Mga Tipan na May Labot sa Daing Sagkod na Katuyohan nin Dios
“Si Jehova . . . ginirumdom . . . an saiyang tipan sagkod sa panahon na daing sagkod, an tataramon na saiyang ipinagboot, sagkod sa sangribong kapag-arakian.”—SALMO 105:7, 8.
1, 2. Taano ta masasabi niato na an kadaklan sa sato naapektaran nin sarong tipan?
POSIBLENG gayo na naapektaran kamo nin sarong tipan—an saindong nakaagi, an saindong presente, asin an saindong ngapit. ‘Anong tipan?’ tibaad isipon nindo. Sa kasong ini, an pag-agoman, ta an kadaklan sa sato aki nin pag-agoman asin an kadaklan sa sato may agom man. Minsan an mga dai pang agom tibaad nag-iisip manongod sa mga bendisyon nin maogmang pag-agom sa ngapit.
2 Kaidtong dakol na siglo na an nakaagi an Hebreong propetang si Malaquias nagsurat manongod sa “agom na babae nin saimong pagkabarobata,” “an saimong kapadis asin an agom na babae kan saimong tipan.” (Malaquias 2:14-16) Puwede niang apodon na tipan an pag-agom, ta iyan sarong kontrata o pormal na orolay, sarong areglo sa pag-oltanan nin duwang partisipante na gumibo nin sarong bagay na magkaibanan. An kontrata nin pag-agoman sarong bilateral na tipan na dian an duwang partisipante minaoyon na mag-inagoman, na maako an mga obligasyon sa lambang saro asin naglalaom sa daing sagkod na mga pakinabang.
3. Taano an ibang tipan ta tibaad orog na makaapektar sa sato kisa pag-agoman?
3 An pag-agoman tibaad garo baga an tipan na may pinakadakulang personal na epekto sa sato, pero an Biblia may sinasabing mga tipan na mas dakula an halaga. Sa pagpaheling kan pagkakalaen nin mga tipan na nasa Biblia sa mga nasa relihiyon na bakong sa Biblia, an sarong ensiklopedya nagsasabi na solamente sa Biblia “na an pag-areglar na ini sa relasyon nin Dios asin kan saiyang banwaan nagigin kompletong sistema na sa katapustapusi may unibersal na mga implikasyon.” Iyo, an mga tipan na ini may labot sa daing sagkod na katuyohan kan satong mamomoton na Kaglalang. Arog kan maheheling nindo, an pag-ako nindo nin dai masabing mga bendisyon konektado sa mga tipan na ini. ‘Alagad ta paano iyan?’ may dahelan kamong ihapot.
4. Anong enot na tipan an nagtotokdo sa daing sagkod na katuyohan nin Dios?
4 Aram na gayo nindo an makamomondong mga resulta kan isikwal ni Adan asin Eva an autoridad nin Dios. Minana niato sa sainda an pagkabakong sangkap, bagay na dahelan kan mga helang na tinitios niato, asin naggigiya sa kagadanan. (Genesis 3:1-6, 14-19) Alagad makapagpapasalamat kita na an saindang kasalan dai makaoolang sa katuyohan nin Dios na panoon an daga nin tunay na mga parasamba na may daing sagkod na salud asin kaogmahan. Mapadapit digdi, ginibo ni Jehova an tipan na nasusurat sa Genesis 3:15: “Asin pag-iiwalon ko ika asin an babae asin an saimong banhi asin an saiyang banhi. Lulugadon ka nia sa payo asin lulugadon mo sia sa bool.” Minsan siring, an kahalipotan asin simbolikong pananaram kan kapahayagan na ini nagwalat nin dakol na hapot na dai nasimbag. Paano daw ootobon ni Jehova an panugang ini sa tipan?
5, 6. (a) Anong paagi an napagdesisyonan nin Dios na gamiton sa pag-otob sa saiyang katuyohan? (b) Taano ta maninigo kitang magin interesado sa paagi nin Dios sa paggibo kaini?
5 Pinagmarahay pa nin Dios na mag-areglo nin sarong partikular na serye nin banal na mga tipan, na, kaiba kan tipan sa Eden, pito gabos. An kada saro sa sato na naglalaom na magkamit nin daing sagkod na mga bendisyon maninigong makasabot sa mga tipan na ini. Kaiba digdi an pakaaram kun kasuarin asin kun paano sinda ginibo, kun sairisay an napapalabot, kun ano an saindang mga katuyohan o kondisyones, asin kun ano an koneksion kan mga tipan sa lambang saro sa katuyohan nin Dios na bendisyonan an makinuyog na katawohan nin buhay na daing katapusan. Ini an angay na panahon na repasohon an mga tipan na ini, ta sa Marso 22, 1989, an mga kongregasyon nin mga Kristiano magtitiripon tanganing selebraron an Pamanggihan kan Kagurangnan, na direktang napapalabot sa mga tipan na ini.
6 Siyempre, sa nagkapirang tawo an ideya nin mga tipan tibaad garo baga daing buhay, legalistiko, kakadikit kan pakinabang sa tawo. Alagad, helinga an sinasabi kan Theological Dictionary of the Old Testament: “An mga termino para sa ‘tipan’ sa suanoy na Haraning Sirangan saka sa Griego asin Romanong kinaban . . . idinidistribuwir sono sa duwang kahulogan: sumpa asin panuga sa sarong lado, pagkamoot asin pagkakatood sa ibong na lado.” Maheheling niato an duwang bagay—sumpa asin pagkakatood—bilang pasisikadan kan mga tipan ni Jehova.
Tipan ki Abraham—Basihan Para sa Daing Sagkod na mga Bendisyon
7, 8. Anong klaseng tipan an ginibo ni Jehova ki Abraham? (1 Cronica 16:15, 16)
7 An patriarkang si Abraham, “ama kan gabos na igwa nin pagtubod,” “katood ni Jehova.” (Roma 4:11; Santiago 2:21-23) An Dios nanuga sa saiya na may sumpa, na naggigibo nin sarong tipan na pundamental sa pag-ako niato nin daing sagkod na mga bendisyon.—Hebreo 6:13-18.
8 Kan si Abraham yaon sa Ur, sinabihan sia ni Jehova na pumaduman sa ibang nasyon, na kan huri sa Canaan palan. Kan panahon na idto si Jehova nanuga ki Abraham: “Magibo ako nin dakulang nasyon hale saimo asin ika bebendisyonan ko asin padadakulaon ko an saimong ngaran; . . . asin an gabos na pamilya kan daga magbebendisyon nanggad kan saindang sadiri paagi sa saimo.”a (Genesis 12:1-3) Dangan, luway-luway na dinugangan nin Dios nin mga detalye an inaapod niato nin tama na tipan ki Abraham: an banhi, o paramana, ni Abraham magmamana kan Dagang Panuga; an saiyang banhi magbubunga nin mga aking dai mabilang; si Abraham asin Sara paggigikanan nin mga hade.—Genesis 13:14-17; 15:4-6; 17:1-8, 16; Salmo 105:8-10.
9. Paano niato naaaraman na puwede kitang mapalabot sa tipan ki Abraham?
9 Inapod iyan nin Dios na “an sakong tipan sa tanga ko asin saimo [si Abraham].” (Genesis 17:2) Alagad ta tunay na maninigo niatong mamatean na napapalabot an satong buhay, ta kan huri pinahiwas nin Dios an tipan, na sinasabi: “Ika bebendisyonan ko nanggad asin padadakulon ko nanggad an saimong banhi siring kan mga bitoon sa kalangitan asin siring kan mga baybay sa baybayon; asin an saimong banhi makasasadiri kan tata kan saiyang mga kaiwal. Asin paagi sa saimong banhi an gabos na nasyon sa daga magbebendisyon nanggad kan saindang sadiri.” (Genesis 22:17, 18) Kabtang kita kan mga nasyon na iyan; may natatagama sato na bendisyon.
10. Ano an mamamansayan niato sa tipan ki Abraham?
10 Pumondo kita nin kadikit tanganing horophoropon kun ano an manonodan niato sa tipan ki Abraham. Kapareho kan tipan sa Eden na naenot dian, ini nagtotokdo sa maabot na “banhi,” sa siring nagsusuherir na an banhi magkakaigwa nin linaheng tawo. (Genesis 3:15) Iyan sa linya ni Sem, pasiring ki Abraham, asin paagi sa aki niang si Isaac. An linyang ini may labot sa paghade, asin iyan matogot para sa pagbendisyon bako sanang sa sarong pamilya kundi sa mga tawo hale sa gabos na nasyon. Paano naotob an tipan na idto?
11. Paano nangyari an literal na kaotoban kan tipan ki Abraham?
11 An mga gikan ni Abraham paagi ki Jacob, o Israel, nagdakol tanganing magin dakulang nasyon. Bilang daing kabilangan na literal na banhi ni Abraham, sinda dusay sa malinig na pagsamba sa Dios ni Abraham, Isaac, asin Jacob. (Genesis 28:13; Exodo 3:6, 15; 6:3; Gibo 3:13) An mga Israelitas parateng minatalikod sa malinig na pagsamba, pero “si Jehova nagpaheling sa sainda nin marahay na boot asin naherak sa sainda . . . huli sa saiyang tipan ki Abraham, Isaac asin Jacob; asin habo niang tunawon sinda.” (2 Hade 13:23; Exodo 2:24; Levitico 26:42-45) Dawa kan akoon na nin Dios an Kristianong kongregasyon bilang saiyang banwaan, sia nagpadagos sa halipot na panahon na magpaheling nin espesyal na pabor sa mga Israelitas bilang sarong banwaan na literal na banhi ni Abraham.—Daniel 9:27.
Espirituwal na Banhi ni Abraham
12, 13. Paano si Jesus napatunayan na iyo an pangenot na kabtang kan banhi sa espirituwal na kaotoban kan tipan ki Abraham?
12 An tipan ki Abraham nagkaigwa nin saro pang kaotoban, espirituwal na kaotoban. An mas dakulang kaotoban na ini dai magigin risa bago kan panahon ni Jesus, alagad ikaoogma niato na iyan malinaw sa satong panahon. Yaon sa Tataramon nin Dios an paliwanag kan kaotoban kaiyan. Si Pablo nagsurat: “Ngonyan an mga panuga isinabi ki Abraham asin sa saiyang banhi. Iyan nagsasabi, bakong: ‘Asin sa mga banhi,’ na garo baga siring sa dakol, kundi siring sa saro: ‘Asin sa saimong banhi,’ na iyo si Cristo.”—Galacia 3:16.
13 Iyo, an banhi maabot paagi sa saro sanang linya, o pamilya, na totoo ki Jesus, na namundag na Judio sa laman, literal na gikan ni Abraham. (Mateo 1:1-16; Lucas 3:23-34) Dugang pa, sia kabtang kan pamilya kan Orog na Dakulang Abraham sa langit. Girumdoma na huli sa hararom na pagtubod an patriarkang si Abraham andam na iatang an aki niang si Isaac kun gusto iyan nin Dios. (Genesis 22:1-18; Hebreo 11:17-19) Kabaing kaiyan, isinugo ni Jehova an saiyang bugtong na Aki sa daga tanganing magin pantubos na atang para sa mga tawong may pagtubod. (Roma 5:8; 8:32) Kaya masasabotan kun taano ta sinabi ni Pablo na si Jesu-Cristo an pangenot na kabtang kan banhi ni Abraham sono sa tipan na ini.
14. Ano an sekondaryong kabtang kan banhi ni Abraham, asin ini nagdadara sa ano pang dugang na orolay?
14 Ipinarisa ni Pablo na an Dios ‘padadakolon an banhi ni Abraham’ sa espirituwal na kaotoban. Sia nagsurat: “Kun kamo rogaring ni Cristo, kamo sa katunayan banhi ni Abraham, mga paramana mapadapit sa panuga.” (Genesis 22:17; Galacia 3:29) An mga iyan iyo an 144,000 na linahidan nin espiritung mga Kristiano na minakompuwesto sa sekondaryong kabtang kan banhi ni Abraham. Sinda bakong kontra sa pangenot na kabtang kan banhi kundi “rogaring ni Cristo.” (1 Corinto 1:2; 15:23) Aram niato na an dakol sa sainda dai masususog an saindang linahe ki Abraham, huli ta sinda hale sa mga nasyon na bakong Judio. Alagad, mas mahalaga sa espirituwal na kaotoban, sinda bakong natural na kabtang kan pamilya kan Orog na Dakulang Abraham, si Jehova; imbes, gikan sinda sa bakong sangkap na pamilya kan parakasalang si Adan. Kaya kaipuhan na masabotan niato sa nahuhuring mga tipan kun paano sinda makakuwalipikar na magin kabtang kan “banhi ni Abraham.”
An Tipan kan Pagboot Temporaryong Idinagdag
15-17. (a) Taano ta idinagdag an tipan kan Pagboot sa tipan ki Abraham? (b) Paano naotob kan Pagboot an mga katuyohan na ini?
15 Pakagiboha nin Dios kan tipan ki Abraham bilang pundamental na tangga sa pag-otob kan saiyang katuyohan, paano iingatan an linya kan Banhi tumang sa pagkaolakit o pagkapara sagkod sa panahon nin saiyang paglataw? Kun dumatong na an Banhi, paano sia mamimidbid nin tunay na mga parasamba? Sinimbag ni Pablo an mga hapot na iyan paagi sa pagdodoon kan kadonongan nin Dios sa temporaryong pagdagdag kan tipan kan Pagboot. An apostol nagsurat:
16 “Kun siring, taano ta itinao pa an Pagboot? Iyan idinagdag tanganing mahayag an mga kalapasan, sagkod na dumatong an banhi na pinanugaan; asin iyan itinao paagi sa mga anghel sa kamot nin sarong tagapag-oltanan. . . . An Pagboot nagin satong paratokdo na minagiya pasiring ki Cristo, tanganing kita ikapahayag na matanos huli sa pagtubod.”—Galacia 3:19, 24.
17 Sa Bukid nin Sinai, si Jehova guminibo nin pambihirang nasyonal na tipan sa pag-oltanan nia asin kan Israel—an tipan kan Pagboot, na si Moises an tagapag-oltanan.b (Galacia 4:24, 25) An banwaan nag-oyon na lumaog sa tipan na ini, asin idto ginibong balido nin dugo nin mga baka asin kanding. (Exodo 24:3-8; Hebreo 9:19, 20) Iyan nagtao sa Israel nin teokratikong mga pagboot asin nin giya para sa matanos na gobyerno. Ipinangalad kan tipan an pag-agom sa mga pagano o pakikiiba sa inmoral asin falsong relihiyosong mga gibo. Kun siring iyan nagin proteksion sa mga Israelitas asin sarong puwersa sa pagpreserbar sa linya kan banhi na dai maolakitan. (Exodo 20:4-6; 34:12-16) Alagad huling mayo nin bakong sangkap na Israelita na lubos na makaootob sa Pagboot, ihinayag kaiyan an mga kasalan. (Galacia 3:19) Iyan nagtokdo man sa pangangaipo nin sangkap, permanenteng saserdote asin nin atang na dai na kaipuhan na otrohon taon-taon. An Pagboot garo paratokdo na naggiya sa sarong aki pasiring sa kinakaipuhan na instruktor, na iyo an Mesiyas, o Cristo. (Hebreo 7:26-28; 9:9, 16-22; 10:1-4, 11) Kun maotob na an katuyohan kaiyan, an tipan kan Pagboot matatapos.—Galacia 3:24, 25; Roma 7:6; helingon an “Questions From Readers,” sa Watchtower na Pebrero 1, 1989, pahina 31.
18. Ano pang paglaom an napapalabot sa tipan kan Pagboot, alagad taano ta masakit ining masabotan?
18 Kan ginigibo an temporaryong tipan na ini, isinabi man nin Dios an makaoogmang katuyohan na ini: “Kun maingat nanggad nindong kukuyogon an sakong tingog asin ootobon nanggad an sakong tipan, dangan kamo sierto nanggad na magigin sakong espesyal na sadiri . . . Asin kamo mismo magigin kahadean nin mga saserdote asin banal na nasyon para sa sako.” (Exodo 19:5, 6) Kanigoan kamakangangalas na paglaom! Sarong nasyon nin mga hade-saserdote. Alagad paano iyan mangyayari? Arog kan isinabi kan Pagboot sa huri, an tribong naghahade (an Juda) asin an tribo nin mga saserdote (an Levi) tinawan nin magkalaen na mga paninimbagan. (Genesis 49:10; Exodo 28:43; Bilang 3:5-13) Mayo nin tawo na puwedeng dungan na magin sibil na hade asin saserdote. Pero, an mga tataramon nin Dios sa Exodo 19:5, 6 nagtao nin dahelan na tumubod na sa dai pa sinasabing paagi, an mga yaon sa tipan kan Pagboot magkakaoportunidad na magtao kan mga miembro nin “kahadean nin mga saserdote asin banal na nasyon.”
An Tipan ki David Para sa Kahadean
19. Paano itinbtokdo an pagkahade sa mga tipan?
19 Pag-abot nin panahon idinugang ni Jehova an saro pang tipan na orog pang nagpaliwanag kun paano nia ootobon an saiyang katuyohan, para sa satong daing sagkod na bendisyon. Naheling niato na an tipan ki Abraham nagtokdo sa pagkahade sa tahaw kan literal na banhi ni Abraham. (Genesis 17:6) An tipan kan Pagboot nag-antisipar man nin mga hade sa tahaw kan banwaan nin Dios, ta sinabihan ni Moises an Israel: “Kun makalaog ka na sa [Dagang Panuga] asin magsabi ka, ‘Mabugtak ako nin hade na magsasakop sa sako kapareho kan gabos na nasyon na nasa palibot ko’; maninigo na ibugtak mong hade sa saimo an pipilion ni Jehova na saimong Dios. . . . Dai ka totogotan na ibugtak na magsakop sa saimo an sarong tagaibang banwaan.” (Deuteronomio 17:14, 15) Paano aareglaron nin Dios an siring na pagkahade, asin ano an koneksion kaiyan sa tipan ki Abraham?
20. Paano napalabot si David asin an saiyang linya?
20 Minsan ngani an enot na hade sa Israel iyo si Saul kan tribo ni Benjamin, sia sinundan kan mapuso asin maimbod na si David nin Juda. (1 Samuel 8:5; 9:1, 2; 10:1; 16:1, 13) Kan haloy nang naghahade si David, binoot ni Jehova na makipagtipan ki David. Enot Sia nagsabi: “Papatindogon ko nanggad an saimong banhi pakatapos mo, na maluwas sa saimong tulak; asin pasasarigon ko nanggad an saiyang kahadean. Sia an mapatindog nin harong para sa sakong ngaran, asin pasasarigon ko nanggad an trono kan saiyang kahadean sagkod sa panahon na daing sagkod.” (2 Samuel 7:12, 13) Arog kan ipinaririsa dian, an aki ni David na si Salomon an suminunod na maghade, asin ginamit sia na magtogdok nin harong, o templo, para sa Dios sa Jerusalem. Pero, bako sana iyan.
21. An tipan ki David para sa Kahadean naggibo nin probisyon para sa ano?
21 Ipinadagos ni Jehova na gibohon an tipan na ini ki David: “An saimong harong asin an saimong kahadean sierto nanggad na magdadanay sagkod sa panahon na daing sagkod sa atubang mo; an saimo mismong trono magigin masarig sagkod sa panahon na daing sagkod.” (2 Samuel 7:16) Malinaw na paagi kaiyan an Dios nagpapatindog nin dinastiya nin mga hade para sa Israel sa pamilya ni David. An mangyayari bako sanang daing pondong pagkasunodsunod nin mga hadeng Davidiko. Sa katapusan, may saro sa linya ni David na madatong tanganing maghade “sagkod sa panahon na daing katapusan, asin an saiyang trono [magigin] siring sa aldaw sa atubangan [nin Dios].”—Salmo 89:20, 29, 34-36; Isaias 55:3, 4.
22. Paano an tipan ki David konektado sa linya kan Banhi, asin may anong resulta?
22 Kaya malinaw na pinasadit pa kan tipan ki David an linya kan Banhi. Minsan an mga Judio kan enot na siglo nakarealisar na an Mesiyas kaipuhan na gikan ni David. (Juan 7:41, 42) Si Jesu-Cristo, an pangenot na kabtang kan banhi kan tipan ki Abraham, kuwalipikado na magin an permanenteng Paramana kan Kahadean na ini ni David, arog kan pinatunayan nin anghel. (Lucas 1:31-33) Kaya nakamtan ni Jesus an diretso na maghade sa Dagang Panuga, an sakop sa daga na pinaghadean ni David. Ini maninigong magpakosog kan satong pagsarig ki Jesus; sia naghahade, bakong paagi sa ilegal na pan-aagaw, kundi paagi sa establisadong legal na areglo, banal na tipan.
23. Anong mga hapot asin bagay an kaipuhan pang husayon?
23 Apat pa sanang banal na tipan an napag-olayan niato na may koneksion sa kun paano iinareglo nin Dios na otobon an saiyang katuyohan na tawan nin daing sagkod na mga bendisyon an katawohan. Posible na maririsa nindo na dai pa iyan kompleto. May mga hapot pa: Mantang an mga tawo nagpapadagos na bakong sangkap, anong saserdote o atang an permanenteng makaliliwat kaiyan? Paano makakuwalipikar an mga tawo na magin kabtang kan banhi ni Abraham? May dahelan daw na tumubod na an diretsong maghade mahiwas tanganing bako sanang daganon na teritoryo an masakop? Paano an banhi ni Abraham, pareho an pangenot asin sekondaryong kabtang, makatatao nin bendisyon sa “gabos na nasyon sa daga,” kaiba an balang saro sa sato? Helingon niato.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Ini tipan na unilateral, ta saro sanang partisipante (an Dios) an nanunuga na umotob sa mga kondisyon kaiyan.
b “An ideya nin tipan espesyal na bagay sa relihiyon nin Israel, an iyo sana na naghahagad nin daing kasalak na kaimbodan asin dai itinotogot an posibilidad nin kaimbodan sa duwa o dakol na arog kan itinotogot sa ibang relihiyon.”—Theological Dictionary of the Old Testament, Tomo II, pahina 278.
Ano an Simbag Nindo?
◻ Paano an tipan ki Abraham nagbugtak kan pasisikadan para sa pag-ako niato nin daing sagkod na mga bendisyon?
◻ Ano an literal, sa-laman na banhi ni Abraham? An simbolikong banhi?
◻ Taano ta idinagdag an tipan kan Pagboot sa tipan ki Abraham?
◻ Paano pinaoswag kan tipan ki David para sa Kahadean an katuyohan nin Dios?
[Diagram sa pahina 13]
(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)
Tipan sa Eden Genesis 3:15
Tipan ki Abraham
Pangenot na banhi
Sekondaryong banhi
Daing sagkod na mga bendisyon
[Diagram sa pahina 13]
(Para sa aktuwal na format, hilingon an publikasyon)
Tipan sa Eden Genesis 3:15
Tipan ki Abraham
Tipan kan Pagboot
Tipan ki David para sa Kahadean
Pangenot na banhi
Daing sagkod na mga bendisyon
Sekondaryong banhi