Ana Akusawuwona Umi Mpela Mwakusawuwonela Mlungu?

1, 2. Ana Yehofa atupele mtuka wambone mnope wapi?

YEHOFA ampele jwalijose jwetuwe mtuka wambone. Mtuka wakwe uli umi. (Genesesi 1:27) Jwalakwe akusaka kuti tukole umi wambone mnope. M’yoyo, ŵatupele yiwundo yampaka yitujiganye kusagula cenene yindu. Tukusosekwa tukamulicisyeje masengo yiwundo yeleyi kuti yitukamucisyeje “pakulekanganya cambone ni cakusakala.” (Ahebeli 5:14) Naga tukutenda yeleyi, nikuti tukukunda kuti Yehofa atujiganye kuganisya cenene. Naga tukukamulicisya masengo yiwundo ya Mlungu soni kulola mwayikamulila masengo paumi wetu, tucimanyilila kuti yiwundoyi yili yambone.

² Umi ukaliji wakusawusya yikaŵe kuti tukwegamila kuti cilicose cityoceleje m’malamusi ga Mlungu. Malamusi ga m’Baibulo gangasalaga yakutendekwa yiliyose yampaka tusimane nayo paumi ŵetu. Mwacisyasyo, tukusasosekwa kutenda cakusagula pa ngani ja mtela cacikusapwatikapo kamulicisya masengo miyasi. Ana mpaka tutende wuli kuti tusagule yindu yakumsangalasya Yehofa? M’Baibulo mwana yiwundo yampaka yitukamucisye kupikanicisya mwakusawuwonela Yehofa umi soni miyasi. Naga tukupikanicisya yiwundo yeleyi, tucikombola kutenda yisagula yalunda soni kola cikumbumtima cambone. (Misyungu 2:6-11) Kwende tulole yine mwa yiwundoyi.

3, 4. (a) Ana Yehofa ŵalosisye mwamtuli kuti miyasi jili jakusosekwa? (b) Ana miyasi jikusajimila cici?

³ Baibulo jikusatujiganya kuti miyasi jili ja pajika ligongo jikusajimila umi. Umi cili cindu cakusosekwa mnope kwa Yehofa. Kaini ali am’wuleje mpwakwe, Yehofa ŵamsalile kuti, “Miyasi ja mpwenu jikundilila une kutyocela mwitaka.” (Genesesi 4:10) Miyasi ja Abele jajimilaga umi wakwe. M’yoyo Kaini ali am’wuleje Abele, yagopolele kuti ajonasile umi wa mpwakwejo.

⁴ Panyuma pa cigumula ca m’masiku ga Nowa, Mlungu ŵasalile ŵandu kuti alyeje nyama. Nambo jwalakwe ŵagombelecesye kuti, “Nambo mkalya nyama yalumo ni miyasi jakwe, ligongo jili umi wakwe.” (Genesesi 9:4) Lilamusi lyeleli likukamula masengo ku mbagwilo syosope sya Nowa, kupwatikapo m’weji. Kusala yisyene, Yehofa akusajiwona miyasi kuti jikusajimila umi. M’wejisoni tukusosekwa kujiwonaga miyasi mpela mwakusajiwonela Yehofa.—Salimo 36:9.

5, 6. Ana Cilamusi ca Mose calosisye mwamtuli mwakusajiwonela Yehofa miyasi soni umi?

⁵ M’Cilamusi ca Mose, ŵalembile kuti, “Naga mundu jwalijose . . . akulya miyasi, ngope jangu jicimŵenga, soni cinjim’wulaga kuti akasimanikwa pasikati pa ŵandu ŵa mtundu wakwe. Pakuŵa umi wa yinyama uli m’miyasi.”—Lefitiko 17:10, 11.

⁶ Cilamusi ca Mose casalaga kuti naga mundu awuleje cinyama kuti alye, ŵasosekwaga kuti miyasi jakwe ajisilile pasi. Yeleyi yalosyaga kuti umi wa cinyamaco awuwucisye kwa mkupanganya, Yehofa. (Detulonomo 12:16; Esekiele 18:4) Nambo Yehofa nganajembeceyaga kuti Ayisalayeli atendeje yindu mwakupundanganya pakusikita nyama. Pakulosya ucimbicimbi ku miyasi ja cinyamaco, ŵalosyaga kuti akupeleka ucimbicimbi kwa Mkupeleka umi, jwali Yehofa. Lilamusili lyalamulagasoni Ayisalayeli kuti apeleceje mbopesi ja yinyama kuti akululucidwe yakulemwa yawo.—Alole Maloŵe Gakumbesi 19 soni 20.

 7. Ana Daudi jwalosisye camtuli kuti ŵacimbicisyaga miyasi?

⁷ Mpaka tukuwonesoni kusosekwa kwa miyasi kutyocela pa yaŵatesile Daudi paŵamenyanaga ni Afilisiti. Jwalakwe jili jimkwete njota, acalume ŵaŵaliji nawo ŵaŵisile umi wawo pangosi pakuja kwinjila mu msakasa wa acimmagongo ŵawo kuti akamtecele mesi gakumwa. Paŵayice nago kwa Daudi, jwalakwe jwakanile kumwa “nambo ŵagapelece kwa Yehofa mwakugajitila pasi.” Daudi jwatite, “Une ngaŵa mkutenda yeleyi, wawo Yehofa. Ana mwe miyasi ja ŵandu ŵaŵaŵisile umi wawo pangosi ligongo lya umi wangu?” Daudi jwamanyililaga kusosekwa kwa umi soni miyasi pameso pa Mlungu.—2 Samuele 23:15-17.

8, 9. Ana Aklistu masiku agano akusosekwa kujiwonaga wuli miyasi?

⁸ Ndaŵi ja Aklistu ŵakala, ŵandu ŵa Mlungu ŵalesile kupeleka mbopesi ja nyama. Nambope ŵasosekwaga kupikanicisya cenene muŵajiwonelaga miyasi. “Kuŵambala . . . miyasi” jaliji jimo mwa mbali sya Malamusi gaŵapelece Yehofa kwa Aklistu kuti agasunjeje. Yeleyi yaliji yakusosekwa mpela muyaŵelele ni lilamusi lyakuŵambala yakusakala soni kulambila milungu jakupanganyikwa ni ŵandu.—Masengo 15:28, 29.

⁹ Yeleyi yili yakulandana ni masiku agano. Mpela Aklistu, tukumanyilila kuti umi watyocele kwa Yehofa soni kuti yindu yosope ya umi yili yakwe. Tukusamanyililasoni kuti miyasi jili japajika soni jikusajimila umi. M’yoyo, tukusalolecesya kuti tukukamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo patukutenda yakusagula pakwamba ya cikamucisyo ca mtela wakusakamulicisya masengo miyasi.

10, 11. (a) Ana Ŵamboni sya Yehofa akusajiwona wuli ngani ja kupeleka miyasi kapena mbali syekulungwakulungwa sya miyasi? (b) Ana Mklistu jwalijose pajika akusosekwa kutenda cakusagula camtuli?

¹⁰ Ŵamboni sya Yehofa akusapikanicisya kuti “kuŵambala . . . miyasi” kwangagopolela kulya kapena kumwape. Nambo kukusagopolela kana kutajidwa miyasi m’cilu, kupeleka miyasi soni kusunga miyasi kuti cijitajidwesoni m’cilu msogolo. Kukusagopolelasoni kana kupocela mbali mcece syekulungwakulungwa sya miyasi syasili maselo gecejewu, maselo geswela, maselo gakamucisya kuti miyasi jilece kopoka, soni mesi ga m’miyasi.

¹¹ Mbali mcece syekulungwakulungwa sya miyasi syelesi akusasigaŵa ni kuŵa tumbali twamwanamwana. Mklistu jwalijose akusosekwa kusagula jika naga cakamulicisye masengo tumbali twa miyasi tweletu kapena iyayi. Akusosekwasoni kusagula jika pakwamba ya matala gakulekanganalekangana gakusakamulicisya masengo ŵacipatala pakamulicisya masengo miyasi ja mundu jwakulwala. Jwalijose akusosekwa kusagula jika litala lyacakamulicisye masengo ŵacipatala pakwatenda opaleshoni, pakwalinga miyasi soni cikamucisyo ca mtela wuliwose wacapocele.—Alole Maloŵe Gakumbesi 21.

12. (a) Ana ligongo cici yatukusasagula mwakamulana ni cikumbumtima cetu yikusaŵa yakusosekwa kwa Yehofa? (b) Ana mpaka tusagule camtuli mwalunda mtela watukusosekwa kupocela?

¹² Ana Yehofa akusasamala yatukusasagula mwakamulana ni cikumbumtima cetu? Elo akusasamala. Yehofa akusatenda lung’wanu ni nganisyo syetu. (Aŵalanje Misyungu 17:3; 24:12.) Paligongo lyeleli, patukutenda cakusagula pakwamba ya mtela wacitupocele, tukusosekwa kupopela kwa Yehofa kuti atukamucisye kuwungunya cikamucisyo ca mtela wakuŵajilwa. Panyuma pa yeleyi, tukusosekwa kamulicisya masengo cikumbumtima cetu cecijiganye cenene Baibulo kuti tutende cakusagula. Ngatukusosekwa kwawusya ŵane yampaka atende ali asimene ni yatusimene nayo soni ŵane ngakusosekwa kwinjilila yatusagwile. Mklistu jwalijose “cacinyakula katundu jwakwe.”—Agalatiya 6:5; Aloma 14:12.

13. Ana tukulijiganya cici kutyocela pa malamusi soni yiwundo ya Yehofa pakwamba ya miyasi?

¹³ Yiliyose yakusatuŵenda Yehofa kuti tutende yikusaŵa yakutukamucisya soni yikusalosya cinonyelo cakwe kwetuwe. (Salimo 19:7-11) Ngatukusapikanila malamusi gakwe ligongo lyakuti gakusatukamucisya, nambo ligongo lyakumnonyela Yehofa. Cinonyelo cetu pa Yehofa cikusosekwa kutukamucisya kuŵambala kutajidwa miyasi. (Masengo 15:20) Kutenda yeleyi kuli kwakamucisyasoni ku cilu cetu. Ŵandu ŵajinji masiku agano akumanyilila kogoya kwa kutajidwa miyasi, soni madokotala gejinji gakukulupilila kuti kutenda opaleshoni mwangakamulicisya masengo miyasi kuli kwakamucisya ku cilu ca mundu. Yeleyi yikulosya kuti yakusatusalila Yehofa yili yalunda soni kuti akusatunonyela.—Aŵalanje Yesaya 55:9; Yohane 14:21, 23.

14, 15. (a) Ana Yehofa ŵapelece malamusi gamtuli kwa ŵandu ŵakwe pakusaka kwakamucisya? (b) Ana mpaka akamulicisye masengo camtuli yiwundo yayili m’malamusiga?

¹⁴ Malamusi ga Yehofa gaŵele gambone kwa ŵandu ndaŵi syosope. Yehofa ŵapele Ayisalayeli ŵakala malamusi gakwe kuti gakamucisyeje paumi wawo. Mwacisyasyo, lilamusi line lyatite, msyenenyumba akusosekwa ataŵeje kalutenje pamsakasa wa nyumba jakwe kogopela kuti jwine akagwa pamsakasapo. (Detulonomo 22:8) Lilamusi line lyaliji lyakwayana ni ngani ja yinyama. Naga mundu akwete ng’ombe jajilume jakugunda, msyenejo jwasosekwaga kujilolela ng’ombejo kuti jikawulasya kapena kuwulaga mundu jwalijose. (Ekisodo 21:28, 29) Naga Myisalayeli nganapikanila malamusi gelega, jwakolaga magambo naga mundu jwine awulele kapena awile.

¹⁵ Malamusi gelega gakulosya kuti umi uli wakusosekwa mnope kwa Mlungu. Ana kumanyilila yeleyi kukusosekwa kutukwaya camtuli? Mwatukusatendela yindu mpela kusamalila panyumba petu, mwatukusajendecesya galimoto soni njinga syetu, soni mwatukusasagulila yakusangalasya yetu, tukusosekwa kulosya kuti tukusacimbicisya umi. Ŵandu ŵane, mnopemnope ŵacinandipile, akusaganisya kuti nganiyiŵa yikombolece kuti jemanjaji yatendecele yakusakala, m’malo mwakwe ŵangasamalaga ni yindu yakogoya. Nambo Yehofa jwangasaka kuti m’weji tutendeje yeleyi. Jwalakwe akusasaka kuti tuwuwoneje umi wetu soni wa ŵane kuŵa wakusosekwa mnope.—Jwakulalicila 11:9, 10.

16. Ana Yehofa akusakuwona camtuli kutyosya citumbo?

¹⁶ Umi wa mundu jwalijose uli wakusosekwa kwa Yehofa. Atamose umi wa mwanace jwanganapagwe, Yehofa akusawuwona kuŵa wakusosekwa. M’Cilamusi ca Mose, naga mundu am’wulesye mwangosi jwamkongwe jwakwete citumbo, mwamti jwamkongwejo kapena mwanace jwakwe awile, Yehofa ŵam’wonaga mundujo kuti ali jwakuwulaga. Atamose kuti mundujo atesile yeleyi mwangosi, nambo naga patendekwe ciwa pasosekwaga umi kulipa umi. (Aŵalanje Ekisodo 21:22, 23.) Mlungu akusam’wona mwanace jwanganapagwe kuti ali mundu jwakwete umi. M’yoyo, ana akuganisya kuti akusapikana wuli mundu jwine pakutyosya citumbo? Ana akuganisya kuti Yehofa akusapikana wuli ali mkwawona ŵanace mamiliyoni ŵanganapagwe ali mkuwulajidwa caka cilicose?

17. Ana cici campaka cimmyalasye jwamkongwe juŵajasile citumbo mkanammanyilile Yehofa?

¹⁷ Nambi wuli naga jwamkongwe juŵajasile citumbo mkanaŵe kulijiganya mwakusajiwonela Yehofa nganiji? Jwamkongwejo mpaka akulupilile kuti Yehofa camkululucile kupitila mu mbopesi ja Yesu. (Luka 5:32; Aefeso 1:7) Jwamkongwe juŵatesile cakulemwaci ngakusosekwa kulijimba magambo naga ŵapitikwice mtima. Baibulo jikusasala kuti, “Yehofa ali jwacanasa, soni jwambone mtima . . . Mpela mwayiŵelele kuti kungopoko lyuŵa kuli kwakutalikangana ni kungapilo lyuŵa, m’yoyosoni jwalakwe atuŵisile kwakutalikangana ni yakulemwa yetu.”—Salimo 103:8-14.

18. Ligongo cici tukusosekwa kutyosya mwacitema nganisyo syakwaŵenga ŵane?

¹⁸ Kucimbicisya mtuka wa umi watupele Mlungu kukusosekwa kutandila mumtima. Yeleyi yikusapwatika mwatukusitwawonela ŵane. Ndumetume Yohane jwalembile kuti, “Jwalijose jwakuŵengana ni mlongo mjakwe ali jwakuwulaga mundu.” (1 Yohane 3:15) Mwapanandipanandi nganisyo syanganonyela ŵane mpaka sitande kukula mumtima mwetu, kaneko mpaka tutande kwaŵenga. Yeleyi mpaka yimtendekasye mundu kutanda ngacimbicisya ŵane, kutanda kuŵeceta yakusakala kapena kusaka kwene ali awile. Nambope tumanyilileje kuti Yehofa akusamanyilila mwatukusaganicisya pakwamba ya ŵandu ŵane. (Lefitiko 19:16; Detulonomo 19:18-21; Mateyu 5:22) Naga tuyiweni kuti tukwete nganisyo mpela syelesi, tukusosekwa kusityosya mwacitema mumtima mwetu.—Yakobo 1:14, 15; 4:1-3.

19. Ana mwakusajiwonela Yehofa ngani jaciwawa yikusosekwa kutukwaya camtuli?

¹⁹ Panasoni litala line lyampaka tulocesye kuti tukusacimbicisya umi. Pa Salimo 11:5, tukusaŵalanga kuti Yehofa “akusaŵengana ni jwalijose jwakunonyela yaciwawa.” Naga tukusanonyela kulolela mafilimu gaciwawa, nikuti tukusalosya kuti tukusayinonyela yaciwawa. M’yoyo ngatukusosekwa atapanandi kuganisya, kuŵeceta, kapena kutenda yaciwawa. M’malo mwakwe tugumbasyeje mumtima mwetu nganisyo syeswela soni syamtendele.—Aŵalanje Afilipi 4:8, 9.

20-22. (a) Ana Yehofa akusaciwona wuli cilambo ca Satanaci? (b) Ana ŵandu ŵa Mlungu mpaka alosye wuli kuti “nganaŵa mbali ja cilambo”?

²⁰ M’cilambo ca Satanaci ŵandu ŵangacimbicisya umi. Yehofa akusayiwona yeleyi kuŵa magambo ga miyasi, gagali magambo gakuwulaga. Kwa yaka yejinji munyumamu, makuga ga ndale gatendekasisye kuti ŵandu mamiliyoni awulajidwe, kupwatikapo ŵakutumicila ŵa Yehofa. M’Baibulo, makuga kapena maboma gelega akusagakolanga kuŵa cilombo cakogoya. (Daniele 8:3, 4, 20-22; Ciwunukuko 13:1, 2, 7, 8) Masiku agano, malonda gakusumisya yida ya ngondo gali ga macili mnope. Ŵandu akupata mbiya syejinji ligongo lya kusumisya yida ya ngondoyi. Kusala yisyene, “cilambo cosope cili m’miyala mwa jwakusakalajo.”—1 Yohane 5:19.

²¹ Nambo Aklistu ŵasyesyene “nganaŵa mbali ja cilambo.” Ŵandu ŵa Yehofa ŵangajinjilila nawo yandale soni ngondo. Ligongo lyakuti ŵangawulaga, nikuti nganaŵa akamucisye makuga gagakusawulaga ŵandu. (Yohane 15:19; 17:16) Naga Aklistu akutendeledwa ya ngalwe, ŵangawucisyaga pakutenda yaciwawa. Yehofa jwasasile kuti tukusosekwa kwanonyela acimmagongo ŵetu.—Mateyu 5:44; Aloma 12:17-21.

²² Dini jijigelesoni nawo mbali pa ciwa ca ŵandu mamiliyoni. Baibulo pajikusala ya Babulo Jwamkulungwa, jwakwimila dini syosope syaunami jikusati, ‘Mwa jwalakwe mwasimanikwe miyasi ja ŵakulocesya, ja ŵandu ŵa Mlungu, ni ja ŵandu wosope ŵandu wosope pacilambo capasi.’ Ana mpaka apikanicisye ligongo lyakwe Yehofa akusatusalila kuti, “Jemanja ŵandu ŵangu mkopoce mu msindamo”? Ŵandu ŵakusalambila Yehofa nganaŵa mbali ja dini syawunami.—Ciwunukuko 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Ana ‘kukopoka mu’ Babulo Jwamkulungwa kukusapwatikapo kutenda cici?

²³ Kuti “akopoce mu” Babulo Jwamkulungwa akusosekwa kupikanicisya ligongo lyakwe nganituŵasoni ku mbali ja dini syawunami. Mwambone, tukusosekwa kulolecesya kuti lina lyetu alityosisye m’buku ja mena ja dini jawunamijo. Nambo nganiyiŵa yeleyipe. Tukusosekwasoni kuyiŵenga soni kukana yindu yakusakala yakusatenda wa dini syawunami. Dini syawunami sikusakunda soni kulimbikasya yakusakala, ndale soni kutunduka. (Aŵalanje Salimo 97:10; Ciwunukuko 18:7, 9, 11-17) Kwa yaka yejinji, ŵandu mamiliyoni ajasile umi wawo.

24, 25. Ligongo cici kum’manyilila Yehofa kukusayikasya mtendele soni kola cikumbumtima cambone?

²⁴ Mkanitum’manyilile Yehofa, jwalijose jwetuwe twajigalaga nawo mbali mu yakutendekwa ya m’cilambo ca Satanaci. Nambo apano twacenjile. Twatandite kujikulupilila mbopesi soni twapelece umi wetu kwa Mlungu. M’yoyo tukumanyilila kuti, ‘ndaŵi jakupumula . . . jikusatyocela kwa Yehofa.’ Tukwete mtendele soni cikumbumtima cambone, pakumanyilila kuti tukumsangalasya Mlungu.—Masengo 3:19; Yesaya 1:18.

²⁵ Atamose kuti ndaŵi jine twaŵele kumbali ja likuga lyangacimbicisya umi, Yehofa mpaka atukululucile kupitila mu mbopesi. Tukusayamicila Yehofa ligongo lyakutupa mtuka wa umi. Tukusalosya kuyamicila mwakutenda yiliyose yampaka tukombole pakwakamucisya ŵane kuti alijiganye yakwamba Yehofa soni kucileka cilambo ca Satanaci kuti aŵeje paunasi wambone ni Mlungu.—2 Akolinto 6:1, 2.

26-28. (a) Ana Yehofa ŵampele Esekiyele masengo gapajika gamtuli? (b) Ana Yehofa atupele masengo gamtuli masiku agano?

²⁶ Mu ndaŵi ja Ayisalayeli ŵakala, Yehofa ŵamsalile jwakulocesya Esekiyele kuti ŵakalamusye ŵandu ya konanjidwa kwa Yelusalemu soni ŵajiganye yampaka atende kuti cakulupuce. Yikaŵe kuti Esekiyele nganiŵakalamusya ŵanduŵa, Yehofa akamjimbile magambo ligongo lya umi wa ŵanduwo. (Esekiele 33:7-9) Esekiyele jwalosisye kuti ŵawucimbicisyaga umi pakupeleka utenga wakusosekwawu mwakakombolele.

²⁷ Yehofa atupele masengo gakuti twakalamusye ŵandu kuti cilambo ca Satanaci cicijonanjidwe pacangakaŵa soni kwakamucisya kuti ammanyilile Yehofa kuti cakulupuce ni kwinjila m’cilambo casambano. (Yesaya 61:2; Mateyu 24:14) Tukusaka kutenda yiliyose yampaka tukombole kuti twasalile ŵane utenga wakusosekwawu. Tukusaka tuŵeceteje maloŵe ga Paulo kuti, “Nganingola magambo ga miyasi ja ŵandu wosope, ligongo nganinamsisila cilicose, nambo namsalile lisosa lililyose lya Mlungu.”—Masengo 20:26, 27.

²⁸ Pana mbali sinesoni sya paumi syatukusosekwa kuŵa ŵacasa. Citulole mbali syelesi mu mtwe wakuyicisya.