndi kurasa kwa lupanga.’ Ncamacitiko kuti tithuwuske unenesko wa mu Baibolo mwambura kukhuŵazga ŵanji.

Mwakusanka mwamahara mazgu ghakuti muyowoye mungatceŵa mpindano na uyo mukudumbirana naye. Usange kuzunura mazgu ghakuti “Baibolo” kukuleka kukondweska yunji, mungayowoya mazgu ghakuti “malemba ghakupatulika” panji “buku ilo sono likusindikizgika mu viyowoyero vyakujumpa 2,000.” Para mukukhumba kuzunura Baibolo, mungamufumba muntu uyo mukudumbirana naye za umo wakuliwonera ndipo pamanyuma pake gwiriranipo ncito ivyo wayowoya mu cidumbirano cinu cose.

Kuŵa waluso kukusazgapo kumanya nyengo yakwenelera ya kuyowoyera vintu. (Zinth. 25:11) Mutepanji mungakolerana yayi na vyose ivyo muntu uyo wakuyowoya, kweni ncamahara yayi kususka cilicose ico wayowoya, ico cikuleka kukolerana na malemba. Lekani kumuphalira mweneko wa nyumba vintu vinandi panyengo yimoza. Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Ndicali navyo vinandi vyakumuyowoyerani, kweni kuti mukumanya kuvipokera sono cara.”—Yoh. 16:12.

Usange ncamacitiko, ŵarumbani ŵantu awo mukuyowoya nawo. Kwali mweneko wa nyumba waŵe wakususka wuli, cingaŵa ciweme kuti mumurumbe cifukwa ca kuperekapo maghanoghano ghake. Umu ndimo mpostole Paulos wakacitira apo wakayowoyanga na ŵantu ŵakutemwa vinjeru ŵa ku Areopago ku Athene. Ŵakutemwa vinjeru ŵara “ŵakakumanizgana [“ŵakasuskana,” NW] nayo.” Kasi ni mwauli umo iye wakayowoyera kuti waleke kuŵakhuŵazga? Pakwambilira Paulos wakawona majotcero ghanandi gha ŵaciuta ŵawo. M’malo mwakuŵasuska Ŵaathene kuti ŵakasopanga vikozgo, mwaluso wakaŵarumba cifukwa ca kutemwa kusopa. Wakaŵaphalira kuti: “Nkuwona kuti mu vyose muli ŵakusopa viŵi.” Kafikiro kanteura aka kakajura ntowa yakuti iye waŵapharazgire uthenga wakuyowoya za Ciuta waunenesko. Nga ncakufumapo cake, ŵanji mwa ŵantu ŵara ŵakapulikana.—Mil. 17:18, 22, 34.

Lekani kukwiya usange ŵanji ŵakumususkani. Zikani. M’malo mwake, wonani mipata yanteura iyo nga ni mwaŵi wakumanyira maghanoghano gha muntu uyo mukudumbirana naye. Muwongani cifukwa ca kuyowoya maghanoghano ghake. Wuli usange wamudumulizgani na kuyowoya kuti: “Nili na cisopo cane.”? Imwe mwaluso mungafumba kuti: “Kasi mwaŵa muntu wakutemwa kusopa umoyo winu wose?” Pamanyuma pakuti wazgora, yowoyani kuti: “Kasi mukughanaghana kuti ncamacitiko kuti ŵantu wose ŵazakaŵe mu cisopo cimoza?” Kayowoyero kanteura aka kangapereka mwaŵi kuti cidumbirano cirutilire.

Kuŵa na kaghanaghaniro kaweme ka umo tikujiwonera ise taŵene kungatovwira kuti tiyowoye mwaluso. Tili ŵakukhorwa comene kuti ntowa za Yehova ni ziweme ndiposo kuti Mazgu ghake ngaunenesko. Tikuyowoya mwakusimikizga za vintu ivi. Palije cifukwa cakuti tijiwonere ise taŵene nga ndise ŵarunji fikepo. (Muph. 7:15, 16) Tikuwongera comene kuti tamanya unenesko ndiposo kuti tikusangwa na thumbiko la Yehova, kweni ndipera, tikumanya kuti ndise ŵamapokelereko pamaso pake cifukwa ca lusungu lwake ndiposo cifukwa ca kuŵika cipulikano cithu mwa Kristu, kuti ncifukwa cakuti ndise ŵarunji yayi. (Efe. 2:8, 9) Tikumanya kukhumbikwa kwa ‘kujiyezga ise taŵene, usange tili mu cipulikano, tijeruzge ise taŵene.’ (2 Kor. 13:5) Anteura, para tikuyowoya ku ŵantu kuti ŵarondezge vipimo vya Ciuta vya kakhaliro, ise nase tikwenera kugwiriskira ncito urongozgi wanteura uwo. Tilije wenelero wakweruzga ŵanji. Yehova ‘wali kupereka kweruzga kose ku Mwana,’ ndipo mpa maso pa citengo cake cakweruzgirapo apo waliyose wamupatawula ivyo wakucita.—Yoh. 5:22; 2 Kor. 5:10.

Kwa ŵa mu Mbumba Yithu na Ŵakristu Ŵanyithu. Tingayowoyanga mwaluso pekha para tili mu uteŵeti wa m’munda yayi. Pakuti kuyowoya mwaluso ncipambi ca mzimu wa Ciuta, tikweneraso kuyowoya mwaluso para tili na ŵabali ŵithu ŵa panyumba. Citemwa citovwirenge kuti tirongore lusungu ku ŵanyithu. Mfumu wa Fumukazi Esther wakaŵa musopi wa Yehova yayi, kweni Esther wakamupa ncindi mfumu wake ndiposo wakarongora umanyi comene pakuyowoya na mfumu wake nkani zakukhwaska ŵateŵeti ŵa Yehova. (Esther, vipaturo 3 mupaka 8) Mu nyengo zinyake, kucita vintu mwaluso na ŵa mu mbumba yithu awo Mbakaboni yayi kungakhumbikwira kuti nkaro yithu ndiyo yiŵawovwire kuti ŵamanye unenesko, m’malo mwa kuŵapharazgira za cipulikano cithu.—1 Pet. 3:1, 2.

Mwakuyana waka, pakuti tikuŵamanya makora ŵanyithu ŵa m’mpingo kuti cikung’anamura kuti tileke kuyowoya nawo mwamahara yayi panji kuŵacitira musinjiro. Tileke kughanaghana kuti pakuti iwo mbarara mwauzimu, mbwenu ŵangakhuŵazgika yayi. Tileke kujigowokera ise taŵene mwa kuyowoya kuti: “Nkumanya yayi kuti nayowoya uheni, kuti waka ndimo niliri.” Usange tamanya kuti kayowoyero kithu kakukhuŵazga ŵanji, tikwenera kufwilirapo kuti tisinte. Mazgu ghakuti “kwakuruska vyose mufwilirepo mu kutemwana kwinu,” ghakwenera kutikhuŵirizga kuti “tiŵacitirenge ŵose uweme . . . aŵo mba mbumba ya cipulikano.”—1 Pet. 4:8, 15; Gal. 6:10.

Pakuyowoya na Ŵategherezgi. Awo ŵakuyowoya nkani pa pulatifomu nawoso ŵakwenera kusambira kuyowoya mwaluso. Ŵategherezgi ŵakuŵa ŵantu ŵakupambana-pambana. Ŵakukura mwauzimu mwakupambana-pambana. Ŵanji ŵangaŵa kuti ŵiza kwa nyengo yakwamba pa Nyumba ya Ufumu. Ŵanji ŵangaŵa kuti ŵali na suzgo yikuru iyo muyowoyi wakuyimanya yayi. Ncici ico cingawovwira muyowoyi wa nkani kuti waleke kukhuŵazga ŵategherezgi?

Mwakuyana na urongozgi uwo Paulos wakapereka kwa Tito, fwiliranipo kuti ‘mureke kunena uheni muntu, . . . kweni muŵe ŵakuzika, ndipo murongore mtima wakuzika ku ŵantu ŵose.’ (Tito 3:2) Tceŵani kuyowoya umo ŵantu ŵa kucaru ŵakuyowoyera mwakuyuyura ŵantu ŵa fuko linyake, ŵa ciyowoyero cinyake panji ŵa caru cinyake. (Civ. 7:9, 10) M’malo mwake, yowoyani vipimo vya Yehova vyakakhaliro, ndipo rongorani uweme wa kurondezga vipimo ivi. Kweni tceŵani kunena awo ŵandafikepo comene pa kwenda mu ntowa ya Yehova. Mwakusazgirapo, khuŵirizgani wose kuti ŵamanye khumbo la Ciuta na kucita ivyo vikumukondwereska. Perekani urongozgi mwacitemwa ndipo pamanyuma pake ŵarumbani. Umo mukuyowoyera na kapulikikwiro ka mazgu ghinu vingarongora citemwa ca pa ubali ico waliyose wakwenera kurongora.—1 Tes. 4:1-12; 1 Pet. 3:8.