Siisay si Jehova?

“SIISAY man si Jehova?” An hapot na iyan ihinapot 3,500 na taon na an nakaagi kan maabhaw na si Faraon, an hade nin Egipto. An pag-angat an risang nagpahiro sa saiya na idugang pa: “Dai ko man lamang namimidbid si Jehova.” An duwang lalaking nagtitindog kaidto sa atubangan ni Faraon nakamimidbid kun siisay si Jehova. Sinda an magtugang sa laman na si Moises asin si Aaron, kan tribo ni Levi kan Israel. Isinugo sinda ni Jehova na hagadon na padumanon kan hade nin Egipto an mga Israelita sa kaawagan tanganing makagibo nin relihiyosong kapiyestahan.​—Exodo 5:​1, 2.

Habo ni Faraon na masimbag an saiyang hapot. Sa irarom kan saiyang autoridad, an mga saserdote pinalakop an pagsamba sa ginatos na falsong dios. Tara, si Faraon mismo ibinilang na dios! Oyon sa mitolohiya nin Egipto, sia an aki kan dios na aldaw na si Ra asin an pagpakang-tawo kan kulago an payong dios na si Horus. Si Faraon inapod siring sa mga titulong “an makakamhan na dios” asin “an daing sagkod.” Kaya bakong makangangalas na mapagduhagi siang naghapot: “Siisay man si Jehova, tanganing kuyogon ko an saiyang tingog?”

Dai kinaipuhan na simbagon ni Moises asin Aaron an hapot na iyan. Si Faraon nakaiisi na si Jehova an Dios na sinasamba kan mga Israelita, na naooripon kaidto sa Egipto. Alagad si Faraon asin an bilog na Egipto dai mahaloy makaiisi na si Jehova iyo an tunay na Dios. Arog man ngonyan, ipaiisi ni Jehova an saiyang ngaran asin pagka-Dios sa lambang saro digdi sa daga. (Ezekiel 36:23) Kaya makikinabang kita paagi sa paghorophorop kun paano pinamuraway ni Jehova Dios an saiyang ngaran sa suanoy na Egipto.

Mas Halangkaw Kisa mga Dios kan Egipto

Kan mapan-angat na naghapot si Faraon kun siisay si Jehova, dai nia linaoman an mga pangyayari na naeksperyensiahan nia. Si Jehova mismo nagsimbag, na pinadarahan nin sampulong damat an Egipto. An mga damat na idto bako sanang mga patama sa nasyon. Mga patama idto sa mga dios nin Egipto.

An mga damat nagpaheling kan pagigin mas halangkaw ni Jehova sa mga dios nin Egipto. (Exodo 12:​12; Bilang 33:4) Imahinara an pagkariribok kan an Salog Nilo asin an gabos na tubig sa Egipto gibohon ni Jehova na magin dugo! Huli sa milagrong ini, si Faraon asin an banwaan nia nakaaram na si Jehova mas halangkaw kisa dios nin Nilo, si Hapi. An pagkagadan kan mga sira sa Nilo sarong patama man sa relihiyon nin Egipto, ta an pirang klase nin sira sinasamba.​—Exodo 7:​19-21.

Sunod, dinarahan ni Jehova nin damat nin mga talapang an Egipto. Hinalean kaini nin dangog an diosang talapang nin Egipto, si Heqt. (Exodo 8:​5-14) An ikatolong damat nakaparibong sa mga pading salamangkero, na dai kayang arogon an milagro ni Jehova na ginibo an kabokabo na magin mga nuknuk. “Moro ini nin Dios!” an kurahaw ninda. (Exodo 8:​16-19) An dios nin Egipto na si Thot, na inoomaw sa pag-imbento kan salamangka, dai nakatabang sa nagsasagin mga madonong na idto.

Nakaaaram na si Faraon kun siisay si Jehova. Si Jehova an Dios na makakapaisi kan saiyang katuyohan paagi ki Moises dangan inootob iyan paagi sa pagdara nin milagrosong mga damat sa mga Egipcio. Si Jehova kaya man na ponan asin tapuson an mga pasakit oyon sa saiyang kabotan. Alagad, an pakaaram na ini dai nakapahiro ki Faraon na pumasakop ki Jehova. Imbes, an mapalangkaw na hade nin Egipto matagas an payong nagpadagos na tumangon si Jehova.

Durante kan ikaapat na damat, pinanraot nin mga atibangaw an daga, rinalaog an mga harong, asin posibleng nagralayoglayog sa aire, na mismong sinasamba sa ladawan kan dios na si Shu o sa diosang si Isis, an reyna nin langit. An Hebreong termino sa insektong ini trinadusir na “atibangaw,” “langaw,” asin “amamanggi.” (New World Translation; Septuagint; Young) Kun an kalabot uang, an mga Egipcio dinamat nin mga insekto na ibinibilang nindang sagrado, asin an mga tawo dai nakalakawlakaw na an mga iyan dai ninda magkaroronot. Minsan paano, an damat na ini nagtokdo ki Faraon nin sarong bagong bagay dapit ki Jehova. Minsan ngani dai kayang protehiran kan mga dios nin Egipto an saindang mga pasaramba sa mga atibangaw, si Jehova kayang protehiran an saiyang banwaan. Ini asin an nagsurunod pang damat pinasakitan an mga Egipcio pero an mga Israelita dai.​—Exodo 8:​20-24.

An ikalimang damat mga peste sa kahayopan nin Egipto. Pinasopgan kan patamang ini si Hator, Apis, asin an baka an lawas na diosa sa langit na si Nut. (Exodo 9:​1-7) An ikaanom na damat nagdara nin mga pigsa sa tawo asin hayop, na hinamak an mga dios na si Thot, Isis, asin Pta, na salang ibinilang na igwa nin kakayahan sa pagpaomay.​—Exodo 9:​8-11.

An ikapitong damat makosog na pag-oran, na may kalayong naghuhugpa kaiba nin mga gapong graniso. An patamang ini nagpasopog sa dios na si Respu, na iyo daa an kagurangnan nin kikilat, asin ki Thot, na sinasabing paraataman sa oran asin dagoldol. (Exodo 9:​22-26) An ikawalong patama, an damat nin doron, nagpaheling kan pagigin mas halangkaw ni Jehova sa dios nin pagkamainaki na si Min, na iyo daa an paraprotehir nin mga pananom. (Exodo 10:​12-15) An ikasiyam na patama, an tolong aldaw na kadikloman sa bilog na Egipto, nag-insulto sa mga dios nin Egipto na arog kan mga dios nin aldaw na si Ra asin Horus.​—Exodo 10:​21-23.

Sa ibong kan siyam na mapanlaglag na damat, nagsayuma pa man giraray si Faraon na butasan an mga Israelita. An pagigin matagas kan saiyang puso nagin grabeng kapahamakan sa Egipto kan darahon nin Dios an ikasampulo asin pangultimong damat​—an kagadanan kan mga matua nin tawo asin hayop. Pati an matuang aki ni Faraon napahamak, dawa ngani sia ibinilang na sarong dios. Kun siring si Jehova ‘hinokoman an gabos na dios nin Egipto.’​—Exodo 12:​12, 29.

Inapodan ngonyan ni Faraon si Moises asin Aaron asin sinabihan: “Buhat kamo, humale kamo sa tahaw kan sakong banwaan, kamo asin an ibang aki ni Israel, asin paduman kamo, paglingkod kamo ki Jehova, siring sa isinabi nindo. Daraha nindo an saindong mga karnero asin an saindong mga baka, siring sa isinabi nindo, asin paduman kamo. Siring man, omawa man nindo ako.”​—Exodo 12:​31, 32.

Paraligtas kan Saiyang Banwaan

An mga Israelita nagharale, pero dai nahaloy hinona ni Faraon na nagraralagawlagaw sinda sa kaawagan. Sia asin an mga oripon nia nagharapot ngonyan: “Ano ining ginibo niato, ta pinahale niato an Israel sa pagpaoripon sa sato?” (Exodo 14:​3-5) An pagkawara kaining oripon na nasyon magigin grabeng pasakit sa kabuhayan nin Egipto.

Tinipon ni Faraon an saiyang hukbo asin linapag an Israel sagkod sa Pihahirot. (Exodo 14:​6-9) Kun sa ralaban, an kamugtakan garo paborable para sa mga Egipcio huli ta an mga Israelita napalilibotan kan dagat asin kan kabukidan. Pero si Jehova naghiro tanganing iligtas an mga Israelita paagi sa pagbugtak nin panganoron sa pag-oltanan ninda asin kan mga Egipcio. Sa lado kan mga Egipcio, “ini panganoron nin kadikloman,” kaya nakapopogol sa pagsalakay. Sa ibong na lado, an panganoron maliwanag, na “liniliwanagan an banggi” para sa Israel.​—Exodo 14:​10-20.

An mga Egipcio determinadong manamsam asin manlaglag pero naoolang kan panganoron. (Exodo 15:9) Kan ini uminitaas, makangangalas nanggad! An katubigan kan Dagat na Pula nabanga, asin an mga Israelita nagbabaralyo paibong sa mamarang daga! Si Faraon asin an saiyang hukbo mariribok na uminaragi sa hubas na dagat, na determinadong bihagon asin laglagon an dati nindang mga oripon. Alagad, an mapaabhaw na hade nin Egipto dai minidbid an Dios kan mga Hebreo. Rinibaraw ni Jehova an mga Egipcio, na tinarangkas an mga ruweda kan saindang mga karuwahe.​—Exodo 14:​21-25a.

“Dumulag na kita sa Israel!” an kurahaw kan makokosog na lalaki nin Egipto, “huli ta si Jehova talagang nakikilaban para sa sainda tumang sa mga Egipcio.” An pakarealisar na ini huri nang marhay para ki Faraon asin sa saiyang hukbo. Ligtas sa ibong na tampi nin dagat, ibinikyaw ni Moises an saiyang kamot sa dagat, asin an katubigan nagbalik, na ikinagadan ni Faraon asin kan saiyang puwersa.​—Exodo 14:​25b-28.

Mga Leksion na Itinokdo kan Eksperyensia

Kaya kun siring, siisay si Jehova? An maabhaw na si Faraon nakakua nin simbag sa hapot na iyan. An mga pangyayari sa Egipto nagpaheling na si Jehova an solamenteng tunay na Dios, biyong bakong kaagid kan “daing halagang mga dios” kan mga nasyon. (Salmo 96:​4, 5) Paagi sa saiyang makangingirhat na kapangyarihan, si Jehova ‘ginibo an langit asin an daga.’ Sia man an Dakulang Paraligtas, an Saro na ‘kuminua sa saiyang banwaan na Israel sa daga kan Egipto, na may kaibang mga tanda, ngangalasan, makosog na kamot, asin dakulang kangirhatan.’ (Jeremias 32:​17-21) Nagpatunay nanggad ini na kayang protehiran ni Jehova an saiyang banwaan!

Nanodan ni Faraon an mga leksion na idto paagi sa mapait na eksperyensia. An totoo, an pangultimong leksion kapahamakan kan saiyang buhay. (Salmo 136:​1, 15) Nagin mas madonong kutana sia kun nagpakumbaba sia kan maghapot sia na, “Siisay man si Jehova?” Dangan an hadeng idto nakahiro kutana nin oyon sa simbag na inako nia. Nakaoogma nanggad, dakol na mapakumbabang tawo ngonyan an nakakanood kun siisay si Jehova. Asin anong klase an Saiyang personalidad? Ano an hinahagad nia sa sato? An minasunod na artikulo makapukaw logod kan saindong apresasyon sa solamenteng Saro na an ngaran Jehova.​—Salmo 83:18.

[Picture Credit Line sa pahina 3]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.