Pangganahan an Paglikay sa Siod nin Kapasloan
“Idtong mga nag-iisip na magyaman nahoholog sa sugot asin sa siod.”—1 TIMOTEO 6:9.
1. Taano ta maninigo kitang mahadit dapit sa mga siod?
AN TERMINONG “siod” tibaad magpagirumdom saindo kan sarong paraayam na nagpapaon nin panlansing gamit tanganing madakop an dai nagmamangnong biktima. Alagad, linilinaw nin Dios na an pinakapeligrosong mga siod sa sato, bakong an siring na literal na mga gamit, kundi an puwedeng makasiod sato sa espirituwal o sa moral. An Diablo eksperto sa pagpaon kan siring na mga siod.—2 Corinto 2:11; 2 Timoteo 2:24-26.
2. (a) Paano kita tinatabangan ni Jehova na makalikay sa peligrosong mga siod? (b) Anong partikular na klase nin siod an tatawan ngonyan nin atension?
2 Tinatabangan kita ni Jehova paagi sa pagpamidbid kan pira sa dakol asin manlaenlaen na siod ni Satanas. Halimbawa, nagpapatanid an Dios na an satong mga ngabil, o ngoso, puwedeng magin siod kun nagtataram kitang daing pagmamaan, pabiglabigla, o kan dai maninigong itaram. (Talinhaga 18:7; 20:25) An kapalangkawan puwedeng magin siod, arog kan pakiibaiba sa mga tawong aranggoton. (Talinhaga 22:24, 25; 29:25) Pero pumasiring kita sa saro pang siod: “Idtong mga nag-iisip na magyaman nahoholog sa sugot asin sa siod asin sa dakol na rungaw asin nakararaot na horot, na nagdadara sa mga tawo sa kalaglagan asin kapahamakan.” (1 Timoteo 6:9) An nasa likod kan siod na iyan o an basihan kaiyan masusumaryo sa terminong “kapasloan.” Minsan ngani an kapasloan parateng naririsa paagi sa pagmamaigot na yumaman, an kapasloan talagang siod na dakol an kabtang.
Pinatatanidan Kita ni Jehova kan Peligro
3, 4. An suanoy na kasaysayan nin tawo igwang anong leksion dapit sa kapasloan?
3 Sa pundamental, an kapasloan labi-labi o sobrang pagmawot na magkaigwa nin orog pa, baga man iyan kuwarta, rogaring, kapangyarihan, sekso, o iba pang bagay. Bako kita an enot na mamemeligro sa siod nin kapasloan. Kaidto pa sa hardin nin Eden, nasiod nin kapasloan si Eva dangan si Adan. An agom ni Eva, na mas eksperyensiado sa buhay kisa saiya, personal na tinokdoan ni Jehova. Nagtagama an Dios sa sainda nin paraisong erokan. Puwede nindang makamtan an abundansia nin marahay asin manlaenlaen na kakanon, na prinodusir sa mayong polusyon na daga. Makakalaom sindang magkaigwa nin sangkap na mga aki, na makakaiba nindang mamuhay asin maglingkod sa Dios sagkod lamang. (Genesis 1:27-31; 2:15) Bako pa daw iyan igo na mapanigoan an siisay man na tawo?
4 Minsan siring, an saro na igwa nin tamang-tama sana dai nakaoolang sa kapasloan na magin siod. Si Eva nasiod kan paglaom na magin arog sa Dios, magkaigwa nin orog na katalingkasan asin makagibo nin sadiri niang mga pamantayan. Minalataw na boot ni Adan an padagos na pakiibaiba sa saiyang magayon na agom, ano man an ibunga kaiyan. Mantang minsan ngani an sangkap na mga tawong ini nasiod nin kapasloan, masasabotan nindo kun taano an kapasloan ta puwedeng magin peligro sa sato.
5. Gurano kaimportante sa sato na lumikay sa siod nin kapasloan?
5 Kaipuhan kitang mag-ingat sa pagkasiod sa kapasloan huli ta si apostol Pablo pinatatanidan kita: “Dai kamo nakakaaram na an mga bakong matanos dai magmamana kan kahadean nin Dios? Dai kamo madayaan. Ni an mga parapakisaro, ni an mga parasamba sa ladawan, ni an mga parasambay, ni an mga binabae, ni an mga lalaki na minadorog sa kapwa lalaki, ni an mga parahabon, ni an mga paslo . . . dai magmamana kan kahadean nin Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Sinabi man sato ni Pablo: “An pakikisaro asin gabos na klase nin karigsokan o kapasloan dai ngani masambitan dian sa saindo.” (Efeso 5:3) Kaya an kapasloan dai ngani dapat na magin topiko nin pag-orolay tangani sanang panigoan an satong bakong sangkap na laman.
6, 7. (a) Anong mga halimbawa sa Biblia an nagdodoon kun gurano kapuwersa an kapasloan? (b) Taano an mga halimbawang iyan ta maninigong magin patanid sa sato?
6 Si Jehova igwa nin nakarekord na dakol na halimbawa tanganing patanidan kita sa peligro nin kapasloan. Girumdoma an kapasloan ni Acan. Sinabi nin Dios na an Jerico dapat na laglagon, pero an bulawan, pirak, tanso, asin kalongkaki kaiyan para sa Saiyang kaha nin kayamanan. Tibaad sa primero boot sunodon ni Acan an pagboot na iyan, pero an kapasloan siniod sia. Kan yaon na sia sa Jerico, garo baga sia nasa pamamakal na duman naheheling nia an dai mahonahonang baratong mga barakalon, kaiba an magayon na gubing na garo tamang-tama sa saiya. Sa pagkua nin bulawan asin pirak na rinibong dolyar an kantidad, naisip-isip nia, ‘Dakulaon na kayamanan! Baratohon na ini, haros paghabon na man sana ini.’ Siertong paghabon idto! An pagkaara sa mga bagay na maninigo kutanang linaglag o iinuli na, hinabon nia sa Dios, asin idto an ikinagadan ni Acan. (Josue 6:17-19; 7:20-26) Horophoropa man an mga halimbawa ni Guejazi asin Judas Iscariote.—2 Hade 5:8-27; Juan 6:64; 12:2-6.
7 Dai niato paglingawan an katunayan na an tolong nasambitan sa itaas bakong mga pagano na ignorante sa mga pamantayan ni Jehova. Imbes, sinda nasa dusay na relasyon sa Dios. Gabos sinda nakaheling na nin mga milagro na maninigo kutanang nakatanom sa sainda kan kapangyarihan nin Dios asin kan halaga na papagdanayon an saiyang pag-oyon. Alagad, an siod nin kapasloan iyo an ikinapahamak ninda. Malalaglag ta man an satong relasyon sa Dios kun totogotan ta an satong sadiri na masiod nin ano man na klase nin kapasloan. Anong mga klase o porma nin kapasloan an puwedeng magin nangorognang peligroso sa sato?
Nasiod nin Kapasloan sa Kayamanan o mga Rogaring
8. Anong patanid manongod sa kayamanan an itinatao kan Biblia?
8 Kadaklan sa mga Kristiano nakadangog na nin malinaw na mga patanid hale sa Biblia tumang sa pagpatalubo nin pagkamoot sa kayamanan, nin labilabing pagmawot sa kayamanan. Taano ta dai repasohon an nagkapira sa mga ini, arog kan yaon sa Mateo 6:24-33; Lucas 12:13-21; asin 1 Timoteo 6:9, 10? Mantang tibaad hinohonahona nindo na inaako asin sinusunod nindo an siring na sadol, bako daw siertong sinabi ni Acan, Guejazi, asin Judas na oyon man sinda dian? Malinaw nanggad, kaipuhan na bako sanang sa isip an satong pag-oyon. Dapat kitang mag-ingat na an siod nin kapasloan sa kayamanan o mga rogaring dai nakaaapektar sa satong pan-aroaldaw na pamumuhay.
9. Taano ta maninigong siyasaton ta an satong ugale sa pamamakal?
9 Sa aroaldaw na buhay, parate kitang namamakal—kakanon, gubing, asin mga gamit sa harong. (Genesis 42:1-3; 2 Hade 12:11, 12; Talinhaga 31:14, 16; Lucas 9:13; 17:28; 22:36) Pero an kinaban nin komersio inaanimar an pagmawot sa mas dakol pa asin mas bagong mga bagay. An dakol na anunsiong nakapapano sa mga peryodiko, magasin, asin TV mga balatkayong paghihingoa tanganing pukawon an kapasloan. An siring na mga pan-akit maheheling man sa mga tindahan na may mga estante nin mga blusa, dyaket, bestida, asin suweter, patin eskaparate nin bagong mga sapatos, kasangkapan sa elektronika, asin mga kamera. Madonong para sa mga Kristiano na hapoton an saindang sadiri, ‘An pamamakal daw nagin nang pinagkakasibotan o pangenot na kaogmahan sa buhay ko?’ ‘Talaga daw na kaipuhan ko an bagong mga gamit na naheheling ko, o pinatutubo sana sa sako kan kinaban nin komersio an mga banhi nin kapasloan?’—1 Juan 2:16.
10. Anong siod nin kapasloan an partikular na peligroso sa mga lalaki?
10 Kun an pamamakal garo baga usong siod sa mga babae, an pagtipon nin mas dakol na kuwarta sarong siod sa dai mabilang na lalaki. Iinilustrar ni Jesus an siod na ini sa sarong mayaman na may halangkaw na intrada pero determinadong ‘gabaon an saiyang mga tambobong asin magtogdok nin orog pa kadarakula tanganing tiponon an gabos niang inani asin an gabos na rogaring.’ Daing duwa-duwa na sinabi ni Jesus an peligro: “Papagdanayon na buklat an saindong mga mata asin mag-ingat kamo sa gabos na klase nin kaaraan” o kapasloan. (Lucas 12:15-21) Baga man kita mayaman o bako, maninigo tang himateon an sadol na iyan.
11. Paano an sarong Kristiano puwedeng masiod nin kapasloan sa mas dakol na kuwarta?
11 An kapasloan sa mas dakol na kuwarta, o mga bagay na kayang bakalon nin kuwarta, sa parate iniengganyar nin mga panlansi. An sarong paagi na yumaman tolos puwedeng ipaheling—tibaad sarong beses sa bilog na buhay na oportunidad para sa pinansial na seguridad paagi sa peligrosong pangangapital. O tibaad an saro matentaran na magganansia paagi sa kustionable o ilegal na mga pamamaagi sa negosyo. An maaraon na pagmawot na ini puwedeng nakadadaog, nakasisiod. (Salmo 62:10; Talinhaga 11:1; 20:10) An nagkapira sa laog nin Kristianong kongregasyon nagpoon na magnegosyo sa paglaom na an nagtitiwala nindang mga tugang an magigin pangenot na mga parokyano. Kun an saindang katuyohan bako sanang iopresir an kinakaipuhan na produkto o serbisyo paagi sa ‘pagpagal, na naggigibo nin marahay kan saindang mga kamot,’ kundi tangani sanang madaling makaganansia dawa ikadanyar kan kapwa mga Kristiano, kun siring an saindang ginigibo huli sa kapasloan. (Efeso 4:28; Talinhaga 20:21; 31:17-19, 24; 2 Tesalonica 3:8-12) An kapasloan sa kuwarta nagdara sa iba sa paghuwego paagi sa mga paripa, swipstik, o loteriya. An iba, na iniignoro an empatiya asin pagkamakatanosan, naghiridale sa pag-asunto sa paglaom na makakua nin dakulang bayad sa danyos o makakua nin rogaring.
12. Taano ta aram niato na an kapasloan sa kayamanan puwedeng daogon?
12 An sinundan mga kabtang na dian angay an pagsiyasat sa sadiri tanganing sadiosan tang maheling kun baga an kapasloan naghihiro sa sato. Minsan iyo, puwede kitang magbago. Girumdoma na si Zaqueo nagbago. (Lucas 19:1-10) Kun an siisay man naheheling an kapasloan sa kayamanan o mga rogaring na nagigin problema, maninigo siang magin determinado arog ni Zaqueo na dumulag sa siod.—Jeremias 17:9.
An Kapasloan sa Iba Pang Kabtang nin Buhay
13. An Salmo 10:18 inaapodan an satong atension sa ano pang siod nin kapasloan?
13 Pasil sa iba na maheling an peligro nin kapasloan kun manongod sa kuwarta o mga rogaring kisa ibang paagi na ini minalataw. Sarong diksionaryo nin Griego an nagsasabi na an grupo nin mga termino na trinadusir na “kapasloan” o “kaaraan” may kahulogan na “‘gusto pa,’ may koneksion sa kapangyarihan abp. patin pagsadiri.” Iyo, puwede kitang masiod paagi sa paslong kagustohan na mampuwersa sa iba, tibaad pinapagtakig sinda sa irarom kan satong autoridad.—Salmo 10:18.
14. Sa anong mga kabtang an pagmawot sa kapangyarihan nagin peligroso?
14 Magpoon pa kan enot na mga aldaw an bakong sangkap na mga tawo nagkaigwa nin kapangyarihan sa iba. Patienot nang naheling nin Dios na an mamondong resulta kan kasalan nin tawo iyo na an dakol na agom na lalaki ‘dodominaron’ an saindang mga agom na babae. (Genesis 3:16) Alagad, an depektong ini luminihis pa sa laog nin pag-aragoman. Pakalihis nin rinibong taon, an sarong parasurat sa Biblia nagsabi na an “tawo nagsakop sa tawo sa saiyang ikararaot.” (Eclesiastes 8:9) Siertong aram nindo kun paano nanggad iyan nagin totoo sa politika asin militar, pero puwede daw mangyari na sa satong sadiring kamugtakan, nagmamawot kita nin orog pang sadiring kapangyarihan o kontrol?
15, 16. Sa anong mga bagay an sarong Kristiano puwedeng masiod kan pagmawot sa dugang pang kapangyarihan? (Filipos 2:3)
15 Gabos kita may labot sa ibang tawo—sa satong pamilya o mga paryentes, sa satong sekular na trabaho o sa eskuwelahan, sa mga katood, asin sa kongregasyon. Tibaad sa panapanahon, o sa parate, yaon sato an pagdesisyon kun ano an gigibohon, siring man kun paano o noarin iyan gigibohon. Iyan mismo bakong sala o maraot. Alagad, nagpapalabilabi daw kita sa paggamit kan ano man na autoridad na puwedeng yaon sa sato? Nangyayari daw na tibaad gustong-gusto ta na sa sato an pinal na pagdesisyon asin gusto tang nadudugangan pa iyan? An kinabanon na mga manedyer o among parateng ipinaheheling an ugaleng ini paagi sa pagkaigwa sa palibot ninda nin mga masinunod na mga tawohan, na nagtatao nin daing pagkontrang mga opinyon asin dai inaangat an kinabanon na pagmawot (kapasloan) sa kapangyarihan kan saindang mga superyor.
16 Siod ini na dapat likayan sa pakiibaiba sa kapwa mga Kristiano. Sinabi ni Jesus: “Aram nindo na an mga poon kan mga nasyon naghahade sa sainda asin an makokosog na lalaki nagkakapot nin autoridad sa sainda. Bakong siring kaini dian sa tahaw nindo; kundi an siisay man na boot na magin dakula sa saindo kaipuhan na iyo an mani paralingkod sa saindo.” (Mateo 20:25, 26) An siring na kapakumbabaan maninigong marisa mantang an Kristianong mga magurang nakiiiba sa lambang saro, sa ministeryal na mga lingkod, asin sa aripompon. Halimbawa, naririsa daw an pagmawot sa kapangyarihan, sa sarong nangengenot na paraataman na kinukonsulta an saiyang kapwa mga magurang sa minor sanang mga bagay pero sinasadiri nia an pangenot na mga desisyon? Tunay daw na gikan sa boot niang idinidelegar an mga gibohon? Puwedeng magresulta nin mga problema kun an sarong ministeryal na lingkod na nagkakapot kan pagtiripon bago lumuwas sa paglilingkod sa langtad bakong makatanosan an pagkaestrikto sa saiyang mga areglo, na naggigibo pa ngani nin mga susundon.—1 Corinto 4:21; 9:18; 2 Corinto 10:8; 13:10; 1 Tesalonica 2:6, 7.
17. Taano ta angay na konsideraron an kakanon kun pinag-oorolayan an siod nin kapasloan?
17 An kakanon sarong bagay na dian dakol an nasiod nin kapasloan. Siyempre, natural na maogma sa pagkakan asin pag-inom; minaoyon nanggad dian an Biblia. (Eclesiastes 5:18) Alagad, an pagmawot may koneksion dian natural na tumalubo paghaloy nin panahon, na minalihis pa sa tamang-tama sanang nakaoogma asin supisyente. Kun bako ining angay na dapat isip-isipon kan mga lingkod nin Dios, taano an Tataramon ni Jehova ta nagsasabi sa Talinhaga 23:20: “Dai ka makiiba sa mga makosog na parainom nin arak, sa mga paslong parakakan nin karne”? Minsan siring, paano ta malilikayan an siod na ini?
18. Anong pagsiyasat sa sadiri an puwedeng gibohon niato manongod sa kakanon asin inomon?
18 Dai isinusuherir nin Dios na mabuhay an saiyang banwaan sa tipid na gayong klase nin mga kakanon. (Eclesiastes 2:24, 25) Pero ni tinotogotan man nia na gibohon an pagkakan asin pag-inom na pangenot na kabtang nin satong pag-orolay asin pagpaplano. Puwede tang hapoton an satong sadiri, ‘Parate daw akong labilabing ginaganahan kun ilinaladawan ko an mga kinakan ko o plano kong kakanon?’ ‘Permi ko daw sinasambit an dapit sa kakanon asin inomon?’ An saro pang tanda puwedeng kun ano an reaksion ta sa pagkakan na bako man kita an nag-andam o nagbayad, tibaad kun kita bisita sa harong nin iba o kun may nakahandang kakanon sa Kristianong asamblea. Nangyari na daw na gustong-gusto niatong kumakan dian nin sobra-sobra kisa dati? Magigirumdoman niato na tinogotan ni Esau an kakanon na magin sobra kaimportante, na nagresulta sa sagkod lamang na kapahamakan nia.—Hebreo 12:16.
19. Paano an kapasloan puwedeng magin problema may koneksion sa seksuwal na kaogmahan?
19 Tinatawan kita ni Pablo nin pakamansay sa saro pang siod: “An pakikisaro asin gabos na klase nin karigsokan o kapasloan dai ngani masambitan dian sa saindo, siring sa maninigo sa mga banal.” (Efeso 4:17-19; 5:3) Tunay nanggad, an kapasloan para sa seksuwal na kaogmahan puwedeng tumubo. Siyempre, an kaogmahan na ini igwang angay na kapahayagan sa laog kan bogkos nin pag-aragoman. An dayupot na pagkamoot na konektado sa kaogmahan na ini may dakulang kabtang sa pagtabang sa agom na lalaki asin agom na babae na magdanay na maimbod sa lambang saro sa laog nin dakol na taon nin pag-aragoman. Alagad, pipira an manegar na an kinaban ngonyan nagin labi-labi an pagpanigo sa sekso, na ipinamumugtak na normal an sa aktuwal nagpapaheling kan kapasloan na sinambit ni Pablo. An siring na salang pagmansay sa seksuwal na kaogmahan nangorognang sinusunod tolos kaidtong mga ilinalantad an saindang sadiri sa inmoralidad asin kahubaan na uso ngonyan sa dakol na sine, video, asin magasin, siring man sa mga lugar nin aling-alingan.
20. Paano ikapaheheling nin mga Kristiano na alerto sinda sa peligro nin kapasloan sa seksuwal na mga bagay?
20 An tala kan pagkakasala ni David ki Bat-seba nagpapaheling na an saro sa mga lingkod nin Dios puwedeng maholog sa siod nin seksuwal na kapasloan. Minsan ngani libreng makamit an kaogmahan sa saiyang pag-agom, tinogotan ni David na tumalubo an bawal na pagmawot sa sekso. Sa pakaheling kun gurano kagayon kan agom ni Urias, pinabuwelo nia an saiyang kaisipan—asin gibo—sa pakanompong nin bawal na kaogmahan sa saiya. (2 Samuel 11:2-4; Santiago 1:14, 15) Siertong kaipuhan niatong lumikay sa klaseng ini nin kapasloan. Angay na lumikay sa kapasloan minsan sa laog nin pag-aragoman. Kaiba digdi an pagsikwal sa dai maninigong mga gawe sa sekso. An sarong agom na lalaki na determinadong lumikay sa kapasloan sa bagay na ini tunay na interesado sa saiyang agom, kaya an ano man na pagpili na ginibo nindang duwa manongod sa pagplano nin pamilya dai ibibilang an saiyang kaogmahan na mas importante kisa presente asin ngapit na salud kan saiyang agom.—Filipos 2:4.
Padagos na Determinadong Lumikay sa Kapasloan
21. Taano ta dai maninigong makapanluya sato an pag-orolay ta sa kapasloan?
21 Si Jehova dai nagtatao nin mga iingatan o patanid huli ta mayo siang tiwala. Aram nia na an saiyang debotadong mga lingkod boot na paglingkodan siang may kaimbodan, asin may kompiansa sia na an dakulang mayoriya padagos na gigibohon iyan. Manongod sa saiyang banwaan sa kabilogan, ikapapahayag nia an kapareho kan sinabi nia dapit ki Job kan nakikipag-olay ki Satanas: “Narisa mo daw an sakong lingkod na si Job, na mayo nin siisay man na nakaagid sa saiya sa daga, lalaking daing kasalan asin matanos, na natatakot sa Dios asin naglilikay sa maraot?” (Job 1:8) An satong mamomoton, nagtitiwalang langitnon na Ama pinaiingat kita sa peligrosong mga siod, arog baga kan mga konektado sa mga klase nin kapasloan, huli ta boot nia kitang magpadagos na malinig asin maimbod sa saiya.
22. Ano an maninigo niatong gibohon kun ihinayag kan satong pag-aradal an personal na peligro o kaluyahan?
22 An kada saro sa sato igwang minanang tendensia sa kapasloan, asin puwedeng orog pa niatong napatalubo iyan sa irarom kan impluwensia kan maraot na kinaban. Ano kun durante sa pag-aradal niato kan dapit sa kapasloan—arog kan manongod sa kayamanan, mga rogaring, kapangyarihan asin autoridad, kakanon, o seksuwal na kaogmahan—naheling nindo an pirang kabtang nin kaluyahan? Dangan isapuso an sadol ni Jesus: “Asin kun an saimong kamot iyo an minapasingkog sa saimo, putola iyan; marahay pa saimo na lumaog sa buhay na putol kisa may duwang kamot na magduman sa Gehenna.” (Marcos 9:43) Gibohon an ano man na kinakaipuhan na pagliliwat sa kaisipan o mga pinagkakainteresan. Likayan an nakagagadan na siod nin kapasloan. Kaya sa tabang nin Dios, puwede kamong “lumaog sa buhay.”
Ano an Sakong Nanodan?
◻ Taano ta maninigo kitang mahadit dapit sa siod nin kapasloan?
◻ Sa anong mga paagi puwedeng siodon kita kan kapasloan sa kayamanan o mga rogaring?
◻ Paano an kapasloan puwedeng magtao nin tunay na peligro sa ibang kabtang nin buhay?
◻ Ano an maninigo niatong magin kaisipan sa ano man na kaluyahan ta may koneksion sa kapasloan?