Kasi Malurombo Ghinu Ghakukolerana na Ivyo Yesu Wakayowoya?
“Yesu wakati wamara mazgu agha, ico cikacitika nchakuti mizinda yikazizikika na kasambizgiro kake.”—MAT. 7:28.
1, 2. Cifukwa wuli mizinda yikazizikika na kasambizgiro ka Yesu?
TIKWENERA kupokelera ndiposo kulondezga ivyo Yesu Khristu, Mwana wa Ciuta wakayowoya. Palije munthu wakayowoyanga nga ndiyo. Ŵanthu ŵakazizikika comene na umo wakasambizgira pa Upharazgi wa pa Lupiri.—Ŵazgani Mateyu 7:28, 29.
2 Mwana wa Yehova wakasambizganga nga mbalembi yayi, ŵeneawo ŵakasambizganga visambizgo vya ŵanthu. Khristu wakasambizganga “nga ni munthu uyo wali na mazaza” cifukwa ivyo wakasambizganga vikafuma kwa Ciuta. (Yoh. 12:50) Ntheura, tiyeni tiwone usange ivyo Yesu wakayowoya pa Upharazgi wa pa Lupiri vikukolerana na malurombo ghithu.
Mungalombanga nga Mbapusikizgi Cara
3. Longosorani mwakudumura ivyo Yesu wakayowoya pa Mateyu 6:5.
3 Lurombo nchigaŵa cakuzirwa ca kusopa kwaunenesko, ndipo tikwenera kulomba kwa Yehova nyengo zose. Kweni malurombo ghithu ghakwenera kuŵa ghakukolerana na ivyo Yesu wakasambizga pa Upharazgi wa pa Lupiri. Iyo wakati: “Para mukulomba, mungaŵanga nga mbapusikizgi cara; cifukwa ŵakutemwa kulomba cakwimilira mu masunagoge na mu vingodya vya nthowa zisani kuti ŵawoneke ku ŵanthu. Nadi pano, nkhumuphalirani, Ŵakupokerathu njombe yawo yose.”—Mat. 6:5.
4-6. (a) Cifukwa wuli Ŵafalisi ŵakalombanga “cakwimilira mu masunagoge na mu vingodya vya nthowa zisani”? (b) Kasi ŵapusikizgi aŵa ‘ŵakapokerathu wuli njombe yawo yose’?
4 Pakulomba, ŵasambiri ŵa Yesu ŵakeneranga kuŵa nga “mbapusikizgi” cara, Ŵafalisi, awo ŵakajilunjiskanga na kujilongora ku ŵanthu kuti mbasopisopi. (Mat. 23:13-32) Ŵapusikizgi aŵa ŵakatemwanga kulomba “cakwimilira mu masunagoge na mu vingodya vya nthowa zisani.” Cifukwa? “Kuti ŵawoneke ku ŵanthu.” Ŵayuda ŵa mu nyengo ya ŵapositole ŵakaŵa na kaluso ka kulomba nga ni mpingo para ŵakupeleka sembe (ca m’ma 9 koloko mulenji na ca m’ma 3 koloko namise). Ŵanandi awo ŵakakhalanga mu Yerusalemu ŵakalombanga pamoza na ŵasopi ŵanyawo pa maluŵaza gha tempele. Ŵayuda awo ŵakakhalanga kuwaro kwa msumba ŵakalombanga “cakwimilira mu masunagoge” kaŵiri pa zuŵa.—Yaniskani na Luka 18:11, 13.
5 Pakuti ŵanthu ŵanandi ŵakaŵanga kufupi yayi na tempele panji sunagoge, mwakuti ŵakaŵepo pa malurombo, ŵakalomberanga palipose apo nyengo ya kulomba yaŵakwanira. Ŵanyake ŵakawoneseskanga kuti nyengo yakulomba yiŵasange ŵali “mu vingodya vya nthowa zisani.” Ŵakakhumbanga “kuti ŵawoneke ku ŵanthu” awo ŵakajumphanga mu nthowa izo. Ŵapusikizgi aŵa ŵakalombanga “malurombo ghatali” mwakuti ŵanthu awo ŵakuŵawona ŵaŵadokerenge. (Luka 20:47) Ise tikwenera yayi kucita nthena.
6 Yesu wakati ŵapusikizgi aŵa “ŵakupokerathu njombe yawo yose.” Ŵakakhumbanga comene kuti ŵanthu ŵaŵalumbenge, kulumbika uku ndiko ŵakapokera. Ndiyo yikaŵa njombe yawo, cifukwa Yehova wangazgora yayi malurombo ghaupusikizgi. Kweni Ciuta wakuzgora malurombo gha ŵalondezgi ŵaunenesko ŵa Khristu mwakuyana na ivyo Yesu wakayowoya.
7. Kasi ulongozgi wa kulombera mu “cipinda” ukung’anamuraci?
7 “Ndipouli, iwe para ukulomba, njira mu cipinda cako ndipo para wajarako ku mulyango wako, lomba ku Ŵawuso awo ŵali kwakubisika; ndipo Ŵawuso awo ŵakulaŵiska kwakubisika ŵazamukupa njombe.” (Mat. 6:6) Ulongozgi wa Yesu wakuti para munthu wakulomba wakwenera kunjira mu cipinda ukang’anamuranga kuti nkhwananga yayi kuti mbali walombe pa maungano gha mpingo. Wakayowoya ulongozgi uwu na fundo yakuti ŵanthu ŵaleke kulomba pa wumba na cilato cakuti ŵalumbike na ŵanji. Para tapika mwaŵi wa kulomba pa maungano gha ŵanthu ŵa Ciuta, tikwenera kukumbukira ulongozgi uwu. Tiwonengeso ulongozgi unyake wakukhwaskana na lurombo uwo Yesu wakayowoya.
8. Mwakuyana na Mateyu 6:7, kasi tikwenera kugega kaluso wuli para tikulomba?
8 “Para ukulomba, ungayowoyanga vinthu vimoza pera mwakuwerezgawerezga cara, nga ni umo ŵanthu ŵa mitundu ŵakucitira, pakuti ŵakughanaghana kuti ŵapulikikwenge cifukwa ca kuyowoya mazgu ghanandi.” (Mat. 6:7) Yesu wakayowoyaso kaluso kanyake kambura kwenelera ako kakucitika pakulomba. Kaluso aka nkhuwerezgawerezga mazgu. Iyo wakang’anamuranga kuti kuwerezga fundo zakufumira pasi pa mtima na mazgu ghakuwonga nkhwananga yayi. Mu munda wa Getisemane, Yesu wakayowoya “mazgu gheneghagho pera” kanandi waka mu lurombo.—Mrk. 14:32-39.
9, 10. Cifukwa wuli tikwenera cara kuwerezgawerezga mazgu para tikulomba?
9 Kungaŵa kwananga kucita mwakuyana na “ŵanthu ŵa mitundu.” Ŵakuyowoya “mwakuwerezgawerezga” mazgu agho ŵali kusungilira pa mtima, agho ghanyake ghakuŵa ghambura kwenelera. Kucita nthena kukawovwira yayi ŵanthu awo ŵakasopanga Baala, awo ŵakacema ciuta uyu mwakuwerezgawerezga, “kwamba namacerocero kufikira muhanya pakati.” Iwo ŵakati: “We Baala, utipulike!” (1 Mathe. 18:26) Ŵanandi mazuŵa ghano ŵakulomba malurombo ghatali, ghakuwerezgawerezga, cifukwa ca kughanaghana mwakupuvya kuti “ŵapulikikwenge.” Kweni Yesu wakutovwira kumanya kuti “kuyowoya mazgu ghanandi” ndiposo mwakuwerezgawerezga nkhwambura candulo pamaso pa Yehova. Yesu wakatiso:
10 “Ntheura, kujizgora mwaŵene nga ndiwo cara, pakuti Ciuta Ŵawiskemwe ŵakumanya vinthu ivyo mukusoŵerwa pambere imwe mundamulombe.” (Mat. 6:8) Ŵalongozgi ŵanandi Ŵaciyuda ŵakalombanga nga Mbamitundu cifukwa ca malurombo ghawo ghatali. Lurombo lwakufumira pasi pamtima ulo luli na mazgu ghakulumba, kuwonga na kuŵeyelera ndakuzirwa comene pa kusopa kwaunenesko. (Fil. 4:6) Kweni nchiwemi yayi kuzunura vinthu mwakuwerezgawerezga nga ni para Ciuta ngwaciluwa. Para tikulomba tikwenera kukumbukira kuti tikuyowoya na Uyo ‘wakumanya vinthu ivyo tikusoŵerwa pambere tindamulombe.’
11. Para tapika mwaŵi wa kulomba pa wumba, kasi tikwenera kukumbukira vici?
11 Ivyo Yesu wakayowoya vyakukhwaskana na malurombo ghambura kwenelera vikwenera kutikumbuska kuti Ciuta wakukondwa yayi na malurombo ghatali ghambura kukhumbikwa. Tikweneraso kukumbuka kuti malurombo gha pawumba ngakuti ŵanthu ŵatilumbirepo kuti tikumanya kulomba yayi, nesi kulomba nyengo yitali mwakuti awo ŵakupulikizga ŵambe kughanaghana kuti muyowoyenge pawuli kuti “Ameni.” Kusangirapo mwaŵi wakupharazga tunthu panji kucenya ŵanji pa nyengo ya kulomba kungakolerana yayi na ivyo Yesu wakayowoya pa Upharazgi wa pa Lupiri.
Yesu Wakatisambizga Kulomba
12. Kasi mungalongosora wuli kuzirwa kwa pempho lakuti “zina linu lituŵiskike”?
12 Nangauli Yesu wakacenjezga kuti tikwenera kuliwona lurombo kuŵa lakuzirwa, wakasambizga ŵasambiri ŵake umo ŵangalombera. (Ŵazgani Mateyu 6:9-13.) Nchakwenelera yayi kusungilira pamtima lurombo lwa ciyelezgero, na cilato ca kuliwerezgawerezga. M’malo mwake, likutilongora waka umo tingalombera. Mwaciyelezgero, wakazirwiska Ciuta mwakumuzunura pakwamba, apo wakati: “Ŵadada ŵithu imwe muli kucanya, zina linu lituŵiskike.” (Mat. 6:9) Nchakwenelera kuzunura Yehova kuti “Ŵadada ŵithu” cifukwa ni Mlengi withu, uyo wakukhala “kucanya.” (Dute. 32:6; 2 Mid. 6:21; Mil. 17:24, 28) Mazgu ghakuti “ŵithu” ghakwenera kutikumbuska kuti ŵasopi ŵanyithu nawo ŵali paubwezi na Yehova. Mazgu ghakuti “zina linu lituŵiskike” ghakung’anamura kuti tikulomba Yehova kuti watuŵiske zina lake, mwa kuwuskapo viheni ivyo ŵaliyowoyera kufuma apo ŵanthu ŵakagalukira mu Edeni. Pakuzgora lurombo ulu, Yehova wazamuwuskapo uheni pa caru capasi, uko nkhutuŵiska zina lake.—Ezek. 36:23.
13. (a) Kasi pempho lakuti “Ufumu winu wize” lifiskikenge wuli? (b) Kasi kufiskika kwa khumbo la Ciuta pa caru capasi kuzamusazgapo vici?
13 “Ufumu winu wize. Khumbo linu licitike, umo kuliri kucanya, ntheura pera pa caru capasi.” (Mat. 6:10) Mwakuyana na pempho ilo liri mu lurombo lwa ciyelezgero, tikwenera kukumbuka kuti Ufumu ni boma lakucanya lakuwusika na Mesiya pamoza na “ŵatuŵa” awo ŵawuskika ku ŵakufwa. (Dan. 7:13, 14, 18; Yes. 9:6, 7) Para tikulomba kuti “wize,” tikulomba kuti wize na kuzakaparanya wose awo ŵakwimikana na muwuso wa Ciuta. Ivi vizamucitika sonosono apa, kujura nthowa yakuti caru cose ciŵe paradiso, umo muzamuŵa urunji, mtende ndiposo mikhaliro yiwemi. (Sal. 72:1-15; Dan. 2:44; 2 Pet. 3:13) Khumbo la Yehova likucitika kucanya, ndipo tikulomba kuti licitikengeso pa caru capasi, na kufiska khumbo lake ilo likusazgapo kuwuskapo wose awo ŵakwimikana nayo nga umo wakacitira mu nyengo zakale.—Ŵazgani Salmo 83:1, 2, 13-18.
14. Cifukwa wuli nchakwenelera kulomba “cakurya cithu ca zuŵa ili”?
14 “Mutipe muhanya uno cakurya cithu ca zuŵa ili.” (Mat. 6:11; Luka 11:3) Para tikupempha Ciuta kuti watipe cakurya, ndikuti tikumulomba kuti watipe cakurya “ca zuŵa ili.” Kulomba nchilongolero cakuti tikugomezga kuti Yehova wangatipa vyakusoŵerwa vithu vya zuŵa na zuŵa. Ulu ni lurombo lwa kulomba cakurya cinandi yayi, kweni cakukhumbikwa pa zuŵa ilo. Lurombo ulu lukutikumbuska dango ilo Ciuta wakapa Ŵaisrayeli, lakuti ŵayolenge “mweso wa zuŵa na zuŵa.”—Ex. 16:4.
15. Longosorani ng’anamuro lakuti “mutigowokere ngongoli yithu ya zakwananga, umo nase taŵagowokelera awo ŵali na ngongoli ya zakwananga kwa ise.”
15 Pempho lakulondezgapo la mu lurombo lwa ciyelezgero likutingweruska ivyo tikwenera kucita. Yesu wakati: “Mutigowokere ngongoli yithu ya zakwananga, umo nase taŵagowokelera awo ŵali na ngongoli ya zakwananga kwa ise.” (Mat. 6:12) Yehova wangatigowokera pekha para ‘tikugowokera’ awo ŵali na ngongoli ya zakwananga kwa ise. (Ŵazgani Mateyu 6:14, 15.) Tikwenera kugowokera ŵanji.—Efe. 4:32; Kol. 3:13.
16. Kasi tikwenera kupulikiska wuli malurombo ghakukhwaskana na kuyezgeka ndiposo kutiwombora kwa muheni?
16 “Mungatitoleranga mu kuyezgeka cara, kweni mutiwombore kwa muheni.” (Mat. 6:13) Kasi fundo ziŵiri izi tikwenera kuzipulikiska wuli? Tikwenera kumanya kuti Yehova wakutiyezga yayi kuti ticite kwananga. (Ŵazgani Yakobe 1:13.) Satana, uyo ni “muheni,” ndiyo ni “Muyezgi.” (Mat. 4:3) Kweni Baibolo likulongora kuti Ciuta wakuzomerezga waka. (Ruth 1:20, 21; Muph. 11:5) Ntheura, para tikuti, “mungatitoleranga mu kuyezgeka cara” tikupempha Yehova kuti waleke kuzomerezga kuti tithere para tikuyezgeka kuti tileke kumupulikira. Caumaliro, para tikulomba kuti “mutiwombore kwa muheni” ndikuti tikulomba Yehova kuti waleke kuzomerezga Satana kutithereska. Tili na cigomezgo kuti ‘Ciuta wazomerenge cara kuti tiyezgeke kujumpha ico tingazizipizga.’—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 10:13.
‘Lutilirani Kulomba, Kupenja, na Kukhung’uska’
17, 18. Kasi cikung’anamuraci ‘kulutilira kulomba, kupenja na kukhung’uska’?
17 Mpositole Paulosi wakaciska Ŵakhristu ŵanyake kuti: “Koserani mu lurombo.” (Rom. 12:12) Yesu nayo wakayowoya fundo yakuyana waka, wakati: “Lutilirani kulomba, ndipo kupikenge kwa imwe; lutilirani kupenja, ndipo musangenge; lutilirani kukhung’uska, ndipo kumujulikiraninge. Pakuti waliyose uyo wakulomba wakupokera, ndipo waliyose uyo wakupenja wakusanga, ndipo waliyose uyo wakukhung’uska kumujulikirenge.” (Mat. 7:7, 8) Nchakwenelera ‘kulutilira kulomba’ cilicose ico cikukolerana na khumbo la Ciuta. Mwakuyana na ivyo Yesu wakayowoya, mpositole Yohane wakalemba kuti: “Ndipo ici nchigomezgo ico tili naco mwa [Ciuta], cakuti kanthu kalikose ako tingalomba mwakuyana na khumbo lake, wakutipulika.”—1 Yoh. 5:14.
18 Ulongozgi wa Yesu wakuti ‘tilombenge na kupenja’ ukung’anamura kuti tikwenera kukosera mu lurombo. Nchakweneleraso kuti ‘tikhung’uskenge’ mwakuti tiŵe na mwaŵi wa kunjira mu Ufumu na kusangwa na vitumbiko vyake. Kweni kasi tingaŵa na cigomezgo cakuti Ciuta wazgorenge malurombo ghithu? Tingaŵa na cigomezgo ca nthena usange tili ŵakugomezgeka kwa Yehova, cifukwa Khristu wakati: “Waliyose uyo wakulomba wakupokera, ndipo waliyose uyo wakupenja wakusanga, ndipo waliyose uyo wakukhung’uska kumujulikirenge.” Vinthu viwemi vinandi ivyo vyacitikira ŵateŵeti ŵa Yehova vikulongora nadi kuti Ciuta “ŵakupulika malurombo.”—Sal. 65:2.
19, 20. Mwakukolerana na mazgu gha Yesu agho ghali pa Mateyu 7:9-11, kasi Yehova wakuyana wuli na dada wacitemwa?
19 Yesu wakayaniska Ciuta na dada wacitemwa, uyo wakupa ŵana ŵake vinthu viwemi. Ghanaghanirani kuti namwe mukaŵapo pa Upharazgi wa pa Lupiri na kumupulika Yesu wakuyowoya kuti: “Ni munthu nju pakati pinu uyo usange mwana wake wakulomba cingwa, wamupenge libwe? Panji panyake wangalomba somba, wamupenge njoka? Ntheura, usange imwe, nangauli muli ŵaheni, mukumanya kupeleka vyawanangwa viwemi ku ŵana ŵinu, ipo comene kwakuluska Ŵawiskemwe awo ŵali kucanya ŵapelekenge vinthu viwemi ku awo ŵakuŵalomba!”—Mat. 7:9-11.
20 Nangauli ŵadada ŵa pa caru capasi ‘mbaheni’ cifukwa ca kwananga uko tili kuhara, kweni ŵakutemwa ŵana ŵawo. Ŵangamupusika yayi mwana wawo, kweni ŵakuyezgayezga kumupa “vyawanangwa viwemi.” Pakuti ŵakutiwona kuŵa ŵana ŵawo, Ŵadada ŵithu ŵakucanya ŵakutipa “vinthu viwemi” nga ni mzimu utuŵa. (Luka 11:13) Ivi vikutipangiska kuti titeŵeterenge Yehova na mtima wose, mweneuyo wakutipa “cawanangwa cilicose ciwemi na cawanangwa cilicose cakufikapo.”—Yak. 1:17.
Lutilirani Kwandula na Ivyo Yesu Wakayowoya
21, 22. Nchivici cikupangiska Upharazgi wa pa Lupiri kuŵa wapadera, ndipo kasi mukuviwona wuli ivyo Yesu wakayowoya?
21 Palije upharazgi uwo ungayana na Upharazgi wa pa Lupiri. Ngwapadera cifukwa ca fundo zake zauzimu ndiposo zakupulikikwa makora. Ngwapadera comene cifukwa ca ivyo ukutisambizga vyakukhwaskana na Ciuta ndiposo nthowa yipusu iyo uli kuyowoyekera. Nga umo tawonera fundo za mu nkhani izi, tingasanga candulo cikuru para tingalondezga ulongozgi wa mu upharazgi uwu. Ivyo Yesu wakayowoya vingasintha umoyo withu, na kutipa cilindizga ciwemi ca munthazi.
22 Mu nkhani izi, tasanda fundo zauzimu zicoko waka za mu Upharazgi wa pa Lupiri wa Yesu. Nakuti awo ŵakategherezga upharazgi uwu ‘ŵakazizikika na kasambizgiro kake.’ (Mat. 7:28) Ndimo nase tingacitira usange tikuzuzga maghanoghano ghithu na visambizgo vya Msambizgi Waluso, Yesu Khristu.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi Yesu wakayowoyaci za malurombo ghaupusikizgi?
• Cifukwa wuli tikwenera yayi kulomba mwakuwerezgawerezga ndiposo malurombo ghatali?
• Kasi lurombo lwa ciyelezgero lukulongora kuti tingapempha vinthu wuli?
• Kasi tingacita wuli kuti ‘tilutilirenge kulomba, kupenja na kukhung’uska’?
[Cithuzithuzi pa peji 15]
Yesu wakasuska ŵapusikizgi awo ŵakalombanga mwakuti ŵanthu ŵaŵawone na kuŵapulika
[Cithuzithuzi pa peji 17]
Kasi mukumanya kuzirwa kwa kulomba cakurya cithu ca zuŵa ili?