Nagkakakinontrahan daw an Biblia?

“DAI mangyayaring magputik an Dios,” sabi kan Biblia. (Hebreo 6:18) Kaya paano an saiyang libro mapapano nin maliwanag na mga dai pagkakaoyon asin darakulang pagkakalaen asin maapod pa man giraray na Tataramon nin Dios? Dai puwede. ‘Alagad taano ta may mga pagkakalaen?’ an hapot nindo.

Siring sa malalaoman, sa libro na sa laog nin mga siglo kinopya sa kamot asin kinaipuhan na tradusiron sa napapanahon na popular na mga tataramon, may nakalaog na mga pagkakalaen sa pagkopya. Alagad mayo man ni saro na igwa nin igong hiwas asin gabat tanganing makatao nin pagduda sa pagigin ipinasabong asin sa autoridad kan Biblia sa kabilogan. Paagi sa maingat na pagsiyasat, an garo baga mga kontradiksion ikapaheheling na may sadiosan na solusyon. Parate nanggad, an mga nagsasabi na an Biblia nagkakakinontrahan dai man mismo nagsiyasat nin lubos, kundi inaako sana ninda an opinyon na ini na ipinipirit sa sainda kan mga habong magtubod sa Biblia o pasakop dian. “Kun an siisay man minasimbag sa sarong bagay bago nia iyan madangog, iyan kamangmangan nia asin kasosopgan,” an patanid kan Biblia sa Talinhaga 18:13.

Kun beses, may nagrereklamo sa bagay na an mga kagsurat sa Biblia garo baga dai perming nagkakaoyon sa mga bagay may koneksion sa mga numero, pagkasunodsunod nin mga pangyayari, pagkasabi nin mga kotasyon, asin iba pa. Alagad ta horophoropa: Kun hahagadon nindo sa nagkapirang nakaheling sa sarong pangyayari na isurat an naheling ninda, an gabos daw na pagkasaysay biyong magkakaparareho sa pagkataram asin detalye? Kun iyo, dai daw nindo pagsasahotan nin pagkasapakat an mga kagsurat? Siring man, an mga parasurat sa Biblia tinogotan nin Dios na papagdanayon an sadiri nindang estilo asin pagtaram, mantang sineguro nia na an saiyang mga ideya asin an mahahalagang bagay ikapahayag nin tama.

An mga kotasyon sa mas enot na mga kasuratan tibaad liniwat nin kadikit sa orihinal na mga tataramon tanganing maotob an mga pangangaipo asin katuyohan kan bagong parasurat, mantang napagdadanay pa man giraray an pundamental na sentido asin ideya. Iyan man an masasabi manongod sa mga pagkagrupogrupo nin mga pangyayari. An sarong parasurat tibaad sumunod sa estriktong kronolohikong pagkasunodsunod, mantang an saro man tibaad ilista an mga pangyayari sono sa koneksion kaiyan sa mga ideya. An paglaktaw magigin man sono sa punto-de-vista kan parasurat asin sa pagpahalipot nia sa kasaysayan. Kaya, si Mateo nagtaram manongod sa duwang buta na pinaomayan ni Jesus, mantang si Marcos asin Lucas saro sana an sinasabi. (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46; Lucas 18:35) An tala ni Mateo bakong kontradiksion. Mas espisipiko sana sia kun dapit sa kabilangan, mantang si Marcos asin Lucas isinentro an atension sa sarong tawo na kinaolay mismo ni Jesus.

Igwa man nin laen-laen na paagi sa pagkuwenta nin panahon. An Judiong nasyon naggamit nin duwang kalendaryo—an sagradong kalendaryo asin an sekular, o agrikultural, na kalendaryo—na an kada saro minapoon sa ibang panahon sa laog kan taon. An mga parasurat na nagkakalaen sa bulan asin aldaw kun nagtataram manongod sa iyo man sanang pangyayari tibaad naggagamit sana nin magkalaen na kalendaryo. Huling an Oriental na mga parasurat bihirang gumamit nin mga praksion, an mga kabtang nin sarong taon ibinibilang na bilog na taon. Iyan binibilog sa pinakaharaning bilog na bilang. Halimbawa, helingon ini sa rekord nin linahe na yaon sa Genesis kapitulo 5.

Paggibong Magkaoyon an “mga Kontradiksion”

Alagad bako daw na may mga teksto sa Biblia na nagsasabi kan kabaliktaran sa ibang teksto? Pag-olayan niato an nagkapira na sinitar nin ibang kritiko sa Biblia.

Sa Juan 3:22 mababasa niato na si Jesus “nagbautismo,” mantang sa eroenotan sana, sa Juan 4:2, an rekord nagsasabi na “si Jesus mismo dai nagbabautismo.” Alagad siring sa ipinaririsa kan teksto, an mga disipulo ni Jesus an aktuwal na nagbabautismo sa ngaran nia asin sa paggiya nia. Ini kaagid sa kaso na an sarong negosyante asin an saiyang sekretaryo pareho makapagsasabi na iyo an naggibo kan sarong surat.

Yaon man an teksto sa Genesis 2:2 na nagsasabi na an Dios nagpahingalo “sa gabos niang gibo.” Kabaliktaran kaini an komento ni Jesus sa Juan 5:17 na dian sia nagsasabi na an Dios “sagkod ngonyan padagos na naggigibo.” Alagad arog kan ipinaheheling kan konteksto, an rekord sa Genesis espisipikong nagtataram manongod sa materyal na mga paglalang nin Dios, mantang an boot sabihon ni Jesus mga gibo nin Dios may koneksion sa saiyang banal na paggiya asin pangataman sa katawohan.

An saro pang garo baga kontradiksion manonompongan sa pagkokomparar kan Exodo 34:7 sa Ezequiel 18:20. An enot na teksto nagsasabi na an Dios magtatao “nin silot para sa sala nin mga ama sa mga aki asin sa mga makoapo,” mantang an ikaduwa nagsasabi na “an aki mayo nin ano man na papasanon huli sa kasalan kan ama.” Taano ta garo baga nagkakakinontrahan an mga tekstong ini? Huli ta iyan hinale sa konteksto. Siyasata an nakapalibot na materyal asin eksena. Dangan nagigin risa na kan sabihon nin Dios na an silot kakamtan bako sanang nin mga ama kundi pati kan mga aki asin makoapo, sia nagtataram manongod sa ibubunga sa mga Israelitas bilang sarong nasyon kun sinda magkasala tumang sa saiya asin mabihag. Sa ibong na kampi, kan sinasabi na an aki dai maninimbag sa kasalan kan saiyang ama, sia nagtataram manongod sa personal na paninimbagan.

May makukuang mga pagkalaenlaen, arog kan sa tala manongod sa pagkamundag ni Jesus na nasusurat sa Mateo 1:18-25 asin Lucas 1:26-28. Alagad iyan daw nagpaparisa nin kontradiksion?

Nakabasa na daw kamo nin duwang biograpiya manongod sa iyo man sanang bantog na tawo? Kun iyo, narisa daw nindo na an mga biograpiyang ini may pagkakalaen pero dai man nagkakakinontrahan? Parate na iyan huli sa personal na impresyon kan parasurat o sa ginamit niang mga reperensia. Iyan depende man sa pinaghohona kan autor na mahalagang isaysay, sa anggulo na saiyang ipinaliliwanag, asin sa paggirumdom sa intension na pabasahon kaiyan. Kaya, an mga kasaysayan na isinurat na nasa isip an Hentil na mga parabasa magigin laen sa mga para sa Judiong parabasa, na dati nang nakasasabot asin nagtutubod sa nagkapirang katunayan.

Ini pira sanang halimbawa nin mga teksto sa Biblia na, kun mayo nin maingat na pagsiyasat, garo baga magkakontra. Alagad kun sisiyasaton nin maingat, na ginigirumdom an punto-de-vista kan parasurat asin an konteksto, iyan bako nanggad na kontradiksion kundi mga teksto na nagkakaipo sana nin dugang na pagsiyasat. Alagad ta an kadaklan dai nakagigibo kan kinakaipuhan na paghihingoang ini, na mas napapasilan na magsabi na sana: “An Biblia nagkakakinontrahan.”

Maninigo Niatong Sarigan

An banal na espiritu nin Dios nagtao sa mga parasurat sa Biblia nin dakulang libertad sa pagsurat kan saindang mga tala. (Gibo 3:21) Kaya, nakapaluwas sinda nin kawiliwili asin buhay na paglaladawan sa saindang naheling. Alagad ta an pagkalaenlaen ninda sa aktuwal nagpapatunay sa saindang pagigin mapaniniwalaan asin totoo, na dai minatogot sa sahot na pandadaya asin pagkasapakat. (2 Pedro 1:16-21) Minsan ngani an mga parasurat nagkalaenlaen sa paagi ninda nin pag-aatubang, an gabos pasiring sa iyo man sanang direksion asin saro sana an katuyohan: ipasabot sa mga tawo an gigibohon ni Jehova Dios tanganing magin maogma an katawohan asin kun ano an dapat na gibohon nin mga tawo tanganing mag-ako kan pag-oyon nin Dios.—Talinhaga 2:3-6, 9.

An Biblia libro na nakaaagyat sa satong kakayahan na mangatanosan. Iyan nagkakaoyon sa kabilogan kaiyan. Dai iyan nagkakakinontrahan. An bilog na 66 na libro (1,189 kapitulo o 31,173 na bersikulo sono sa King James Version) maninigong magkamit kan satong lubos na pagsarig. Iyo, masasarigan nindo an Biblia!

[Kahon sa pahina 6]

Kun May Manompongan Kamong “Kontradiksion” sa Biblia, Posible daw Na:

◆ Dai nindo aram an pirang makasaysayan na mga katunayan o suanoy na mga kostumbre?

◆ Dai nindo nakonsiderar an konteksto?

◆ Dai nindo narisa an punto-de-vista kan parasurat?

◆ Pinoprobaran nindong ioyon an salang mga ideya nin relihiyon sa tunay na sinasabi kan Biblia?

◆ An ginagamit nindo bakong eksakto o lipas nang traduksion kan Biblia?

[Mga ritrato sa pahina 7]

Si Mateo nagsabi na duwang buta an pinaomayan ni Jesus. Saro sana an sinabi ni Marcos asin Lucas. Kontradiksion daw ini?