Ana Mwiŵasa Mwawo Mwana Jwakwimucila?

1, 2. (a) Ana Yesu ŵasasile citagu capi pakulosya ungakulupicika wa acimlongola ŵa dini ja Ciyuda? (b) Ana mpaka tulijiganye songa japi pakwamba ŵacinyamata kutyocela mu citagu ca Yesu?

K uli kusigele masiku gakuŵalanjika kuti awe, Yesu jwaliwusisye likuga lya acimlongola ŵa dini ja Ciyuda ciwusyo cakwatendekasya ganicisya mwakusokoka. Jwalakwe jwatite, “Ana akuganisya wuli? Mundu jwine jwakwete ŵanace ŵaŵili. Ni jwapite kwa mwanace jwandanda jula ni kumsalila kuti, ‘Mwanangu, lelo mjawule mkakamule masengo mumgunda wa mipeleya.’ Jwalakwe pakwanga jwatite, ‘Cinjawule baba,’ nambo nganajawula. Ŵajawilesoni kwa mwanace jwaŵili jula ni kumsalila yakulandanayo. Jwalakwe jwatite, ‘Ngangusaka.’ Kaneko jwacenjile nganisyo ni jwapite. Ana mwa ŵanace ŵaŵiliŵa ŵani ŵaŵatesile lisosa lya babagwe?” Acimlongola ŵa Ciyudawo ŵajanjile kuti, “Jwaŵili jula.”—Matayo 21:28-31.

² Pa lilembali, Yesu ŵasalaga ya ungakulupicika wa acimlongola ŵa dini ja Ciyudawo. Jemanjaji ŵaliji mpela mwanace jwandanda jula, juŵasimicisye kuti catende lisosa lya Mlungu nambo kaneko nganasunga cilanganoco. Nambo acinangolo ŵajinji akusamanyilila kuti citagu ca Yesuci, calosisye kuti jwalakwe jwapikanicisyaga cenene umi wa mwiŵasa. Mpela muŵaŵecetele Yesu mu citagu cila, yikusaŵaga yakusawusya kwa acinangolo kumanyilila yakusaganisya ŵanace kapena kumanyilila yacacitenda msogolo. Mwanace mpaka ayikasye yakusawusya yejinji pali m’nyamata nambo pakukula akusaŵa jwaganisya cenene, soni jwamkulungwa jwakucimbicika. Yeleyi ni yatukusosekwa kuyikumbucila patukutagulilana ya yakusawusya ya ŵacinyamata ŵakwimucila.

 3. Ana ligongo cici acinangolo ngakusosekwa kuwutucila kuŵeceta kuti mwanace jwawo ali jwakwimucila?

³ Ndaŵi sine tukusapikana ya ŵanace ŵakusajimucila acinangolo ŵawo. Mwinesoni akulimanyilila liŵasa lyalikwete jwacinyamata jwakusalosya kuti ali jwangapikanila. Nambope, yili yakusawusya kumanyilila naga mwanace ali jwakwimucila yisyesyene. Konjecesya pelepa, mpaka yiŵe yakusawusya kupikanicisya ligongo lyakwe m’liŵasa limpepe mpaka muŵe ŵanace ŵakwimucila ŵane iyayi. Naga acinangolo amanyilile kuti jumo mwa ŵanace ŵawo yikuwoneka kuti caŵe jwakwimucila, ana mpaka atende cici? Kuti tujanje ciwusyo celeci, candanda kwende tulole kuti ana jwakwimucila ali ŵani?

4-6. (a) Ana jwakwimucila ali ŵani? (b) Ana acinangolo akusosekwa kumbucila cici naga jwacinyamata ngakupikanila ndaŵi ni katema?

⁴ Kuŵeceta mwangapita mumbali, mundu jwakwimucila ali jwakusajendelecela ngapikanila kapena kusisya soni ngakosya mwamele ulamusi. Yili yisyene kuti ‘usilu uli mumtima mwa mwanace.’ (Miyambo 22:15) M’yoyo ndaŵi sine ŵanace wosope ŵangasaka kupikanila ulamusi wa acinangolo ŵawo soni maulamusi gane. Yeleyi yikusatendekwa mnopemnope mu yaka yele jwacinyamata akukula. Kucenga kwakukusatendekwa paumi wa mundu jwalijose kukusatendekasya kuti mundujo alajeje nganisyo. Nambosoni paunyamata jili ndaŵi jele yindu yejinji yikusacengaga. Pandaŵi jeleji jwacinyamata jwawo akusaŵa kuti akutyoka ku uwanace sambano akwawula ku ukulu. Pa ligongo lyeleli, m’yaka ya unyamatayi, acinangolo ŵane soni ŵanace yikusaŵa yakusawusya kuti akamulaneje. Ndaŵi syejinji acinangolo mwacipago akusalingalinga kwakamucisya ŵacinyamata kuti akatendaga yindu mpela acakulungwa pele ŵacinyamatawo akusawutucila kutenda yindu mpela acakulungwa.

⁵ Jwacinyamata jwali jwakwimucila jwangapikanila yakusamsalila acinangolo. Nambope, akumbucileje kuti naga mwanace atesile yindu yamnono yakulosya kuti ngakwapikanila, yeleyi ngayikugopolela kuti mwanacejo ali jwakwimucila. Soni pangani ja yindu yausimu, pandanda ŵanace ŵane mpaka akatendaga mnope lung’wanu ni usyesyene wa m’Baibulo, nambo jemanjaji nganaŵa ŵakwimucila. M’yoyo nangolo, ngakusosekwa kuwutucila kuganisya kuti mwanace jwakwe ali jwakwimucila

⁶ Ana mu yaka ya unyamata, ŵanace wosope akusaŵa ŵakwimucila ulamusi wa acinangolo ŵawo? Iyayi, ngaŵa wosope. Maumboni gakusalosya kuti ŵacinyamata ŵakuŵalanjika ni ŵakusaŵa ŵakwimucila mnope pandaŵi jakukula. Nambi wuli pakwamba ya mwanace jwakumula mtima soni jwakwendelecela kwimucila? Ana cici campaka cimtendekasye mwanace kuŵa jwakwimucila?

 7. Ana yakutendekwa ya m’cilambo ca Satanaci, mpaka yimtendekasye camtuli mwanace kwimucila?

⁷ Cindu cekulungwa cacikusatendekasya kwimucila cili yakutendekwa ya m’cilambo ca Satanaci. “Cilambo cosope cili m’miyala mwa jwakusakalajo.” (1 Yohane 5:19) Cilambo cakucilamulila Satana cana ndamo syakuwulasya syele Aklistu akusosekwa kulimbana nasyo. (Yohane 17:15) Ndamo syejinji sili syakusakala, syakogoya soni masiku agano ndamosi sikwalamulilaga mnope ŵandu kupunda ni kala kose. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Naga acinangolo ngakwajiganya, kwakalamusya soni kwacenjela ŵanace ŵawo, nikuti “msimu wawukukamula masengo mwa ŵanace ŵangapikanila” mpaka walamulileje mwangasawusya ŵanace ŵawo. (Aefeso 2:2) Cindu cine campaka catendekasye ŵanace kwimucila cili kujigalila ndamo sya acimjawo. Panganiji Baibulo jikusati, “Naga ukwenda ni ŵalunda uciŵa jwalunda. Nambo mjakwe jwa ŵakuloŵela caciwulala.” (Miyambo 13:20) M’yoyo, mundu jwakusakungulukaga ni ŵandu ŵagumbale ni msimu wa cilamboci, yili yangakayikasya kuti nombe nawo msimuwo ucitanda kumlamulilasoni. Kuti ŵanace apikanicisye kuti yiwundo ya m’Baibulo ni yasikusakamucisya mnope kola umi wambone, acinangolo akusosekwa kwendelecela kwakamucisya ŵanacewo.—Yesaya 48:17, 18.

 8. Ana yindu yapi yampaka yimtendekasye mwanace kwajimucila acinangolo?

⁸ Cindu cine campaka citendekasye kwimucila cili yakutendekwa ya mwiŵasa. Mwambone, naga nangolo ali jwamkologo, akusakamulicisyaga masengo mitela jakusokonasya mtwe kapena akusamtendelaga ngalwe mjakwe jwalombene najo, nikuti ŵacinyamata mpaka awuwoneje umi mwakulemweceka. Atamose liŵasa lyalikusatamaga mwamtendele, mpaka mupagwe ŵakwimucila naga mwanace akuliwona kuti acinangolowo ngakumŵalanjila. Nambope, ngaŵa kuti ŵacinyamata akusiŵajimucila acinangolo ligongo lya yitendo ya acinangolope. Ŵanace ŵane ngakusapikanila acinangolo atamose kuti acinangolowo akusakuyaga yiwundo ya m’Malemba, soni akusalingaga kwacenjela mnope ŵanacewo ku yakutendekwa ya m’cilamboci. Ana cici cacikusatendekasya kuti ŵajimucile acinangolowo? Cindu cine campaka ciŵe ndande ja yakusawusya yetu, cili ungali umlama. Panganiji Paulo ŵatite, “Ulemwa wajinjile m’cilambo kupitila mwa mundu jumo, soni ciwa kupitila mu ulemwa, m’yoyo ciwaco cawandile kwa ŵandu wosope ligongo wosope ŵalemwisye.” (Aloma 5:12) Adamu jwaliji jwakwimucila, mwamti jwalecele ŵanace ŵakwe wosope ndamo jakusakala. Ŵacinyamata ŵane akusasagula kuti aŵe ŵakwimucila mpela muŵatendele Adamu.

 9. Pakulela ŵanace, ana yindu yiŵili yapi yampaka yitendekasye kuti ŵanace ajimucile?

⁹ Cindu cine cacitendekasisye kuti ŵacinyamata ajimucileje cili naga acinangolo akwete nganisyo syangaŵajilwa pangani ja kulela ŵanace. (Akolose 3:21) Acinangolo ŵane akusakalalisyaga mnope yindu soni kwapa cilango ŵanace mwakupundanganya mnope. Ŵane akusaŵa ŵakulecelela, mwamti ŵangasalila yiwundo yampaka yakamucisye ŵacinyamata ŵangamanyilila yejinji. Yili yakusawusya kumanyilila naga acinangolo ali ŵakulecelela kapena ŵakalalisya yindu. Soni ŵanace akusaŵa ŵakulekangana yakusosecela yawo. Ŵanace ŵane mpaka asosekwe kwalolela mwakusamala kupunda ŵane. Nambope yisyasyo yiŵili ya m’Baibulo mpaka yakamucisye acinangolo kumanyilila kogoya kwakalalisya mnope yindu soni kwakulecelela.

10. Atamose kuti Eli jwaliji jwamkulungwa jwa ŵambopesi jwakulupicika, ana ligongo cici jwalakwe nganaŵa nangolo jwambone?

¹⁰ Jwamkulungwa jwa ŵambopesi jwine lina lyakwe Eli jwakwete ŵanace. Jwalakwe jwatumicile Mlungu kwa yaka 40. Mwangakayicila jwalakwe jwaliji jwakumanyilila cenene Cilamusi ca Mlungu. Eli jwakamulaga masengo gakwe mwakulupicika, soni komboleka kuti jwalakwe jwajiganyisye cenene Cilamusi ca Mlungu ŵanace ŵakwe ŵaŵaliji Hofini ni Penihasi. Nambope Eli jwalecelelaga mnope ŵanace ŵakwe. Hofini ni Penihasi ŵalijisoni ŵambopesi, nambo jemanjaji ŵaliji “ŵandu ŵangali mate.” Jemanjaji ŵagambaga kusaka kutenda yakulisangalasya acimsyene soni ŵanonyelaga ya msese. Nambo paŵatendaga yakusakalayi pa nyumba jakulambilila, Eli nganiŵatyosya jemanjajo pa maukumu gawo. Jwalakwe ŵajamwice mwakwanyenjelela. Ligongo lyakulecelela kweleku, Eli jwalosisye kuti ŵacimbicisyaga mnope ŵanace ŵakwe kupunda Mlungu. Yakuyicisya yakwe, ŵanaceŵa ŵamjimucile Yehofa jwakusasaka kulambila kweswela. Yitendo yawoyi yatendekasisye kuti liŵasa lyosope lya Eli lisimane ni yipwetesi.—1 Samueli 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11 Ana acinangolo mpaka alijiganye cici pa cisyasyo cakulemweceka ca Eli?

¹¹ Payatendekwaga yeleyi ŵanace ŵa Eliŵa ŵaliji ŵacikulile. Yeleyi yikulosya kuti yili yakogoya kwalecelela ŵanace ngajamuka. (Aŵanicisye ni Miyambo 29:21.) Acinangolo ŵane akusasokonasya pasikati pa cinonyelo ni kulecelela, kwakuli kulepela kwapa ŵanace malamusi gakuŵajilwa, soni kulolecesya kuti ŵanacewo akwendelecela kuya malamusigo. Acinangolowo akusalepela kwajamuka ŵanace ŵawo mwacinonyelo atamose pakasile yiwundo ya m’Baibulo. Ligongo lyakulecelelaku, ŵanace akusaŵaga ŵangapikanila acinangolo soni malamusi gane galigose.—Awanicisye ni Mlaliki 8:11.

12. Ana Lehobowamu jwatesile cakulemwa capi pa ulamusi wakwe?

¹² Lehobowamu ali cisyasyo cine cakamulicisya masengo ulamusi wakwe mwakupundanganya. Jwalakwe jwaliji Mwenye jwakumalisya mu ucimwene wakamulana wa Ayisalayeli, nambo nganaŵa mwenye jwambone. Lehobowamu ŵatandite kulamulila cilambo cele ŵandu ŵakwe nganasangalalaga ligongo lya ngalwe syele atati ŵakwe ŵaŵaliji Solomoni ŵatendelaga ŵanduwo. Ana Lehobowamu jwapikanicisyaga kulaga kwa ŵanduwo? Iyayi. Ŵandu paŵamŵendile jwalakwe kuti anandiye ngalwe syaŵatendelaga ŵanduwo, jwalakwe nganiŵapikanila ŵakumkamucisya lunda soni jwalamwile yakwalagasya mnope ŵanduwo. Kumula mtima kwakweku kwatendekasisye kuti ngosyo likumi sya kumpoto sijimucile ulamusi wakwe, mwamti ucimwenewo wagaŵikangene paŵili.—1 Mafumu 12:1-21; 2 Mbiri 10:19.

13. Ana acinangolo mpaka aŵambale camtuli cakulemweceka caŵatesile Lehobowamu?

¹³ Acinangolo mpaka alijiganye lijiganyo lyakusosekwa mnope kutyocela ku cisyasyo ca m’Baibulo ca Lehobowamu. Acinangolo akusosekwa ‘kumsosasosa Yehofa’ mwipopelo soni ni kulolaga naga kalele kawo ŵanace kali kakamulana ni yiwundo ya m’Baibulo. (Salimo 105:4) Lilemba lya Mlaliki 7:7 likusati, “Kulagasidwa kukusatendekasya mundu jwalunda kutenda yindu mwakuloŵela.” Malamusi mpaka gakamucisye ŵanace kula cenene soni kwineku gali mkwacenjela ku yindu yakogoya. Nambo ŵanace ngakusosekwa kwakalalicisyaga mnope yindu mwamti nikuŵa ŵakutaŵika soni kwikana pakulikayicilaga acimsyene. Naga acinangolo akulingalinga kutendaga yindu mwangapundaganya malile, nambosoni mwangalecelela yindu, mwakwapa ŵanace malamusi gakupikanika cenene, yeleyi yicakamucisya ŵanace ŵajinji kuti akakola mtima wakwimucila.

14, 15. Ana acinangolo akusosekwa kola nganisyo syamtuli mwanace jwawo pakukula?

¹⁴ Atamose kuti acinangolo akusasangalalaga kum’wona jwacinyamata ali mkukula nikuŵa jwamkulungwa, nambope akusalagaga nganisyo naga jwacinyamata jwawo akutanda umi wakulijimila pajika. Pandaŵi jakukula jwacinyamata, acinangolo ngakusosekwa kusimonga naga ndaŵi sine akutendaga yindu mwamakani soni mwangakamulanicika. Akaliŵalila kuti cakulinga ca nangolo jwaciklistu cili kumlela mwanace kuti atendeje yindu mpela mundu jwamkulungwa, jwakutamilicika nganisyo soni kuti aŵe Mklistu jwamkomangale mwausimu.—Awanicisye ni 1 Akolinto 13:11; Aefeso 4:13, 14.

¹⁵ Atamose kuti mpaka yiŵe yakusawusya, acinangolo akusosekwa kuŵambala ndamo jakana cilicose cakuŵenda jwacinyamata naga akusaka kusagulaga yindu mpela yakusangalasya, yakuwala soni ŵakunguluka nawo. Mwanace akusasosekwa kuti akuleje mwakuŵajilwa. Yili yisyene kuti ŵanace ŵane akusatandaga kutenda yindu mpela mundu jwacikulile pali mwanace. Mwambone, Baibulo jikusasala ya Yosiya juŵaliji Mwenye jwacinyamata kuti, “Paŵaliji jwacinyamata, ŵatandite kumsosasosa Mlungu jwa Daudi.” Cisyasyo cambone ca Yosiya cili umboni wangasisika wakuti jwalakwe jwaliji jwamkomangale nganisyo.—2 Mbiri 34:1-3.

16. Ŵanace pakwete ufulu, ana akusosekwa kumanyilila cici?

¹⁶ Atamose kuti jwacinyamata mpaka akole ufulu, nambope ufuluwu wanasoni ukumu wakwe. M’yoyo, amkunde jwacinyamata jwakukulajo kusimana ni yakuyicisya ya yisagula soni yitendo yakwe. Ciwundo ca m’Baibulo cakuti, “cilicose camisile mundu cacigowola cicoco,” jikusakamula masengo kwa ŵacinyamata wosope nambosoni kwa ŵacikulile ŵakwe. (Agalatia 6:7) Ngaŵa mkwacenjela ŵanace ndaŵi syosope. Uli naga mwanace jwawo akusaka kutenda yindu yangaŵajilwa? Nangolo jwalunda akusosekwa kumlekasya mwanacejo kuti akatenda yeleyo. Pakumsalila magongo gakwe, alolecesye kuti akacenga nganisyo, iyayi jula nikuŵa elo. (Awanicisye ni Matayo 5:37.) Atamose kuti amlekasisye mwanacejo kuti “Iyayi,” nambo akusosekwa kuŵeceta yeleyi mwakulitimalika soni mwakuŵajilwa, ligongo “kwanga mwakulitimalika kukusamasya lutumbilo.”—Miyambo—15:1.

17. Ana nangolo akusosekwasoni kumtendela cici jwacinyamata?

¹⁷ Ŵacinyamata akusasosekwa kwacenjela mwakwajamuka ndaŵi syosope atamose kuti ngakukamulana ni malamusi. Yikusaŵa yakutengusya naga nangolo akwamba kucenga malamusi pakujigalila mwakupikanila pandaŵijo. Konjecesya pelepa, ŵacinyamata akusakulaga nikuŵa ŵakutamilicika nganisyo naga acinangolo akwalimbikasya soni kwakamucisya kulimbana ni sooni soni kulikayicila. Ŵacinyamata akusayamicilasoni naga acinangolo akusalosyaga kuti akusiŵakulupilila.—Awanicisye ni Yesaya 35:3, 4; Luka 16:10; 19:17.

18. Ana yili yakulimbikasya kumanyilila cici pakwamba ya ŵacinyamata ŵane?

¹⁸ Acinangolo mpaka yalimbikasye kumanyilila kuti ndaŵi syejinji ŵanace akusakulaga cenene naga mwiŵasa mwana mtendele soni cinonyelo. (Aefeso 4:31, 32; Yakobo 3:17, 18) Atamose m’maŵasa gele mwana ndamo syakusakala mpela kolelwa, ciwawa kapenasoni yindu yine yakusakala, ŵacinyamata ŵane akusile cenene ni kuŵa acakulungwa ŵambone. M’yoyo, naga acinangolo akusiŵatendekasyaga ŵanace ŵawo kulipikana kuti ali ŵakuteteyedwa, soni naga acinangolowo akusiŵanonyela ni kwapikanicisya ŵanacewo, atamose kuti mpaka ŵalekasyeje yine soni kwapa camuko mwakamulana ni yiwundo ya m’Baibulo, mwangakayicila ŵanacewo cacikula nikuŵa acakulungwa ŵele wawojo cacisangalala nawo.—Awanicisye ni Miyambo 27:11.

19. Atamose kuti acinangolo akusosekwa kumjiganya mwanace mu litala lyakumŵajila, ana mwanacejo pajika akwete ukumu ŵamtuli?

¹⁹ Kulela cenene ŵanace kukusakamucisya. Pa Miyambo 22:6 pakusati, “Mumjiganye mwanace mu litala lyakumŵajila, atamose ali acekulwipe ngasatyokamo.” Uli pakwamba ya ŵanace ŵakwete yakusawusya yekulungwa nambo acinangolo ŵawo nikuŵaga ŵandu ŵambone? Yeleyi yikusatendekwa. Kuti tupikanicisye maloŵe ga pa lilembali, tukusosekwa kuganicisyasoni malemba gane gagakusagombelecesya ciwundo cakuti mwanace jwana ukumu ‘wakupikanila’ acinangolo ŵakwe. (Miyambo 1:8) Naga akusaka kuti liŵasa lyawo liŵe lyakamulana, acinangolo ni ŵanace akusosekwa kuŵa ŵakamulana pakamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo. Nambo naga acinangolo ni ŵanace ngakutenda yeleyi, nikuti paciŵa yakusawusya.

20. Ana acinangolo ŵalunda mpaka atende cici naga jwacinyamata alemwisye ligongo lyangaganicisya cenene?

²⁰ Nambo ana acinangolo akusosekwa kutenda cici naga jwacinyamata alemwisye ni asimene ni yakusawusya? Jwacinyamatajo akusasosekwa kumkamucisya. Naga acinangolo akumbucila kuti jwacinyamatajo ngakumanyilila yejinji, nikuti caciŵambala ndamo jakutenda yindu mwakupundanganya malile. Paulo ŵajamwice Aklistu ŵacikulile kuti, “Naga mundu asepwice ni kutanda kwinjilila mu litala lyangaŵajilwa mwangamanyilila, jemanja ŵakwenelela mwausimu, alinje kumkamucisya mundujo ni msimu wakufasa.” (Agalatia 6:1) Acinangolo komboleka kuya yeleyi naga jwacinyamata alemwisye ligongo lyangaganisya cenene. Acinangolowo akusosekwa kumsalila mwanacejo kusakala kwa ndamo jatesilejo soni yampaka atende kuti akawilisyasoni ndamojo. Akusosekwasoni kugombelecesya kuti ndamo jatesilejo ni jajili jakusakala ngaŵaga jwalakwejo.—Yuda 22, 23.

21. Pakuya yayikusatendekwa mumpingo waciklistu, ana acinangolo mpaka atende cici naga mwanace jwawo atesile cakulemwa cekulungwa?

²¹ Uli naga jwacinyamatajo atesile cakulemwa cekulungwa? Naga yeleyi yitendekwe, nikuti jwacinyamatajo akusosekwa cikamucisyo capajika soni kumkamucisya mwalunda. Mklistu patesile cakulemwa cekulungwa, akusasosekwa kupitikuka mtima ni kwayicila acakulungwa ŵa mumpingo kuti amkamucisye. (Yakobo 5:14-16) Naga jwalakwe apitikwice mtima, acakulungwa akusamkamucisyaga jwalakwe kuti aŵesoni jwakulimba mwausimu. Mwiŵasa, ukumu wakumkamucisya jwacinyamata jwalemwisye ukusaŵaga wa acinangolo. Nambope mpaka asosekwesoni kutagulilana nganiji ni acakulungwa ŵa mumpingo. Jemanjaji ngakusosekwa kusisa cakulemwa cilicose cekulungwa catesile mwanace jwawo.

22. Ana acinangolo mpaka ajendelecele kola nganisyo syamtuli pakumsyasya Yehofa naga mwanace jwawo atesile cakulemwa cekulungwa?

²² Acinangolo akusalinjidwa mnope naga mwanace jwawo atesile cakulemwa cekulungwa. Ligongo lyakusokonecela nganisyo, acinangolo mpaka amjogoyeje mwaukali mwanace jwalemwisyejo, nambo yeleyi mpaka yigambe kumtendekasya mwanacejo kuŵa jwakutenguka mnope. Akaliŵalila kuti, yakuti katende ni mwanaceju pandaŵi jakusawusyaji mpaka yikwaye sogolo jakwe. Akumbucilesoni kuti Yehofa ŵaliji jwakoseka kwakululucila ŵandu ŵakwe patesile yakulemwa. Jwalakwe ŵatendaga yeleyi naga ŵanduwo apitikwice mtima. Jwalakwe ŵaŵecete mwakwanonyela ŵanduwo kuti, “‘Ayice sambano jemanja, soni kwende tulinganye yindu pasikati petu, akuti m’yoyo Yehofa. Atamose yakulemwa ya ŵandumwe yili yecejewu mnope, yiciŵa yeswela mnope. Atamose yiŵe yecejewu mpela miyasi, yiciswejela mpela litonji.’” (Yesaya 1:18) Celecitu cili cisyasyo cambone kwa acinangolo.

23. Naga mwanace atesile cakulemwa cekulungwa, ana acinangolo akusosekwa kuŵambala soni kutenda cici?

²³ Camti m’yoyo alinje kumkamucisya mwanace jwalemwisyejo kucenga ndamo jakwe. Awusye lunda kwa acinangolo ŵakumanyilila yejinji soni kwa acakulungwa ŵa mumpingo. (Miyambo 11:14) Akawutucila kuŵeceta maloŵe kapena kutenda yindu yampaka yimtendekasye mwanacejo kuti yiŵe yakusawusya kuwujila kwa wawojo. Aŵambaleje kupya mtima soni kutumbila kwangalamulilika. (Akolose 3:8) Akawutucilasoni kutenguka. (1 Akolinto 13:4, 7) Pakuciwenga cakusakala, aŵambaleje kuyikalalisya yindu soni kumtumbilila mwanace jwawo. Cakusosekwa mnope ni cakuti acinangolo akusosekwa kulingalinga kulosya cisyasyo cambone soni kumkulupilila mnope Mlungu.

24. Ana yindu yakutesya canasa yamtuli yampaka yitendekwe ndaŵi sine m’liŵasa lya Ciklistu, soni acinangolo akusosekwa kutenda cici?

²⁴ Ndaŵi sine mpaka yiwonece kuti jwacinyamata asagwile kuŵa jwakwimucila soni akusakanaga kuya ndamo sya Ciklistu. Pelepo akusosekwa kuŵika nganisyo syawo kwa ŵanace ŵanewo. Akusosekwa kusamala kuti akagambaga kumalila ndaŵi jawo pa jwakwimucilajo ni kwaleka ŵanace ŵanewo. M’malo mwakwasisila ŵanace ŵanewo yakusawusyayo, atagulilane yindu yampaka yiŵe yakuŵajilwa kwa jemanjajo nambo mwakwalimbikasya.—Awanicisye ni Miyambo 20:18.

25. (a) Pakuya cisyasyo ca mpingo waciklistu, ana acinangolo mpaka atendeje yamtuli naga mwanace jwawo ali jwakwimucila yisyesyene? (b) Ana acinangolo akusosekwa kumbucilaga cici naga mwanace jwawo ŵajimucile?

²⁵ Ndumetume Yohane ŵasasile ya mundu juŵasapwice mumpingo waciklistu kuti “akasampocela m’nyumba syawo kapena kumkomasya.” (2 Yohane 10) Acinangolo mpaka atendesoni yeleyi naga mwanace jwawo akwanisye yaka 18 kapena kupeleta pelepa, soni akuwoneka kuti jwalakwe ali jwakwimucila kwene. Atamose kuti kutenda yeleyi mpaka kuŵe kwakusawusya, nambo ndaŵi sine kukusiŵakamucisya ŵanace ŵanewo. Akusosekwa kwendelecela kulicenjela soni kulilolela liŵasa lyawo. Camti m’yoyo, ajendelecele kola malamusi gakupikanika cenene soni gakuŵajilwa. Aŵecetaneje ni ŵanace ŵanewo. Akoleje lung’wanu ni mwakutendela kusukulu soni mumpingo. Nambosoni ŵakamucisye kumanyilila kuti akusaŵengana ni yitendo ya mwanace jwakwimucila, ngaŵaga mwanace jusyesyenejo. Ŵanace ŵaŵili ŵa Yakobo ali atesile yindu yangalwe ligongo lyakutumbila, yatendekasisye kuti ŵane aliŵenjeje liŵasa lyawo. Yakobo jwalwesisye ciwawa caŵatesile, ngaŵaga ŵanace ŵakwewo.—Genesis 34:1-31; 49:5-7.

26. Ana cici campaka calimbikasye acinangolo naga mwanace jwawo ŵajimucile?

²⁶ Komboleka kulijimbaga magambo pa yayitendekwe mwiŵasa mwawo. Nambo naga mwalipopelo atesile yosope yakomboleka soni alinjilile kuya yakusasala Yehofa, pangali ligongo lyakuti alijimbeje magambo mwangaŵajilwa. Amanyilile kuti pangali nangolo jwamlama, nambo wawojo ŵalinjile mwamtawu kuŵa nangolo jwambone. (Awanicisye ni Masengo 20:26.) Kola mwanace jwakwimucila mwiŵasa kuli kwakupweteka mnope, nambo naga yatendecele, akaliŵalila kuti Mlungu akusapikanicisya soni ngasiŵaleka ŵakutumicila ŵakwe ŵakulupicika. (Salimo 27:10) M’yoyo aŵe ŵakusimicisya kwendelecela kulicenjela liŵasa lyawo, soni ajendelecele kwakamucisya ŵanace ŵanewo mwausimu.

27. Pakumbucila citagu ca mwanace jwamsokonecele, ana acinangolo ŵakwete mwanace jwakwimucila mpaka ajembeceyeje yamtuli?

²⁷ Nambo cakusosekwa mnope ni cakuti akajasa mtima. Mtawu wawo wapandanda pakumjiganya mwanace jwawo komboleka kumkamucisya kupitikuka mtima ni kutandasoni kuganisya cenene. (Mlaliki 11:6) Maŵasa gane ga Ciklistu gasimene ni yeleyi. Mpela muyaŵelele ni mtati mucitagu ca Yesu ca mwanace jwamsokonecele, maŵasa ganesoni, mwanace jwamsokonecele akusawujila. (Luka 15:11-32) Mwanace jwawo mpaka awujilesoni.