Tumbali Twamwanamwana twa Miyasi ni Katende ka Opaleshoni

Tumbali twamwanamwana. Tumbali tweletu tukusatyocela ku mbali mcece syekulungwakulungwa sya miyasi mpela maselo gecejewu, maselo geswela, maselo gakamucisya kuti miyasi jilece kopoka, soni mesi ga m’miyasi. Mwambone, m’maselo gecejewu mwana tuyindu twakamucisya kwendesya lipuje m’cilu cosope (hemoglobin). Ŵandu akusapanganya mitela kutyocela ku tuyindu tweletu twakusatujigala m’miyasi ja ŵandu kapena ja yinyama. Madokotala gakusakamulicisya masengo mitelaji pakwakamucisya ŵandu ŵakulwala ulwele wakupelembela miyasi kapena ŵajasile mnope miyasi.

Mesi ga m’miyasi gakwete njete, suga, soni yine ni yine yakamucisya m’cilu, nambo mbali jekulungwa jigambile kuŵa mesi. Mesi ga m’miyasiga pagakusyungulila m’cilu, gakusajigalasoni maselo gakamucisya kuti miyasi jilece kopoka, tuyindu twakulimbana ni ulwele, soni tuyindu twakamucisya kuti miyasi jijendeje mwajikusosecela. Mundu palwasile ulwele mpela cikuku, dokotala komboleka kumtotela m’cilu mtela wakola tuyindu twakulimbana ni ulwele twakusatujigala m’mesi ga m’miyasi ga mundu jwele cilu cakwe cakombwele kulimbana ni ulwelewo. Maselo geswela gakwete tuyindu twakamucisya kulimbana ni ulwele, mpela ulwele wa kansa, soni yilwele yine.

Ana Aklistu akusosekwa kupocela cikamucisyo ca mtela cakola tumbali twamwanamwana twa miyasitu? Baibulo jangasala cilicose pakwamba ya tumbali tweletu, m’yoyo Mklistu jwalijose akusosekwa kusagula mwakamulana ni cikumbumtima cakwe. Ŵane komboleka kukana tumbali tosope twamwanamwanatu ligongo lyakuganisya kuti Malamusi ga Mlungu kwa Ayisalayeli gasasile kuti miyasi jilijose jajikopwece m’cilu mwa caumi ŵasosekwaga “kujijitila pasi.” (Deuteronomo 12:22-24) Aklistu akusakana kwaŵika miyasi kapena mbali syakwe syekulungwakulungwa. Nambo Aklistu ŵane mpaka akunde cikamucisyo ca mtela cakola tumbali twamwanamwana twa miyasitu. Jemanjaji komboleka kuganisya kuti patyosisye tumbali twamwanamwanatu m’miyasi mwa mundu kapena cinyama, nikuti ngatukwimilasoni umi wa mundu kapena wa cinyamaco.

Pakusagula cikamucisyo ca mtela cakwayana ni tumbali twamwanamwana twa miyasitu, akusosekwa kuganicisya yiwusyo ayi: Ana ngumanyilila kuti kukana kwangu tumbali tosope twamwanamwanatu yikugopolela kuti ngasingundasoni yikamucisyo yine ya mtela yakola tuyindu twakulimbana ni ulwele kapena twakamucisya kulekasya miyasi kukopoka? Ana mpaka namsalile dokotala ligongo lyakwe ngukana kapena kukunda cikamucisyo ca mtela cakola tumbali twamwanamwana twa miyasi?

Katende ka opaleshoni. Litala lyandanda lili lyakusepusya kaje miyasi ja mundu jwakulwalajo mkanamtende opaleshoni ni kum’ŵika mesi gakola suga, njete ni yindu yine. Kaneko pamalisisye opaleshonijo miyasi jesepusye jila jikusawujila m’cilu ca mundujo. Litala lyaŵili lili lyakuwucisya m’cilu miyasi jajikukopoka pandaŵi jakumtenda mundu opaleshoni. Palitala lyeleli, miyasi jajikukopoka paliŵanga akusajijigala kaneko kutyosamo yindu yangasosekwa ni kujiwucisyaga miyasijo m’cilu ca mundu pa ndaŵi jakumtenda opaleshonijo. Ligongo lyakuti madokotala gakusalekangana pa katende ka opaleshoni, Mklistu akusosekwa kum’wusya dokotala mwacatendele opaleshoni jakwe.

Mkanasagule litala lililyose pa matala gatusasilega, aliwusye kuti: ‘Naga miyasi jangu akujisepucisya kusa kwa cilu cangu kaneko akujinjisya m’cilu ni yili yitendekwe kuti jilesile kwenda kwa kandaŵi, ana mwakamulana ni cikumbumtima cangu, cinjijiwonagape kuŵa mbali ja cilu cangu mwati ngaŵa mkusosekwa “kujijitila pasi”? (Deuteronomo 12:23, 24) Ana cikumbumtima cangu cecijiganye cenene Baibulo cicisawusyaga naga pakundenda opaleshoni miyasi jine ŵajijigele ni kujiwanganya ni mitela jine, kaneko kujiwucisya m’cilu mwangu? Ana ngumanyilila kuti naga ngukana cikamucisyo cilicose ca mtela cakwayana ni kukamulicisya masengo miyasi jangu yikugopolela kuti ngasingunda kuti miyasi jangu ajilinje, kumbika pa makina gakutyosya yindu yangasosekwa m’miyasi, kapena kumbika pa makina gakamula masengo m’malo mwa mtima ni mapapo naga yilesile kukamula masengo?’

Mklistu akusosekwa kusagula jika yakusaka kuti dokotala atende ni miyasi jakwe pakumtenda opaleshoni. Akusosekwa kutenda yeleyi pakumpima, soni pakumpa yikamucisyo ya mtela yayikusosecela kuti amtyosye kaje miyasi panandi ni kujitaga yindu yine, kaneko kujiwucisyasoni m’cilu mwakwe.