Pagkultibar kan Bagong Pagkatawo sa Pag-aragoman
“Dapat kamong magin bago sa puwersa na nagpapahiro sa saindong isip, asin magsolog kan bagong pagkatawo.”—EFESO 4:23, 24.
1. Taano ta dai maninigong pagbasangbasangon an pag-aragoman?
AN PAG-AGOM saro sa pinakaseryosong bagay na ginigibo nin saro sa buhay, kaya dai noarin man iyan maninigong pagbasangbasangon. Taano? Huli ta iyan nagkakaipo nin parasiyempreng kapanugaan sa saro pang tawo. Iyan nangangahulogan nin paghiras kan bilog na buhay nin saro sa tawong iyan. Kaipuhan an maygurang na paghusgar tanganing magin tama an kapanugaan na iyan. Iyan naghahagad man nin positibong impluwensia na ‘nagpapahiro sa isip asin kun siring pinoporma an bagong pagkatawo.’—Efeso 4:23, 24; ikomparar an Genesis 24:10-58; Mateo 19:5, 6.
2, 3. (a) Ano an kaipuhan tanganing madonong na makapili nin aagomon? (b) Ano an kalabot sa pag-agom?
2 May marahay na dahelan na dai maghidaleng mag-agom, na nadadara kan makokosog na horot kan laman. Kaipuhan an panahon tanganing mapatalubo an tama na sa edad na pagkatawo asin ugale. Sa pag-agi nin panahon nagkakaigwa man nin kabatidan asin kaaraman na magsiserbing pundasyon para sa tamang paghusgar. Dangan, tibaad magkaigwa nin orog na kapangganahan an pagpili nin kabagay na kapadis sa buhay. An sarong Kastilang sarabihon malinaw an pagkasabi dian: “Mas marahay na maglakaw nin solo kisa makaagom nin sala.”—Talinhaga 21:9; Eclesiastes 5:2.
3 An pagpili nin tamang kapadis malinaw na kaipuhan sa mapangganang pag-aragoman. Para kaiyan kaipuhan na sunodon nin Kristiano an mga giyang nasa Biblia, na dai nagigiyahan sana nin pisikal na atraksion asin sobrang emosyonal asin romantikong mga impluwensia. An pag-aragoman bako sanang pagsasaro nin duwang hawak. Iyan an pagsasaro nin duwang pagkatawo, duwang pinaghalean na pamilya asin inadalan, tibaad duwang kultura asin tataramon. An pagkakasaro nin duwang tawo sa pag-aragoman tunay na nagkakaipo nin tamang paggamit sa dila; paagi sa abilidad nin pagtaram, kita magsalang nangagaba o nagpapakosog. Gikan sa gabos na ini, nasasabotan man niato an kadonongan kan hatol ni Pablo na ‘mag-agom sana dian sa Kagurangnan,’ an boot sabihon, nin kapagtubod.—1 Corinto 7:39; Genesis 24:1-4; Talinhaga 12:18; 16:24.
Pag-atubang sa mga Tension nin Pag-aragoman
4. Taano ta kun beses minalataw an dai pagkakaoyon asin tension sa pag-aragoman?
4 Dawa may marahay na pundasyon, magkakaigwa nin mga panahon nin dai pagkakaoyon, kasakitan, asin tension. Ini normal para sa siisay man na tawo, baga man may agom o mayo. An mga problema sa pagbuhay asin sa salud puwedeng gikanan nin tension sa ano man na relasyon. An mga pagkaliwat nin disposisyon sa isip puwedeng magbunga nin pagbanggaan nin mga personalidad sa pinakamarahay na pag-aragoman. An saro pang bagay iyo na mayo nin may sangkap na kontrol sa dila, arog kan sabi ni Santiago: “Kita nasisingkog nin dakol na beses. Kun an siisay man dai nasisingkog sa pagtaram, an sarong ini sangkap na tawo, na nakabubusal man kan bilog niang hawak. . . . An dila sarong sadit na kabtang alagad nananagsag nin darakulang bagay. Uya! Saditon sanang kalayo an kaipuhan tanganing masolo an mahiwason na kadlagan!”—Santiago 3:2, 5.
5, 6. (a) Ano an kaipuhan kun minalataw an mga dai pagkasinabotan? (b) Ano an tibaad kaipuhan na gibohon tanganing maomayan an lugad?
5 Kun minalataw an mga kasakitan sa pag-aragoman, paano niato makokontrol an situwasyon? Paano niato maoolang na an dai pagkasinabotan magin pag-iiwal asin an pag-iiwal magin nalaglag na relasyon? Digdi nagkakaepekto an puwersang nagpapahiro sa isip. An nagmomotibar na espiritung ini puwedeng magin positibo o negatibo, nakapakokosog asin makiespirituwal o nakararaot, na pinaghahadean nin mga hilig sa laman. Kun iyan nakapakokosog, an tawo mahiro na maomayan an lugad, tanganing magdanay sa tamang direksion an saiyang pag-agom. An mga diskutiran asin dai pagkakaoyon dai maninigong tumapos sa pag-agoman. Puwedeng haleon an dahelan nin dai pagkasinabotan asin ibalik an paggalang saka pakasabot sa kada saro paagi sa pag-aplikar kan hatol sa Biblia.—Roma 14:19; Efeso 4:23, 26, 27.
6 Sa mga kamugtakan na ini tamang-tama an mga tataramon ni Pablo: “Kaya, bilang mga pinili nin Dios, banal asin namomotan, isolog nindo an mamomoton na mga pagmate nin pagkaherak, kabootan, kababaan nin boot, kahoyoan, asin pakatios. Padagos kamong magpatiriostios asin magpatarawadtawadan kun an siisay man igwa nin sumbong tumang sa saro. Kun paanong pinatawad kamo ni Jehova, siring man an gibohon nindo. Alagad, laen pa sa gabos na bagay na ini, isolog nindo an pagkamoot, huli ta iyan sangkap na bogkos nin pagkasararo.”—Colosas 3:12-14.
7. Ano an tibaad magin problema nin iba sa saindang pag-aragoman?
7 An tekstong iyan pasil na basahon, alagad ta huli sa sakit nin modernong buhay, iyan bakong perming pasil na iaplikar. Ano an tibaad pundamental na problema? Kun beses, dai naririsa, an Kristiano tibaad duwang pamantayan an sinusunod sa buhay. Sa Kingdom Hall, kairiba sia nin mga tugang, asin sia minagawe na may kabootan asin konsiderasyon. Dangan, pagpuli, sa buhay-buhay kan pamilya, tibaad may tendensia siang malingawan an saiyang espirituwal na relasyon. An yaon na sana mag-agom, “lalaki” asin “babae.” Asin sa irarom nin tension tibaad sia makataram nin makokolog na bagay na nungkang itataram sa Kingdom Hall. Ano an nangyari? Sa kadikit na panahon, nawara an pagka-Kristiano. An sarong lingkod nin Dios nalingaw na sia saro pa man giraray na Kristianong tugang sa harong. An puwersang nagpapahiro sa isip nagin negatibo imbes na positibo.—Santiago 1:22-25.
8. Ano an puwedeng ibunga kun negatibo an puwersang nagpapahiro sa isip?
8 Ano an resulta? An lalaki tibaad pumondo na sa ‘pakiiiba sa saiyang agom oyon sa kaaraman, na tinatawan sia nin onra siring sa lalagan na mapapasaon, an babae.’ An babae tibaad dai na igalang an saiyang agom; nawara na an saiyang “mahoyo asin maboot na espiritu.” An puwersang nagpapahiro sa isip nagin nang pisikal imbes na espirituwal. Suminalida na an “kaisipan na sono sa laman.” Kaya ano an magigibo tanganing mapagdanay na espirituwal asin positibo an nagpapahirong puwersang iyan? Kaipuhan na parigonon niato an satong espirituwalidad.—1 Pedro 3:1-4, 7; Colosas 2:18.
Pakosogon an Puwersa
9. Anong mga pagpili an kaipuhan niatong gibohon sa pan-aroaldaw na buhay?
9 An puwersang nagmomotibar iyo an kaisipan na napalalabot kun kita kaipuhan na magdesisyon asin pumili. An buhay perming nagtatao sato nin mga mapagpipilian—marahay o maraot, paslo o bakong paslo, moral o inmoral. Ano an makatatabang sato na gumibo nin tamang mga desisyon? An puwersang nagpapahiro sa isip kun iyan nasisentro sa pag-otob sa kabotan ni Jehova. An salmista namibi: “Tokdoi ako, O Jehova, sa dalan kan saimong mga kabotan, tangani na iyan maotob ko sagkod sa katapusan.”—Salmo 119:33; Ezequiel 18:31; Roma 12:2.
10. Paano niato mapakokosog sa positibong paagi an puwersang nagpapahiro sa isip?
10 An marigon na relasyon ki Jehova makatatabang sato na mapaogma sia asin tumalikod sa maraot, kaiba na an kadaihan nin kaimbodan sa pag-aragoman. An Israel sinadol na ‘gibohon kun ano an marahay asin tama sa mga mata ni Jehova na saindang Dios.’ Alagad ta nagsadol man an Dios: “O kamong mga namomoot ki Jehova, ikaongis nindo an maraot.” Huli sa ikapito sa Sampulong Togon: “Dai ka magsambay,” kaipuhan na ikaongis kan mga Israelita an pagsambay. Ipinaheling kan togon na iyan an estriktong punto-de-vista nin Dios dapit sa kaimbodan sa pag-aragoman.—Deuteronomio 12:28; Salmo 97:10; Exodo 20:14; Levitico 20:10.
11. Paano pa niato mapakokosog an puwersang nagpapahiro sa satong isip?
11 Paano pa niato mapakokosog an puwersang nagpapahiro sa isip? Paagi sa pag-apresyar sa espirituwal na mga aktibidad asin pamantayan. Iyan nangangahulogan na kaipuhan na panigoan niato an pangangaipong dayaday na adalan an Tataramon nin Dios asin makanood na mawili sa pag-orolay-olay sa mga kaisipan asin hatol ni Jehova. An odok sa puso niatong saboot maninigong magin arog kan sa salmista: “Sa bilog kong puso hinanap taka. Dai mo ako pabayaan na malagalag parayo sa saimong mga pagboot. Sa sakuyang puso rinimpos ko an saimong tataramon, tanganing dai ako magkasala tumang saimo. Tokdoi ako, O Jehova, sa dalan kan saimong mga kabotan, tangani na iyan maotob ko sagkod sa katapusan. Papangyarihon mong ako makasabot, tanganing maotob ko an saimong pagboot asin maotob ko iyan sa bilog na puso.”—Salmo 119:10, 11, 33, 34.
12. Anong mga bagay an makabobogkos sato na ikapabanaag an isip ni Cristo?
12 An arog kaining pag-apresyar sa matanos na mga prinsipyo ni Jehova napagdadanay bako sanang paagi sa pag-adal sa Biblia kundi paagi man sa regular na pakikakabtang sa Kristianong mga pagtiripon asin sa Kristianong ministeryo nin magkaibanan. An duwang mapuwersang mga impluwensiang ini puwedeng padagos na magpakosog sa puwersang nagpapahiro sa satong isip tangani na an satong daing kapasloan na pamumuhay perming magpabanaag kan isip ni Cristo.—Roma 15:5; 1 Corinto 2:16.
13. (a) Taano ta mahalagang bagay an pamibi sa pagpakosog sa puwersang nagpapahiro sa isip? (b) Anong halimbawa an itinao ni Jesus sa bagay na ini?
13 An saro pang bagay iyo an itinatampok ni Pablo sa saiyang surat sa mga taga-Efeso: “Kaiba an gabos na porma nin pamibi asin pagngayongayo padagos kamong mamibi sa gabos na panahon sa espiritu.” (Efeso 6:18) An mag-agom kaipuhan na mamibi na magkaibanan. Sa parate an mga pamibing iyan nakabubukas kan puso asin minagiya sa prangkang orolay na nakaoomay sa ano man na lugad. Sa mga panahon nin pagbalo asin sugot, kaipuhan na kita dumolok sa Dios sa pamibi, na naghahagad nin tabang, nin espirituwal na kosog na gibohon an oyon sa isip ni Cristo. Minsan an sangkap na si Jesus duminolok sa saiyang Ama sa pamibi sa dakol na okasyon, na naghahagad nin kosog. An saiyang mga pamibi odok sa puso asin isinasaboot nanggad. Siring man ngonyan, sa mga panahon nin sugot, magkakaigwa kita nin kosog na gumibo kan tamang desisyon paagi sa pag-apod ki Jehova na tabangan kitang labanan an kamawotan na padara sa laman asin magtraydor sa sumpa sa kasal.—Salmo 119:101, 102.
Magkalaen na mga Halimbawa nin Gawe
14, 15. (a) Ano an reaksion ni Jose sa sugot? (b) Ano an nakatabang ki Jose na labanan an sugot?
14 Paano niato maaatubang an sugot? Sa bagay na ini malinaw an pagkakalaen kan ginibo ni Jose asin ni David. Kan daing ontok na hinihingoa kan agom ni Potifar na akiton an guwapong si Jose, na minalataw na daing agom kaidto, sa katapustapusi sinimbag sia ni Jose sa pagsabi: “Mayo nin siisay man na orog na dakula sa harong na ini kisa sako, asin [an agom mo] mayo . . . nin ano man na ipinangalad sa sako apuwera sa saimo, huli ta ika agom nia. Kaya paano ko magigibo an dakulang karatan na ini asin aktuwal na magkasala tumang sa Dios?”—Genesis 39:6-9.
15 Ano an nakatabang ki Jose na gibohon an tama mantang pasil na marhay na padara? Igwa sia nin makosog na puwersa na nagpapahiro sa saiyang isip. Namamatean niang marhay an saiyang relasyon ki Jehova. Aram nia na an pakikisaro sa namomoot na babaeng ini sa katotoohan magigin kasalan bako sanang tumang sa agom kan babae kundi, mas mahalaga, tumang sa Dios.—Genesis 39:12.
16. Ano an reaksion ni David sa sugot?
16 Kabaliktaran, ano an nangyari ki David? Sia lalaking may agom, na may nagkapirang agom sono sa itinotogot kan Pagboot. Sarong banggi naheling nia hale sa saiyang palasyo an sarong babaeng nagkakarigos. Idto an magayon na si Bat-seba, agom ni Urias. Malinaw na may mapagpipilian si David na gibohon—idagos an pagheling mantang minatubo sa saiyang puso an horot o tumalikod asin isikwal an sugot. Ano an pinili niang gibohon? Ipinadara nia sa saiyang palasyo an babae, asin nakaginibo sia nin pakisambay saiya. Mas grabe pa, ipinagadan nia an agom kan babaeng ini.—2 Samuel 11:2-4, 12-27.
17. Ano an puwede niatong ikonklusyon dapit sa espirituwal na kamugtakan ni David?
17 Ano an problema ni David? Sa saiyang nagsosolsol na pagtuga sa Salmo 51, puwede niatong ikonklusyon an nagkapirang bagay. Sia nagsabi: “Lalangon mo sa sakuya an malinig na puso, O Dios, asin bugtakan mo ako nin bagong espiritu, sarong marigon.” Malinaw na sa panahon kan sugot sa saiya, mayo sia nin malinig asin marigon na espiritu. Tibaad napabayaan nia an pagbasa nia sa Pagboot ni Jehova, asin bilang resulta, nanluya an saiyang espirituwalidad. O tibaad itinogot nia na an saiyang katongdan asin kapangyarihan bilang hade makaraot sa saiyang isip kaya sia nabiktima nin malaswang horot. Tunay na an puwersang nagpapahiro sa saiyang isip sa panahon na idto paslo asin makasalan. Kaya, namidbid nia an pangangaipo nia nin “bagong espiritu, sarong marigon.”—Salmo 51:10; Deuteronomio 17:18-20.
18. Anong hatol an itinao ni Jesus dapit sa pagsambay?
18 Nalaglag an nagkapirang Kristianong pag-aragoman ta itinogot kan saro o kan duwa na manluya sa espirituwal kapareho ni Hadeng David. An halimbawa nia maninigong magpatanid sato tumang sa perming pagheling sa ibang babae, o lalaki, na may horot, ta tibaad sa huri mangyari an pagsambay. Ipinaheling ni Jesus na nasasabotan nia an mga emosyon nin tawo sa bagay na ini, ta sia nagsabi: “Nadangog nindo na sinabi, ‘Dai ka magsambay.’ Alagad ako nagsasabi saindo na an siisay man na magparaheling sa sarong babae tanganing magkaigwa nin horot sa saiya nagsasambay na sa saiya sa saiyang puso.” Sa siring na kaso, an puwersang nagpapahiro sa isip paslo asin makalaman, bakong espirituwal. Kun siring, ano an magigibo nin mga Kristiano tanganing malikayan an pagsambay asin mapagdanay na maogma asin nakakokontento an saindang pag-aragoman?—Mateo 5:27, 28.
Pakosogon an Bogkos nin Pag-aragoman
19. Paano mapakokosog an pag-aragoman?
19 Si Hadeng Salomon nagsurat: “Kun kaya nin saro na daogon an nagsosolo, an duwa makapaninindogan tumang sa saiya. Asin an lubid na tinolotolo dai mapuputol sa madali.” Tunay na an duwa sa nagkakaoyon na pag-ibaiba nin mag-agom mas makatitindog na magkaibanan sa panahon nin kasakitan kisa sa saro. Alagad kun an saindang bogkos garo lubid na tinolotolo huli ta kaiba dian an Dios, magigin marigon an pag-aragoman. Asin paano makaiiba sa pag-aragoman an Dios? Paagi sa pag-aplikar kan mag-agom sa saiyang mga prinsipyo asin hatol sa pag-aragoman.—Eclesiastes 4:12.
20. Anong hatol sa Biblia an makatatabang sa agom na lalaki?
20 Tunay na kun iaaplikar kan agom na lalaki an hatol kan minasunod na teksto, an saiyang pag-agom magigin mas marahay na pasisikadan para sa kapangganahan:
“Kamong mga agom na lalaki, padagos na makiiba sa siring na paagi sa sainda oyon sa kaaraman, na tinatawan sinda nin onra siring sa lalagan na mapapasaon, an babae, huli ta kamo man mga paramana sa kaibanan ninda kan dai na kutana maninigong biyaya nin buhay, tanganing an saindong mga pamibi dai maolang.”—1 Pedro 3:7.
“Mga agom na lalaki, padagos nindong mamotan an saindong mga agom na babae, kun paanong si Cristo namoot man sa kongregasyon asin iinatang an saiya man sana dahel kaiyan. Sa paaging ini an mga agom na lalaki kaipuhan na mamoot sa saindang agom siring sa saindang sadiring hawak. An namomoot sa saiyang agom namomoot sa saiya man sana.”—Efeso 5:25, 28.
“An saiyang [agom na lalaki] minatindog, asin sia nag-oomaw sa saiya. Kadakol kan mga aking babae na nagpaheling nin pagigin may kakayahan, alagad ika—ika nangongorog sa sainda gabos.”—Talinhaga 31:28, 29.
“Makalalakaw daw an tawo sa mga baga asin dai mapaso an saiyang mga bitis? Siring man an siisay man na nakidodorog sa agom na babae kan saiyang kapwa, mayo nin magdotdot sa saiya na magdadanay na daing padusa. An siisay man na nakisasambay . . . nagpapahamak kan saiyang sadiring kalag.”—Talinhaga 6:28, 29, 32.
21. Anong hatol sa Biblia an makatatabang sa agom na babae?
21 Kun an agom na babae maghihinanyog sa minasunod na prinsipyo sa Biblia, iyan makakokontribuwir sa pagigin permanente kan saiyang pag-agom:
“Kamong mga agom na babae, magpasakop kamo sa saindong agom, tanganing, kun an siisay man dai nagkukuyog sa tataramon, sinda madara minsan daing tataramon paagi sa gawe kan saindang agom na babae, huli sa pakaheling sa saindong malinig na gawe na may hararom na paggalang [asin sa saindong] mahoyo asin maboot na espiritu.”—1 Pedro 3:1-4.
“Itao kan lalaki sa saiyang agom an [seksuwal na] nanonongod sa saiya; asin siring man kaiyan an gibohon nin babae sa saiyang agom. . . . Dai kamo magpasarusayuma, puwera sana kun iyan pinagkaoroyonan sa sarong itinalaan na panahon.”—1 Corinto 7:3-5.
22. (a) Ano pang ibang bagay an puwedeng makaapektar sa pag-aragoman sa ikararahay? (b) Ano an pagheling ni Jehova sa diborsio?
22 Ipinaheheling man kan Biblia na an pagkamoot, kabootan, pagkaherak, pagpapasensia, pagsabot, pagpakosog, asin pag-omaw iba pang kaipuhan na mga kabtang nin pag-aragoman. An pag-aragoman na mayo kan mga iyan garo tinanom na daing init nin saldang asin tubig—iyan bihirang mamurak. Kaya itogot niato na an puwersang nagpapahiro sa satong isip itulod kitang magpakinosogan asin paginhawahon an kada saro sa satong pag-ibaiba mag-agom. Girumdoma na si Jehova ‘ikinaoongis an pagdidiborsio.’ Kun ginigibo an Kristianong pagkamoot, maninigo na dai magkaigwa nin lugar an pagsambay asin pagkalaglag kan pag-aragoman. Taano? Huli ta “an pagkamoot dai nanggad nasusudya.”—Malaquias 2:16; 1 Corinto 13:4-8; Efeso 5:3-5.
Ikapaliliwanag daw Nindo?
◻ Ano an kaipuhan sa maogmang pag-aragoman?
◻ Paano puwedeng makaapektar sa pag-aragoman an puwersang nagpapahiro sa isip?
◻ Ano an magigibo niato tanganing mapakosog an puwersang nagpapahiro sa satong isip?
◻ Paano nagkakalaen si Jose asin si David sa irarom nin sugot?
◻ Anong hatol sa Biblia an makatatabang sa mga agom na lalaki asin babae na mapakosog an bogkos nin pag-aragoman?
[Mga ritrato sa pahina 14]
Duwa daw an pamantayan niato—maboot sa kongregasyon asin maisog sa harong?