Mazgu gha Yehova Ngamoyo

Fundo Zikuru za Cigaŵa Caciŵiri ca Buku la Yesaya

MWAKUGOMEZGEKA, Yesaya wakalutilira kucita uteŵeti wake waucimi. Ivyo wakayowoya kuti vicitikirenge ufumu wa mafuko khumi wa Israyeli vikacitika. Wakaŵaso na ucimi unyake wakuyowoya za ivyo vikeneranga kuzakacitikira Yerusalemu.

Msumba wa Yerusalemu uzamubwangandulika, ndipo ŵanthu ŵake ŵazamutolekera ku wuzga. Kweni uzamubwangandulika kwamuyirayira yayi. Para pajumpha kanyengo, kusopa kwaunenesko kuzamwambaso. Uwu ndiwo mbuthenga ukuru uwo uli mu buku la Yesaya 36:1–66:24.a Tingasanga candulo na ivyo vikulongosoreka mu vipaturo ivi cifukwa cakuti maucimi ghanandi agho ghali mu cigaŵa ici ghakufiskikaso mazuŵa ghano, panji ghafiskikenge munthazi. Cigaŵa ici ciliso na maucimi ghakukondweska ghakulongosora za Mesiya.

“WONANI, GHAKWIZA MAZUŴA”

(Yesaya 36:1–39:8)

Mu cilimika ca 14 ca kuwusa kwa Themba Hezekiya (732 B.C.E), Ŵaasiriya ŵakawukira Yuda. Yehova wakalayizga kuti wavikilirenge Yerusalemu. Kuwukira uku kukamara apo mungelo wa Yehova yumoza pera wakakoma ŵasilikari ŵa caru ca Asiriya ŵakukwana 185,000.

Hezekiya wakalwara. Yehova wakazgora lurombo lwake, wakamucizga na kusazgirako vilimika 15 ku umoyo wake. Apo fumu ya Babulone yikatuma mathenga kukamuwona, Hezekiya mwakupuvya wakaghalongora vyuma vyake vyose. Yesaya wakaphalira Hezekiya ivyo Yehova wakayowoya, kuti: “Wonani, ghakwiza mazuŵa kuti vyose vya mu nyumba yinu na ivyo wiskemwe wakavironga kufikira muhanya uno tiviyoreke kuluta navyo ku Babulone.” (Yesaya 39:5, 6) Ucimi uwu wukafiskika pakati pajumpha vilimika 100.

Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:

38:8—Kasi “myeso” uwo ukuyowoyeka apa ni vici? Pakuti mu vilimika vya m’ma 800 B.C.E., ku Eguputo na ku Babulone kukaŵa vyakupimira zuŵa, myeso uwu ukwenera kuti ukaŵa cakupimira zuŵa ico Ahazi wiske wa Hezekiya wakaŵa naco. Panji ghakaŵa masitepe agho ghakaŵa mukati mwa nyumba ya cifumu. Panyakeso ciliŵa ico cikaŵa mumphepete mwa masitepe agha cikapanganga cimuzgezge ico ŵakapimiranga nyengo mwakutolera umo muzgezge ukajumphiranga pa masitepe agha.

Ivyo Tikusambirapo:

36:2, 3, 22. Nangauli Shebna ŵakamulekeska kuteŵetera nga ni mulaŵiliri, kweni wakazomerezgeka kulutilira kuteŵetera mu nyumba ya fumu nga ni mulembi wa uyo wakahalira malo ghake. (Yesaya 22:15, 19) Usange pa vifukwa vinyake ŵatilekeska kucita mulimo uwo tili nawo mu gulu la Yehova, kasi cingaŵa ciwemi yayi kulutilira kucita mauteŵeti ghanyake agho Ciuta wangatizomerezga?

37:1, 14, 15; 38:1, 2. Cingaŵa camahara kuti para takumana na masuzgo tisendelerenge kwa Yehova mu lurombo, na kuŵika cigomezgo cithu cose mwa iyo.

37:15-20; 38:2, 3. Apo Yerusalemu wakazingirizgika na Ŵaasiriya, ico cikafipiska mtima comene Hezekiya cikaŵa cakuti para Yerusalemu wangapasuka ndikuti zina la Yehova litukikenge. Wakati wamanya kuti wafwenge, Hezekiya kuti wakafipiranga mtima comene umoyo wake yayi. Ico cikamufipiska mtima comene cikaŵa cakuti para wangafwa kwambura mwana wakuti wahalire malo ghake gha ufumu kukatenge kutimbanizgenge ndondomeko ya ufumu wa mu nyumba ya Davide. Kweniso wakafipa mtima kuti para wangafwa ndikuti paŵavyenge munthu wakulongozga pakurwa na Ŵaasiriya. Nga ni Hezekiya, nase tikuwona kuti kutuŵiskika kwa zina la Yehova na kufiskika kwa khumbo lake ndiko nkhwakuzirwa comene kuluska ciponosko cithu.

38:9-20. Sumu ya Hezekiya iyi, yikutisambizga kuti palije cakuzirwa mu umoyo kuluska kulumba Yehova.

“TIWAZENGEKESO”

(Yesaya 40:1–59:21)

Wati wayowoya waka za kubwangandulika kwa Yerusalemu kweniso kutolekera ku wuzga ku Babulone, Yesaya wakayowoyaso za kuzengekaso kwa Yerusalemu. (Yesaya 40:1, 2) Lemba la Yesaya 44:28 likuti: “[Yerusalemu] tiwazengekeso.” Vikozgo vya ŵaciuta ŵa Babulone vizamuyegheka nga ni ‘katundu.’ (Yesaya 46:1) Babulone wazamubwangandulika. Vyose ivi vikafiskika pati pajumpha vilimika 200.

Yehova wazamupeleka muteŵeti wake kuti waŵe “kungweruka ku ŵamitundu.” (Yesaya 49:6) “Mitambo” ya Babulone, panji kuti awo ŵakuwusa, ‘tiŵamare kuzgeŵelekera nga ndi josi,’ ndipo awo ŵakukhalamo nawoso “tiŵafwenge,” kweni ‘mwanamwanakazi wa Ziyoni uyo wali mu mikoli, wajisutulenge ku magoli gha singo yake.’ (Yesaya 51:6; 52:2) Kwa awo ŵakiza kwa Yehova na kumutegherezga wakaŵaphalira kuti: “Tindipangane namwe pangano la muyirayira, enya kutemwa kwane kwaku Davide.” (Yesaya 55:3) Kulondezga fundo za urunji za Yehova kukovwira kuti munthu ‘wakondwenge mwa Yehova.’ (Yesaya 58:14) Kulwande linyake, viheni ivyo ŵanthu ŵakucita ‘vikuŵapatula kwa Ciuta.’—Yesaya 59:2.

Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:

40:27, 28—Cifukwa wuli Israyeli wakayowoya kuti: “Nthowa yane yabisika kwa Yehova, ndipo Ciuta wane wandinora” urunji? Ŵayuda ŵanji awo ŵakaŵa ku Babulone ŵakawonanga nga ni para Yehova wakamanyanga yayi vinthu vyambura urunji ivyo vikaŵacitikiranga. Ŵakakumbuskika kuti Mlengi ngwankhongono comene kuluska Babulone, ndipo wakuvuka yayi kuti watondeke kuŵawovwira.

43:18-21—Cifukwa wuli Ŵaisrayeli awo ŵakafuma ku wuzga ŵakalangulika kuti ‘ŵangakumbukanga vyakale’ yayi? Ici cikang’anamulanga kuti ŵaleke kukumbuka umo Yehova wakaŵaponoskera mu nyengo yakale yayi. M’malo mwake, Yehova wakakhumbanga kuti ŵamulumbe cifukwa ca “cinthu ciphya” ico cikakhala pacoko kuŵacitikira, nga nkhuŵavikilira pa ulendo wakuluta ku Yerusalemu, uwo mutepanji ŵakenda mu nthowa ya cipalamba. Ŵa “mzinda ukuru” awo ŵazamufuma mu “cisuzgo cikuru,” nawo ŵazamuŵa na vifukwa viphya vyakulumbira Yehova.—Civumbuzi 7:9, 14.

49:6—Ni mwauli umo Mesiya wangaŵira “kungweruka ku ŵamitundu” peneapo upharazgi wake comenecomene ukadunjika ku ŵana ŵa Israyeli? Vili ntheura cifukwa ca ivyo vikacitika pamasinda pa nyifwa ya Yesu. Baibolo likulongora kuti lemba la Yesaya 49:6 likafiskika pa ŵasambiri ŵake. (Milimo 13:46, 47) Mazuŵa ghano, Ŵakhristu ŵakuphakazgika mwakovwirika na ŵa mzinda ukuru ndiwo ŵakuteŵeta nga “kungweruka ku ŵamitundu,” peneapo ŵakusambizga ŵanthu mpaka “ku mphelerekezgo za caru.”—Mateyu 24:14; 28:19, 20.

53:10—Ni mwauli umo Yehova wakakondwera na kupwetekeka kwa mwana wake? Pakuti Yehova ni Ciuta wa lusungu, cikwenera kuti cikamuŵinya comene apo mwana wake wakutemweka wakatambuzgika. Nangauli vikaŵa ntheura, Yehova wakakondwa cifukwa ca kupulikira kwa Yesu, kweniso ivyo nthambuzgo na nyifwa yake vikafiska.—Zintharika 27:11; Yesaya 63:9.

53:11—Kasi mahara agho Mesiya ‘wazamulunjiskira ŵanandi kuti ŵapimike ŵarunji’ ni vici? Agha ni mahara agho Yesu wakasanga mwakwiza pa caru, kuzgoka munthu, kusuzgika kweniso kufwa mwambura urunji. (Ŵahebere 4:15) Mwantheura wakapeleka sembe yakuwombolera, iyo yikakhumbikwanga kuti yovwire Ŵakhristu ŵakuphakazgika kweniso ŵa mzinda ukuru kuti ŵaŵe ŵarunji kwa Ciuta.—Ŵaroma 5:19; Yakobe 2:23, 25.

56:6—Kasi “ŵalendo” mbanjani, ndipo ni mwauli umo ‘ŵakukoleskera phangano [la Yehova]’? “Ŵalendo” aŵa ni “mberere zinyake” za Yesu. (Yohane 10:16) Ŵakukoleska phangano liphya mwakupulikira malango gha phangano ili, ndiposo kukoleranako fikepo na vyose ivyo vikunozgeka kwizira mu phangano ili. Ŵakuryako cakurya cauzimu ico Ŵakhristu ŵakuphakazgika wakurya, kweniso ŵakuŵawovwira kucita mulimo wa kupharazga makani gha Ufumu na kusambizga ŵanthu.

Ivyo Tikusambirapo:

40:10-14, 26, 28. Yehova ngwankhongono zose kweni ngwakuzika, ngwavinjeru ndipo mahara ghake ngambura mapendeko.

40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Kukolerana pa ndyali na kugomezga vikozgo vyose ni ‘vyawaka.’ Kugomezga vinthu ivi kulije candulo cilicose.

42:18, 19; 43:8. Kuzelezga Mazgu gha Ciuta, na kuleka kupulikira ulongozgi wake uwo ukwizira mwa “muzga wa magomezgeko na wavinjeru” mbuciburumutira na kumangwa kwauzimu.—Mateyu 24:45.

43:25. Yehova wakusilisita majuvyo cifukwa ca zina lake. Kutuŵiskika kwa zina la Yehova ndiko nkhwakuzirwa comene kuluska kuwombokwa kwithu ku kwananga na nyifwa na kusanga umoyo.

44:8. Movwiri withu ni Yehova, uyo ngwambura kusunkhunika nga ni jarawe. Tikwenera kopa yayi kupharazga kuti iyo ndiyo Ciuta.—2 Samuel 22:31, 32.

44:18-20. Kusopa vikozgo nchilongolero ca kunangika kwa mtima. Tingazomerezganga cilicose yayi kutora malo ghakwamba mu mtima withu kuluska kukondweska Yehova.

46:10, 11. Kufiskika kwa ‘fundo yake’ panji kuti khumbo lake mbukaboni wakuti Yehova ndiyo Ciuta.

48:17, 18; 57:19-21. Usange tikulaŵiska kwa Yehova kuti ndiyo watiponoske, kusendelera kwa iyo na kupulikira malango ghakhe, tiŵenge na cimango cakuyana na mronga kweniso vyakucita vithu vyaurunji viŵenge nga ni majigha gha nyanja. Awo ŵakusulako Mazgu gha Ciuta ŵali nga ndi ‘nyanja yakuvunduka.’ Ŵalije mtende.

52:5, 6. Ŵababulone ŵakaghanaghananga kuti Ciuta waunenesko ngwambura nkhongono. Ŵakamanya yayi kuti Yehova wakakondwa cara na ivyo ŵanthu ŵake ŵakacita, lekani wakaŵazomerezga kuluta ku wuzga. Para ŵanyithu ŵasangana na suzgo tingacimbiliranga kweruzga yayi.

52:7-9; 55:12, 13. Tili na vifukwa vitatu vyakuŵira ŵakukondwa pakucita mulimo wa kupharazga Ufumu na kusambizga ŵanthu. Marundi ghithu ghakuŵa ghakutowa kwa ŵanthu ŵakujiyuyura awo ŵali na njara yauzimu. Tikuwona Yehova ‘na maso ghithu’ panji kuti tikuŵa nayo paubwezi weneko. Kweniso tikusangwa na usambazi wauzimu.

52:11, 12. Kuti tiyeghe “viselo vya Yehova,” kung’anamura ivyo Ciuta wapeleka cifukwa ca uteŵeti wakupatulika, tikwenera kuŵa ŵatuŵa mwauzimu kweniso kuŵa na nkharo yituŵa.

58:1-14. Kucita vinthu kuti tikondweske waka ŵanthu nkhwambura candulo. Ŵasopi ŵaunenesko ŵakwenera kulongora kujipeleka kwanadi kweniso kucita milimo iyo yingalongora kuti ŵakutemwa ŵabali.—Yohane 13:35; 2 Petros 3:11.

59:15b-19. Yehova wakuwona umo ŵanthu ŵakucitira vinthu, ndipo wakunjilirapo panyengo iyo mweneco wawona kuti njiwemi kucita nthena.

‘TIWAŴENGE NGA NDI MPHUMPHU YAKUTOWA’

(Yesaya 60:1–66:24)

Pakuyowoya za kwambikaso kwa kusopa kwaunenesko kwa mu nyengo yakale na kwa mazuŵa ghano, lemba la Yesaya 60:1 likuti: “Wukani, ŵalani; cifukwa kwafika kungweruka, ndipo ucindami wa Yehova wamuwukirani.” Ziyoni ‘tiwaŵenge nga ndi mphumphu yakutowa mu woko la Yehova.’—Yesaya 62:3.

Yesaya wakalombera ŵabali ŵake awo ŵazamulapa panyengo iyo ŵazamuŵa kuwuzga ku Babulone. (Yesaya 63:15–64:12) Pamanyuma pa kupambaniska pakati pa awo ŵakuteŵetera nadi Yehova na ŵapusikizgi, nchimi iyi yikayowoya umo Yehova wazamutumbikira ŵateŵeti ŵake.—Yesaya 65:1–66:24.

Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:

61:8, 9—Kasi “pangano la muyirayira” ni vici, ndipo “ŵana” mbanjani? Ni phangano liphya ilo Yehova wapangana na Ŵakhristu ŵakuphakazgika. “Ŵana” ni mamiliyoni gha ŵa “mberere zinyake” awo ŵakupulikira makani agho ŵakuphakazgika ŵakupharazga.—Yohane 10:16.

63:5—Kasi mbembe ya Yehova yikumufighilira wuli? Mbembe ya Yehova mbukali wake waurunji. Ukali wake ukumovwira kweniso kumutuma kuti wapeleke ceruzgo ca urunji.

Ivyo Tikusambirapo:

64:6. Ŵanthu ŵambura kufikapo ŵangajiponoska yayi. Nanga ni para ŵangati ŵapeleke mphepisko, milimo yawo yaurunji yikupeleŵelera kutali comene, yikuyana waka na cakuvwara cakufipirwa.—Ŵaroma 3:23, 24.

65:13, 14. Yehova wakutumbika ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka mwa kuŵapa cakurya cinandi cauzimu.

66:3-5. Yehova wakutinkha upusikizgi.

“Kondwerani, Musekelere”

Maucimi ghakuyowoya za kuzengekaso kwa Yerusalemu ghakwenera kuti ghakaŵakhozga comene Ŵayuda awo ŵakaŵa kuwuzga ku Babulone. Yehova wakati: “Kondwerani, musekelere muyirayira mwa ico nkhulenga; pakuti nkhulenga Yerusalemu kuŵa cakukondwereska, na ŵanthu ŵake kuŵa cakumwemweteska.”—Yesaya 65:18.

Nase tikukhala mu nyengo iyo mdima wabenekelera caru, ndipo ŵanthu ŵali mu mdima wa munkhorwe. (Yesaya 60:2) Tili mu “nyengo zinonono.” (2 Timote 3:1) Mwantheura, nkhani ya ciponosko iyo yili mu buku la Yesaya nase yikutikhuŵirizga comene.—Ŵahebere 4:12.

[Mazgu ghamusi]

[Cithuzithuzi pa peji 4]

Kasi mukumanya cifukwa ceneko ico Hezekiya wakalombera kuti waponoskeke ku Ŵaasiriya?

[Cithuzithuzi pa peji 7]

“Nako nkhutowa pa mapiri marundi gha uyo wakwiza na makani ghaweme!”