‘Yowoyani Mazgu gha Ciuta na Cikanga’
“Ŵakazuzgika na mzimu utuŵa ndipo ŵakayowoyanga mazgu gha Ciuta na cikanga.”—MIL. 4:31.
1, 2. Cifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kuti tiŵenge ŵaluso mu uteŵeti?
KUKATI kwakhala mazuŵa ghatatu kuti wafwe, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Makani ghawemi agha gha ufumu, ghazamupharazgika mu caru cose kuti uŵe ukaboni ku mitundu yose; penepapo ndipo umaliro wizenge.” Pambere wandakwere kucanya, Yesu wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti ‘ŵazgorenge ŵanthu ŵa mitundu yose kuŵa ŵasambiri, kuŵasambizga kusungilira vinthu vyose ivyo wakaŵalangulira.’ Wakaŵalayizga kuti waŵenge nawo “mazuŵa ghose mpaka umaliro wa mgonezi.”—Mat. 24:14; 26:1, 2; 28:19, 20.
2 Pakuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova, tikulimbikira comene kucita mulimo uwo ukambika na Ŵakhristu mu nyengo ya Yesu. Palije mulimo uwo ngwakuzirwa comene kuluska wa kupharazga Ufumu na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri, weneuwo ukuponoska ŵanthu. Ntheura, nchakuzirwa comene kuti tiŵenge ŵaluso mu uteŵeti. Mu nkhani iyi, tiwonenge umo mzimu utuŵa ungatovwilira kuti tiyowoyenge mwacikanga para tili mu uteŵeti. Ndipo mu nkhani ziŵiri zakulondezgapo, tizamusambira umo mzimu wa Yehova ungatovwilira kuti tisambizgenge mwaluso ndiposo kupharazga nyengo zose.
Tikukhumbikwira Cikanga
3. Cifukwa wuli kupharazga Ufumu kukukhumbikwira cikanga?
3 Ciuta wali kuticindika comene pakutipa mulimo wa kupharazga Ufumu. Kweni nchipusu yayi kucita mulimo uwu. Nangauli ŵanyake ŵakupokelera makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta, kweni ŵanandi ŵali nga ni awo ŵakaŵako mu mazuŵa gha Nowa. Yesu wakati, “ŵakaŵikako mahara cara mpaka ciwowota cikiza na kuŵayora wose.” (Mat. 24:38, 39) Paliso ŵanji awo ŵakutigoska panji kutisuska. (2 Pet. 3:3) Ŵalara ŵaboma, ŵavisopa, awo tikusambira nawo sukulu, awo tikugwira nawo nchito ŵangatisuska nanga ŵangaŵa ŵa mu mbumba yithu. Padera pa ŵanthu aŵa, tingatondeka kucita mulimo uwu cifukwa ca mauteciteci ghithu nga ni soni na wofi wakuti ŵanthu ŵapulikizgenge yayi uthenga withu. Pangaŵa vinandi ivyo vingacitiska kuti ciŵe cakusuzga kuti tiŵe na “wanangwa wa kuyowoya” kweniso kuyowoya mazgu gha Ciuta na “cikanga.” (Efe. 6:19, 20) Kweni kuti tilutilire kuyowoya mazgu gha Ciuta tikwenera kuŵa ŵacikanga. Ipo, nchivici cingatovwira kuti tiŵe ŵacikanga?
4. (a) Kasi cikanga cikung’anamuraci? (b) Kasi Paulosi wakacita wuli kuti waŵe wacikanga mwakuti wayowoye ku Ŵatesalonika?
4 Lizgu Lacigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “cikanga” likung’anamura “kuyowoya mwakufwatuka, mwakudunjika ndiposo mwambura kubisa.” Likung’anamuraso ‘kuŵa wakukhwima mtima, kucita vinthu na mtima wose, ndiposo kuŵa wambura wofi’ panji msinjiro. (Kol. 4:6) Padera pa kuŵa ŵacikanga, tikweneraso kuŵa pa mtende na ŵanthu wose. (Rom. 12:18) Nakuti para tikupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta, tikwenera kuyowoya mwacikanga kweniso pa nyengo yeneyiyo mwaluso, mwakuti tileke kukhuŵazga awo tikuŵapharazgira. Ndipo nadi, kuŵa ŵacikanga kukukhumba kuti tiyezgeyezge kuŵaso na mikhaliro yiwemi. Cikanga cantheura munthu wakucita kubabika naco yayi panji kuŵa naco cifukwa ca kujigomezga. Ŵanthu ‘ŵati ŵacitira msinjiro’ mpositole Paulosi na ŵanyake “ku Filipi,” kasi ŵakacita wuli kuti ŵaŵe ‘ŵacikanga,’ mwakuti ŵayowoye ku ŵanthu ŵa mu Tesalonika? Paulosi wakati: “Tikacita cikanga mwa Ciuta withu.” (Ŵazgani 1 Ŵatesalonika 2:2.) Yehova Ciuta wangamazga wofi uwo tingaŵa nawo na kutipa cikanga cakuyana waka.
5. Kasi Yehova wakawovwira wuli Petrosi, Yohane na ŵasambiri ŵanyake kuti ŵaŵe ŵacikanga?
5 Apo “ŵawusi [ŵa ŵanthu] na ŵanalume ŵalara na ŵalembi” ŵakasuskanga mpositole Petrosi na Yohane, iwo ŵakati: “Usange nchakwenelera pamaso pa Ciuta kupulikira imwe m’malo mwa Ciuta, yeruzgani mwaŵene. Ndipouli, ise tingaleka cara kuyowoya za vinthu ivyo tili kuwona na kupulika.” M’malo mwa kulomba kwa Ciuta kuti ŵaleke kuyuzgika, iwo pamoza na ŵasopi ŵanyawo ŵakamuŵeyelera, ŵakati: “Yehova, tegherezgani kofya kwawo, ndipo zomerezgani ŵazga ŵinu kuti ŵalutilire kuyowoya mazgu ghinu na cikanga cose.” (Mil. 4:5, 19, 20, 29) Kasi Yehova wakaŵazgora wuli? (Ŵazgani Milimo 4:31.) Kwizira mwa mzimu wake, Yehova wakaŵawovwira kuti ŵaŵe ŵacikanga. Ndimo wangacitiraso na ise mazuŵa ghano. Mwantheura, kasi tingapokera wuli mzimu wa Ciuta ndipo ungatilongozga wuli mu uteŵeti?
Umo Tingacitira Kuti Tiŵe Ŵacikanga
6, 7. Kasi tingacitaci kuti tipokere mzimu utuŵa wa Ciuta? Yowoyani viyelezgero.
6 Kuti tipokere mzimu utuŵa, tikwenera kulomba kwa Ciuta. Yesu wakaphalira awo ŵakamupulikizganga, kuti: “Usange imwe, nangauli muli ŵaheni, mukumanya kupeleka vyawanangwa viwemi ku ŵana ŵinu, ipo comene kwakuluska Ŵadada ŵakucanya ŵapelekenge mzimu utuŵa ku awo ŵakuŵalomba!” (Luka 11:13) Nadi, nyengo zose tikwenera kulomba mzimu utuŵa. Usange tikucita wofi kuti tipharazgenge mu msewu, mwamwaŵi panji ku malo gha malonda, tingalomba Yehova kuti watipe mzimu wake ndiposo kuti watovwire kuti tiŵe ŵacikanga.—1 Tes. 5:17.
7 Ivi ndivyo mudumbu Rosa wakacita.a Zuŵa linyake apo Rosa wakaŵa ku nchito, msambizgi uyo wakugwira nayo nchito wakaŵazganga lipoti lakufuma ku sukulu yinyake lakukhwaskana na nkhaza izo ŵanthu ŵakucitira ŵana. Msambizgi uyu wakakhwaskika comene cifukwa ca ivyo wakaŵazganga, mwakuti wakayowoya mwakudandawura, wakati: “Kasi ŵanthu ŵakucitiraci nthena?” Rosa wakawona kuti uwu ukaŵa mwaŵi wakuti wamupharazgire. Kasi wakacita wuli kuti waŵe wacikanga mwakuti wamupharazgire? Rosa wakati: “Nkhalomba Yehova kuti wanovwire na mzimu utuŵa.” Wakamupharazgira makora comene ndipo ŵakapangana kuzakadumbiskana vinandi pa nkhani iyo. Ghanaghaniraniso za Milane, msungwana wa vilimika vinkhondi, uyo wakukhala mu msumba wa New York. Milane wakuti: “Nyengo zose pambere nindalute ku sukulu, ine na ŵamama tikulomba kwa Yehova.” Kasi ŵakulombaci? Ŵakulomba kuti Milane wayowoyenge mwacikanga ivyo wakugomezga ndiposo vinthu vyakukhwaskana na Ciuta wake. Anyina ŵakati: “Kucita nthena kwawovwira comene kuti Milane walongosorenge mwacikanga ivyo wakugomezga pa nkhani ya mazuŵa ghakubabikira na maholide ndiposo kuti waleke kuŵapo pa viphikiro vyantheura.” Kasi viyelezgero ivi vikulongora yayi kuti lurombo ndwakuzirwa kuti tiŵe ŵacikanga?
8. Pa nkhani ya kuŵa ŵacikanga, kasi tingasambiraci kwa nchimi Yeremiya?
8 Ghanaghaniraniso ivyo vikawovwira nchimi Yeremiya kuti yiŵe yacikanga. Apo Yehova wakamusora kuŵa nchimi ku mitundu, Yeremiya wakati: “Ningamanya kuyowoya cara, cifukwa ndili mwana pera.” (Yer. 1:4-6) Nyengo yikati yajumphapo, Yeremiya wakalutilira kupharazga mwacikanga, mwakuti ŵanandi ŵakatenge wakapharazganga vinthu vyakupweteka. (Yer. 38:4) Wakapharazga vyeruzgo vya Yehova kwa vilimika vyakujumpha 65. Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakamanyanga kuti Yeremiya wakaŵa mupharazgi wacikanga, mwakuti pamasinda pa vilimika pafupifupi 600, apo Yesu wakapharazganga mwacikanga, ŵanji ŵakatenge ni Yeremiya wawuka ku ŵakufwa. (Mat. 16:13, 14) Kasi Yeremiya, uyo pakwamba wakagongowanga, wakatonda wuli soni? Iyo wakayowoya kuti: “Mu mtima wane [mazgu gha Ciuta ghali] ngati moto wakunyeka wakujalirika mu viwangwa vyane, nkhavuka na kuwukora mukati.” (Yer. 20:9) Nadi, mazgu gha Yehova ghakamupa nkhongono Yeremiya na kumucicizga kuti wapharazgenge.
9. Cifukwa wuli nase tingakhwaskika na mazgu gha Ciuta nga ni Yeremiya?
9 Mu kalata iyo wakalembera Ŵahebere, mpositole Paulosi wakati: “Mazgu gha Ciuta ngamoyo na ghankhongono, ngakuthwa kuluska lupanga lwa wuyi kosekose, ghakupolota mpaka ghapatulanye umoyo na mzimu, ndiposo mafindo na mukati mu viwangwa, nakuti ghakumanya kupanikizga maghanoghano na makhumbiro gha mtima.” (Heb. 4:12) Mazgu gha Ciuta ghangatipa cikanga nga umo vikaŵira na Yeremiya. Kumbukani kuti nangauli Ciuta wakatuma ŵanthu kulemba Baibolo, kweni ŵakalembamo vinjeru vyawo yayi kweni ivyo Ciuta wakaŵaphalira. Pa 2 Petrosi 1:21 tikuŵazga kuti: “Ucimi undizepo na khumbo la munthu, kweni ŵanthu ŵakayowoyanga vyakufuma kwa Ciuta pakulongozgeka na mzimu utuŵa.” Para tikusambira Baibolo mwakufwilirapo tikuzuzga mtima withu na uthenga wakupelekeka na Ciuta mwa mzimu wake. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 2:10.) Uthenga uwu ungaŵa “ngati moto wakunyeka” mukati mwithu, mwakuti tingatondeka kuwusunga waka.
10, 11. (a) Kuti tiyowoyenge mwacikanga, kasi tikwenera kusambira mu nthowa wuli? (b) Yowoyani ivyo mukughanaghana kuti mucitenge mwakuti musambirenge mu nthowa yakuti musangenge candulo.
10 Kuti tisange candulo na sambiro la Baibolo la taŵene, tikwenera kuŵazga mu nthowa yakuti uthenga wake utifikenge pa mtima, kukhwaska wunthu withu wa mukati. Mwaciyelezgero, mu mboniwoni iyo nchimi Ezekiyeli yikawona, ŵakayiphalira kuti yirye buku lakuzinga ilo mukaŵa uthenga wakuti ŵanthu ŵambura kupulikira ŵaphalirike. Ezekiyeli wakeneranga kusambira uthenga uwu na kuwulondezga. Kusambira na kupulikiska uthenga kukawovwira kuti mulimo wa kuphalira ŵanthu uthenga uwu uŵe wakukondweska, wakunowa nga ni uci.—Ŵazgani Ezekiel 2:8–3:4, 7-9.
11 Nga ni Ezekiyeli, ndimoso vinthu viliri na ise. Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵanandi ŵakukhumba yayi kupulika ivyo Baibolo likuyowoya. Usange tikukhumba kulutilira kuyowoya mazgu gha Ciuta, tikwenera kusambira Malemba mu nthowa yakuti tipulikiskenge na kughagomezga. Tikwenera kusambira mwakujwanthirajwanthira yayi, kweni nyengo zose. Tikwenera kuŵa na mtima wakuyana na wa wamasalmo, uyo wakimba kuti: “Mazgu gha mulomo wane na malanguruko gha mtima ghaŵe gha mapokelereko pamaso pinu, A Yehova, jalawe lane na muwomboli wane.” (Sal. 19:14) Nchakuzirwa comene kuti tiŵenge na nyengo yakulangurukira pa ivyo taŵazga, mwakuti unenesko wa mu Baibolo unjire mu mtima withu. Nadi, tikwenera kuyezgayezga kuti tisambirenge mu nthowa yakuti tisangenge candulo na sambiro la taŵene.b
12. Cifukwa wuli maungano ghakutovwira kuti tilongozgekenge na mzimu utuŵa?
12 Mzimu utuŵa wa Yehova ungatovwiraso usange ‘tikughanaghanirana yumoza na munyake na kuciskirana ku citemwa na milimo yiwemi, kusulako cara kuwungana kwithu pamoza.’ (Heb. 10:24, 25) Kusangika pa maungano nyengo zose, kutegherezga comene ndiposo kulondezga ivyo tikusambira ni nthowa izo tikulongozgekera na mzimu wa Ciuta. Nakuti, asi mzimu wa Yehova ukupeleka ulongozgi kwizira mu mpingo?—Ŵazgani Uvumbuzi 3:6.
Vyandulo vya Kuŵa Ŵacikanga
13. Kasi ivyo Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakacita pa kufiska mulimo wa kupharazga vikutisambizgaci?
13 Mzimu utuŵa ngwankhongono comene kuluska cinthu cilicose, ndipo ungawovwira ŵanthu kucita khumbo la Yehova. Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakafiska mulimo wa kupharazga makani ghawemi cifukwa mzimu utuŵa ukaŵawovwira. Ŵakapharazga makani ghawemi “mu cilengiwa cose kusi ku mtambo.” (Kol. 1:23) Pakughanaghanira kuti ŵanandi mwa Ŵakhristu aŵa ŵakaŵa “ŵambura kusambira ndiposo ŵanthu bweka,” tikukayika yayi kuti mzimu utuŵa ukaŵawovwiranga.—Mil. 4:13.
14. Nchivici cingatovwira kuti tiŵe “ŵakugolera na mzimu”?
14 Kukhala mwakukolerana na ulongozgi wa mzimu utuŵa kungatovwira kuti tipharazgenge mwacikanga. Kulomba Ciuta kuti watipe mzimu wake, kufwilirapo kusambira patekha, kulanguruka pa ivyo taŵazga na kusangika pa maungano nyengo zose vingatovwira kuti tiŵe “ŵakugolera na mzimu.” (Rom. 12:11) Pakuyowoya za “Muyuda yunji zina lake Apolo, wa ku Alekizandiriya, munthu wakumanya kuyowoya, [uyo] wakiza ku Efeso,” Baibolo likuti: “Pakuti wakaŵa wakugolera na mzimu, wakayowoyanga na kusambizga makoraghene vinthu vya Yesu.” (Mil. 18:24, 25) Usange tingaŵa “ŵakugolera na mzimu,” mbwenu tipharazgenge mwacikanga ku nyumba na nyumba ndiposo mwamwaŵi.—Rom. 12:11.
15. Kasi tikusanga vyandulo wuli cifukwa ca kupharazga mwacikanga?
15 Tikusanga vyandulo vinandi para tikupharazga mwacikanga. Tikwamba kuwona vinthu mwakwenelera cifukwa ca kumanya kuzirwa kwa mulimo withu. Tikuŵa ŵakukhuka comene kupharazga, cifukwa cakuti tikuŵa na cimwemwe cikuru para tapharazga mwaluso. Mwamphu withu ukusazgikira cifukwa ca kumanya kuti mulimo wa kupharazga ukwenera kucitika mwaluŵiro.
16. Kasi tikwenera kucita vici usange tawona kuti pasono tikupharazga mwakulimbikira yayi nga umo tikacitiranga kale?
16 Wuli usange pasono mukupharazga mwakulimbikira yayi nga umo mukacitiranga kale? Ipo cingaŵa cakuzirwa kuti mujisande. Paulosi wakalemba kuti: “Lutilirani kupima usange muli mu cipulikano, lutilirani kuyezga umo imwe mwaŵene muliri.” (2 Kor. 13:5) Jifumbani kuti: ‘Kasi nicali wakugolera na mzimu? Kasi nkhulomba kwa Yehova kuti wanipe mzimu wake? Kasi ivyo nkhulomba vikulongora kuti nkhuthemba iyo kuti nicite khumbo lake? Kasi vikulongora kuti nkhuwonga uteŵeti uwo tili kupika? Kasi pa nkhani ya kusambira panekha nkhucita wuli? Kasi nkhutora nyengo yitali wuli pa kulanguruka pa ivyo naŵazga na kupulika? Kasi nkhucita wuli pa maungano gha mpingo?’ Kughanaghanira comene pa mafumbo agha kumovwiraninge kuti mumanye cigaŵa ico mukuleka kucita makora na kuwona umo mungacitira kuti mwambe kucita makora.
Kuti Muŵe Ŵacikanga Zomerani Kovwirika na Mzimu wa Ciuta
17, 18. (a) Kasi mulimo wa kupharazga wafika mpha mazuŵa ghano? (b) Kasi tingalongora wuli kuti tili na “wanangwa ukuru wa kuyowoya” para tikupharazga makani ghawemi gha Ufumu?
17 Yesu wati wawuka ku ŵakufwa, wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Muzamupokera nkhongono para mzimu utuŵa wiza pa imwe, ndipo muzamuŵa ŵakaboni ŵane mu Yerusalemu na mu Yudeya mose na Samariya ndiposo ku vigaŵa vyakutali comene vya caru capasi.” (Mil. 1:8) Mulimo uwu, uwo ukamba mu nyengo yakale, mazuŵa ghano ukucitika comene kuluska kale. Ŵakaboni ŵa Yehova pafupifupi 7 miliyoni ŵakupharazga uthenga wa Ufumu mu vyaru vyakujumpha 230, ndipo cilimika cilicose ŵakupharazga kwa maora pafupifupi 1.5 biliyoni. Nchakukondweska comene kucita mulimo uwu, uwo uzamuwerezgekaso yayi.
18 Nga umo vikaŵira mu nyengo ya ŵapositole, mulimo wa kupharazga pa caru cose ukucitika mwakulongozgeka na mzimu wa Ciuta. Usange tikucita mwakukolerana na ulongozgi wa mzimu uwu, tizamulongora kuti tili na “wanangwa ukuru wa kuyowoya” para tili mu uteŵeti wa m’munda. (Mil. 28:31) Ntheura, mulimose umo viliri, para tikupharazga makani ghawemi gha Ufumu tiyeni tilongozgekenge na mzimu wa Ciuta.
[Mazgu ghamusi]
a Mazina ghasinthika.
b Kuti musangenge candulo para mukuŵazga Baibolo ndiposo kusambira pamwekha, ŵazgani buku lakuti Sangani Candulo na Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, pa mutu wakuti, “Jipelekani pa Kuŵazga” na wakuti, “Sambiro Ndacandulo,” peji 21-32.
Kasi Mwasambiraci?
• Cifukwa wuli tikukhumbikwira kuŵa ŵacikanga pakupharazga mazgu gha Ciuta?
• Nchivici cikawovwira ŵasambiri ŵa mu nyengo yakale kuti ŵayowoyenge mwacikanga?
• Kasi tingacita wuli kuti tiŵe ŵacikanga?
• Ni vyandulo wuli ivyo tikusanga para tili ŵacikanga?
[Cithuzithuzi pa peji 7]
Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli ŵana ŵawo kuti ŵaŵe ŵacikanga?
[Vithuzithuzi pa peji 8]
Kulomba mwakudumura kungawovwira kuti muŵe ŵacikanga mu uteŵeti