‘Mamimidbid daw Nindo Kun Ano an Tama Sagkod an Sala’?
“Padagos na segurohon kun ano an inaako kan Kagurangnan.”—EFESO 5:10.
1. Paanong an buhay ngonyan puedeng nakariribong, asin taano?
“ARAM kong marhay, O Jehova, na bakong kapot nin daganon na tawo an saiyang dalan. Bakong kapot nin tawong naglalakaw dawa an paggiya sa saiyang lakad.” (Jeremias 10:23) An may pakarorop na komento ni Jeremias igwa nin orog na kahulogan para sa sato ngonyan. Taano? Huli ta kita nabubuhay sa “delikadong mga panahon na masakit pakibagayan,” siring kan ihinula sa Biblia. (2 Timoteo 3:1) Aroaldaw, napapaatubang kita sa nakariribong na mga situwasyon na naghahagad na kita gumibo nin mga desisyon. Dakula o sadit, an mga desisyon na ini puedeng magkaigwa nin hararom na epekto sa satong ikararahay—sa pisikal, emosyon, asin espirituwal.
2. Anong mga pagpili an tibaad ibilang na ordinaryo, pero paano iyan minamansay kan nagdusay na mga Kristiano?
2 An dakol na ginigibo tang pagpili sa satong aroaldaw na buhay puedeng ibilang na rutina o ordinaryo. Halimbawa, sa kada aldaw kita kaipuhan na pumili nin gubing na satong isusulot, pagkakan na satong kakakanon, mga tawo na satong kakaolayon, asin dakol pa. Haros automatiko na ginigibo niato an mga pagpili na ini, na daing gayo iyan iniisip. Alagad talaga daw na ordinaryo an siring na mga bagay? Para sa nagdusay na mga Kristiano, interesado kitang marhay na an pagpili na ginigibo ta sa satong paggubing asin itsura, sa satong pagkakan asin pag-inom, asin sa satong pagtaram asin gawe-gawe pirmeng nagpapabanaag kan satong katongdan bilang mga lingkod kan Kaharohalangkawe, si Jehova Dios. Ipinagigirumdom sa sato an mga tataramon ni apostol Pablo: “Kamo man nagkakakan o nag-iinom o ano pa man an ginigibo, gibohon an gabos na bagay sa ikamumuraway nin Dios.”—1 Corinto 10:31; Colosas 4:6; 1 Timoteo 2:9, 10.
3. Anong mga pagpili an seryoso talaga?
3 Dangan igwa nin mga pagpili na mas seryoso pa ngani. Halimbawa, an desisyon na mag-agom o magdanay na daing agom siertong igwa nin hararom asin nagdadanay na epekto sa buhay nin saro. Daing duwa-duwa, an pagpili kan tamang aagomon, tanganing magin parasiempreng kapadis, bakong sadit na bagay.a (Talinhaga 18:22) Saro pa, an pagpili ta nin mga katood asin kaibaiba, nin edukasyon, nin trabaho, saka nin pag-aling-aling asin dibersion nakaiimpluwensia, may mahalaga pa nganing kabtang, sa satong espirituwalidad—huli kaini, sa satong daing sagkod na ikararahay.—Roma 13:13, 14; Efeso 5:3, 4.
4. (a) Pinakakapakipakinabang na magkaigwa nin anong kakayahan? (b) Anong mga hapot an kaipuhan na estudyaran?
4 Huling napapaatubang sa gabos na ini, kapakipakinabang nanggad para sa sato na magkaigwa kan kakayahan na mamidbid kun ano an tama asin kun ano an sala o kun ano an garo tama asin kun ano an talagang tama. “Igwa nin dalan na tanos sa pagheling nin tawo, alagad ta mga dalan nin kagadanan an kasagkodan kaiyan,” an patanid kan Biblia. (Talinhaga 14:12) Sa siring, tibaad maghapot kita: ‘Paano niato mapatatalubo an kakayahan na mamidbid an kalaenan kan tama asin sala? Saen kita puedeng dumolok tanganing manompongan an kaipuhan na giya sa satong pagdedesisyon? Ano an nagibo kan mga tawo, kan nakaagi asin ngonyan, sa bagay na ini, asin ano an nagin resulta?’
An “Pilosopiya Asin Basang na Daya” kan Kinaban
5. Namuhay sa anong klaseng kinaban an enot na mga Kristiano?
5 An mga Kristiano kan enot na siglo namuhay sa sarong kinaban na dominado kan Greco-Romanong mga prinsipyo sa buhay asin pamantayan. Sa sarong lado, yaon an mga kaginhawahan asin luho kan Romanong pamumuhay, na ibinibilang nin dakol na dapat kaaraan. Sa ibong na lado, an grupo nin mga intelektuwal kan panahon na idto ganado bako sana sa pilosopikong mga ideya ni Plato asin Aristoteles kundi siring man kan sa bagong mga grupo nin mga tawo na sarong doktrina an sinusunod, siring kan mga Epicureo asin Estoico. Kan si apostol Pablo magduman sa Atenas sa saiyang ikaduwang pagbiahe sa pagmimisyonero, sia inatubang kan mga pilosopong Epicureo asin Estoico na nagsaboot na sinda nakalalabi sa “matabil na ini,” si Pablo.—Gibo 17:18.
6. (a) Nasugotan na gumibo nin ano an nagkapira sa enot na mga Kristiano? (b) Anong patanid an itinao ni Pablo?
6 IKun siring, bakong masakit masabotan kun taano an nagkapira sa tahaw kan enot na mga Kristiano ta naakit sa mapagpasikat na mga ugale asin estilo nin pamumuhay kan mga tawo na nasa palibot ninda. (2 Timoteo 4:10) An mga talagang kabtang kan sistema garo baga nagkakamit nin dakol na pakinabang asin bentaha, asin an mga pagpili na ginibo ninda garo baga tama. An kinaban garo baga igwa nin mahalagang bagay na ikatatao na dai ikinatao kan dusay na Kristianong pamumuhay. Minsan siring, si apostol Pablo nagpatanid: “Mag-ingat kamo: tibaad may saro na makadara sa saindo bilang saiyang biktima paagi sa pilosopiya asin basang na daya segun sa tradisyon nin mga tawo, segun sa enot na mga katokdoan kan kinaban asin bakong segun ki Cristo.” (Colosas 2:8) Taano ta sinabi iyan ni Pablo?
7. Ano man nanggad an halaga kan kadonongan kan kinaban?
7 Itinao ni Pablo an patanid na iyan huli ta narisa nia an sarong totoong peligro na nakatago sa likod kan kaisipan kan mga naaakit kan kinaban. An saiyang paggamit kan terminong “pilosopiya asin basang na daya” nangorognang makahulogan. An terminong “pilosopiya” sa literal nangangahulogan “pagkamoot asin pag-aaabot sa kadonongan.” Iyan mismo puedeng magin kapakipakinabang. Sa katunayan, an Biblia, partikularmente sa libro nin Talinhaga, ineenkaminar an pag-aaabot sa tamang klase nin kaaraman asin kadonongan. (Talinhaga 1:1-7; 3:13-18) Minsan siring, iiniba ni Pablo an “pilosopiya” sa “basang na daya.” Sa ibang pagtaram, ibinilang ni Pablo na basang asin mapandaya an kadonongan na iinaalok kan kinaban. Arog nin pinabutog na lobo, iyan garo solido, alagad mayo iyan nin laog. Basang sana nanggad, kapahapahamak pa ngani, na ibasar an pagpili nin saro kan tama asin sala sa sarong bagay na daing laog siring kan “pilosopiya asin basang na daya” kan kinaban.
Idtong mga Nagsasabi na “an Marahay Maraot Asin an Maraot Marahay”
8. (a) Kiisay minadolok an mga tawo para sa sadol? (b) Anong klaseng sadol an itinatao?
8 An situwasyon daing gayo napapalaen ngonyan. Sa haros gabos na langtad nin paghihingoa nin tawo, kadakoldakol kan mga batikano. An mga parahatol sa pag-agom asin pamilya, kolumnista, terapista daa, astrologo, patagolainan, asin iba pa andam na tumao nin sadol—na may bayad. Alagad anong klaseng sadol an itinatao? Sa parate, an mga pamantayan kan Biblia sa moralidad sinasalidahan kan bago daang moralidad. Halimbawa, sa pagtaram manongod sa pagsayuma kan gobyerno na irehistro an “mga pag-agoman nin magkasekso,” an sarong editoryal sa sarong pangenot na peryodiko sa Canada na The Globe and Mail nagsasabi: “Sa taon 2000, makangingisi na an nagkakaminootan asin dusay na magkailusyon sayumahan kan saindang pinakamamawot huli ta nanongod na sinda magkasekso.” An uso ngonyan iyo an magin mapagpabaya sa iba, bakong mapaghusgar. An gabos ibinibilang ngonyan na relatibo; mayo na nin ano man na absoluto mapadapit sa tama asin sala.—Salmo 10:3, 4.
9. Ano sa parate an ginigibo kan mga tawong iginagalang sa sosyedad?
9 An iba an mga mapanggana sa sosyal asin pinansial—an mga mayaman asin bantog—an inaasahan bilang mga modelo sa saindang pagdedesisyon. Minsan ngani an mga mayaman asin bantog ibinibilang na kagalanggalang sa presenteng sosyedad, sa parate sinda nagtataram sana bakong nag-ootob kan mga birtud na arog kan pagkaonesto asin pagtitiwala. Sa pagmamaigot na magkamit nin kapangyarihan asin ganansia, dakol an dai nakokonsensia na ignorohon an mga susundon asin timaktimakan an moral na mga prinsipyo. Tanganing kamtan an kabantogan asin popularidad, an nagkapira basta na sana binabaliwala an establisadong mga prinsipyo sa buhay asin pamantayan patin mas gusto an palaen saka nakasusustong gawe-gawe. An resulta sarong motibado nin ganansia, sobrang magpasunod na sosyedad na an sarabihon, “Puede dawa ano.” Makangangalas daw na an mga tawo ribong asin daing kasarigan an boot kun mapadapit sa tama asin sala?—Lucas 6:39.
10. Paano nagin totoo an mga tataramon ni Isaias manongod sa marahay asin maraot?
10 An makaturotristeng mga epekto nin bakong madonong na mga desisyon na ginibo basado sa may depektong giya nasa palibot niato gabos—nagsuruwayan na mag-agom asin pamilya, pag-abuso sa droga asin inomon na de alkohol, madahas na mga gang nin hobenes, pakikidorog minsan kiisay, helang na ikinaoolakit paagi sa pagdodorog, sa pagsambit sana nin nagkapira. Tunay nanggad, paano ta lalaoman na bakong iyan an mangyari mantang linilingawan kan mga tawo an gabos na pamantayan o basehan kun dapit sa tama asin sala? (Roma 1:28-32) Kapareho nanggad iyan kan ipinahayag ni propeta Isaias: “Herak man kan mga nagsasabing an marahay maraot asin an maraot marahay, idtong mga riniribayan nin kadikloman an liwanag asin nin liwanag an kadikloman, idtong mga riniribayan nin mapait an mahamis asin nin mahamis an mapait! Herak man kan mga madonong sa sadiri nindang mga mata asin may diskresion dawa sa atubangan kan sadiri nindang lalauogon!”—Isaias 5:20, 21.
11. Taano ta bakong madonong na magsarig sa sadiri kun dinedeterminaran an tama asin sala?
11 Huli sa bagay na pinapanimbag nin Dios an suanoy na mga Judiong idto na nagin “madonong sa sadiri nindang mga mata” lalo nang importante na likayan niato an pagsarig sa satong sadiri sa pagdeterminar kan tama asin sala. An dakol na tawo ngonyan inooyonan an ideya na “hinanyoga na sana an saimong puso,” o “gibohon mo an sa pagmate mo tama.” Tama daw an siring na pamamaagi? Bako segun sa Biblia, na sayod na nagsasabi: “Madaya an puso nin labi sa ano pa man na bagay asin desesperado. Siisay an makamimidbid kaiyan?” (Jeremias 17:9) Masarig daw kamo sa sarong madaya asin desesperadong tawo tangani na giyahan kamo sa saindong pagdedesisyon? Dai nanggad. Sa katunayan, gigibohon gayod nindo an kabaliktaran kan sasabihon sa saindo kan tawong iyan. Iyan an dahelan kun taano ta ipinagigirumdom sa sato kan Biblia: “An nagtitiwala sa saiyang sadiring puso lolong, alagad an naglalakaw sa kadonongan iyo an makaliligtas.”—Talinhaga 3:5-7; 28:26.
Pakanood sa Kun Ano an Inaako nin Dios
12. Taano ta kaipuhan niatong patunayan sa satong sadiri an “kabotan nin Dios”?
12 Mantang dai kita maninigong magsarig sa kadonongan kan kinaban ni sa satong sadiri kun mapadapit sa tama asin sala, ano an maninigo niatong gibohon? Mangnoha an klaro asin malinaw na hatol na ini hale ki apostol Pablo: “Dai na kamo magpamolde sa sistemang ini nin mga bagay, kundi maliwat kamo paagi sa pagbago kan saindong pag-isip, tanganing mapatunayan nindo sa saindong sadiri kun ano an marahay asin inaako patin sangkap na kabotan nin Dios.” (Roma 12:2) Taano ta kaipuhan niatong patunayan sa satong sadiri an kabotan nin Dios? Sa Biblia, si Jehova nagtatao nin deretso sa punto alagad mapuersang dahelan, na nagsasabi: “Kun paanong an kalangitan mas halangkaw sa daga, siring man an sakong mga dalan mas halangkaw sa saindong mga dalan, asin an sakong mga kaisipan kisa saindong mga kaisipan.” (Isaias 55:9) Sa siring, imbes na magsarig sa inaapod na sentido komun o pakamate nin pagkakontento, kita sinasadol: “Padagos na segurohon kun ano an inaako kan Kagurangnan.”—Efeso 5:10.
13. Paano idinodoon kan mga tataramon ni Jesus na nasusurat sa Juan 17:3 an pangangaipong maaraman kun ano an inaako nin Dios?
13 Idinoon ni Jesu-Cristo an pangangaipong ini kan sabihon nia: “Ini nangangahulogan nin buhay na daing katapusan, an saindang paglaog sa isip nin kaaraman dapit sa saimo, na iyo sanang tunay na Dios, asin dapit sa saro na saimong sinugo, si Jesu-Cristo.” (Juan 17:3) An ekspresyon na “paglaog sa isip nin kaaraman” igwa nin mas hararom nanggad na kahulogan kisa “pakaaram” sana. Segun sa Vine’s Expository Dictionary, iyan “nagpaparisa nin relasyon sa pag-oltanan kan tawong nakaaaram asin kan bagay na naaaraman; sa bagay na ini, an naaaraman mahalaga o importante sa saro na nakaaaram, asin huli kaini siring man kaiyan an naestablisar na relasyon.” An pagkaigwa nin relasyon sa sarong tawo nangangahulogan nin labi pa sa pakamidbid sana kun siisay an tawong iyan o kun ano an ngaran nia. Kalabot man dian an pakaaram kan mga gusto asin dai gusto kan tawong iyan, pakaaram kan saiyang mga prinsipyo sa buhay, kan saiyang mga pamantayan—asin pagtaong onra sa sainda.—1 Juan 2:3; 4:8.
Pagpatood sa Satong Kakayahan nin Pagmansay
14. Ano an sinabi ni Pablo na pangenot na kalaenan kan espirituwal na mga omboy asin maygurang na mga tawo?
14 Kun siring, paano kita magkakaigwa kan kakayahan na mamidbid an kalaenan kan tama asin sala? An mga tataramon ni Pablo sa mga Kristianong Hebreo kan enot na siglo nagtatao kan simbag. Sia nagsurat: “An lambang nakikakabtang sa gatas dai pang kabatidan sa tataramon nin katanosan, huli ta sia omboy pa. Alagad an matagas na kakanon para sa mga maygurang, duman sa mga tawo na huli sa paggamit kan saindang kakayahan nin pagmansay napatood na mamidbid kun ano an tama sagkod an sala.” Itinao digdi ni Pablo an pagkakalaen kan “gatas,” na ilinadawan nia sa sinusundan na bersikulo bilang “simpleng mga bagay kan sagradong mga kapahayagan nin Dios,” sa “matagas na kakanon,” na para sa “mga maygurang,” na an “kakayahan nin pagmansay napatood na mamidbid kun ano an tama sagkod an sala.”—Hebreo 5:12-14.
15. Taano ta kaipuhan an paghihingoa tanganing makua an tamang kaaraman dapit sa Dios?
15 Nangangahulogan ini na, enot sa gabos, dapat kitang maghingoang makua an tamang pakasabot kan mga pamantayan nin Dios na yaon sa saiyang Tataramon, an Biblia. Dai kita naghahanap nin sarong lista nin mga dapat gibohon asin dai dapat gibohon na masabi sa sato kan puede o dai puede niatong gibohon. Bakong siring kaiyan na libro an Biblia. Imbes, ipinaliwanag ni Pablo: “An gabos na Kasuratan ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, sa pagdisiplina sa katanosan, tanganing an tawo nin Dios magin lubos na may kakayahan, biyong nasangkapan para sa lambang marahay na gibo.” (2 Timoteo 3:16, 17) Tanganing makinabang sa pagtokdo, pagsagwe, asin pagdisiplinang iyan, dapat niatong gamiton an satong isip asin kakayahan sa pag-iisip. Ini nangangaipo nin paghihingoa, alagad an resulta—pagigin “lubos na may kakayahan, biyong nasangkapan para sa lambang marahay na gibo”—bako nanggad na sayang.—Talinhaga 2:3-6.
16. Ano an kahulogan nin pagpatood kan kakayahan nin pagmansay nin saro?
16 Dangan, siring kan sinabi ni Pablo, an “kakayahan nin pagmansay [kan mga maygurang] napatood na mamidbid kun ano an tama sagkod an sala.” Nakua ta digdi an pangenot na punto. An pananaram na an “saindang kakayahan nin pagmansay napatood” sa literal nangangahulogan “an mga organo kan sentido na napatood (siring sa sarong parakawat sa gymnastics).” (Kingdom Interlinear Translation) An sarong eksperyensiadong parakawat sa gymnastics na nasa sarong piniling aparato, na arog kan mga ring o balance beam, kayang gumibo nin dai pang sarong segundong mga maniobra na garo baga kontra sa grabidad o iba pang natural na mga ley. Kontrolado nia nin biyo an mga kabtang kan saiyang hawak sa gabos na panahon, asin haros natural na sanang namamatean nia kun anong mga hiro an dapat niang gibohon tanganing matapos nia nin mapanggana an saiyang paorootrong mga kabtang. Gabos ini resulta nin estriktong pagpatood asin daing ontok na pag-ensayo.
17. Sa anong sentido na kita maninigong magin siring sa mga parakawat sa gymnastics?
17 Kita man dapat na patoodon na arog nin sarong parakawat sa gymnastics, sa espirituwal na pananaram, kun boot niatong seguradohon na an mga desisyon asin pagpili na ginigibo ta pirmeng tama. Dapat na kontrolado ta nin biyo an satong pag-iisip asin mga sangkap nin hawak. (Mateo 5:29, 30; Colosas 3:5-10) Halimbawa, dinidisiplina daw nindo an saindong mga mata na dai magheling sa inmoral na mga materyal o an saindong mga talinga na dai magdangog sa nakararaot na musika o orolay? Totoo na an siring na nakararaot na materyal nasa palibot niato. Minsan siring, nasa sato pa man giraray kun baga totogotan ta na iyan makagamot sa satong puso asin isip. Puede niatong arogon an salmista na nagsabi: “Dai ko ibubugtak sa atubangan kan sakong mga mata an ano man na bagay na daing kamanungdanan. An ginigibo kan mga nalalagalag sakong ikinaongis; iyan dai nagdadanay sa sako. . . . Kun dapit sa siisay man na nagtataram nin mga kaputikan, dai sia magigin marigon sa atubangan kan sakong mga mata.”—Salmo 101:3, 7.
Patoodon an Saindong Kakayahan nin Pagmansay Paagi sa Paggamit
18. Ano an isinusuherir kan pananaram na “paagi sa paggamit” sa paliwanag ni Pablo manongod sa pagpatood sa kakayahan nin pagmansay nin saro?
18 Girumdomon na “paagi sa paggamit” na mapatotood niato an satong kakayahan nin pagmansay na mamidbid kun ano an tama sagkod an sala. Sa ibang pagtaram, kada mapaatubang kita sa pagdedesisyon, maninigo niatong manodan na gamiton an satong kakayahan sa pag-iisip na mansayon kun anong prinsipyo sa Biblia an kalabot asin kun paano iyan ikaaaplikar. Pataluboon an ugale na magsiyasat sa mga publikasyon sa Biblia na itinatao paagi sa “fiel asin may diskresion na oripon.” (Mateo 24:45) Siempre, puede tang hagadon an tabang kan maygurang na mga Kristiano. Minsan siring, an paghihingoa niato mismo na mag-adal sa Tataramon nin Dios, na may kaibang pamibi ki Jehova sa pag-arang kan saiyang paggiya asin espiritu, magbubunga nin abundang balos sa katapustapusi.—Efeso 3:14-19.
19. Anong mga bendisyon an puedeng mapasato kun patotoodon niato an satong kakayahan nin pagmansay sa progresibong paagi?
19 Mantang pinatotood niato an satong kakayahan nin pagmansay sa progresibong paagi, an obheto iyo na “dai na kita magin mga omboy, na inaanod nin mga alon asin ipinapadpad nin lambang doros nin katokdoan paagi sa kadayaan nin mga tawo, paagi sa katusohan sa pagpakana nin karatan.” (Efeso 4:14) Imbes, basado sa satong kaaraman asin pakasabot sa kun ano an inaako nin Dios, makagigibo kita nin madonong na mga desisyon, dakula asin sadit, na kapakipakinabang para sa sato, nakapakokosog sa mga kapwa niato nagsasamba, asin orog sa gabos nakapaoogma sa satong langitnon na Ama. (Talinhaga 27:11) Kanigoan na bendisyon asin proteksion iyan sa kritikal na mga panahon na ini!
[Nota sa Ibaba]
a Sa lista nin labing 40 kan nagtatao nin pinakagrabeng tension na eksperyensia sa buhay nin mga tawo, na kinompilar ni Dr. Thomas Holmes asin Dr. Richard Rahe, an pagkagadan nin agom, diborsio, asin separasyon iyo an tolong nangengenot. An pag-agom nasa ikapito.
Ikapaliliwanag daw Nindo?
• Anong kakayahan an kaipuhan tanganing makapagdesisyon nin madonong?
• Taano ta bakong madonong na umasa sa prominenteng mga tawo o magsarig sa satong sadiring mga saboot kun nagdedesisyon kun ano an tama asin sala?
• Taano ta maninigo tang segurohon kun ano an inaako nin Dios kun nagdedesisyon, asin paano ta iyan magigibo?
• Ano an kahulogan nin ‘pagpatood kan satong kakayahan nin pagmansay’?
[Ritrato sa pahina 9]
Basang sana an umasa sa mga mayaman asin bantog para sa paggiya
[Ritrato sa pahina 10]
Siring sa sarong parakawat sa gymnastics, dapat na kontrolado ta nin biyo an satong pag-iisip asin mga sangkap nin hawak