Maimbod na Pagsuportar sa Ipinasabong na Tataramon nin Dios
“Isinikwal niamo an rirong na mga bagay na maninigong ikasopog, na dai naglalakaw na may katusohan, ni sinasalakan man an tataramon nin Dios.”—2 CORINTO 4:2.
1. (a) Ano an kinaipuhan tanganing mahaman an gibohon na nakasurat sa Mateo 24:14 asin 28:19, 20? (b) Sagkod saen makukua an Biblia sa mga lenguahe kan mga tawo kan magpoon an huring mga aldaw?
SA SAIYANG dakulang hula mapadapit sa panahon kan saiyang makahadeng presensia asin kan pagtatapos kan daan na palakaw nin mga bagay, si Jesu-Cristo patienot na nagsabi: “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bilog na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon; dangan madatong an katapusan.” Pinagbotan man nia an saiyang mga parasunod: “Gumibo kamo nin mga disipulo sa mga tawo kan gabos na nasyon, . . . na tokdoan nindo sinda na otobon an gabos na bagay na ipinagboot ko sa saindo.” (Mateo 24:14; 28:19, 20) Kalabot sa kaotoban kan mga hulang iyan an dakol na trabaho sa pagtradusir asin pag-imprenta kan Biblia, sa pagtotokdo sa mga tawo kan kahulogan kaiyan, asin sa pagtabang sa sainda na iaplikar iyan sa saindang buhay. Kanigoan na pribilehio na makikabtang sa siring na aktibidad! Kan 1914 an Biblia o sarong kabtang kaiyan ipinublikar na sa 570 lenguahe. Alagad poon kaidto ginatos pang lenguahe asin dakol na dialekto an nadagdag, asin sa dakol na lenguahe labi sa sarong traduksion an makukua.a
2. Anong laen-laen na motibo an nakaimpluwensia sa trabaho kan mga paratradusir asin kagpublikar kan Biblia?
2 Sarong angat para sa siisay man na paratradusir na kumua nin materyal sa sarong lenguahe asin gibohon iyan na nasasabotan kan mga nagbabasa asin nagdadangog nin ibang lenguahe. An nagkapirang paratradusir kan Biblia ginibo an saindang trabaho na nakamamateng gayo na an saindang tinatradusir Tataramon nin Dios. An iba naakit sana sa intelektuwal na angat kan proyekto. Tibaad an pagheling ninda sa laog kan Biblia saro sanang mahalagang pamana nin kultura. Para sa nagkapira, an relihion an saindang negosyo, asin an pagpublikar nin libro na yaon an saindang ngaran bilang paratradusir o kagpublikar kabtang nin hanapbuhay. An saindang mga motibo risang marhay na nakaiimpluwensia sa kun paano ninda ginigibo an saindang trabaho.
3. Paano minansay kan Komite sa Pagtradusir kan Biblia na New World an gibohon kaiyan?
3 Mahalagang mangnohon an pahayag na ini kan Komite sa Pagtradusir kan Biblia na New World: “An pagtradusir kan Banal na Kasuratan nangangahulogan nin pagtradusir sa ibang lenguahe kan mga kaisipan asin tataramon ni Jehova Dios. . . . Nakapapepensar na marhay na isipon iyan. An mga paratradusir kan publikasyon na ini, na may takot asin pagkamoot sa Banal na Autor kan Banal na Kasuratan, nakamamate nin espesyal na paninimbagan sa Saiya na ipaabot an saiyang mga kaisipan asin kapahayagan sagkod sa pinakaeksaktong mahihimo. Nakamamate man sinda nin paninimbagan sa nagsisiyasat na mga parabasa na nagsasarig sa sarong traduksion kan ipinasabong na Tataramon kan Kaharohalangkaweng Dios para sa saindang daing katapusan na kaligtasan. Iyan paagi sa siring na pakamate nin solemneng paninimbagan kaya sa laog nin dakol na taon an komiteng ini nin dusay na mga tawo ginibo an New World Translation of the Holy Scriptures.” An pasohan kan komite magkaigwa nin traduksion kan Biblia na magigin klaro asin masasabotan asin magsususog na marhay sa orihinal na Hebreo asin Griego kaya makatatao iyan nin pundasyon para sa nagpapadagos na pag-oswag sa tamang kaaraman.
Ano an Nangyari sa Ngaran nin Dios?
4. Gurano kahalaga kan ngaran nin Dios sa Biblia?
4 An saro sa pangenot na mga katuyohan kan Biblia tabangan an mga tawo na mamidbid an tunay na Dios. (Exodo 20:2-7; 34:1-7; Isaias 52:6) Tinokdoan ni Jesu-Cristo an saiyang mga parasunod na ipamibi na an ngaran kan saiyang Ama logod “santipikaron,” ibilang na sagrado, o mansayon na banal. (Mateo 6:9) Ipinaiba nin Dios an saiyang personal na ngaran sa Biblia nin labing 7,000 na beses. Boot nia na maaraman kan mga tawo an ngaran na iyan asin an mga kualidad kan Saro na igwa kan ngaran na iyan.—Malaquias 1:11.
5. Paano iprinesentar kan manlaenlaen na paratradusir an ngaran nin Dios?
5 Dakol na paratradusir kan Biblia an nagpaheling nin sinserong paggalang sa ngaran nin Dios asin daing pagliwatliwat na ginamit iyan sa saindang publikasyon. An nagkapirang paratradusir pabor sa Yahweh. An iba pinili an sarong porma kan ngaran nin Dios na ibinagay sa saindang sadiring lenguahe mantang malinaw na konektado pa man giraray sa minalataw sa tekstong Hebreo, posibleng sarong porma na midbid nang marhay huli sa haloy nang paggamit. An New World Translation of the Holy Scriptures ginagamit an Jehovah sa Ingles nin 7,210 na beses sa pangenot na teksto kaiyan.
6. (a) Sa dai pa sana nahahaloy na mga taon, ano an ginibo kan mga paratradusir sa mga pagsambit sa ngaran nin Dios? (b) Gurano kalakop kan gibong ini?
6 Sa dai pa sana nahahaloy na mga taon, minsan ngani dai hinale kan mga paratradusir kan Biblia an ngaran nin paganong mga dios na arog baga ni Baal asin Moloc, orog na nagigin parateng hinahale ninda an personal na ngaran kan tunay na Dios sa mga traduksion kan saiyang ipinasabong na Tataramon. (Exodo 3:15; Jeremias 32:35) Sa mga teksto na arog kan Mateo 6:9 asin Juan 17:6, 26, an sarong mahiwas an pagkawaras na bersion sa Albaniano tinatradusir sana an pananaram sa Griego para sa “an ngaran mo” (an boot sabihon, an ngaran nin Dios) na “ika,” na garo baga daing ngaran na nasasambitan sa mga tekstong iyan. Sa Salmo 83:18, an The New English Bible asin Today’s English Version hinale pareho an personal na ngaran nin Dios asin an ano man na pagsambit sa bagay na an Dios igwa nin ngaran. Minsan ngani an ngaran nin Dios naglataw sa mas daan na mga traduksion kan Hebreong Kasuratan sa kadaklan na lenguahe, an mas bagong mga traduksion parateng hinahale iyan o ibinubugtak iyan sa sarong nota sa gilid. Ini an kamugtakan sa Ingles, siring man sa dakol na lenguahe sa Europa, Aprika, Amerika del Sur, India, asin sa mga isla kan Pasipiko.
7. (a) Ano an ginigibo kan mga paratradusir nin nagkapirang Bibliang Aprikano sa ngaran nin Dios? (b) Ano an saboot nindo manongod dian?
7 Lihis pa dian an ginigibo kan mga paratradusir kan Biblia sa nagkapirang lenguahe sa Aprika. Imbes na salidahan sana an ngaran nin Dios nin sarong Makakasuratan na titulo, arog baga nin Dios o Kagurangnan, nagsasaliot sinda nin mga ngaran na kinua sa lokal na relihiosong mga paniniwala. Sa The New Testament and Psalms in Zulu (bersion na 1986), an titulong Dios (uNkulunkulu) kasarosalida nin sarong personal na ngaran (uMvelinqangi) na sa pakasabot kan mga Zulu nanonongod sa ‘dakulang apoon na sinasamba paagi sa mga apoon nin tawo.’ An sarong artikulo sa magasin na The Bible Translator, kan Oktubre 1992, nagbareta na sa pag-andam kan Bibliang Chichewa na aapodon na Buku Loyera, ginagamit kan mga paratradusir an Chauta bilang personal na ngaran kasalida kan Jehova. An Chauta, an ipinaliwanag kan artikulo, iyo “an Dios na kaidto pa ninda midbid asin sinasamba.” Pero, an dakol sa mga tawong ini nagsasamba man sa tinutubod nindang espiritu kan mga gadan. Totoo daw na kun an mga tawo mamimibi sa sarong “Kaharohalangkawe,” kun siring an ano man na ngaran na gamiton ninda para sa “Kaharohalangkawe” sarong balidong katimbang kan personal na ngaran na Jehova, ano man an tibaad iba pang kalabot sa saindang pagsamba? Dai nanggad! (Isaias 42:8; 1 Corinto 10:20) An pagsalida kan ngaran nin Dios nin sarong bagay na nagpapangyari sa mga tawo na maghona na an saindang tradisyonal na mga paniniwala sa katunayan tama dai nakatatabang sa sainda na magin mas dayupot sa tunay na Dios.
8. Taano ta dai nasudya an katuyohan nin Dios na ipamidbid an saiyang ngaran?
8 An gabos na ini dai nakaliwat ni nakasudya kan katuyohan ni Jehova na ipamidbid an saiyang ngaran. Sa mga lenguahe sa Europa, Aprika, Amerika del Sur asin Norte, Oriente, asin mga isla nin kadagatan, dakol pang Biblia na nasa sirkulasyon an igwa kan ngaran nin Dios. Igwa man nin labi sa 5,400,000 na Saksi ni Jehova sa 233 na nasyon asin teritoryo na bilang grupo nagdudusay nin labing sarong bilyon na oras kada taon sa pagsabi sa iba kan ngaran asin katuyohan kan tunay na Dios. Sinda nag-iimprenta asin nagwawaras nin mga Biblia—mga Biblia na naggagamit kan ngaran nin Dios—sa mga lenguahe na itinataram nin mga 3,600,000,000 kan populasyon sa daga, kabale an Ingles, Intsik, Ruso, Kastila, Portugues, Pranses, asin Holandes. Nag-iimprenta man sinda nin mga pantabang sa pag-adal sa Biblia sa mga lenguahe na aram kan dakulang mayoriya kan populasyon sa daga. Sa dai na mahahaloy an Dios mismo mahiro sa paagi na dai mapagdududahan na maotob sa saiyang kapahayagan na an mga nasyon ‘kaipuhan na makaaram na sia si Jehova.’—Ezequiel 38:23.
Kun an Personal na mga Paniniwala Nakaiimpluwensia sa mga Traduksion
9. Paano ipinaheheling kan Biblia an magabat na paninimbagan kan mga naggagamit kan Tataramon nin Dios?
9 Magabat an paninimbagan kan mga nagtatradusir kan Tataramon nin Dios siring man kan mga nagtotokdo kaiyan. Si apostol Pablo nagsabi mapadapit sa ministeryo nia asin kan saiyang kairiba: “Isinikwal niamo an rirong na mga bagay na maninigong ikasopog, na dai naglalakaw na may katusohan, ni sinasalakan man an tataramon nin Dios, kundi paagi sa paghayag kan katotoohan nagrerekomendar kan samong sadiri sa lambang konsensia nin tawo sa pagheling nin Dios.” (2 Corinto 4:2) An pagsalak nangangahulogan nin pagraot paagi sa pagdugang nin bagay na dai kaiba o mas menus. Si apostol Pablo bakong arog kan bakong fiel na mga pastor sa Israel kan kaaldawan ni Jeremias na sinagwe ni Jehova huli ta sinda naghuhulit kan sadiri nindang mga ideya imbes na an sinabi nin Dios. (Jeremias 23:16, 22) Alagad ano an nangyayari sa presenteng mga panahon?
10. (a) Paano naimpluwensiahan nin ibang mga motibo apuera sa kaimbodan sa Dios an nagkapirang paratradusir sa presenteng mga panahon? (b) Anong katongdan an salang inasumir ninda?
10 Durante kan Guerra Mundial II, an sarong komite nin mga teologo asin pastor nakikooperar sa gobyernong Nazi sa Alemania sa paggibo nin sarong rebisadong “Bagong Tipan” na hinahale an gabos na paborableng pagsambit sa mga Judio asin an gabos na nagpaparisa kan Judiong linahe ni Jesu-Cristo. Mas bago pa sana, an mga paratradusir na naggibo kan The New Testament and Psalms: An Inclusive Version iba man an ginibo, na naghihingoang haleon an gabos na nagpaparisa na an mga Judio an may paninimbagan sa kagadanan ni Cristo. Naghona man an mga paratradusir na idto na an mga nagbabasa na feminista mas maoogma kun an Dios aapodon na, bakong Ama, kundi Ama-Ina asin kun si Jesus sasabihon na, bakong Aki[ng lalaki] nin Dios, kundi an saiyang Aki. (Mateo 11:27) Mantang ginigibo ninda iyan, hinale ninda an prinsipyo nin pagpasakop nin mga agom na babae sa mga agom na lalaki asin an pagkuyog nin mga aki sa mga magurang. (Colosas 3:18, 20) An mga naggibo kan traduksion na iyan malinaw na mayo kan determinasyon ni apostol Pablo na dai ‘pagsalakan an tataramon nin Dios.’ Nalilingawan ninda an kabtang nin paratradusir, na inaagaw an katongdan nin autor, na naggigibo nin mga libro na inaaprobetsaran an reputasyon kan Biblia bilang paagi tanganing suportaran an saindang sadiring mga opinyon.
11. Paano sinasarongat kan mga tokdo nin Kakristianohan an sinasabi kan Biblia manongod sa kalag asin kagadanan?
11 Itinotokdo kan kadaklan na iglesia nin Kakristianohan na an kalag nin tawo espiritu, na iyan minaluwas sa hawak pagkagadan, asin na iyan inmortal. Sa kabaliktaran, an mas daan na mga traduksion kan Biblia sa kadaklan na lenguahe malinaw na nagsasabi na an mga tawo kalag, na an mga hayop kalag, asin na an kalag nagagadan. (Genesis 12:5; 36:6; Bilang 31:28; Santiago 5:20) Sinopog kaiyan an klero.
12. Sa anong paagi itinatago nin nagkapirang bago pa sanang bersion an pundamental na mga katotoohan sa Biblia?
12 Ngonyan an nagkapirang mas bagong bersion itinatago an mga katotoohan na ini. Paano? Linilikayan sana ninda an direktang pagtradusir kan Hebreong nombre na neʹphesh (kalag) sa nagkapirang teksto. Sa Genesis 2:7, tibaad sabihon ninda na an enot na tawo “nagpoon na mabuhay” (imbes na “nagin buhay na kalag”). O tibaad sabihon nindang “linalang” imbes na “kalag” kun dapit sa buhay nin hayop. (Genesis 1:21) Sa mga teksto na arog baga kan Ezequiel 18:4, 20, sinasabi ninda na “an tawo” o “an indibiduwal” (imbes na “an kalag”) nagagadan. Posible na an siring na mga traduksion puedeng ipangatanosan kan paratradusir. Alagad ano an ikinatatabang kaiyan sa sinserong naghahanap kan katotoohan na an kaisipan impluwensiado na kan bakong sono sa Kasuratan na mga tokdo kan Kakristianohan?b
13. Sa anong mga paagi itinago kan nagkapirang bersion nin Biblia an katuyohan nin Dios mapadapit sa daga?
13 Sa paghihingoang suportaran an saindang paniniwala na an gabos na marahay na tawo minaduman sa langit, an mga paratradusir—o mga teologo na nagrerepaso kan saindang trabaho—tibaad magmaigot man na itago an sinasabi kan Biblia manongod sa katuyohan nin Dios para sa daga. Sa Salmo 37:11, an nagkapirang bersion nagsasabi na an mga mapakumbaba magmamana kan “daga.” “Daga” an posibleng traduksion kan termino (ʼeʹrets) na ginamit sa tekstong Hebreo. Minsan siring, labi pa dian an ginibo kan Today’s English Version (na nagtao kan basehan para sa mga traduksion kan dakol na iba pang lenguahe). Minsan ngani an bersion na ini tinatradusir an termino sa Griego na ge na “daga” nin 17 beses sa Ebanghelyo ni Mateo, sa Mateo 5:5 sinalidahan kaiyan an “daga” kan fraseng “an ipinanuga nin Dios.” Natural sana na langit an iisipon kan mga miembro nin iglesia. Dai sadiosan na ipinaaaram sa sainda na, sa saiyang Sermon sa Bukid, si Jesu-Cristo nagsabi na an mga hababa an boot, mahoyo, o mapakumbaba ‘magmamana kan daga.’
14. Anong paslong motibasyon an maririsa sa nagkapirang bersion nin Biblia?
14 An nagkapirang traduksion kan Kasuratan risang marhay na naggamit nin mga tataramon na an katuyohan tabangan an mga parahulit na makakua nin halangkaw na sueldo. Totoo na an Biblia nagsasabi: “An trabahador maninigong umako kan saiyang tangdan.” (1 Timoteo 5:18) Alagad sa 1 Timoteo 5:17, na dian iyan nagsasabi na an kamagurangan na lalaki na nangengenot sa marahay na paagi dapat na “ibilang na angay sa dobleng onra,” an kuarta iyo an solamenteng onra na ibinibilang kan nagkapira sa sainda na angay na sambiton. (Ikomparar an 1 Pedro 5:2.) Sa siring, an The New English Bible nagsasabi na an kamagurangan na ini “maninigong ibilang na angay sa dobleng tangdan,” asin an Contemporary English Version nagsasabi na sinda “angay na bayadan nin doble.”
Maimbod na Pagsuportar sa Tataramon nin Dios
15. Paano niato maaaraman kun arin na mga traduksion nin Biblia an kokotaron?
15 Ano an kahulogan kaini gabos para sa indibiduwal na nagbabasa kan Biblia asin sa mga naggagamit kan Biblia sa pagtokdo sa iba? Sa kadaklan kan lakop na ginagamit na lenguahe, bako sanang sarong traduksion kan Biblia an mapagpipilian. Magpaheling nin pakamansay sa pagpili kan Biblia na gagamiton nindo. (Talinhaga 19:8) Kun an sarong traduksion bakong sadiosan manongod sa kun siisay an Dios—na hinahale an saiyang ngaran sa saiyang ipinasabong na Tataramon huli sa ano man na sarahotan—dai man daw rinaot kan mga paratradusir an iba pang kabtang kan teksto kan Biblia? Kun nagdududa manongod sa pagigin balido nin sarong traduksion, hingoahon na ikomparar iyan sa mas daan na mga traduksion. Kun kamo paratokdo kan Tataramon nin Dios, pilion an mga bersion na nagsususog na marhay sa nasa orihinal na tekstong Hebreo asin Griego.
16. Paano ikapaheheling kan lambang saro sa sato an kaimbodan sa paggamit niato kan ipinasabong na Tataramon nin Dios?
16 An lambang saro sa sato maninigo na magin maimbod sa Tataramon nin Dios. Ginigibo ta iyan paagi sa pagtao nin igong interes sa laog kaiyan kaya ngani, kun mahihimo, tinatawan ta nin panahon kada aldaw an pagbasa kan Biblia. (Salmo 1:1-3) Ginigibo ta iyan paagi sa lubos na pag-aplikar kan sinasabi kaiyan sa sato mismong buhay, na pinag-aadalan na gamiton an mga prinsipyo asin halimbawa kaiyan bilang basehan sa paggibo nin madonong na mga desisyon. (Roma 12:2; Hebreo 5:14) Ipinaheheling ta na kita maimbod na mga parasuportar kan Tataramon nin Dios paagi sa maigot na paghuhulit kaiyan sa iba. Ginigibo ta man iyan bilang mga paratokdo paagi sa maingat na paggamit kan Biblia, na iyan nungkang pinipiripit o dinadagdagan an sinasabi kaiyan tanganing makasono sa satong mga ideya. (2 Timoteo 2:15) An ihinula nin Dios seguradong maootob. Maimbod sia sa pag-otob sa saiyang Tataramon. Magin maimbod logod kita sa pagsuportar kaiyan.
[Mga Nota sa Ibaba]
a An United Bible Societies kan 1997 may lista nin 2,167 lenguahe asin dialekto na napublikar an Biblia, na bilog o kabtang sana. Kabale sa kabilangan na ini an dakol na dialekto nin pirang lenguahe.
b An paliwanag na ini nanonongod sa mga lenguahe na may kakayahan na gibohon na klaro an isyu alagad pinagmarahay kan mga paratradusir kaiyan na dai iyan gibohon. An makukuang bokabularyo naglilimitar na marhay sa magigibo nin mga paratradusir sa nagkapirang lenguahe. Kun siring, ipaliliwanag nin sadiosan na mga paratokdo nin relihion na minsan ngani an paratradusir naggamit nin laen-laen na termino o dawa kun naggamit sia nin termino na risang bakong sono sa Kasuratan, an termino sa orihinal na lenguahe, an neʹphesh, aplikado kapwa sa mga tawo asin hayop patin nagrerepresentar sa sarong bagay na naghahangos, nagkakakan, asin nagagadan.
Nagigirumdoman daw Nindo?
◻ Anong mga motibo an nakaimpluwensia sa trabaho kan mga paratradusir kan Biblia sa presenteng mga panahon?
◻ Taano an dalagan nin presenteng mga traduksion ta dai nakasudya sa katuyohan nin Dios mapadapit sa saiyang sadiring ngaran?
◻ Paano itinatago nin nagkapirang paratradusir an mga katotoohan sa Biblia manongod sa kalag, kagadanan, asin daga?
◻ Sa anong mga paagi niato ikapaheheling na kita maimbod na nagsusuportar sa Tataramon nin Dios?
[Retrato sa pahina 16]
Arin na traduksion kan Biblia an maninigo nindong gamiton?