?Baebol i Laenap Wetem Sayens?
Ansa we Baebol i givim
Yes. I tru se Baebol i no wan buk blong sayens, be hem i tok tru taem i tokbaot sayens. Traem tingbaot sam samting we i soemaot se Baebol i laenap wetem sayens, mo se sam samting we Baebol i talem long saed blong sayens i defren olgeta long tingting blong plante man long taem bifo.
I gat wan taem we skae mo wol i stat. (Jenesis 1:1) Be long taem bifo i gat plante giaman tingting se i no God we i wokem skae mo wol, be fastaem ol samting i olbaot, nao skae mo wol i kamaot olsem nomo. Ol man Babilon oli bilif se skae mo wol i pikinini blong ol god we oli kamaot long tu bigfala solwota. Sam narafala stori blong bifo oli talem se skae mo wol i kamaot long wan bigfala eg.
Skae mo wol i no olbaot nomo. Evri dei tufala i wok folem ol loa we oli holem ol samting long skae mo graon, be i no folem tingting blong ol giaman god. (Job 38:33; Jeremaea 33:25) Ol kastom stori blong ol defdefren ples long wol oli talem se, fasin blong ol god ya i jenis oltaem mo oli no gat sore, taswe oli save mekem olsem we oli wantem long ol man.
Wol i hang long open ples nomo. (Job 26:7) Be long taem bifo plante man oli ting se wol i flat mo se wan bigfala anamol olsem wael buluk o totel, i holem wol i stap long stret ples blong hem.
San i pulum solwota i go antap mo i foldaon bakegen olsem ren, sno, o smosmol aes, blong mekem ol reva mo spring wota oli ron. (Job 36:27, 28; Prija 1:7; Aesea 55:10; Amos 9:6) Long taem bifo, ol man Gris oli ting se wota we i stap long ol reva i kamaot long wan bigfala solwota aninit long graon, mo tingting ya i gohed go kasem ol yia 1700.
Ol hil we yumi luk tede, fastaem solwota i kavremap. (Ol Sam 104:6, 8) Be sam kastom stori oli talem se ol god oli wokem ol hil olsem oli stap tede.
Fasin blong stap klin i protektem helt. Long Loa we Jehova i givim long ol man Isrel bifo, i gat ol rul se man i mas wasem bodi blong hem afta we i tajem wan ded bodi, ol man we oli gat rabis sik blong skin oli mas stap longwe long ol narafala man, mo ol man oli mas berem sitsit blong olgeta taem oli go bus. (Levitikas 11:28; 13:1-5; Dutronome 23:13) Taem Loa ya i kamaot, wan meresin we ol man Ijip oli stap putum long ol soa, hemia sitsit blong man.
?I gat sam tok blong Baebol we i no laenap wetem sayens?
Taem yumi stadi long Baebol yumi luk se ansa hem i no. Hemia sam rong tingting we plante man oli gat:
Giaman Toktok: Baebol i talem se God i wokem ol samting long wol long sikis dei we wanwan long olgeta oli longfala olsem 24 aoa.
Trutok: Folem Baebol, God i wokem skae mo wol bifo we bifo olgeta. Yumi no save stret taem blong hem. (Jenesis 1:1) Mo tu, ol dei we Jenesis japta 1 i tokbaot oli save minim wan longfala taem, we yumi no save stret se i longfala olsem wanem. Taem ya we God i wokem skae mo wol, Baebol i kolem wan “dei.”—Jenesis 2:4, NW.
Giaman Toktok: Baebol i talem se God i wokem ol samting we oli gru long graon, bifo we i gat san blong givim laet we ol tri oli nidim.—Jenesis 1:11, 16.
Trutok: Baebol i soemaot se God i wokem san, we i wan long ol sta “long skae,” bifo we i wokem ol samting we oli gru long graon. (Jenesis 1:1) Long fas dei o longfala taem we God i wokem samting, laet blong san i kasem graon. Taem we skae i kam klia long namba tri “dei,” laet blong san i kam strong moa, olsem ol tri oli nidim. (Jenesis 1:3-5, 12, 13) Biaen, san i kamaot klia mo i saen i kam long wol.—Jenesis 1:16.
Giaman Toktok: Baebol i talem se san i stap goraon long wol.
Trutok: Prija 1:5 i talem se: “Evri dei, san i girap, mo i kam antap, mo i godaon bakegen, nao i goraon gogo, i girap long sem ples bakegen long nekis dei.” Vas ya i eksplenem samting we ol man long wol oli stap luk, se san i stap muv i gokros long skae. Taswe, yumi stap talem se “san i kam antap” mo “san i godaon,” be yumi save se wol nao i stap goraon long san.
Giaman Toktok: Baebol i talem se wol i flat.
Trutok: Sam Baebol oli yusum tok ya “en blong wol” blong minim “olgeta ples long wol.” Be hemia i no min se wol i flat o i gat wan laen we i makem en blong hem. (Ol Wok 1:8) Mo tok ya “ol fo kona long wol” i wan pijatok we i minim ful wol. Tede wan man i save talem not, saot, is, mo wes, blong givim sem mining.—Aesea 11:12; Luk 13:29.