Tumkulupilileje Mlongola Jwetu Klistu
“Mlongola jwenu ali jumo, Klistu.”—MAT. 23:10.
1, 2. Panyuma pakuti Mose awile, ana Yoswa jwasimene ni kucenga kwekulungwa kwapi?
YEHOFA jwamsalile Yoswa kuti, “Mose jwakutumicila jwangu awile. Sambano mkosece, yimpepe ni ŵandu wosopeŵa, kuti mjomboce Yolodani ni kwinjila m’cilambo cangucipeleka kwa jemanja.” (Yos. 1:1, 2) Kwelekutu kwaliji kucenga kwekulungwa mnope kwa Yoswa juŵamtumicile Mose kwa yaka 40.
2 Ligongo lyakuti Mose jwalongolele Ayisalayeli kwa ndaŵi jelewu, pa ndaŵiji Yoswa ni juŵasosekwaga kwalongolela Ayisalayeliŵa. M’yoyo jwalakwe jwakayicilaga naga ŵandu ŵa Mlungu cakampikanile mpela mlongola jwawo. (Det. 34:8, 10-12) Baibulo jine pakusala ya lilemba lya Yoswa 1:1, 2 jasasile kuti cindu cakusawusya mnope soni cakogoya mnope kwa ŵandu, cinga kalakalako kapena masiku agano cili ndaŵi jele mlongola akwinjila m’malo mwa mlongola jwine.
3, 4. Ana Yehofa ŵamjaliwe camtuli Yoswa ligongo lyakumkulupilila jwalakwe, soni ana ciwusyo yapi campaka tuliwusye?
3 Yoswa jwakwete ligongo lyakupikanika lyakutendela woga. Nambo jwalakwe jwamkulupilile Yehofa soni jwakuyiye malamusi gakwe mwacitema. (Yos. 1:9-11) Mlungu ŵamjaliwe Yoswa ligongo lyakumkulupilila jwalakwe soni Mlungujo jwakamulicisye masengo lilayika pakumlongolela Yoswa soni Ayisalayeli. Lilayikali lyaliji mwanace jwandanda kupagwa jwa Mlungu.—Eks. 23:20-23; Yoh. 1:1.
4 Ni cikamucisyo ca Yehofa, Ayisalayeli ŵatesile yindu mwakamulana ni kucenga kukwatendekwe ligongo lyakuŵa Yoswa mlongola jwawo jwasambano. Masiku agano, panasoni kucenga kwekulungwa kwakukutendekwa. Mwine mpaka tuliwusyeje kuti, ‘Likuga lya Mlungu palikwawula pasogolo, ana tukwete magongo gakupikanika gakututendekasya kumkulupilila Yesu mpela Mlongola jwetu?’ (Aŵalanje Mateyu 23:10.) Kuti tujanje ciwusyo celeci, citulijiganye muŵatendelaga Yehofa pakwalongolela ŵandu ŵakwe kalakala mundaŵi jakucenga kwa yindu.
KWALONGOLELA ŴANDU ŴA MLUNGU M’CILAMBO CA KANANI
5. Ana Yoswa jwasimene ni cindu cacilendo camtuli pajwaŵandicilaga ku Yeliko? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)
5 Ayisalayeli ali ajombwece lusulo lwa Yolodani, Yoswa jwasimene ni cindu cacilendo. Jwalakwe pajwaŵandicilaga ku Yeliko, jwasimene ni mundu jwine ali anyakwile upanga. Yoswa jwawumsisye mundujo kuti, “Ana mli kumbali jetu kapena kumbali ja acimmgongo ŵetu?” Yoswa jwasimonjile mnope mundujo pajwajanjile kuti jwalakwe jwaliji “jwamkulungwa jwa asilikali ŵa Yehofa,” lilayika lyalyaliji lyakoseka kwacenjela ŵandu ŵa Mlungu. (Aŵalanje Yoswa 5:13-15.) Atamose kuti ndime sine sya m’Baibulo sikusasala kuti Yehofa jwaŵecetanaga ni Yoswa, yili yangakayikasya kuti Mlungu jwaŵecetaga kupitila mwa malayika mpela muŵatendelaga kalakala.—Eks. 3:2-4; Yos. 4:1, 15; 5:2, 9; Mase. 7:38; Aga. 3:19.
6-8. (a) Ligongo cici malamusi gane galyapelekaga lilayika lila gawonekaga kuŵa gangakamucisya? (b) Ana tukumanyilila camtuli kuti malamusiga galiji gakamucisya soni ga pandaŵi jakwe? (Alole maloŵe gamwiŵanda.)
6 Yoswa jwapocele malamusi gakupikanika cenene kutyocela kwa lilayika kumsalila yampaka atende pakuwugomeka msinda wa Yeliko. Pandanda, gane mwa malamusiga gawonekaga mpela gangakamucisya. Mwambone, Yehofa jwalamwile acalume wosope kuti awumbale. Mwine yeleyi yikatendekasisye kuti akajawula kukuputa ngondo kwa masiku gejinji. Ana jeleji jaliji ndaŵi jambone kwawumbasya acalumeŵa?—Gen. 34:24, 25; Yos. 5:2, 8.
7 Komboleka kuti Asilikaliŵa ŵaliwusyaga kuti, ‘Ana citugacenjele camtuli maŵasa getu naga acimmagongo akwika kukutujimucila?’ Nambo kaneko patendekwe cindu cine cangacijembeceya. M’malo mwakwajimucila Ayisalayeli, acalume ŵa ku Yeliko ŵatandite kwajogopa jemanjaji. Tukusaŵalanga kuti msinda wa Yeliko “wawugalidwe mwamacili ligongo lya Ayisalayeli.” (Yos. 6:1) Ngani jeleji jatendekasisye Ayisalayeli kukulupilila mnope yaŵasalaga Mlungu.
8 Lilayika lila lyamsalile Yoswa kuti Ayisalayeli akaja kumenyana nawo ŵandu ŵa ku Yeliko. M’malo mwakwe, jemanjaji ŵasosekwaga kuwusyungulila msindawu palisiku kamo kwa masiku 6 kaneko palisiku lya 7 awusyungulile maulendo 7. Kwa Asilikali ŵa Ciyisalayeli, kutenda yeleyi kukawonece mpela kuloŵela. Asilikali ŵane akaganisyaga kuti, ‘Kwelekutu kuli kwamba kwasa ndaŵi soni macili!’ Nambo Mlongola jwa Ayisalayeli, Yehofa, jwamanyililaga yajwatendaga. Ligongo lyakuti jemanjaji ŵakuyaga malamusi ga Yehofa, yatendekasisye kuti cikulupi cawo, ciŵe cakulimba mnope soni nganasosekwaga kumenyana ni Asilikali ŵa ku Yeliko.—Yos. 6:2-5; Aheb. 11:30.a
9. Ligongo cici tukusosekwa kukuya malamusi gatukusapocela kutyocela ku likuga lya Mlungu? Apelece cisyasyo.
9 Ana mpaka tulijiganye cici kutyocela pangani jeleji? Ndaŵi sine, likuga lya Yehofa mpaka litende yindu yine m’litala lyasambano, lyele ndaŵi sine nganituŵa tupikanicisye ligongo lyakwe. Mwambone, ndaŵi sine nganituŵa tupikanicisye ligongo lyakwe akusatulimbikasya kuti tukamulicisyeje masengo mafoni palijiganyo lyapajika, mu undumetume, soni pamisongano. Nambo sambano tukumanyilila umbone wakamulicisya masengo mafoniga. Patukuyiwona yakuyicisya yambone ligongo lyakucengaku, cikulupi cetu cikusaŵa cakulimba mnope soni tukusaŵa ŵakamulana ni abale ni alongo ŵetu.
ANA KLISTU JWALONGOLELAGA CAMTULI AKLISTU ŴA M’YAKA 100 YANDANDA
10. Ana ŵani kusyesyene ŵaŵalongolelaga msongano wa likuga lyakulongolela wakwamba kuwumbala?
10 Panyuma pa yaka 13, Koneliyo ali ajinjile Ciklistu, Ayuda ŵane ŵajendelecele kulimbikasya mteto wakuwumbala. (Mase. 15:1, 2) Mumsinda wa ku Antiokeya, abale ŵakanganaga pakwamba ya nganiji. M’yoyo, ŵalinganyisye yakuti Paulo ajawule ku Yelusalemu kuti ajawusye nganiji ku likuga lyakulongolela. Ligongo cici? Paulo jwatite, “Napite kweleko ligongo lyakuti nasalilidwe kupitila m’mesomkulola.” Kusala yisyene, Klistu ni juŵalongolele kuti likuga lyakulongolela likamasye nganiji.—Aga. 2:1-3.
Mumpingo wa Ciklistu wa mu yaka 100 yandanda, Klistu ni juŵaliji Mlongola jwakwe (Alole ndime 10, 11)
11. (a) Ana Ayuda ŵane ŵa Ciklistu ŵakulupililaga cici pangani ja kuwumbala? (b) Ana Paulo jwalosisye camtuli kuti jwaliji jwakusacilila kwakamucisya acakulungwa ŵa mumpingo ŵa ku Yelusalemu? (Alole maloŵe gamwiŵanda.)
11 Klistu ni juŵalongolelaga likuga lyakulongolela kuti lisale mwakupikanika cenene kuti Aklistu ŵanganaŵa Ayuda nganasosekwaga kuwumbala. (Mase. 15:19, 20) Nambo yili yipite yaka cisalile yeleyi, Ayuda ŵajinji ŵa Ciklistu ŵajendelecele kwawumbasya ŵanace ŵawo. Acakulungwa ŵa mumpingo ŵa ku Yelusalemu ŵapikene kuti Paulo ngakucimbicisya Cilamusi ca Mose pangani ja kuwumbala. M’yoyo, acakulungwa ŵa mupingoŵa ŵamŵendile Paulo kuti atende cinecakwe cacikalosisye kuti akusacimbicisya Cilamusi ca Mose.b (Mase. 21:20-26) Jemanjaji ŵamsalile Paulo kuti ŵajigale acalume mcece kuti ajawule nawo ku Nyumba ja Mlungu kuti ŵandu amanyilile kuti jwalakwe jwacimbicisyaga Cilamusici. Paulo akaŵecete kuti, ‘Yeleyi ngayikupikanika. Ligongo cici mkusalila kuti ndende yeleyi? Ayuda ŵa Ciklistu ŵangakupikanicisya ngani jakuwumbalaji ni ŵakusokonasya.’ Nambo Paulo jwapikanicisye kuti Acakulungwa ŵa mumpingo ŵasakaga kuti Aklistu wosope aŵeje ŵakukamulana. M’yoyo, mwakulinandiya jwalakwe jwatesile mwakamulana ni yaŵamsalileyo. Nambope, mwine mpaka tuliwusyeje kuti, ‘Ligongo cici Yesu jwakundile kuti ngani jakuwumbalaji jijendelecele kwandaŵi jelewu citamileco ciwa cakwe camasisye Cilamusi ca Mose?’—Akolo. 2:13, 14.
12. Tukuganisya kuti ligongo cici Yesu nganamasya mwacitema ukangani uwapali pangani ja kuwumbala?
12 Mpaka yijigale ndaŵi kuti mundu akamulane ni kucenga kwakupali. Ayuda Ŵaciklistu ŵane ŵasosekwe ndaŵi kuti ajiticisye yakuti nganaŵasoni pasi pa Cilamusi ca Mose. (Yoh. 16:12) Jemanjaji ŵaganisyaga kuti kuwumbala kwaliji cimanyilo cakulosya kuti mundujo ali paunasi wapajika ni Mlungu. (Gen. 17:9-12) Ŵane ŵajogopaga kuti mwine cipaŵe kwimucilana m’misinda jawo ligongo lyakuti akutenda yindu yakulekangana ni ŵane. (Aga. 6:12) Nambope, Yesu pandaŵi jakwe, jwapelece cikamucisyo cakwalongolela panganiji kupitila mwa Paulo.—Alo. 2:28, 29; Aga. 3:23-25.
KLISTU AKWENDELECELAPE KUWULONGOLELA MPINGO WAKWE
13. Ana cici campaka citukamucisye kuŵa ŵakuyamicila pa yakuti Klistu pakutulongolela masiku agano?
13 Klistu akwendelecelape kulongolela mpingo wa Ciklistu masiku agano. M’yoyo, naga ngatukupikanicisya yalitesile likuga pakucenga yindu yineyakwe, tuganicisyeje muŵatendelaga Klistu pakwalongolela ŵandu ŵa Mlungu kalakalako. Cinga mundaŵi ja Yoswa kapena ndaŵi ja ŵandumetume, Klistu ŵalongolelaga soni kwateteya ŵandu ŵa Mlungu, kulimbisya cikulupi cawo soni kwakamucisya kuti aŵe ŵakamulana.—Aheb. 13:8.
14-16. Ana malamusi gakutyocela kwa “kapolo jwakulupicika ni jwalunda” gakusalosya camtuli kuti Yesu akusasaka kutukamucisya kuti cikulupi cetu ciŵe cakulimba?
14 Masiku agano, “kapolo jwakulupicika ni jwalunda” akusatulongolela pakutupa malamusi pandaŵi jatukusosecela malamusigo. (Mat. 24:45) Malamusiga gakusalosya kuti Yesu akusasamala ya m’weji. Marc, mtati jwa ŵanace mcece jwasasile kuti, “Satana akulingalinga kusokonasya mpingo mwakulimbana ni maŵasa. Likuga lya kulongolela likusatulimbikasya kuti tutendeje kulambila kwa peŵasa cijuma cilicose ni cakulinga cakuti tugacenjele maŵasa getu.”
15 Naga tukuyiwona yakutenda Klistu pakutulongolela, tucipikanicisya kuti jwalakwe akusaka kutukamucisya kuti cikulupi cetu ciŵeje cakulimba. Mwacisyasyo, jwamkulungwa jwa mumpingo jwine, lina lyakwe Patrick jwasasile kuti, “Pandanda, ŵane ŵayiwonaga kuŵa yakusawusya kusimana m’tumakuga twakosecela undumetume wa mumgunda kumbesi kwa cijuma cilicose.” Nambo jwalakwe jwasasile kuti kucenga kweleku kukusalosya yakusatenda Yesu pakumsamalila jwalijose mumpingo. Mwambone, abale ni alongo ŵane ŵaŵaliji ŵa sooni kapena ŵanganajinjilaga mu undumetume wa mumgunda mwakutamilicika, apano akuyiwona kuti ali ŵakusosekwa mnope. Yeleyi yikwalimbikasya jemanji kuti atendeje yejinji mu undumetume.”
16 Klistu akutukamucisyasoni kuti tuŵiceje nganisyo syetu pa masengo getu gakulalicila, gagali gakusosekwa mnope masiku agano pacilambo cosope capasi. (Aŵalanje Maliko 13:10.) André, jwamkulungwa jwa mumpingo jwacasambano, akusalingalinga kukuya malamusi gasambano gakutyocela m’likuga lya Yehofa. Jwalakwe jwasasile kuti, “Kupungula kwa ŵandu ŵakutumicila pa ofesi ja nyambi kukusatukumbusya kusosekwa kwakamulicisya masengo ndaŵi soni macili getu pamasengo gakulalicila.”
ANA MPAKA TUKAMUCISYE CAMTULI MALAMUSI GAKUTULONGOLA GA KLISTU?
17, 18. Ligongo cici tukusosekwa kuti tuganicisyeje umbone watupatile ligongo lya kucenga kwa yindu?
17 Malamusi gatukusapocela kutyocela kwa Klistu, Mwenye jwetu, gakusatukamucisya apano soni gacitukamucisya msogolo. M’yoyo, kwende tusangalaleje ni yindu yambone yatupatile ligongo lyakupikanila kucenga kwakutendekwe pacangakaŵapa. Pakulambila kwa peŵasa, mpaka akambilane yambone yalipatile liŵasa lyawo ligongo lya kucenga kwa misongano ja mpingo kapena mu undumetume wa mumgunda.
Ana akulikamucisya liŵasa lyawo soni ŵandu ŵane kuti atende yindu mwakamulana ni kucenga kwa m’likuga lya Yehofa? (Alole ndime 17, 18)
18 Naga tukukumbucila kuti kukuya malamusi gakutyocela m’likuga lya Yehofa kukusaŵa ni yakuyicisya yambone, yiciŵa yangasawusya kugakuya malamusiga soni tuciŵa ŵakusangalala. Tukusayamicila dongosolo jakunandiya mabuku gagakusapulintidwa kuti tukamulicisyeje masengo mnope mafoni kapena matabuleti. Yeleyi yikamucisye kuti tukajonangaga mbiya syejinji. Yikamucisyesoni kuti masengo ga Ucimwene gajawuleje pasogolo pacilambo cosope. Naga tukukola nganisyo syelesi, tucilingalinga kutenda yampaka tukombole kuti tukamulicisyeje masengo mabuku kapena mafidiyo ni yindu yine yakupikanila kupitila pa mafoni kapena pa matabuleti getu. Naga tukutenda yeleyi tucilosya kuti tukwete nganisyo syakulandana ni Klistu syakukamulicisya masengo yindu ya likuga mwalunda.
19. Ligongo cici tukusosekwa kupikanila malamusi gakutulongola ga Klistu?
19 Naga tukupikanila malamusi gakutulongola ga Klistu, tucakamucisya abale ni alongo ŵetu kola cikulupi cakulimba mnope soni kuŵa ŵakukamulana mnope. André jwasasile ya kucenga kwakutendekwe pacangakaŵapa pa maŵasa gosope ga Beteli ga pacilambo capasi. Jwalakwe jwatite, “Msimu waŵalosisye ŵakutumicila pa Beteli ŵaŵajiticisye kucengaku yikusangamucisya kuti namkulupilileje soni kumcimbicisya Yehofa. Jemanjaji akwendela yimpepe ni ligeleta lya Yehofa mwakuŵa ŵakusangalala ni undumetume wuliwose wakupocela.”
TUMKULUPILILEJE MLONGOLA JWETU
20, 21. (a) Ligongo cici tukusosekwa kumkulupilila Mlongola jwetu, Klistu? (b) Ana mungani jakuyicisya tucikambilana ciwusyo capi?
20 Pacangakaŵapa Mlongola jwetu, Klistu Yesu, ‘ciŵagomece acimmagongo ŵakwe’ soni mkono wakwe ‘wucimjiganya yindu yakutesya woga.’ (Ciw. 6:2; Sal. 45:4) Nambo atamose apano jwalakwe akutukosecelesya umi wa m’cilambo casambano soni masengo gatucikamulaga, pakwajiganya ŵandu ŵakwimuka kuŵawe soni kamucisya kuti cilamboci ciŵe paladaiso.
21 Naga tukumkulupilila Mlongola jwetu mwangasamala kandu ni yiliyose yampaka yitendekwe, jwalakwe cacitulongolela mpaka m’cilambo casambano. (Aŵalanje Salimo 46:1-3.) Ndaŵi sine mpaka tulajeje ni kucenga kwa yindu, mnopemnope umi wetu paucenjile mwangajembeceya. Naga yeleyi yitutendecele, ana mpaka tujendelecele camtuli kola mtendele wa mumtima soni kulimbisya cikulupi cetu pa Yehofa? Ciwusyo celeci tucikambilana mungani jakuyicisya.
a Ŵakuwukula ya m’masame kupitila m’masame ga ku Yeliko ŵapatile kuti ŵandu ŵagungwile yakulya yejinji nambo nganalya. Ligongo lyakuti Ayisalayeli nganiŵakunda kusumula yindu ya mumsinda wa Yeliko, jeleji jaliji ndaŵi jambone kwa jemanjaji kusumula msindawo ligongo jaliji ndaŵi jagungula yindu soni mwapali yakulwa yejinji.—Yos. 5:10-12.
b Alole libokosi lya mtwe wakuti “Paulo Anakumana ndi Chiyeso Modzichepetsa” mu Sanja ja Mlonda ja March 15, 2003, p. 24..