“Ni Njani Wafika pa Kumanya Maghanoghano gha Yehova”?

“‘Ni njani wafika pa kumanya maghanoghano gha Yehova, kuti wamulongozge?’ Kweni ise tili nagho maghanoghano gha Khristu.”—1 KOR. 2:16.

1, 2. (a) Kasi ŵanandi ŵali na suzgo wuli? (b) Kasi tikwenera kukumbuka vici pakuyowoya za maghanoghano ghithu na gha Yehova?

KASI namwe cikumusuzgani kumanya maghanoghano gha munthu munyake? Panji mwanjira sonosono mu nthengwa, ndipo mukupulikiska yayi maghanoghano gha uyo mwatorana nayo. Unenesko ngwakuti ŵanalume na ŵanakazi ŵakupambana kaghanaghaniro. Nakuti ku vigaŵa vinyake, ŵanalume na ŵanakazi ŵa ciyowoyero cimoza ŵakupambana kazunuliro ka vinthu. Kupambana mitheto na ciyowoyero nako kungapangiska kuti ŵanthu ŵaghanaghanenge mwakupambana ndiposo kuŵa na mikhaliro yakupambana. Ndipouli, para mwaŵamanya makora ŵanthu, nchipusu kumanyaso maghanoghano ghawo.

² Ipo tikwenera kuzizwa yayi kuti maghanoghano ghithu ghakupambana comene na gha Yehova. Kwizira mwa nchimi Yesaya, Yehova wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Maghanoghano ghane ntha ndi maghanoghano ghinu, nanga ndi nthowa zinu kuti nzane cara.” Yehova wakadidimizga fundo iyi mwa kuyowoya kuti: “Umo mitambo yiliri kucanya ku caru, ntheura ndimo ziliri nthowa zane kucanya kwakuluska zinu na maghanoghano ghane kwakuluska ghinu.”—Yes. 55:8, 9.

 3. Zunurani vinthu viŵiri ivyo vingatovwira kuti tisendelere kwa Yehova.

³ Kweni kasi fundo iyi yikung’anamura kuti tilekerethu kuyezga kumanya maghanoghano gha Yehova? Cara. Nangauli tingamanya fikepo yayi maghanoghano gha Yehova, kweni Baibolo likutikhuŵilizga kuti timumanye makora. (Ŵazgani Salmo 25:14; Zintharika 3:32.) Kuti tisendelere kwa Yehova tikwenera kughanaghanira pa milimo yake iyo yili kulembeka mu Baibolo. (Sal. 28:5) Kumanya “maghanoghano gha Khristu” uyo “nchikozgo ca Ciuta wambura kuwoneka” nako kungatovwira kuti tisendelere kwa Yehova. (1 Kor. 2:16; Kol. 1:15) Kuŵazga nkhani za mu Baibolo na kughanaghanirapo kungatovwira kuti timanye mikhaliro ndiposo maghanoghano gha Yehova.

Cenjerani na Cizgoŵi Ciheni

4, 5. (a) Kasi tikwenera kugega cizgoŵi wuli? Longosorani. (b) Kasi Ŵaisrayeli ŵakamba kuŵa na maghanoghano wuli ghakubudika?

⁴ Para tikughanaghanira pa milimo ya Yehova, tikwenera kuŵa maso kuti tileke kumweruzga kuyana na umo ise tikuwonera vinthu. Cizgoŵi ici cikuyowoyeka pa Salmo 50:21 kuti: “Ukandipima kuti ndine wakulingana nawe.” Fundo iyi yikuyana na iyo munthu munyake wakusanda Baibolo wakayowoya vilimika vyakujumpha 175 ivyo vyajumpha, wakati: “Ŵanthu ŵakutemwa kweruzga Ciuta kuyana na umo iwo ŵakuwonera vinthu, ndipo ŵakughanaghana kuti nayo wakwenera kulondezga fundo izo iwo ŵakulondezga.”

⁵ Tikwenera kucenjera comene kuti tileke kweruzga Yehova kuyana na umo ise tikuwonera vinthu. Cifukwa wuli fundo iyi njakuzirwa? Cifukwa kanandi tikuwona vinthu mwambura kwenelera, nyengo zinyake para tikuŵazga Baibolo tingawona nga Yehova wakacita makora yayi pa nkhani zinyake. Suzgo ili ndilo Ŵaisrayeli ŵakaŵa nalo, ndipo ŵakamba kuwona nga Yehova wakaŵacitiranga vinthu mwambura urunji. Wonani ivyo Yehova wakaŵaphalira, wakati: “Imwe mukuti, Nthowa ya Yehova kuti njaurunji cara. Pulikani sono, imwe nyumba ya Israel; Kasi nthowa yane njambura urunji? Kasi nthowa zinu asi ndizo nzambura urunji?”—Ezek. 18:25.

 6. Kasi Yobu wakasambiraci, ndipo ise tingasambirakoci ku ivyo vikamucitikira?

⁶ Ico cingatovwira kuti tileke cizgoŵi ca kweruzga Yehova mwakuyana na umo ise tikuwonera vinthu nkhumanya kuti maghanoghano ghithu ghali na cigoti ndipo kanandi ghakuŵa ghakubudika. Ndivyo Yobu wakakhumbikwiranga kumanya. Pa nyengo iyo wakalwaranga, wakataya mtima ndipo pacoko waka wakamba kucita vinthu mwakujikuzga. Wakaluwa vinthu ivyo vikaŵa vyakuzirwa comene. Kweni Yehova wakamovwira kuti wambe kuwona vinthu mwakwenelera. Yehova wakafumba Yobu mafumbo ghakujumpha 70, ndipo Yobu wakatondeka kuzgora nanga ndimoza. Mafumbo agha ghakamovwira kuwona kuti pakaŵa vinthu vinyake ivyo wakapulikiskanga yayi. Yobu wakajiyuyura ndipo wakamba kuwona vinthu mwakwenelera.—Ŵazgani Job 42:1-6.

Umo Tingaŵira na “Maghanoghano gha Khristu”

 7. Cifukwa wuli kusanda ivyo Yesu wakacita kungatovwira comene?

⁷ Yesu wakatolera Awiske fikepo, mu vyakucita na mu kayowoyero. Ntheura, kusanda ivyo Yesu wakacita kukutovwira kumanya maghanoghano gha Yehova. (Rom. 15:5; Fil. 2:5) Ipo tiyeni tisande nkhani ziŵiri izo zikusangika mu buku la Yohane ndiposo la Mariko.

8, 9. Kuyana na Yohane 6:1-5, nchivici cikatuma Yesu kuti wafumbe Filipu fumbo, ndipo cifukwa wuli?

⁸ Muŵe nga namwe mukaŵako apo vinthu ivi vikacitikanga. Zuŵa la Pentekoste 32 C.E. lili pafupi. Ŵapositole ŵa Yesu ŵawera waka ku upharazgi ku Galileya. Pakuti ŵavuka, Yesu wakuŵatolera kumphepete ca kumpoto kwa nyanja ya Galileya. Kweni wumba wa ŵanthu ukuŵalondezga. Pamanyuma pakuti Yesu wacizga na kusambizga wumba wose uwu, pakuwuka suzgo. Ŵakumanya yayi ico ŵangacita kuti wumba wose uwu usange cakurya ku malo ghamayiyi agha. Cifukwa ca kumanya suzgo ili, Yesu wakufumba Filipu, uyo kwake nkhucigaŵa cenecici kuti: “Kasi tamugura nkhu vingwa vyakuti ŵanthu aŵa ŵarye?”—Yoh. 6:1-5.

⁹ Cifukwa wuli Yesu wakafumba Filipu fumbo ili? Kasi wakasoŵa cakucita? Yayi. Kasi wakaghanaghananga vici pakufumba fumbo ili? Mpositole Yohane, uyo nayo wakaŵapo wakati: “[Yesu] wakayowoya ici kuti wamuyezge, cifukwa iyomwene wakamanya ico wakaŵa pafupi kucita.” (Yoh. 6:6) Apa Yesu wakayezganga ŵasambiri ŵake mwakuti wawone usange mbalara mwauzimu. Fumbo ili likawovwira kuti ŵaŵike mahara ku ivyo wakaŵa pafupi kucita ndiposo kuti ŵalongore cipulikano mwa iyo. Kweni ŵakatondeka, ndipo ŵakalongora kuti ŵakamanyanga vinandi yayi. (Ŵazgani Yohane 6:7-9.) Pamasinda Yesu wakaŵalongora pakweru kuti wangacita cinthu ico iwo ŵakaghanaghanangako yayi. Wakalyeska ŵanthu ŵanandi mwamunthondwe.—Yoh. 6:10-13.

10-12. (a) Cifukwa wuli pakwamba Yesu wakamuzerezga mwanakazi Mugiriki? (b) Kasi sono tidumbiskanenge vici?

¹⁰ Nkhani iyi yingatovwira kupulikiska maghanoghano gha Khristu pa ivyo wakacita nyengo yinyake. Wakati walyeska waka wumba uwu, Yesu na ŵapositole ŵake ŵakaluta kufupi na Ture na Sidoni. Apo ŵakaŵa ku malo agha, ŵakakumana na mwanakazi Mugiriki uyo wakalomba Yesu kuti wamucizgire mwana wake. Pakwamba Yesu wakamuzerezga. Kweni wakati walutilira kumuŵeyelera, Yesu wakati kwa iyo: “Cakwamba ŵana ŵakhute, cifukwa nchakwenelera cara kutora cingwa ca ŵana na kuponyera tuncheŵe.”—Mrk. 7:24-27.

¹¹ Cifukwa wuli pakwamba Yesu wakakana kovwira mwanakazi uyu? Kasi Yesu wakamuyezganga nga umo wakayezgera Filipu, mwakuti wawone usange wakaŵa na cipulikano? Nangauli Baibolo likuyowoya yayi umo mazgu gha Yesu ghakapulikikwiranga, kweni mwanakazi uyu wakagongowa yayi. Mazgu ghakuti “tuncheŵe” agho Yesu wakayowoya ghakupambanako na ghamsinjiro agho Ŵayuda ŵakayowoyeranga ŵanthu ŵa mitundu yinyake. Mutepanji apa Yesu wakacita nga umo mupapi wangacitira para mwana walomba cinthu, ndipo wakukhumba yayi kulongora kuti wamupenge, na cilato cakuti wamuyezge usange wakucikhumba nadi cinthu ico. Kwali ndimo vikaŵira nadi kwali yayi, kweni mwanakazi uyu wakati walongora kuti wali na cipulikano, Yesu wakamovwira.—Ŵazgani Mariko 7:28-30.

¹² Nkhani ziŵiri izi zikutovwira comene kumanya “maghanoghano gha Khristu.” Sono tiyeni tiwone umo nkhani izi zingatovwilira kumanya maghanoghano gha Yehova.

Umo Yehova Wakacitira na Mozesi

13. Kasi kumanya maghanoghano gha Yesu kukutovwira wuli?

¹³ Kumanya maghanoghano gha Khristu kukutovwira kuti tipulikiske Malemba ghanyake agho ghangaŵa ghakusuzga kupulikiska. Mwaciyelezgero, ghanaghanirani ivyo Yehova wakaphalira Mozesi pamasinda pakuti Ŵaisrayeli ŵapanga tholi lagolide kuti ŵalisopenge. Wakati: “Ndawona ŵanthu aŵa, ndipo wona, mbanthu ŵasingo yinonono; sono undileke, kuti ukali wane ugolere pa iwo mwakuti ndiŵamare myangu; kweni mwa iwe nditindicite fuko likuru.”—Ex. 32:9, 10.

14. Kasi Mozesi wakacita wuli na ivyo Yehova wakayowoya?

¹⁴ Nkhani iyi yikulutilira kuti: ‘Mozesi wakaŵeyelera Yehova Ciuta wake, wakati, Yehova, kasi nchifukwa wuli ico ukali winu wagolelera pa ŵanthu ŵinu, ŵeneawo mwaŵafumya mu caru ca Eguputo na nkhongono zikuru woko la mazaza? Nchifukwa wuli ico ŵina Eguputo ŵanenerenge kuti, Wakaŵafumyira ciwembu kuti waŵakomere mu mapiri, na kuŵamara myangu uŵafumyapo pa cisko ca caru capasi? Zgokaniko ku ukali winu wakofya, lekani uheni uwu wapa ŵanthu ŵinu. Kumbukirani Abrahamu, Yisake, na Israyeli, ŵateŵeti ŵinu, kwa ŵeneaŵa mukajirapizga mwekha na kuti kwa iwo, Nditi nandaniske mphapu yako nga ndi nyenyezi za mtambo, na caru ici cose ndanena nditindicipe kwa mphapu yako, ndipo ciŵenge ciharo cawo muyaya. Ndipo Yehova wakazgokako ku uheni uwo wakatenge wacite ku ŵanthu ŵake.’—Ex. 32:11-14.a

15, 16. (a) Kasi Mozesi wakapika mwaŵi wuli? (b) Kasi lizgu lakuti Yehova “wakazgokako” likung’anamuraci?

¹⁵ Kasi cikaŵa cakwenelera kuti Mozesi wawovwire Yehova maghanoghano? Napacoko pose. Nangauli Yehova wakaphalira Mozesi ivyo wakakhumbanga kucita, kweni wakaŵa wandadumure cakucita. Apa Yehova wakamuyezganga waka Mozesi nga umo Yesu wakayezgera Filipu ndiposo mwanakazi Mugiriki. Uwu ukaŵa mwaŵi wakuti Mozesi wayowoye maghanoghano ghake.b Yehova ndiyo wakimika Mozesi kuŵa muphemaniski pakati pa Ŵaisrayeli na Iyo, ndipo wakamuwonanga kuti ngwakwenelera mulimo uwu. Kasi Mozesi wakakhuŵara? Kasi wakasangirapo mwaŵi wa kulomba Yehova kuti wasuleko mtundu wa Israyeli na kumuzgora iyo na mbumba yake kuŵa mtundu wankhongono?

¹⁶ Ivyo Mozesi wakacita vikalongora kuti wakagomezganga urunji wa Yehova. Wakalongora kuti wakajighanaghaniranga yekha yayi, kweni wakafipiranga mtima zina la Ciuta. Wakakhumbanga yayi kuti ŵanthu ŵaliyowoyere msinjiro. Apa Mozesi wakalongora kuti wakamanyanga “maghanoghano gha Yehova.” (1 Kor. 2:16) Kasi nkhani iyi yikamara wuli? Pakuti Yehova wakaŵa kuti wandadumure cakucita, Malemba ghakuti “wakazgokako.” Mu Cihebere, lizgu ili likung’anamura kuti Yehova wakacita yayi uheni uwo wakati wakakhumbanga kucitira mtundu wa Israyeli.

Umo Yehova Wakacitira na Abrahamu

17. Kasi Yehova wakalongora wuli kuzizipizga kukuru apo Abrahamu wakayowoyanga ivyo wakenjerwanga navyo?

¹⁷ Ivyo Abrahamu wakalomba Yehova vyakukhwaskana na Sodomu navyo vikulongora kuti Yehova wakupeleka mwaŵi ku ŵateŵeti ŵake kuti ŵayowoyenge maghanoghano ghawo. Mu nkhani iyi, Yehova wakalongora kuzizipizga kukuru mwa kuzomerezga Abrahamu kuti wamufumbe mafumbo ghankhondi na ghatatu. Mukati mwa kudumbiskana, Abrahamu wakati: “Cimuŵireni kutali namwe kucita cantheura, kukoma ŵakunyoloka pamoza na ŵaheni, kuti ŵakunyoloka ŵaŵe nga mbaheni! Ico ciŵe kutali namwe! Asi Mweruzgi wa caru cose tiwacite urunji?”—Gen. 18:22-33.

18. Kasi tikusambirakoci kwa Yehova umo wakacitira na Abrahamu?

¹⁸ Kasi tasambiraci za maghanoghano gha Yehova kufuma mu nkhani iyi? Kasi cikaŵa cakwenelera kuti Yehova wadumbiskane dankha na Abrahamu pambere wandadumure cakucita? Cara. Yehova wakhumbenge mphanyi wakayowoya waka vifukwa ivyo wakate wacitirenge nthena. Kweni mafumbo agha ghakawovwira Abrahamu kuti wapulikiske ivyo Yehova wakadumura ndiposo maghanoghano ghake. Vikawovwiraso Abrahamu kumanya makora lusungu lwa Yehova ndiposo urunji wake. Yehova wakawonanga Abrahamu kuŵa mubwezi wake.—Yes. 41:8; Yak. 2:23.

Ivyo Tikusambirako

19. Kasi tingacita wuli nga ni Yobu?

¹⁹ Kasi tasambiraci za “maghanoghano gha Yehova”? Kuti timanye maghanoghano gha Yehova tikwenera kuzomera kuwumbika na mazgu ghake. Tingajiyaniskanga na Yehova yayi ndiposo kumweruzga mwakuyana na umo tikughanaghanira. Yobu wakati: “[Ciuta ni] munthu cara, nga ndine, kuti ndimuzgore, kuti tikumane pamoza kweruzga mulandu withu.” (Job 9:32) Nga ni Yobu, para tamba kumanya maghanoghano gha Yehova, nase tingati: “Wonani, ivi nthuvigaŵa pera tucoko twa mendero ghake; ivyo tikuvipulika vya Iye ni vicoko waka! Kweni kundindima kwa nkhongono zake wangakumanya ndi njani?”—Job 26:14.

20. Kasi tikwenera kucitaci para lemba ilo tikuŵazga tikulipulikiska yayi?

²⁰ Para tikuŵazga Malemba, kasi tikwenera kucitaci para tasanga fundo zakusuzga kupulikiska, comenecomene zakukhwaskana na maghanoghano gha Yehova? Tingaŵa kuti tapenjerezga nkhani iyi mu mabuku ghithu, ndipo tikutondeka nipera kuyipulikiska. Para vyaŵa nthena, nyengo zinyake cingaŵa ciyezgo kwa ise. Kumbukani kuti nyengo zinyake fundo izo tikusanga mu Malemba zikutipa mwaŵi wakuti tilongore cipulikano cithu mwa Yehova. Tingaluwanga yayi kuti tikumanya vyose yayi vyakukhwaskana na Yehova. (Muph. 11:5) Pa cifukwa ici tingakolerana na mazgu gha mpositole Paulosi ghakuti: “Nako nkhunyang’amira kwa usambazi na vinjeru na kumanya kwa Ciuta! Vyeruzgo vyake ni vyambura mapenjeko na nthowa zake zambura kubowozgeka! Pakuti ‘ni njani wafika pa kumanya maghanoghano gha Yehova, panji ni njani wazgoka wakupeleka fundo wake?’ Panji, ‘Ni njani wadankha kumupa kanthu, mwakuti kawezgeke kwa iyo?’ Cifukwa vinthu vyose vikufuma kwa iyo ndipo viliko kwizira mwa iyo kweniso viliko cifukwa ca iyo. Kwa iyo kuŵenge ucindami muyirayira. Ameni.”—Rom. 11:33-36.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbuka?

• Nchivici citovwirenge kuti tileke kweruzga Yehova kuyana na umo tikuwonera vinthu?

• Kasi kupulikiska ivyo Yesu wakacita kungatovwira wuli kuti tiŵe paubwezi na Yehova?

• Kasi mwasambiraci ku ivyo Yehova wakadumbiskananga na Mozesi ndiposo Abrahamu?

[Vithuzithuzi pa peji 5]

Kasi umo Yehova wakacitira na Mozesi kweniso Abrahamu vikutisambizgaci?